-
Ni vivas en mondo de nehaltigebla ŝanĝo.
-
Amasa migrado de homoj al novaj urbegoj
-
kiu plenigas ĉielstrebajn konstruaĵojn
-
kaj vastajn domaĉarojn.
-
Grandaj deziroj por brulaĵoj kaj manĝaĵo,
-
neantaŭvidebla klimatŝanĝo
-
kaj ĉio tio en mondo,
kie la loĝantaro daŭre kreskas.
-
Ĉu ni maltrankviliĝu?
-
Ĉu ni timu?
-
Kiel ni interpretu kaj komprenu ĉion?
-
7 miliardoj da homoj nun vivas sur nia
planedo. Ĉu ĝi ne estas bela?
-
Sed kiam kelkaj homoj pensas pri la mondo
kaj ĝia estonteco, ili panikas!
-
Aliaj preferas ne pensi pri tio entute.
-
Sed ĉi-vesperon mi montros al vi kiel
vere statas la mondo.
-
Mia nomo estas Hans Rosling. Mi estas
statistikisto ĉe...
-
NE, NE, NE, NE... Ne malŝaltu!
-
Per la plej novaj datumoj de ĉiuj landoj,
mi montros al vi la mondon nove.
-
Mi rakontos al vi kiel
la mondloĝantaro ŝanĝiĝas
-
kaj kion la datumoj de hodiaŭ diras pri
la estonteco de la mondo.
-
Sendube ni havas grandegajn
defiojn antaŭ ni
-
sed feliĉe la estonteco eble
ne estos tiom senespera
-
kaj la homaro jam fartas
pli bone ol multaj el vi supozas!
-
Ne paniku!
-
La vero pri la mondloĝantaro
-
kun profesoro Hans Rosling
-
Beboj.
-
Ĉiu estas beno.
-
Sed multaj homoj pensas,
ke la loĝantaro kreskas senbremse.
-
Kelkaj eĉ parolas pri loĝantara bombo!
-
Ĉu ili pravas?
-
Do kiel ni statas pri la loĝantaro
hodiaŭ? Kaj kiel ni alvenis ĉi tien?
-
Mi rakontos al vi historion
pri ĉiu, kiu iam ajn vivis.
-
Nu, almenaŭ dum la lastaj kelkmil jaroj.
-
Ek!
-
Jen du aksoj.
-
Ĉi tiu estas tempo en jaroj, kaj ĉi tiu
estas la mondloĝantaro en miliardoj.
-
en la jaro 10 000 antaŭ Kristo,
kiam ekestis la unuaj terkultivistoj,
-
la arĥeologoj kredas ke la
mondloĝantaro estis nur 10 milionoj.
-
Imagu: 10 milionoj! Tio estas
kiel Svedio de hodiaŭ!
-
Mondo de nur svedoj!
-
Jarmiloj pasis... Kun bienistoj, manĝaĵo
kaj homoj, grandaj imperioj ekestis.
-
Egipto, Ĉinio, Barato, kaj finfine Eŭropo.
-
Kaj la loĝantaro kreskadis,
sed malrapidege.
-
Kaj ĉi tie mi haltas, en la jaro 1800.
-
Ĉar en la jaro 1800 la mondloĝantaro iĝis
unu miliardo.
-
Imagu... Ĉiu tia tempo, la kresko estis
nur frakcio de procento, dum jarmiloj.
-
En 1800, kun la industria revolucio, ĉio
ŝanĝiĝis kaj la loĝantaro rapide kreskis.
-
Dum apenaŭ 100 jaroj
ĝi atingis 2 miliardojn.
-
Kaj tiam, kiam mi estis en lernejo,
estis 3 miliardoj.
-
Multaj homoj diris: "La planedo ne povas
subteni pli." - diris ankaŭ la spertuloj.
-
Sed jen kio okazis...
-
Ni iĝis 4 miliardoj... 5 miliardoj...
6 miliardoj... 7 miliardoj!
-
Imagu... Pli ol duono de la mondloĝantaro
aldoniĝis dum mia vivtempo.
-
Kaj la numero daŭre altiĝas.
-
Plejparto de la kresko, lasttempe,
estis en aziaj landoj.
-
Kiel ĉi tie, en Bangladeŝo, kie la
loĝantaro triobliĝis dum mia vivtempo.
-
De 50 millionoj al pli ol 150 milionoj.
-
Ĝi nun estas unu el la landoj kun
la plej densa loĝantaro de la mondo.
-
Ĉirkaŭ 15 milionoj loĝas jam en la
homdensa ĉefurbo Dhaka.
-
Homoj ĉi tie, enurbe aŭ enkampare,
intense zorgas pri la familigrandeco.
-
Sed nova Bangladeŝo ekaperas...
-
Kiel la familio Khan. Patrino
Taslima, filinoj Tanjina kaj eta Sadia.
-
Kaj patro Hannan.
-
"Virinoj bezonas pli da tempo por
pretiĝi ol viroj"
-
"Se vi simple forigas ĝin, kial vi
surmetas ŝminkon?
-
Ambaŭ, Talisma kaj Hannan,
mem venas el grandaj familioj,
-
Sed ili decidis havi nur du gefilojn.
-
En Bangladeŝo estas
devizo kiun oni aŭdas ĉie
-
"Ne pli ol du infanoj,
unu estas eĉ pli bone"
-
"Estas bonŝanco havi nur du filinojn
-
"Se mi havus pli, do mi ne povus pagi."
-
"Kun du infanoj,
mi povas aĉeti kion ili volas."
-
"Miaj poŝoj nun estas malplenaj!"
-
Taslima kaj Hannan partoprenas
kulturan ŝanĝon el grandaj familioj
-
Kaj por Taslima, tio ankaŭ iĝis laboro.
-
Ŝi laboras por la registara
Familia Planado Servo
-
kiu dungas virinojn kiel ŝin en ĉiu vilaĝo
-
Ŝi iras de pordo al pordo helpante
al aliuloj havi pli malgrandajn familiojn.
-
Kiam estis via lasta menstruo?
-
Ĝi estis je 22a.
-
Vi ne uzas ion kontraŭ-
koncipmetodon?
-
Ĉu ne estos problemo se vi
iĝas graveda?
-
Mi ne gravediĝas facile.
-
Sed vi jam havas du filojn.
-
Mi ne havas tempon por iri al la hospitalo.
-
Taslima oferas konsilon,
moralan apogon kaj
-
plej grave, gamon da
kontraŭkoncipiloj.
-
Vi jam havas tri filinojn,
ĉu vi vere volas havi pli da infanoj?
-
Tio dependas de la patro.
-
Vi naskas, kial ĝi dependas de li?
-
Vi devas suferi la doloron, ne li.
-
Kiu devas suferi la doloron?
-
Se mi suferas la doloron,
sed li volas filon, kion mi povas fari?
-
Jen piloloj, glutu ilin je komenco
de via periodo.
-
"Estas malfacila kiam
ili estas malpli edukitaj.
-
Sed la mesaĝo disvastiĝas iom post iom.
-
Do, kiom sukcesaj Taslima kaj Bangladeŝo
estas en malgrandigado de fekundeco?
-
TIo estas la nombro da beboj po virino.
