Τρία μυστικά των ανθρώπων με ψυχική ανθεκτικότητα

Όλοι βιώνουμε την απώλεια, αλλά πώς διαχειρίζεστε τις δύσκολες στιγμές που ακολουθούν; Η ερευνήτρια ψυχικής ανθεκτικότητας Λούσι Χόουν μοιράζεται τρεις στρατηγικές που αποκτήθηκαν με κόπο για την ανάπτυξη της ικανότητας να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες, να νικάμε τους αγώνες και να αποδεχόμαστε ό,τι κι αν έρθει κατά πρόσωπο με ψυχική δύναμη και ευγνωμοσύνη.

Θα ήθελα να ξεκινήσω
κάνοντάς σας κάποιες ερωτήσεις.

Αν έχετε χάσει κάποιον
που ειλικρινά αγαπούσατε,

αν σας έχουν ραγίσει την καρδιά,

αν έχετε υποστεί ένα θυελλώδες διαζύγιο

ή αν έχετε υπάρξει θύμα απιστίας,

σας παρακαλώ, σηκωθείτε όρθιοι.

Αν αυτό δεν σας είναι αδύνατο,
μπορείτε να σηκώσετε το χέρι σας.

Σας παρακαλώ, παραμείνετε όρθιοι,

με τα χέρια σας σηκωμένα.

Αν έχετε επιβιώσει από φυσική καταστροφή,

έχετε υποστεί εκφοβισμό ή απόλυση,

σηκωθείτε όρθιοι.

Αν είχατε ποτέ αποβολή,

αν έχετε κάνει έκτρωση

ή έχετε παλέψει με τη στειρότητα,

σηκωθείτε όρθιοι.

Τέλος, αν εσείς ή κάποιος που αγαπάτε,

έχει αντιμετωπίσει
διανοητική διαταραχή, άνοια,

κάποια μορφή σωματικής ανεπάρκειας,

ή αυτοκτονία,

σας παρακαλώ, σηκωθείτε όρθιοι.

Κοιτάξτε γύρω σας.

Οι αντιξοότητες δεν κάνουν διακρίσεις.

Αν είστε ζωντανοί,

θα χρειαστεί ή ήδη έχει χρειαστεί

να αντιμετωπίσετε δύσκολες στιγμές.

Σας ευχαριστώ, καθίστε.

Πριν από δέκα χρόνια, ξεκίνησα
την έρευνα της ψυχικής ανθεκτικότητας

στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια,
στη Φιλαδέλφεια.

Ήταν απίστευτο που ήμουν εκεί,

γιατί οι καθηγητές που με εκπαίδευσαν

είχαν μόλις συμφωνήσει να εκπαιδεύσουν
1,1 εκατομμύριο Αμερικανούς στρατιώτες

να είναι τόσο ψυχικά υγιείς
όσο ήταν σωματικά υγιείς.

Όπως φαντάζεστε,

δεν υπάρχει πιο δύσπιστο, κριτικό κοινό

από Αμερικανούς λοχίες εκπαιδευτές
που επέστρεφαν από το Αφγανιστάν.

Για κάποια όπως εγώ,

της οποίας η κύρια αναζήτηση
στη ζωή είναι να κατανοεί

πώς παίρνουμε τα καλύτερα επιστημονικά
ευρήματα από την πανεπιστημιακή κοινότητα

και να τα φέρνουμε
στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων,

ήταν ένα αρκετά συναρπαστικό μέρος.

Τελείωσα τις σπουδές μου στις ΗΠΑ

κι επέστρεψα εδώ στο Κράισττσερτς,

για να ξεκινήσω τη διδακτορική μου έρευνα.

Μόλις ξεκίνησα την έρευνα,

ένας σεισμός έπληξε το Κράισττσερτς.

Οπότε, ανέβαλα την έρευνά μου

και άρχισα να δουλεύω
με την κοινότητα της περιοχής μου

για να τους βοηθήσω σε εκείνη
τη φρικτή μετασεισμική περίοδο.

Συνεργάστηκα με όλα τα είδη οργανώσεων.

Από κυβερνητικές υπηρεσίες
έως οικοδομικές εταιρείες

και κάθε είδους κοινoτικές ομάδες,

μαθαίνοντάς τους τρόπους σκέψης και δράσης

που ξέρουμε ότι ενισχύουν
την ψυχική ανθεκτικότητα.

Σκέφτηκα ότι ήταν η δουλειά μου.

Η στιγμή να χρησιμοποιήσω
αποτελεσματικά όλη αυτή την έρευνα.

