Cơ hội tiềm ẩn từ nền kinh tế không chính thống

Niti Bhan nghiên cứu chiến lược kinh doanh cho các thị trường không chính thống ở Châu Phi: các cửa hiệu và quầy hàng, những thợ thủ công và lao động có tay nghề, là động cơ vô hình giúp duy trì nền kinh tế tại châu lục này. Thật dễ để nghĩ rằng những người này là kẻ trốn thuế, thậm chí, tội phạm - nhưng Niti cho rằng phân khúc đang nở rộ này là hợp pháp và xứng đáng được đầu tư. Làm được như thế, bà nói, chúng ta có thể tạo thêm hàng nghìn việc làm. "Đây là những hạt giống màu mỡ của doanh nghiệp và hộ kinh doanh.", Bhan phát biểu. "Liệu ta có thể bắt đầu bằng việc công nhận nó?"

Các thị trường không chính thống
ở châu Phi thường được cho là

hỗn loạn và thiếu sức sống.

Nhược điểm
khi nghe đến từ "không chính thống"

là ta tự động liên tưởng

đến tiêu cực,

dẫn đến hậu quả lớn
và thiệt hại kinh tế,

dễ dàng làm tăng hoặc giảm
40-60% tỷ suất lợi nhuận

của riêng thị trường
không chính thống.

Là một phần công việc lập bản đồ
hệ sinh thái thương mại phi chính thống

chúng tôi tiến hành nghiên cứu

tất cả báo cáo và nghiên cứu về
thương mại xuyên biên giới ở Đông Phi,

từ 20 năm trước tới nay,

làm nền móng cho chúng tôi
tìm ra vấn đề nằm ở đâu,

điều gì đang ngăn cản thương mại
không chính thống phát triển.

Trong 20 năm qua
chúng tôi phát hiện ra rằng,

chưa một ai phân biệt
bất hợp pháp -

như các hành vi buôn lậu
trong khu vực kinh tế không chính thống

với việc hợp pháp
nhưng không được ghi chép lại

như buôn bán cà chua, cam, hoa quả.

Sự kết tội này --

trong tiếng Swahili dùng từ "biashara"
để chỉ thương mại và mậu dịch,

với từ "magendo", nghĩa là
nhập hàng chui hoặc buôn lậu --

việc kết nội
thị trường không chính thống này,

nếu không phân biệt rõ ràng
các khía cạnh trong tiếng Anh,

mỗi nền kinh tế châu Phi dễ dàng
chịu thiệt hại thêm từ 60 tới 80%

tốc độ tăng trưởng GDP hằng năm,

bởi chúng ta
đang không nhận ra được động cơ

giữ cho nền kinh tế phát triển.

Kinh tế không chính thống
đang tạo ra việc làm

với tốc độ gấp bốn lần
với nền kinh tế chính thống,

thường được gọi là
nền kinh tế "hiện đại".

Nó tạo ra việc làm
và thu nhập

cho lao động thường được coi là
"thiếu kỹ năng" nhất.

Nhưng liệu ô tô cũ có thể biến thành
máy chiên khoai tây?

Vậy nên, thưa các vị,

đây chính là điều thực sự
cần được công nhận.

Ngày nào định kiến vẫn tiếp tục
cho rằng việc này là phạm tội,

là đen tối,

là phi pháp,

sẽ không có bất cứ nỗ lực nào
được đưa ra để hợp nhất nền kinh tế

không chính thống và chính thống
thậm chí là toàn cầu.

Tôi sẽ kể cho các bạn nghe
câu chuyện về Teresia,

một tiểu thương đã làm thay đổi
mọi định kiến của chúng tôi,

khiến chúng tôi phải nhìn nhận lại
những rập khuôn mà mình đã có,

suốt 20 năm nghiên cứu.

Teresia bán quần áo dưới một gốc cây
ở thị trấn Malaba,

nằm ở biên giới giữa Uganda và Kenya.

Ai cũng cho rằng
đây là một công việc đơn giản, đúng chứ?

Đem treo quần áo mới
lên các cành cây,

trưng bày các tấm lụa,
ngồi xuống, đợi khách đến,

chỉ vậy thôi.

Cô ấy là mọi thứ chúng tôi kỳ vọng
trên lý thuyết,

và theo khảo sát,

thậm chí, là mẹ đơn thân
muốn làm ăn,

để nuôi nấng lũ trẻ.

Vậy điều gì đã làm chúng tôi
thay đổi suy nghĩ?

Điều gì là bất ngờ?