-
En Svedio ni komencis
la Gapminder Foundation
-
por atingebligi mondajn datumojn
kaj komprenigi ilin por ĉiuj.
-
Do, mi povas montri situacion
en Bangladeŝo kaj kio okazis.
-
Jen, horizontala akso, beboj po virino
-
El 1 al 2... 7 ĝis 8.
-
kaj la vertikala akso estas vivdaŭro.
-
vivekspekto, kiom da tempo
ĵus naskita ekspektas vivi.
-
El 30 ĝis 90
-
Do, ni komencas en 1972,
-
gravega jaro por Bangladeŝo, la unua
kompleta jaro de sendependeco.
-
Tiu jaro, Bangladeŝo estis tie
-
kaj ili havis averaĝe 7 bebojn po virino
-
kaj vivdaŭro estis malpli ol 50 jaroj.
-
Kio okazis post la sendependiĝo?
-
Ĉu vivo plilongiĝis?
Infanoj malpliiĝis?
-
Jen la datumoj. Ek, Bangladeŝo!
-
Certe, vivo plilongiĝas kaj
beboj, malpli... 6... 5...
-
kaj vivo eĉ pli longa... 4... 3...
-
kaj nun estas ĉe preskaŭ 2. Estas 2.2.
Kaj vivekspekto estas 70.
-
Estas nekredebla! En 40 jaroj,
Bangladeŝo iris
-
de 7... 6... 5… 4… 3… 2…
-
Miraklo okazis en Bangladeŝo!
-
Ĉu nur en Bangladeŝo?
Nu, mi montros al vi la tutan mondon.
-
Mi reeniras 50 jarojn, al 1963.
-
Jen ĉiuj el la landoj.
-
La verdaj estas Ameriko, nordo kaj sudo.
Flavaj Eŭropo, oriento kaj okcidento.
-
Blua Afriko, nordo, sudo de Saharo.
Ruĝa Azio, kun Aŭstralio kaj Novzelando.
-
La grandeco de la bublo montras
grandecon de la popolo. Vidu:
-
La pli grandaj tie estas Ĉinio kaj Barato.
Bangladeŝo estas tuj malantaŭ.
-
En 1963 la averaĝo da beboj naskitaj
je virino en la mondo estis 5.
-
Sed estis dividita mondo...
Ĉu vi vidas tion?
-
La landoj ĉi tie, la evoluitaj, havis
malgrandajn familiojn kaj longajn vivojn.
-
Kaj estis la evoluantaj landoj,
kun grandaj familioj kaj mallongaj vivoj.
-
Kaj malmultaj landoj estis en la mezo.
-
Sed nun ni vidos kio okazis.
-
Mi ekos la mondon!
-
Ek!
-
Vi vidas ke Ĉinio, la granda bublo,
ekhavos pli bonan sanon kaj
-
kiam ili komencos familiplanadon,
familioj iĝas pli malgrandaj.
-
La granda verda, rigardu Meksikon,
venas nun!
-
Jen Brazilo, ankaŭ la verda en
Latinameriko.
-
Jen Barato sekvas. La grandaj ruĝaj
estas aziaj landoj survojantaj tien.
-
Multaj afrikanoj estas daŭre en
"multaj beboj pro virino".
-
Nun Bangladeŝo preterpasas Barato
al la vojo al la malgranda familio.
-
Kaj nun preskaŭ ĉiu lando
-
Ho! La tertremo en Haiti!
-
Kaj nun ĉiuj estas tie.
Kia ŝanĝo!
-
Hodiaŭ, la averaĝo en la mondo
estas 2.5.
-
Antaŭ kvindek jaroj estis kvin.
-
La mondo ŝanĝiĝis: la averaĝa numero da
beboj pro virinoj iris de 5 al 2.5.
-
Kaj daŭre malkreskas... Kia granda ŝanĝo!
-
Homoj pensas ke Bangladeŝo kaj similaj
kandoj estas centroj de popolkreska bombo.
-
Ili ne povus pli malpravi.
-
Por mi, sanlaboristoj kiel
Sinjorino Taslima kaj ŝiaj kolegoj,
-
kiuj prenis iliajn landojn de tiu flanko -
la tutan vojon - en nur jardekoj
-
al pli bona sano kaj malgrandaj familioj,
ili estas la herooj de nia tempo!
-
Estas nekredebla ŝanĝo, kio okazis.
-
Ni ne plu loĝas en dividita mondo.
-
Sed kiom multe homoj scias pri tia
mirinda ŝanĝo?
-
En Gapminder ni ne nur montras datumojn,
ni mezuras kion homoj scias pri la mondo.
-
Ni faris la unuan demandaron en Svedio.
La rezultoj estis deprimigaj.
-
Ni faris nian duan en Britio. Ni havis
altajn esperojn, ĉar britoj estis ĉie.
-
Ni pensis ke ni ricevus bonajn rezultojn
ĉi tie.
-
La unu demando estis: kiom da beboj
havas la virinoj averaĝe en Bangladeŝo?
-
Kaj ni donis kvar alternativojn:
2.5, 3.5, 4.5 aŭ 5.5
-
Jen la rezultoj de la brita demandaro.
-
Sed vi scias la ĝustan respondon:
estas 2.5
-
Nur 12 procentoj de la britoj pravis.
-
Ni pensis ke eble estas malbone edukitaj
homoj, kiuj malbonigis la rezulton.
-
Do ni disdividis tiujn, kiuj iris al bonaj
britaj universitatoj kaj havis degree?
-
Kaj jen. La rezulto.
-
Se io, ili estis eĉ pli malbonaj!
-
Kaj nun vi eble pensus, ke al britoj
mankas scio pri la mondo.
-
Ne, ne!
-
Kio se ni demandintus ĉi tiun
ĉimpanzon kaj liaj amikoj?
-
Mi skribintus malsamajn respondojn ĉe
bananoj kaj lasus ili ĉiuj elekti po unu.
-
Jen la rezulto, kiun mi ricevintus.
-
Kompreneble ĉimpanzoj nenion
scias pri Bangladeŝo.
-
Sed hazarde, ili elektus dufoje
pli ĝustaj respondoj ol la britoj.
-
Pli ol duono de la britoj pensas
ke estas 4.5 aŭ pli.
-
La problemo ne estas manko
da scio, sed antaŭjuĝoj.
-
La britoj ne povas imagi,
nek diveni
-
ke virinoj en Bangladeŝo havas 2.5 bebojn
averaĝe. Kaj vere estas jam 2.2.
-
Tio estas kion la britoj ne scias: ke
Taslima kaj ŝia familio estas la normo.
-
Kaj ne nur tie, sed ĉie en la mondo.
En Brazilo, familioj kun du infanoj.
-
Vjetnamio, familioj kun du infanoj.
-
Kaj eĉ en Barato, la plej ofta grandeco
de familioj estas hodiaŭ du infanoj.
-
Kaj ĉe la afrika kontinento, kiam vi iras
al grandaj urboj kiel Addis Abeba.
-
Estas malpli ol 2 infanoj po virino
en Addis Abeba.
-
Ili povas esti islamanoj, budhistoj,
hinduoj, kristanoj...
-
Ne estas unu religio, unu kulturo, unu
kontinento
-
kie 2-infanaj familioj ne
povas okazi.