Αλλά, δυστυχώς, έκανα λάθος.

Το 2014 ήρθε η δική μου φρικτή δοκιμασία

στη γιορτή των γενεθλίων
της Βασιλομήτορος.

Με άλλες δύο οικογένειες είχαμε αποφασίσει

να πάμε στη λίμνη Οχάου
και με τα ποδήλατα έως τον ωκεανό.

Την τελευταία στιγμή,

η όμορφη δωδεκάχρονη κόρη μου Άμπι

αποφάσισε να μπει στο αυτοκίνητο

με την καλύτερή της φίλη, Έλα,
που ήταν επίσης 12,

και τη μαμά της Έλα, τη Σάλι,
μια πάρα πολύ αγαπημένη μου φίλη.

Στη διαδρομή, καθώς περνούσαν
τη Ρακάια στο Τόμσονς Τρακ,

ένα αυτοκίνητο παραβίασε
με ταχύτητα μια πινακίδα ΣΤΟΠ,

και τις τράκαρε,

σκοτώνοντας και τις τρεις ακαριαία.

Από τη μια στιγμή στην άλλη,

βρέθηκα στην άλλη μεριά της εξίσωσης

ξυπνώντας με μια εντελώς νέα ταυτότητα.

Αντί να είμαι η ειδικός
στην ψυχική ανθεκτικότητα

ξαφνικά έγινα η πενθούσα μητέρα.

Ξυπνώντας χωρίς να ξέρω ποια είμαι,

προσπαθώντας να συνειδητοποιήσω
τα αδιανόητα νέα,

ο κόσμος μου έγινε χίλια κομμάτια.

Ξαφνικά, είμαι ο αποδέκτης
των συμβουλών των ειδικών.

Και μπορώ να σας πω

ότι δεν μου άρεσε καθόλου ό,τι άκουσα.

Τις μέρες μετά τον θάνατο της Άμπι,

μας είπαν ότι ήμασταν πρώτοι υποψήφιοι
για γονεϊκή αποξένωση.

Ότι ήταν πιθανό να πάρουμε διαζύγιο

και ότι αντιμετωπίζαμε
υψηλό κίνδυνο διανοητικής διαταραχής.

«Ουάου», σκεφτόμουν,

«Ευχαριστώ, πίστευα πως η ζωή μου
ήταν ήδη ένα μαύρο χάλι».

(Γέλια)

Φυλλάδια περιέγραφαν
τα πέντε στάδια του πένθους:

θυμός, διαπραγμάτευση, άρνηση,
κατάθλιψη, αποδοχή.

Η υπηρεσία στήριξης θυμάτων
έφτασε στην πόρτα μας

και μας είπαν να ξεγράψουμε
τα επόμενα πέντε χρόνια λόγω πένθους.

Ξέρω ότι τα φυλλάδια
και οι πόροι ήταν καλοπροαίρετα.

Όμως, όλες αυτές οι συμβουλές

μας έκαναν να νιώθουμε σαν θύματα.

Εντελώς καταβεβλημένοι
για το ταξίδι μπροστά μας

και αδύναμοι να ασκήσουμε
όποια επιρροή στο πένθος μας.

Δεν χρειαζόμουν να μου πουν
πόσο άσχημα ήταν τα πράγματα.

Πιστέψτε με, ήξερα ήδη
ότι ήταν πραγματικά απαίσια.

Αυτό που χρειαζόμουν
περισσότερο ήταν ελπίδα.

Χρειαζόμουν ένα ταξίδι
μέσα από όλη αυτήν την απελπισία,

τον πόνο και τη στεναχώρια.

Περισσότερο απ' όλα,

ήθελα να συμμετέχω ενεργά
στη διαδικασία πένθους.

Οπότε, αποφάσισα
να αγνοήσω τις συμβουλές τους

και να διεξαγάγω
ένα πείραμα στον εαυτό μου.

Είχα κάνει την έρευνα, είχα τα εργαλεία,

ήθελα να ξέρω πόσο χρήσιμα
θα μου ήταν αυτήν τη στιγμή

μπροστά στον Γολγοθά που με περίμενε.

Να εξομολογηθώ σ' αυτό το σημείο

ότι δεν γνώριζα αν θα είχε
αποτέλεσμα κάτι απ' όλα αυτά.

Το γονικό πένθος είναι ευρέως γνωστό

ως η πιο σκληρή απώλεια.

Αλλά μπορώ να σας πω τώρα,
πέντε χρόνια μετά,

τι γνώριζα ήδη από την έρευνα.