Đầu tiên, Teresia trả phí
kinh doanh cho chính quyền tỉnh,

mỗi ngày đi làm,

để có quyền dựng quầy dưới gốc cây.

Cô ấy đã làm điều đó
suốt bảy năm qua,

và giữ hoá đơn

để lưu sổ sách.

Không phải là
một phụ nữ bên lề xã hội,

chịu thiệt thòi,

một cô bán hàng người châu Phi
yếu đuối bên vệ đường -- Không.

Chúng tôi nhìn thấy
một nhà kinh doanh

biết theo dõi doanh thu hằng năm;

người có hẳn một hệ thống
bán lẻ từ Uganda

để chuyển hàng hóa;

có xe đẩy để nhập hàng,

hay có đại diện ví di động
để đến thu tiền

vào cuối mỗi tối.

Bạn thử đoán xem
trung bình mỗi tháng

Terersia tiêu bao nhiêu tiền
vào hàng hóa --

trữ quần áo mới
mà cô ấy lấy từ Nairobi?

Một nghìn năm trăm đô Mỹ.

Tầm 20.000 đô Mỹ đầu tư
vào hàng hóa thương mại và dịch vụ

mỗi năm.

Đây là Teresia,

người vô hình,

người trung gian
ẩn mặt.

Và cô chỉ là một phần
của cả cộng đồng tiểu thương,

những doanh nghiệp nhỏ
tại những thị trấn như thế này.

Ít ra, tại biên giới Malaba,
cô ấy là đầu mối,

vẫn còn những người khác
nối dài chuỗi giá trị

dễ dàng
nắm ba mảng làm ăn,

và đầu tư từ 2.500 đến 3.000 đô
mỗi tháng.

Vì vậy, vần đề không phải là
vi phạm pháp luật;

bạn không thể kết tội một người
đã trả phí cho mình.

Đó là thiếu sót
trong việc công nhận họ.

Hệ thống ngân hàng và các cơ quan
không công nhận họ

là một cơ sở kinh doanh nhỏ,

và thực tế, hơn nữa, bạn biết đó

cái cây của cô ấy
không có địa chỉ rõ ràng.

Vì thế, cô ấy bị mắc kẹt ở giữa.

Cô ấy đã lọt qua khe hở
của những định kiến.

Bạn có biết về những khoản vay nhỏ
hỗ trợ nữ tiểu thương Châu Phi?

Họ sẽ cho cô ấy vay
50 hoặc 100 đô.

Cô ấy sẽ làm gì với số tiền đó?

Vì cô ấy cần gấp 10 lần
số đó mỗi tháng

chỉ để nhập hàng --

chưa nói đến
những dịch vụ phụ thêm

hoặc những hoạt động
hỗ trợ khác.

Đây là những người nằm ngoài
những rập khuôn chính sách

về lao động chân tay
và tầng lớp ngoài rìa,

cũng không là cổ cồn trắng,
làm văn phòng, làm công ăn lương

hay những công chức
có hưu trí,

những thành phần
của tầng lớp trung lưu.

Thay vào đó, điều ta có ở đây
là những doanh nghiệp siêu nhỏ,

những hạt giống màu mỡ
của doanh nghiệp và hộ kinh doanh

giúp duy trì guồng máy kinh tế.

Họ mang thức ăn đến cho ta.

Thậm chí, ngay tại khách sạn này,
những người vô hình --

người bán thịt, người làm bánh
người làm nến --

họ làm ra những cỗ máy
tạo ra món khoai tây chiên

và cả những chiếc giường.

Đó đều là những nữ thương nhân
vô hình đang buôn bán xuyên biên giới,

cả hai bên đường,

và vì thế, họ cũng vô hình
với những dữ liệu thu thập.

Và họ hòa trộn trong thị trường
không chính thống rộng lớn

nơi mà họ không bận tâm đến việc
phân loại ai buôn lậu, ai trốn thuế,

ai buôn bán trái phép
ai không,

và những nữ lái buôn,

và người cung cấp thực phẩm
và nuôi nấng con cái học lên đại học.

Đó thực sự là điều
tôi muốn đề cập ở đây.

Đó là tất cả mọi thứ ta cần
để bắt đầu hành động.

Liệu ta có thể bắt đầu công nhân
kỹ năng và công việc của họ?

Ta có thể làm thay đổi nền kinh tế
không chính thống bằng việc công nhận nó

từ đó, tạo điều kiện
mở cửa cho họ bước vào,

hoặc hợp nhất
vào nền kinh tế chính thống,

với toàn cầu,

với toàn hệ thống.

Xin cảm ơn tất cả mọi người.

(Vỗ tay)