-
Tiu ŝanĝo de grandaj al
2-infanaj familioj
-
estas unu el la plej gravaj aferoj kio
okazis en la mondo dum mia vivo.
-
Estas neniam antaŭe vidita en
homa historio!
-
Jen ni, reen en Bangladeŝo.
Lasu nin trovi la kialojn
-
por tia historia kaj daŭra ŝanĝo
de grandaj al malgrandaj familioj.
-
Preskaŭ ĉiu knabino en islama Bangladeŝo,
kiel 15-jaraĝa Tanjina, iras al lernejo.
-
La registaro eĉ pagas familiojn monon
por lasi la filinojn post baza edukado.
-
En la lernejo de Tanjina, nun estas pli
da knabinoj ol knaboj.
-
Kia tipo da familio tio estas?
-
Granda familio!
-
Ĉu al ili mankos manĝaĵo?
-
Vi ne povas maltrafi la celon de
tia leciono.
-
Kia tipo da familio estas tia?
-
Ĉu ili havos problemojn?
-
Ne!
-
Edukado estas efika kaj ankaŭ estas
novaj ŝancoj por inoj en Bangladeŝo.
-
Malgraŭ malegalecoj, estas pli da
laborebloj kaj Tanjina havas altajn celojn.
-
Mi amas iri al la lernejo.
-
En la tempo de mia patrino,
ili june edziniĝis.
-
Ili ne havis eblon studi
-
Sed nun ni povas havi grandajn revojn
de iĝi kuracisto aŭ inĝeniero.
-
Pli kaj pli da junulinoj ĉi tie vidas
ke aferoj povas esti malsamaj por ili
-
Mi ne povas kompreni ke vi
edziniĝis kun 17 jaroj.
-
Mi ne povus imagi edziniĝi en nur
du jaroj.
-
Estas neimagebla.
-
Ni ne komprenis tiam.
-
Sed homoj scias pli bone nun.
-
Do en kia aĝo vi pripensas edziĝi?
-
Dudekkvin
-
Mi finos mian edukadon kaj ekhavos laboron
-
Mi iĝos kuracisto kaj poste edziniĝos.
-
Vi estas tiom inteligenta!
-
Estas mirinda vidi Taslima tiom esperplena
pri la estonteco de ŝiaj filinoj.
-
Sed estas unu esenca ŝanĝo, surbaze de la
ŝanĝo en Bangladeŝo.
-
Estas grandega plibonigo de infantravivo.
-
Nun estas Ramadano, la islama monato
da fasto kaj introspekto.
-
En tia grava tempo, Hanan helpas siajn
gepatrojn prizorgi la familian tombejon.
-
Premu la teron per viaj manoj,
-
Tri el la gefratoj de Hanan mortis kiam
ili estis tre junaj. Ili entombiĝis ĉi tie.
-
Ili mortis de morbilo.
-
Ni ploris multege, estis tiom trista.
-
Se kuracistoj estintus, ili povintus esti
kuracitaj
-
Eble unu travivintus
-
Kiel mi povas forgesi? Mi memoros ilin
mian tutan vivon.
-
Kiam la gepatroj de Hanan estis juna paro,
-
1 el 5 infanoj en Bangladeŝo mortis
antaŭ atingi 5 jarojn.
-
Ĉiu familio vivis kun la senĉesa timo
perdi unu aŭ pli el la infanoj.
-
Vi daŭre havis unu infanon post la alian.
-
Kiam unu mortis, ne restis nur unu.
-
Tiel estis.
-
Ni ne pensis ke ni havis tro da infanoj,
aŭ pri kiel ilia estonteco estos
-
En la lastaj jardekoj Bangladeŝo baza sano
multe progresis, specife infantravivo.
-
Vakcinoj, kuraciloj de infektoj kaj
pli bona nutrado kaj higieno
-
savis la vivon de milionoj da infanoj.
-
Kaj kiam gepatroj vidas ke iliaj infanoj
verŝajne travivos
-
la plej granda obstaklo al familiplanado
fine malaperis.
-
Eĉ en la domaĉoj de Dhaka, virinoj nun
havas averaĝe nur du infanoj.
-
Infantravivo estas la ŝlosilo.
-
Lasu nin iri reen en historio.
-
Kial la loĝantare de la mondo tiom
malrapide kreskis antaŭ 1800?
-
Tra historio, ĉiuj el la dokumentoj
montras ke averaĝe
-
du gepatroj havis ses infanojn.
-
Sed tio aspektas kiel ege rapida kresko
de la loĝantaro. Do kial ne kreskis?
-
Ĉar 1... 2... 3... 4 de la infanoj mortis
antaŭ kreski por mem iĝi gepatroj.
-
Homoj en la pasinteco ne vivis en
ekologia ekvilibro kun la naturo,
-
ili mortis en ekologia ekvilibro kun
naturo.
-
Estis vere tragika!
-
Sed kun la industria revolucio,
tio ŝanĝiĝis.
-
Pli bonaj salajroj, pli da manĝaĵo,
kranakvo, pli bona higieno, sapo, medicinaj pliboniĝoj
-
Pro pliboniĝoj, kial la loĝantaro kreskis?
Ĉu kial ili havis pli da infanoj?
-
Ne! En 1963 kiam mi estis en lernejo,
infanoj po virino malkreskis al 5.
-
Kaj la kialo por rapida popolkresko
estis la pliboniĝo en infantravivo.
-
4 travivis tiam.
-
Sed ankoraŭ 1 de 4 mortis,
estis daŭre terura.
-
Nur en la lastaj jardekoj plejparte de la
landoj progresis en infantravivo.
-
Do nun ni alproksimiĝas al nova ekvilibro.
-
Kaj estas bona ekvilibro: du gepatroj
averaĝe havas du infanojn kiuj travivas
-
Ni havas familiojn en
vere feliĉa ekvilibro.
-
Tio estas la plej kutima familia situacio
en la mondo nuntempe.
-
Kaj kio tio signifas por la estonteco?
-
Mi montros al vi nian plej bonan
projekcion en la estonteco,
-
de la plej bonaj demografiistoj de la
Popola Divisio de la Unuiĝintaj Nacioj.
-
Kaj aspektas tiel.
-
Unue daŭrigas tiel, al 8... al 9...
kaj poste iras tien...
-
Sed vidu: malrapidiĝas!
-
Je la fino de la jarcento ĝi pli platiĝas.
-
Kaj se ni iras pli proksimen, vi vidos
-
ke ni esperas malrapidiĝon kaj la fino
de rapida popolkresko.
-
Sed kompreneble tio estas projekcio kun
granda malcerteco.
-
Sed ni estas certaj ke la fino de rapida
popolkresko venas ĉi tiun jarcenton.
-
Kaj ĉio pro la efiko de la falanta kvoto
de infanhavado.
-
Jen, vidu, se ni revenas
-
mi montros tion pere de la
kvanto da infanoj en la mondo.
-
La numero da infanoj de 0 al 15 jaraĝaj.
-
Jen ili venas. Vidu:
-
La numero da infanoj malrapide kreskis...
kaj poste rapide kreskis...
-
Je la fino de la jarcento ĉi tie
-
estis du bilionoj da infanoj en la mondo
-
Por mi estis vere grava jaro, ĉar tiam
Doris naskiĝis, mia unua nepino.