Ότι μπορείτε να ξεπεράσετε τις δυσκολίες,

ότι υπάρχουν στρατηγικές που λειτουργούν,

ότι είναι εντελώς πιθανό

να βάλετε τους εαυτούς σας να σκεφτούν
και να δράσουν με συγκεκριμένους τρόπους

που θα σας καθοδηγήσουν
τις δύσκολες στιγμές.

Υπάρχουν πάρα πολλά στοιχεία ερευνών
για το πώς να κάνετε αυτά τα πράγματα.

Σήμερα θα μοιραστώ μαζί σας
τρεις στρατηγικές.

Αυτές είναι οι βασικές στρατηγικές
στις οποίες βασίζομαι

και με έσωσαν
στις πιο σκοτεινές μου μέρες.

Είναι τρεις στρατηγικές
που υποστηρίζουν όλο το έργο μου

και είναι εύκολα διαθέσιμες σε όλους μας.

Ο καθένας μπορεί να τις μάθει.

Μπορείτε να τις μάθετε ακριβώς εδώ σήμερα.

Νούμερο ένα,

οι ψυχικά ανθεκτικοί άνθρωποι
καταλαβαίνουν ότι όλα είναι μες στη ζωή.

Ξέρουν ότι ο πόνος είναι μέρος της ζωής.

Αυτό δεν σημαίνει ότι τον καλοδέχονται,

δεν έχουν ψευδαισθήσεις.

Απλά, όταν έρχονται οι δύσκολες στιγμές,

φαίνεται να ξέρουν

ότι ο πόνος είναι κομμάτι
κάθε ανθρώπινης ύπαρξης.

Γνωρίζοντας αυτό, σταματάς
να νιώθεις ότι γίνονται διακρίσεις

όταν έρχονται οι δύσκολες στιγμές.

Ούτε μια φορά δεν σκέφτηκα,

«Γιατί σε μένα;»

Στην πραγματικότητα, σκεφτόμουν

«Γιατί όχι σε μένα;

Φρικτά πράγματα σου συμβαίνουν

όπως και σε όλους τους άλλους.

Αυτή είναι η ζωή σου τώρα,

ώρα να βουλιάξεις ή να κολυμπήσεις».

Η αληθινή τραγωδία

είναι ότι ελάχιστοι από μας
φαίνεται να το γνωρίζουν αυτό πλέον.

Ζούμε σε μια εποχή που νομίζουμε
ότι δικαιούμαστε μια τέλεια ζωή,

όπου λαμπερές, χαρούμενες φωτογραφίες
στο Instagram είναι ο κανόνας,

όταν στην ουσία,

όπως όλοι αποδείξατε
στην αρχή της ομιλίας μου,

ακριβώς το αντίθετο είναι η αλήθεια.

Νούμερο δύο,

οι ψυχικά ανθεκτικοί άνθρωποι

είναι καλοί στο να επιλέγουν προσεκτικά
πού να συγκεντρώνουν την προσοχή τους.

Έχουν το συνήθειο να κρίνουν
ρεαλιστικά τις καταστάσεις

και συνήθως καταφέρνουν να εστιάζουν
σ' αυτά που μπορούν να αλλάξουν

και με κάποιον τρόπο αποδέχονται
αυτά που δεν μπορούν να αλλάξουν.

Αυτή είναι μια αναγκαία, άξια μάθησης
ικανότητα για την ψυχική ανθεκτικότητα.

Ως άνθρωποι είμαστε πραγματικά καλοί

στο να εντοπίζουμε
κινδύνους και αδυναμίες.

Είμαστε προγραμματισμένοι για το αρνητικό.

Είμαστε πραγματικά καλοί
στο να τα εντοπίζουμε.

Τα αρνητικά συναισθήματα κολλάνε
πάνω μας όπως οι αυτοκόλλητες ταινίες,

ενώ τα θετικά συναισθήματα και εμπειρίες
φαίνεται να κάνουν γκελ όπως το τεφλόν.

Αυτός ο προγραμματισμός μας
είναι πραγματικά καλός για εμάς

και μας εξυπηρέτησε μια χαρά
από μια εξελικτική προοπτική.

Σκεφτείτε ότι είμαι γυναίκα των σπηλαίων,

βγαίνω από τη σπηλιά μου το πρωί,

βλέπω έναν σμιλόδοντα απ' τη μια πλευρά

και ένα ωραίο ουράνιο τόξο στην άλλη.

Η επιβίωση μου εξαρτάται
από το να προσέξω αυτόν τον σμιλόδοντα.

Το πρόβλημα είναι

ότι τώρα ζούμε σε μια εποχή
όπου συνεχώς βομβαρδιζόμαστε

από απειλές όλη τη μέρα,

και τα φτωχά μυαλά μας αντιμετωπίζουν
καθεμία από αυτές τις απειλές

σαν να ήταν ο σμιλόδοντας.

Η εστίαση στην απειλή,
η απόκριση στο στρες,

είναι μονίμως σε ετοιμότητα.

Οι ψυχικά ανθεκτικοί άνθρωποι
δεν υποβαθμίζουν το αρνητικό,

αλλά επίσης έχουν βρει έναν τρόπο

να συντονίζονται στο καλό.

Μια μέρα όταν οι αμφιβολίες
απειλούσαν να με κυριεύσουν,

θυμάμαι να σκέφτομαι ξεκάθαρα,

«Όχι, δεν θα φτάσεις στο σημείο
να σε καταπιεί όλο αυτό.

Πρέπει να επιβιώσεις.

Έχεις τόσο πολλούς λόγους
που αξίζει να ζήσεις.

Διάλεξε τη ζωή, όχι τον θάνατο.

Μην χάσεις αυτά που έχεις

γι' αυτό που έχασες».

Στην ψυχολογία το αποκαλούμε
αναζήτηση οφελών.

Στον θαυμαστό νέο μου κόσμο

σήμαινε να βρω πράγματα
για τα οποία είμαι ευγνώμων.

Τουλάχιστον το κοριτσάκι μας

δεν είχε πεθάνει από κάποια φρικτή,
μακρόχρονη, παρατεταμένη ασθένεια.

Πέθανε ξαφνικά, ακαριαία,

γλιτώνοντας εμάς και αυτήν
από αυτόν τον πόνο.

Είχαμε τεράστια κοινωνική υποστήριξη
από οικογένεια και φίλους

που μας βοήθησαν.

Και πάνω απ' όλα,

είχαμε ακόμα δύο όμορφα αγόρια
που ζούσαμε γι' αυτά,

τα οποία μας χρειάζονταν τότε

και άξιζαν να έχουν όσο πιο κανονική ζωή
μπορούσαμε να τους δώσουμε.

Να μπορείς να αλλάξεις
το επίκεντρο της προσοχής σου

για να συμπεριλάβεις και το καλό

έχει αποδειχθεί από την επιστήμη
ότι είναι πραγματικά ισχυρή στρατηγική.

Έτσι, το 2005 ο Μάρτιν Σέλιγκμαν
και συνάδελφοι διεξήγαγαν ένα πείραμα.

Και το μόνο που ζήτησαν από τους ανθρώπους

ήταν να σκεφτούν τρία καλά πράγματα
που τους είχαν συμβεί κάθε μέρα.

Αυτό που βρήκαν,
κατά την εξάμηνη περίοδο μελέτης,

ήταν ότι αυτοί οι άνθρωποι έδειχναν
υψηλότερα επίπεδα ευγνωμοσύνης,

υψηλότερα επίπεδα ευτυχίας

και λιγότερη κατάθλιψη
στο διάστημα της εξάμηνης μελέτης.

Όταν πενθείς,

ίσως χρειαστείς μια υπενθύμιση

ή ίσως χρειαστείς άδεια
για να νιώσεις ευγνώμων.

Στην κουζίνα μας έχουμε
μια λαμπερή ροζ αφίσα

που μας θυμίζει να «δεχόμαστε» το καλό.

Στον αμερικανικό στρατό

το διατύπωσαν λίγο διαφορετικά.

Μιλούσαν στους στρατιώτες
για το κυνήγι της κορυφής.

Βρείτε τη γλώσσα που σας ταιριάζει,
αλλά ό,τι και να κάνετε,

κάντε μια εκούσια, συνειδητή,
διαρκή προσπάθεια

να συντονιστείτε με το τι είναι
καλό στον κόσμο σας.

Νούμερο τρία,

τα ψυχικά ανθεκτικά άτομα διερωτώνται,

«Με βοηθάει ή με βλάπτει αυτό που κάνω;»

Αυτή η ερώτηση χρησιμοποιείται
πολύ σε μια καλή ψυχοθεραπεία.

Και, βρε παιδί μου, είναι πανίσχυρη.

Αυτή ήταν η βασική μου ερώτηση

τις μέρες μετά τον θάνατο των κοριτσιών.

Θα τη ρωτούσα ξανά και ξανά.