-
Ŝi naskiĝis en vere speciala tempo
por infanoj de la mondo.
-
Ĉar la specialigitaj demografoj taksas
ke ekde tia jaro
-
la kvanto de infanoj daŭrigos tiel.
-
Ne plu kreskos.
-
Je la fino de la jarcento, ni daŭre havos
2 bilionoj da infanoj en la mondo.
-
Kiam Doris naskiĝis, la mondo eniris
la tempon de infankulmino.
-
La kvanto de infanoj ne kreskas.
-
Nu, tio konfuzigos vin.
-
Ĉar... kiel la loĝantaro povas kreski tiel,
se la kvanto de infanoj ne kreskas?
-
De kie venos la plenkreskuloj?
-
Por klarigi tion, mi lasos la tro belajn
digitalajn aĵojn
-
kaj montros al vi vere povan edukan
materialon kiun ni kreis.
-
Mi montros al vi la mondan
loĝantaron, sinjorinoj kaj sinjoroj...
-
En la formo de ŝaŭmblokoj.
-
Unu bloko estas unu miliardo
-
Kaj tio signifas ke ni havas pli ol 2
miliardoj da infanoj en la mondo
-
Kaj ni havas 2 miliardoj inter 15 kaj
30 jaroj
-
Tio estas rondigitaj nombroj.
-
1 miliardo inter 30 kaj 45 jaroj,
-
1 miliardo inter 45 kaj 60 jaroj
-
kaj mia bloko: 60 jaroj kaj pli aĝa.
Jen je la supra parto.
-
Tio estas la monda popolo hodiaŭ.
-
Vi povas vidi ke 3 miliardoj mankas
ĉi tie.
-
Nur malmultaj mankas ĉar ili mortis.
-
Plejparte el ili mankas ĉar ili neniam
naskiĝis.
-
Ĉar antaŭ 1980 estis multe malpli
da infanoj naskitaj en la mondo,
-
ĉar estis malpli da virinoj,
kiuj naskis infanojn.
-
Do jen estas hodiaŭ.
-
Nu, kio okazos en la estonteco?
-
Ĉu vi scias kio okazos al maljunuloj
kiel mi?
-
Ili mortos!
-
Jes! Estis iu ĉi tiu kiu laboras en
malsanulejoj.
-
Do... Ili mortas!
-
La resto iĝas 15 jaroj pli aĝaj kaj
havos 2 miliardojn da infanoj.
-
Tiuj estas maljunaj, tempo por morti.
-
Kaj tiuj iĝas 15 jaroj pli aĝaj kaj
havos 2 miliardojn da infanoj.
-
kaj ĉi tiu mortas. La aliaj... 15 jaroj
pli aĝaj kaj havos 2 miliardojn infanojn.
-
Ho!
-
Sen altigi la nombro da infanoj,
-
sen plilongigi la longeco de la vivo,
-
ni havas 3 miliardoj pli pri tio granda
kaj neevitebla kresko da plenkreskuloj.
-
Kio okazas kiam grandaj junaj generacioj
plenkreskiĝas.
-
Jen unu plia detalo, bona novaĵo por tiuj,
kiuj estas aĝaj, kiel mi.
-
Oni taksas ke maljunuloj vivos iomete
pli longe.
-
Do ni devas aldoni 1 miliardo por la
maljunuloj ĉi tie supre.
-
Kaj mi senespere esperas ke mi estos
parto de tiu grupo.
-
Ĉar tiel mi povas vivi longe kaj legi
jarstatistikojn kiam ili ĉiujare raportiĝas.
-
Sed kiam mi parolas kun multaj bonaj
aktivuloj por la medio, kio zorgas
-
ili ofte diras al mi ke ni devas halti
la popolkreskiĝon je 8 miliardoj
-
Kiam mi parolas kun ili... Unue, ili ne
scias ke ni jam atingis la infanpinton
-
kaj ili estas tute nekonsciaj ke la resto de
la kresko estas neevitable plenkreskuloj
-
Do ni pli-malpli atingos tiun kvanton
da homoj
-
Do, ni scios kiom multe da miliardoj
estos. Sed kie ili vivos?
-
Nun kaj en la estonteco.
-
Jen la mondo. Jen la sep miliardoj.
-
De la sep miliardoj, 1 vivas en Ameriko,
nordo kaj sudo kune.
-
1 en Eŭropo, 1 en Afriko,
-
kaj 4 en Azio.
-
Tio estas nuntempe. Kiel ni
povas memori tion?
-
Mi havas unu simplan manieron:
mi metas la nombrojn tiel
-
kaj mi diras ke estas la pinkodo
de la mondo: 1114.
-
Nun, kio okazos mezo de la jarcento?
-
Tion ni scias sufiĉe bone.
-
Eŭropo... Neniu kresko. Fakte, la
eŭropa popolo malkreskas.
-
En Ameriko, iom malpli da homoj.
Plejparte pensiuloj en Sudameriko.
-
Do estas preskaŭ neniu diferenco,
preskaŭ la samon.
-
En Azio ni havos 1 miliardon pli,
-
kaj poste la kresko en Azio
finiĝas.
-
En Afriko, en la venontaj 40 jaroj,
la popolo duobliĝos.
-
Nun... je la fino de la jarcento
-
Nu, ni scias ke ne estos pli en Eŭropo,
nek en Ameriko, nek en Azio...
-
Sed en Afriko, laŭ la datumoj de hodiaŭ,
estos plia duobligo.
-
Do estos 4 miliardoj en Afriko
-
je 2100 kaj verŝajne tiu pinkodo
iĝos 1145.
-
En 2100 estos vere malsama mondo.
-
La homoj kiuj vivos en kion mi nomiĝas
la malnova okcidento,
-
en okcidenta Eŭropo kaj norda Ameriko,
estos malpli ol 10 procentoj de la mondo.
-
80 procentoj de la monda popolo vivos
en Azio kaj Afriko.
-
Sed, ĉu estos sufiĉe da rimedoj por
vivteni ilin?
-
Nu, tio estos grandega defio kaj nenio
alvenos aŭtomate.
-
Sed mia versio de tio estas ke estos
ebla por tiuj miliardoj vivi bone kune.
-
Certe estas ebla vidi la potencialon de
riĉa kaj paca Azio, kun 5 miliardoj
-
Japanio, Suda Koreio kaj aliaj jam
estas riĉaj.
-
Sekvante ilian vojon al riĉeco, grandaj
partoj de Ĉinio, Barato, Indonezio...
-
Eĉ en malpli riĉaj aziaj landoj, pli kaj
pli ekhavas sufiĉe bonan vivon.
-
Sed kio pri la estonta Afriko, de tiom
multe kiel 4 miliardoj?
-
Ĉu ne plejparte el ili vivos en terura
malriĉeco?
-
Mi vidis enorman malriĉecon en Afriko.
-
Antaŭ 30 jaroj mi pasigis la du plej
intensajn jarojn de mia kuracista vivo
-
en unu el la plej malriĉaj landoj,
Mozambiko, je la orientafrika marbordo.
-
Mozambiko estis ĵus sendependiĝinta post
longa milito kontraŭ la kolonia povo Portugalio.
-
Mi deĵoris kiel unu el du kuracistoj, ambaŭ
ni eksterlandanoj, por 300.000 homoj.