«Να πάω στη δίκη και να δω τον οδηγό;

Αυτό θα με βοηθούσε ή θα με έβλαπτε;»

Δεν χρειαζόταν πολύ να το σκεφτώ.

Επέλεξα να κρατήσω τις αποστάσεις μου.

Αλλά ο Τρέβορ, ο άντρας μου,
αποφάσισε να τον συναντήσει αργότερα.

Αργά τη νύχτα έπιανα τον εαυτό μου
ενίοτε να βυθίζεται

σε παλιές φωτογραφίες της Άμπι

και να στεναχωριέμαι όλο και πιο πολύ.

Ρωτούσα τον εαυτό μου,

«Αλήθεια; Αυτό σε βοηθάει ή σε βλάπτει;

Βάλε στην άκρη τις φωτογραφίες,

πήγαινε να κοιμηθείς.

Πρόσεχε τον εαυτό σου».

Αυτή η ερώτηση μπορεί να τεθεί
σε τόσο πολλές διαφορετικές συνθήκες.

Ο τρόπος που σκέφτομαι και δρω
σας βοηθάει ή σας βλάπτει,

στην προσπάθειά σας να πάρετε
εκείνη την προαγωγή,

να περάσετε μια εξέταση,

να αναρρώσετε από έμφραγμα;

Τόσο πολλοί διαφορετικοί τρόποι.

Γράφω πολύ για την ψυχική ανθεκτικότητα,

και τα τελευταία χρόνια αυτή η στρατηγική

έχει επιφέρει την πιο θετική
ανατροφοδότηση από οποιαδήποτε άλλη.

Δέχομαι πλήθος από γράμματα,
μέιλ κι άλλα πολλά

από πολλούς ανθρώπους
να λένε από παντού

πόσο τεράστιο αντίκτυπο είχε στη ζωή τους.

Είτε είναι η συγχώρεση αρχαίων
οικογενειακών αμαρτιών,

καβγάδων από περασμένα Χριστούγεννα,

είτε είναι απλώς το τρολάρισμα
στα κοινωνικά δίκτυα,

είτε να αναρωτιέσαι

αν χρειάζεσαι πράγματι
αυτό το επιπλέον ποτήρι κρασί.

Να αναρωτιέσαι αν αυτό που κάνεις,
ο τρόπος που σκέφτεσαι,

ο τρόπος που ενεργείς

σε βοηθάει ή σε βλάπτει,

σε βάζει πάλι στο τιμόνι.

Σου δίνει κάποιον έλεγχο
στη λήψη των αποφάσεων.

Τρεις στρατηγικές.

Αρκετά απλές.

Είναι άμεσα διαθέσιμες για όλους μας,

ανά πάσα στιγμή, οπουδήποτε.

Δεν απαιτούν γνώσεις πυρηνικής φυσικής.

Η ψυχική ανθεκτικότητα
δεν είναι σταθερό χαρακτηριστικό.

Δεν είναι επιλεκτική,

που κάποιοι άνθρωποι
την έχουν κι άλλοι όχι.

Βασικά, χρειάζεται
πολύ συνηθισμένες διαδικασίες.

Μόνο τη θέληση να κάνεις μια προσπάθεια.

Νομίζω ότι όλοι έχουμε στιγμές στη ζωή

όπου το μονοπάτι της ζωής μας χωρίζεται

και το ταξίδι που πιστεύαμε ότι θα κάναμε

ξεφεύγει και καταλήγει
σε κάποια φρικτή κατεύθυνση

που ποτέ δεν περιμέναμε

και σίγουρα δεν θέλαμε.

Συνέβη σ' εμένα.

Ήταν απαίσιο πέρα από κάθε φαντασία.

Αν βρεθείτε ποτέ
σε μια κατάσταση όπου σκέφτεστε,

«Δεν θα συνέλθω ποτέ από αυτό»,

σας προτρέπω να στραφείτε
σ' αυτές τις στρατηγικές

και να το ξανασκεφτείτε.

Δεν θα υποκριθώ

ότι είναι εύκολος αυτός ο τρόπος σκέψης.

Και δεν απομακρύνει όλο τον πόνο.

Όμως, αν έμαθα κάτι
τα τελευταία πέντε χρόνια,

είναι ότι, αν σκέφτομαι έτσι,
με βοηθάει πραγματικά.

Περισσότερο από οτιδήποτε,

μου έχει αποδείξει ότι είναι δυνατό

να ζεις και να πενθείς ταυτόχρονα.

Και γι' αυτό θα είμαι πάντα ευγνώμων.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)