-
Kaj jen la tiama hospitalo. Mia edzino
ankaŭ laboris tie kiel akuŝisto.
-
Jen la tuta personaro de la hospitalo.
-
Tiuj blanke vestitaj bonŝancis dum la kolonia periodo ricevi profesian trejnadon de minimume unu jaro.
-
La aliaj ... multaj el ili eĉ ne kapablis legi kaj skribi.
-
Sed ili ĉiuj laboris kun tiom
da sindediĉo kaj motiviĝo!
-
Sed la pacientoj venis kun la
plej aĉaj malsanoj de malriĉego
-
kaj niaj resursoj ofte ne sufiĉis.
-
Kaj precipe miaj kapabloj kiel juna kuracisto
ne plenumis la bezonojn de la pacientoj.
-
Mozambiko ankoraŭ nun
estas tre malriĉa lando.
-
Sed la aferoj treege pliboniĝis
ekde mia ĉeesto antaŭ 30 jaroj.
-
Unue, nun ekzistas tute nova hospitalo
en la urbo kie mi laboris antaŭ 30 jaroj.
-
La nova, multe pli granda hospitalo havas
15 kuracistojn, 11 el ili mozambikanoj.
-
La tuta personaro nun estas bone trejnita.
-
La direktoro de la hospitalo estas
D-ro Cashimo, la obstetrikisto.
-
Ĉio montras ...
-
ke estos ...
-
ĝemeloj!
-
La transformiĝo ĉi tie mirigas min!
-
Ni havas servojn de urĝecmedicino,
-
pediatrio kaj ortopedia kirurgio.
-
Ni havas grandajn laboratoriojn kaj
apotekon laborante dum 24h ĉiutage.
-
Ili rutine savas naskantajn virinojn per
cezera sekco, tio estis miatempe neebla.
-
Nuntempe, ni povas fari tion ĉi tie,
kun profesia teamo
-
en operaciejo same bone
ekipita kiel ĉie ajn en la mondo.
-
Ĉio tiom multe pliboniĝis.
-
Kiu naskiĝas en Mozambiko
hodiaŭ atendos pli brilan estontecon.
-
Ne nur pro pli bona sano, sed
ankaŭ pro kreskiganta ekonomio
-
kun viglaj havenoj kaj merkatoj
-
kaj novaj industrioj kun
multaj novaj laborpostenoj.
-
Mi scias ke eble vi pensas ke tiaj
bonnovaĵoj nur koncernas urbegojn kaj urbojn.
-
Kaj tio veras!
-
La plej granda defio estas en la kamparaj
regionoj, kie loĝas la plejmulto da homoj.
-
Sed aferoj ŝanĝiĝas ankaŭ ĉi tie.
-
For en kampara norda Mozambiko
situas la distrikto de Mogovolas.
-
Tio estas la hejmo de Olivia,
Andre kaj ilia juna familio.
-
Kiel tiom multe da aliaj malriĉuloj en
la mondo, Olivia kaj Andre estas agraruloj
-
kies manĝaĵo dependas
de kion ili kultivas.
-
Estas la 4-a frumatene
kaj la tagaj taskoj vokas.
-
Andre direktiĝas rekte al la kampoj.
-
Olivia unue iras alporti akvon.
-
Ambaŭ devas marŝi mejlojn por atingi ion.
-
Mi bezonas du horojn por alveni.
-
Se tie estas okupata,
foje necesas du horojn.
-
Kiam mi revenas, mi lacas kaj malsatas.
-
Sen iu alia transportilo
ĉio devas esti portata.
-
Olivia kaj Andre havas ok infanojn.
-
Fekundeco estas ankoraŭ tre alta
multloke en kampara Afriko.
-
Estas la plej malriĉaj familioj kiuj bezonas
manĝigi la plej grandan nombron da buŝoj.
-
Ĉion ŝpareblan tiu familio vendos.
-
Mi vere baraktas.
-
Mi plantas ĉiajn kultivaĵojn,
sed eĉ per ĉio ĉi ...
-
mi tamen ne gajnas sufiĉe da
mono por prizorgi miajn infanojn.
-
Tamen la ekonomia kresko ja
nun malrapide fluetas kamparen.
-
Mi ŝparis dum tri jaroj por
ekhavi tiun tegmenton por mia domo.
-
Nun Andre strebas al unu afero,
konvinkita ke tiu ŝanĝos ĉion.
-
Mi urĝe bezonas biciklon!
Mi povas nenien alveni sen ĝi.
-
Bicicloj povas fari grandegan diferencon
por la vivoj de la kamparanaj malriĉuloj.
-
Ili ŝparas plurajn horojn tage
kaj dume povas finfari pli da laboro.
-
Per biciklo ili kapablas transporti
multe pli pezan ŝarĝon al la bazaro
-
kaj gajni pli da mono.
-
Ili povas vojaĝi por trovi laboron
-
kaj se ili malsaniĝas ili povas
ĝustatempe atingi malsanulejon.
-
Se mi akiros biciclon, mi tiom ĝojos.
-
Ĉar domo sen biciklo ne estas hejmo.
-
Andre kaj Olivia estas ŝparintaj monon
jam du jarojn. Ĝi ankoraŭ ne sufiĉas.
-
Ĉio nun dependas de la
aktuala sezama rikolto.
-
Se ili atingos bonan prezon,
ili eble sukcesos.
-
Andre kaj Olivia loĝas en
unu el la plej malriĉaj landoj.
-
Kaj ili loĝas en la kampara regiono,
kiu estas la plej malrica parto de tiu lando.
-
Do, kiom da homoj en la mondo vivas kiel
tiuj? Kaj kiom da malriĉuloj estas?
-
Mi montros al vi tiun ĉi mezurilon.
-
Tre simpla. Malriĉa .. kaj .. riĉa.
-
Jen mi havas la sep miliardojn denove.
-
Ili estas en tre simpligita maniero ordigitaj
de la plej malriĉaj ĝis la plej riĉaj.
-
Nu, kiom enspezas la plej
riĉa miliardo ĉi tie, dolarojn tage?
-
Ni rigardu ĉi tien.
-
Hoo .. hooo ..
-
Ĝi kreskas, ĝi kreskas ...
-
uj uj uj ...
-
Mi eĉ ne povas atingi ĝin. $100 tage.
-
Sekve ni rigardu la mezan
miliardon. Kiom enspezas tiuj?
-
Ĝi venos, jes ... nur $10.
-
Kaj nun mi iru al la plej malriĉa
miliardo. Kiom ili enspezas?
-
Nu ...
-
Nur $1.
-
Ĉi tio estas la diferenco en
la mondo hodiaŭ.
-
La ekonomiistoj strekas linion kiun
ili nomas "la linio de treega malriĉeco".
-
Je iom pli ol $1.
-
Tie vi apenaŭ havas sufiĉe da manĝo por la
familio, vi ne certas havi manĝon ĉiutage.
-
Tamen unu miliardo klare estas sub tio.
-
La dua miliardo estas iel
dividita per tiu linio.
-
Kaj la aliaj estas super ĝi.
-
La plej malriĉaj homoj
apenaŭ povas aĉeti ŝuojn.
-
kaj kiam ili akiris ŝuojn,
la sekva celo de ŝparado estas biciklo.
-
Ĉi tie troviĝas Andre kaj Olivia.
-
Kaj post biciklo vi ŝparos por motorciklo.
-
Kaj tiam, post la motorciklo sekvos la aŭtomobilo.
-
Kaj mi memoras kiam mia familio ekhavis sian unuan aŭton, ĝi estis malgranda griza Volkswagen.
-
La unua afero kiun ni faris estis veturi al Norvegio por ferii, ĉar Norvegio estas tiom pli bela ol Svedio.
-
Estis mirinda vojaĝo!
-
Kaj nun mi estas en tiu ĉi grupo. Mi povas veturi kiel la plej riĉa miliardo, ni povas veturi ferien per aviadiloj.
-
Kompreneble ekzistas homoj kiuj estas multe pli riĉaj ol la aviadiluloj.
-
Kelkaj estas tiom riĉaj ke ili eĉ pripensas vojaĝi kiel turistoj en la kosmon.
-
Kaj la enspeza diferenco inter la aviadiluloj kaj la plej riĉaj tie
-
estas preskaŭ same granda kiel ĝi estas inter la aviadiluloj ĉi tie
-
kaj la plej malriĉaj tiuflanke.
-
Nu, la plej grava aspekto por memori el tiu ĉi grafikaĵo estas la jena:
-
Por montri tion al vi mi bezonas mian ŝtupetaron.
-
Foje bezonatas ankaŭ iom da malnova, bone funkcianta teknologio.
-
Jen.
-
Nun mi atingis la supron.
-
La problemo por ni vivante kun $100 tage estas, ke kiam ni rigardas malsupren
-
al tiuj kiuj havas $10 aŭ $1 ili aspektas same malriĉaj.
-
Ni ne kapablas vidi la diferencon.
-
Aspektas kvazaŭ ĉiu vivas kun la sama monkvanto.
-
Kaj oni diras "ho, ili ĉiuj estas malriĉaj".
-
Ne, mi povas certigi al vi, ĉar mi renkontis homojn kaj parolis kun homoj kiuj vivas ĉi-sube
-
kaj mi povas aserti al vi, ke la ĉi-subaj homoj
-
ili scias tre bone, kiom multe pli bone vivo estus se ili progresus de $1 al $10.
-
La dekobla enspezo!
-
Tio estas grandega diferenco.
-
Por kompreni tion, ĝuste tion Olivia kaj Andre provas fari nun.
-
Ĉiu malgranda paŝo laŭ ĉi tiu linio
-
de la ŝuoj al la biciklo
-
ŝajne malgranda el fora distanco havas gravan efikon al iliaj vivoj.
-
Kaj se Andre kaj Olivia akirus tiun biciklon tio rapidigus ilin al pli bona vivo kaj bonfarto tiudirekten.
-
Hodiaŭ Andre kaj Olivia prepariĝas por vendi la rikoltaĵon de sezamo kiun ili kultivis dum multaj monatoj.
-
La prezo antaŭe estis je 25 metikaloj.
-
Ĉi-jare ĝi estas pli bona.
-
Ni esperas ĝin vendi je 40-45 metikaloj.
-
Sed Andre kaj Olivia devas esti atentaj por ricevi la ĝustan prezon.
-
Ni eltrovis, ke iuj aĉetantoj manipulis la pesilon.
-
Do, se ni pesas ĝin mem kaj ĝi pezas 10 kilogramojn,
-
poste alportas ĝin al la aĉetontoj, eble tiuj dirus al ni ke estas 7 aŭ 8.
-
Andre estos faranta la vendadon.
-
Kaj espereble la lastan fojon li bezozas helpon por transporti la rikoltaĵon al la bazaro.
-
Andre devas agi sprite nun.
-
Ho, ho, amiko mia! Faru la kalkuladon dece!
-
La negoco faritas. Kaj Andre ĝojas pri la ricevita prezo.
-
Nun mi elspezos mian monon!
-
Estas la momento cele al kiu la familio tiom penige laboris.
-
La vojiro de Andre al la bazaro postulis tutan matenon de piedirado.
-
Nun, dum malpli ol horo li povas bicikli hejmen.
-
Vi aĉetis biciklon!
-
Jes, karulino, mi aĉetis biciklon!
-
La biciklon oni tuj ekuzas.
-
La infanoj alportas akvon per ĝi.
-
Andre transportas pli da rikoltaĵoj al la bazaro.
-
Kaj, same grave, Olivia kaj Andre povas nun facile atingi siajn lecionojn por plenaĝuloj
-
do povas pli bone lerni kalkuli, legi kaj skribi.
-
Nun mi celas ŝpari por aĉeti motorciklon por veturigi mian edzinon kaj miajn infanojn.
-
Tio estas mia sekva celo.
-
Estas grandioze vidi kiel Olivia kaj Andre pedalas for de la ekstrema malriĉeco.
-
Kaj ili uzas la biciklon por iri al legokapabligaj lecionoj.
-
Edukado tiom gravas por la progreso de homoj kaj nacioj.
-
Sed kiom da homoj scias, kiel efektive evoluis edukado en la mondo?
-
Tempo por la granda brita nescio-enketo denove.
-
Ek.
-
Ni demandis: kiu elcentaĵo de la plenaĝuloĵ en la mondo scipovas legi kaj skribi?
-
Ĉu mi povas demandi la aŭskultantaron? Kiom el vi taksas ke 20%? Levu la manojn!
-
40% ?
-
60% ?
-
Kaj 80% ? Ah, jes, jes.
-
Jen la rezulto de la brita muestro.
-
Nun uzeblas la rezulto de la brita enketo por eltrovi la korektan respondon, ĉu ne?
-
Kompreneble, 80% estas la ĝusta respondo.
-
Vi almenaŭ klare superis la britan averaĝon.
-
Jes, 80% de la monda loĝantaro nuntempe scipovas legi kaj skribi.
-
Legkapablo estas je 80%, fakte la plej aktuala nombro estas iom pli alta.
-
Do, se mi estus komparinta tion kun la ĉimpanzoj denove, nu ...
-
ankoraŭfoje vi havas nur hazardajn rezultojn por la ĉimpanzoj.
-
Sed vi ricevas trioblan kvanton de koraktaj respondoj ol de la britoj.
-
Kaj nun la universitatuloj.
-
Eble ili scias tion ... ve, eĉ pli malbone.
-
Kion do oni instruas en britaj universitatoj?
-
La komuna vido concerne la mondon estas eksdata je pluraj jardekoj. La amasinformiloj preterlasis komuniki tion.
-
Sed eble tio okazis ĉar la mondo tiom rapide ŝanĝiĝas.
-
Sinjorinoj kaj sinjoroj,
-
Mi donos al vi mian absolute preferatan diagramon.
-
Mi montros al vi la historion de 200 landoj dum 200 jaroj ene de malpli ol unu minuto.
-
Mi havas akson por enspezo. Mi havas akson por vivodaŭro.
-
Mi komencas en 1800, kaj jen ĉiuj landoj.
-
Kaj tiam en 1800 ĉiu estis sube en la malriĉa kaj malsana angulo, ĉu vi vidas?
-
Mallonga vivodaŭro, malmulte da mono.
-
Kaj jen la efiko de la industria revolucio.
-
Kompreneble, la landoj en okcidenta Eŭropo altigas sian bonstaton, sed ne iĝas multe pli sanaj komence.
-
Kaj tiuj sub koloniinisma regado neniel profitas tie.
-
Ili restas tie en la malsana kaj malriĉa angulo.
-
Kaj nun sano malrapide kreskas, ĝi altiĝas ĉi tien kaj ni eniras la novan jarcenton.
-
Kaj la terura Unua Mondmilito kaj post tio la ekonomia regreso.
-
Kaj poste la Dua Mondmilito.
-
Ho. Kaj nun sendependiĝo.
-
Kaj kun sendependeco sano kreskas pli rapide ol iam en tiuj aliaj landoj.
-
Kaj nun sekvas la rapida ekonomia rekapto de Ĉinio kaj latinamerikaj landoj.
-
Jen ili alvenas.
-
Kaj Barato sekvas tie kaj ankaŭ la afrikaj landoj sekvas.
-
Estas miriga ŝango okazinta en la mondo.
-
Vidu, je la antaŭo ĉi tie ni nun havas Usonon kaj Brition, sed ili ne plu moviĝas tiom rapide.
-
La rapide moviĝantaj estas ĉi tie en la mezo.
-
Ĉinio moviĝas rapidege por rekapti. Kaj Bangladeŝo ...
-
Vidu, Bangladeŝo jam estas ĉi tie, nun sufiĉe sana kaj ekkomencante rapidan ekonomian kreskon.
-
Kaj Mozambiko... Jes, Mozambiko estas malantaŭe tie, sed nun rapide moviĝanta en la ĝustan direkton.
-
Sed ĉio kion mi montras al vi estas landaj averaĝoj.
-
Kio pri homoj? Ĉu ankaŭ homoj havas pli bonan vivon?
-
Mi montros al vi nun ion, kio ekscitegas min estante statistikisto.
-
Mi montros al vi la distribuon de enspezoj. La diferencon inter homoj.
-
Kaj por tion fari, mi remetos la bobelon je 50 jaroj
-
kaj tiam ni rigardos nur al mono.
-
Kaj por fari tion necesas etendi kaj alĝustigi la akson, ĉar la plej riĉa estas tiom riĉa kaj la plej malriĉa tiom malriĉa,
-
do la diferenco estos pli granda ol je la landoj.
-
Kaj nun ni faligu la landojn ĉi-tien - jen Usono -
-
kaj sternu por montri la amplekson ene de la lando.
-
Kaj mi faligas ĉiujn landojn de la Amerikoj.
-
Kaj nun vi povas spekti, de la plej riĉa ĝis la plej malriĉa persono.
-
Kaj la alteco ĉi-tie montras kiom da personoj troviĝas je ĉiu enspeznivelo.
-
Kaj nun ni faligu Eŭropon.
-
Kaj supren mi metos Afrikon.
-
Kaj fine, la regionon kun plej multe da homoj, plej supre, Azion.
-
Nu, en 1963 la mondo konsistis el du ĝiboj:
-
unue, la plej riĉa ĝibo, ĝi estas kiel kamelo, ĉu ne?
-
La unua ĝibo ĉi-tie kun la plej riĉaj ĉefe estas Eŭropo kaj la Amerikoj.
-
Kaj la plej malriĉa ĝibo tie estas ĉefe Azio kaj Afriko.
-
Kaj la limo de malriĉeco estis tie.
-
Ĉu vi povas vidi kiom da homoj ekzistis en ekstrema malriĉeco antaŭ 50 jaroj?
-
Kaj la plejmulto el ili estis en Azio.
-
Kaj homoj diris ke Azio neniam eliros malriĉecon, ekzakte kiel kelkaj diras tion ankoraŭ nun pri Afriko.
-
Nu, kio okazis?
-
Mi lanĉas la mondon.
-
Kaj vi povas vidi ke multaj homoj estas nasktitaj en malriĉecon, sed Azio iras al pli granda enspezo
-
kaj unu miliardo eliras ekstreman malriĉecon tiamaniere
-
kaj la tuta fasono de la mondo ŝanĝiĝas, kaj la kamelo estas morta!
-
Ĝi renaskiĝis kiel dromedaro.
-
Kaj kion vi vidas ĉi tie, do,
-
estas la varianco de la plej riĉaj, tio estas la plimulto de homoj en la mezo,
-
kaj estas nun multe pli malgranda proporcio de la mondo en ekstrema malriĉeco.
-
Sed atentu, daŭre tio estas multaj homoj: pli ol unu miliardo da homoj en ekstrema malriĉeco.
-
Nun la demando estas: ĉu tiu "moviĝo el ekstrema malriĉeco" povos nun daŭradi
-
por tiuj en Afriko kaj eĉ por la novaj miliardoj en Afriko?
-
Mi opinias ke eblas, eĉ probablas, ke la plejmulto da landoj en Afriko ankaŭ leviĝos el malriĉeco.
-
Necesos saĝan agadon kaj gigantan investadon, sed ĝi povas realiĝi.
-
La multnombraj landoj de Afriko ne ĉiuj progresas samrapide.
-
Malmultaj progresas rapidege, aliaj estas kaptitaj en konfliktoj.
-
Sed la plimulto, tiel kiel Mozambiko, nun konstante progresas.
-
Kaj kio pri la nutrado de ĉiuj novaj Afrikanoj estontece?
-
Jes, ekzistas manko nun, sed samtempe multe da potencialo.
-
Agrokultura produktaĵo estas nur ono de tio, kio eblus kun pli bona teknologio.
-
Kaj la riveroj de Afriko apenaŭ estas utiligataj por akvumado.
-
Unu tagon Afriko povus zumi pro rikoltaj draŝmaŝinoj kaj traktoroj kaj kultivi nutraĵojn por pliaj miliardoj.
-
Kaj bonvolu ne pensi ke mi estas la sola kiu opinias ke Afriko povos sukcesi.
-
Unuiĝintaj Nacioj estas fiksontaj novan oficialan celon: forigi ekstreman malriĉecon ene de 20 jaroj.
-
Ĉiuj komprenas, ke tio estas grandega defio, sed mi serioze kredas, ke ĝi eblas.
-
Imagu se tio okazus.
-
Nu, kion ni vidis ĝis nun estas, ke la riĉa fino moviĝas ...
-
kaj la mezo ... ĝi moviĝas. Sed tiu plej malriĉa fino restas.
-
Estas ĉi tie en ekstrema malriĉeco kie ni trovas preskaŭ la tutan analfabetecon.
-
Ĉi tie ni trovas altan infanmortecon kaj ankoraŭ po multajn bebojn naskitajn de virinoj.
-
Estas kvazaŭ ekstrema malriĉeco memreproduktiĝas se vi ne ĉesigas ĝin rapide.
-
Sed Andre kaj Olivia kaj tiaj homoj laboras tiom forte por eskapi de ĝi,
-
kaj se ili nur povas akiri la ĝustan helpon de sia registaro kaj de la mondo ĝenerale
-
kun aferoj kiel lernejo, sano, vakcinoj, vojoj, elektro, kontraŭkoncipiloj,
-
tiam ili sukcesos, sed ili ĉefe sukcesos per sia propra diligenta laborado.
-
Jen ni iras ... sekvas Andre kaj Olivia trans la linion.
-
Ĝi estas ebla, ene de kelkaj jardekoj. Jes!
-
Sed eliri malriĉecon estas nur la komenco.
-
Homoj volas daŭrigi laŭ ĉi tiu linio al bona vivo.
-
Sed kion signifas bona vivo?
-
Por plej multaj homoj en la mondo la bona vivo al kiu ili strebas signifos pli da maŝinoj kaj multe pli da energikonsumo.
-
Do jen problemo. Ĉar ĉio ĉi aldoniĝas al unu el la grandaj minacoj por la estonteco: severa klimata ŝanĝiĝo.
-
80% de la energio uzata de la mondo estas ankoraŭ fosiliaj fueloj,
-
kaj la scienco montras, ke la klimato eble ŝanĝiĝos draste en la estonteco
-
pro la ellaso de karbona dioksido el la daŭra bruligado de ĉiuj tiuj fosiliaj fueloj.
-
Mi ne estas la plej bona persono por diri al vi, kiom malbone estos la klimata ŝanĝo
-
nek estas mi fakulo pri kiel malhelpi ĝin.
-
Kion mi ja povas fari estas montri al vi datumojn por komprenigi vin, kiu ellasas la karbonan dioksidon.
-
Mi montros tion.
-
Vi memoras la mezurilon de la plej malriĉa miliardo ĝis la plej riĉa miliardo
-
de tiu, kiu apenaŭ povas pagi ŝuojn ĝis tiu, kiu flugas per aviadiloj
-
Nu ĉi tio montras la tutan kvanton da fosiliaj fueloj uzataj en la mondo dum unu jaro:
-
karbo, nafto kaj tergaso.
-
Kaj ĝi reprezentas pli-malpli la totalan ellason de karbona dioksido.
-
Nun, kiom da ĝi estas uzata de la plej riĉa miliardo?
-
Duono.
-
Nun la dua plej riĉa miliardo.
-
La duono de kio restas.
-
Kaj vi komprenas kiom uzas la tria: la duonon de kio restas.
-
Kaj la aliaj uzas apenaŭ ion ajn.
-
Tio estas rondigitaj nombroj, sed ĝi klare montras, ke preskaŭ ĉiuj fosiliaj fueloj estas uzataj ĉi tie de la 1, 2, 3 plej riĉaj miliardoj.
-
Pli ol 85 elcentojn ili uzas.
-
Nun la plej riĉa miliardo almenaŭ ĉesis kreski, sed ni ankoraŭ devos vidi, ĉu ili malkreskos.
-
Kaj dum la venontaj jardekoj estas la ekonomia kresko de tiuj du
-
kiu plialtigos la uzon de fosiliaj fueloj kaj la ellason de karbona dioksido.
-
Eĉ se tiuj ĉi tie eliros ekstreman malriĉecon kaj pliriĉiĝos ĝis la motorciklo
-
tio ne multe kontribuos al la ellaso de karbona dioksido.
-
Kaj rilate la kreskon de la loĝantaro, la plimulto de la aldonaj miliardoj dum la sekvaj 40 jaroj estos en ĉi tiu grupo.
-
Sed tamen, se vi demandas homojn je la plej riĉa fino ili ŝajne ĉion miskomprenas.
-
Ili malsuprenrigardas al la mondo, el siaj tre altaj emisioj, kaj jen ili diras:
-
"Ho, tiuj je la alia flanko, vi ne povas vivi kiel ni, vi detruos la planedon".
-
Vidu, mi trovas la argumenton de la homoj ĉi tie progresantaj multe pli ĝusta kaj logika.
-
Ili diras: "Ve! Kiuj vi estas, dirante al ni ke ni ne povas vivi kiel vi?
-
Vi prefere mem ŝanĝiĝu unue se vi volas ke ni agu alimaniere."
-
Plenumendas multaj bazaj kondiĉoj por havi bonan vivon, kiujn miliardoj en la mondo ankoraŭ ne havas.
-
La vilaĝo kaj la domo de Andre kaj tiom multaj similaj eĉ ne havas elektron.
-
Mozambiko havas grandegajn karborezervojn
-
kaj se ĝi kaj la aliaj plej malriĉaj landoj konstruas pageblajn novajn energicentralojn bruligante karbon pro elektro kaj industrio
-
mi ne opinias, ke iu ajn, kiu mem ellasas pli da karbona dioksido intermiksiĝu.
-
Nun mi starigos al vi du demandojn, kiujn mi ofte demandas al miaj svedaj gestudentoj.
-
La unua estas: kiom el vi ne veturis per aviadilo ĉi-jare?
-
Ho.
-
Relative mulmultaj aranĝiĝas sen flugi. Do la sekva demando estas:
-
Kiom el vi restis for de lavmaŝinoj kaj lavis permane ĉiujn littutokjn,
-
vestaĵojn kaj tolaĵojn dum la lasta jaro?
-
Mi atendis tion, neniu.
-
Ĉiu kiu povas permesi tion al si uzas lavmaŝinon, eĉ la fanatikaj mediprotektantoj.
-
Kaj mi ankoraŭ nun memoras la tagon, kiam mia familio ekhavis lavmaŝinon.
-
Estis la 1a de novembro 1952.
-
Avinjo estis invitita esti la unua kiu plenigu la maŝinon.
-
Ŝi estis lavinta permane sian tutan vivon por familio de 9 personoj.
-
Kaj pleniginte la maŝinon ŝi sidiĝis sur tabureton kaj ŝi spektis la tutan programon dum unu horo.
-
Ŝi estis tute sorĉita.
-
Por mia patrino tio ankaŭ signifis multe pli da libera tempo por fari aliajn aferojn.
-
Ŝi povis legi librojn al mi, mi kredas ke tio igis min profesoro.
-
Ne mirigas, ke ni diris dankon ŝtalfabriko,
-
dankon lavpulvorofabriko, dankon elektrocentralo.
-
Nu...
-
Pripensante kien ĉio ĉi kondukas nin, mi havas nur unu etan modestan konsilon al vi,
-
apud ĉio alia: rigardu la datumojn.
-
Rigardu la faktojn pri la mondo.
-
Kaj vi vidos kie ni estas hodiaŭ kaj kiel ni povas antaŭeniri kun ĉiuj ĉi miliardoj sur nia mirinda planedo.
-
La defioj de ekstrema malriĉeco estis draste reduktitaj
-
kaj nun la unuan fojon dum historio ni havas la povon ĉesigi ĝin por ĉiam.
-
La defio de kreskanta loĝantaro fakte estas jam solvata,
-
la nombro da infanoj ĉesis kreski.
-
Kaj koncerne la defion de klimata ŝanĝo, ni ankoraŭ povas eviti la plej malbonan.
-
Sed tio postulas ke la plej riĉaj kiel eble plej frue
-
trovos manieron alĝustigi sian uzon de resursoj kaj energio al nivelo kiu, paŝon post paŝo,
-
taŭgas por 10 miliardoj aŭ 11 miliardoj antaŭ la fino de ĉi tiu jarcento.
-
Mi neniam nomis min optimisto,
-
sed mi ja diras ke mi estas eblisto.
-
Kaj mi ankaŭ diras ke la mondo estas pli
bona ol multaj el vi pensas.
-
Koran dankon!
