Η άνοδος κι η πτώση της βυζαντινής αυτοκρατορίας - Λεονόρα Νέβιλ

Δείτε το πλήρες μάθημα: https://ed.ted.com/lessons/the-rise-and-fall-of-the-byzantine-empire-leonora-neville

Τα περισσότερα βιβλία της ιστορίας θα σας πουν ότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έπεσε τον 5ο αιώνα μ.Χ. Αλλά αυτό θα εξέπληττε τα εκατομμύρια ανθρώπων που έζησαν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μέσα στον Μεσαίωνα. Αυτή η μεσαιωνική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία , που σήμερα αποκαλείται Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ξεκίνησε όταν ο Κωνσταντίνος, ο πρώτος χριστιανός αυτοκράτορας, μετέφερε την πρωτεύουσα της Ρώμης. Η Λεονόρα Νέβιλ μας δίνει τις λεπτομέρειες για την άνοδο και την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Μάθημα από την Λεονόρα Νέβιλ, εικονογράφηση από Remus & Kiki.

Τα περισσότερα βιβλία ιστορίας θα σας πουν

ότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
έπεσε τον 5o αιώνα μ.Χ.

Όμως, αυτό θα εξέπληττε
τα εκατομμύρια ανθρώπων

που έζησαν στη Ρωμαϊκή
Αυτοκρατορία έως τον Μεσαίωνα.

Η μεσαιωνική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

την οποία αποκαλούμε σήμερα
ως Βυζαντινή Αυτοκρατορία,

άρχισε το 330 μ.Χ.

Αυτό έγινε όταν ο Κωνσταντίνος,
ο πρώτος χριστιανός αυτοκράτορας,

μετακίνησε την πρωτεύουσα
την ρωμαϊκής αυτοκρατορίας

σε μια νέα πόλη που
ονομάστηκε Κωνσταντινούπολη,

την οποία ίδρυσε εκεί όπου βρισκόταν
η αρχαία ελληνική πόλη Βυζάντιο.

Όταν οι Βησιγότθοι
λεηλάτησαν τη Ρώμη το 410 μ.Χ.

και οι βάρβαροι κατέκτησαν
τις δυτικές επαρχίες της αυτοκρατορίας,

η ανατολική πρωτεύουσα του Κωνσταντίνου
παρέμεινε η έδρα των Ρωμαίων αυτοκρατόρων.

Εκεί, γενιές αυτοκρατόρων κυβέρνησαν
κατά τους επόμενους έντεκα αιώνες.

Παίρνοντας τη σκυτάλη
από την κλασική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

η Βυζαντινή Αυτοκρατορία απέκτησε
τεχνολογικό και καλλιτεχνικό πλεονέκτημα

σε σχέση με τους γείτονές της
που οι Βυζαντινοί θεωρούσαν βάρβαρους.

Τον 9ο αιώνα, επισκέπτες
πέρα από τα σύνορα

εξεπλάγησαν με τους θαυμαστούς
θόλους και τις λίθινες αψίδες

του αυτοκρατορικού παλατιού
στην Κωνσταντινούπολη.

Ένα ζευγάρι χρυσών λιονταριών
πλαισίωναν τον αυτοκρατορικό θρόνο.

Ένα κρυφό όργανο έκανε τα λιοντάρια να
βρυχώνται καθώς γονάτιζαν οι επισκέπτες.

Χρυσά πουλιά κελαηδούσαν
από ένα κοντινό χρυσό δέντρο.

Μεσαιωνικοί Ρωμαίοι μηχανολόγοι
χρησιμοποιούσαν υδραυλικές μηχανές

για να ανυψώνουν τον αυτοκρατορικό θρόνο.

Άλλα στοιχεία που κληροδοτήθηκαν
από την αρχαία ρωμαϊκή κουλτούρα

διακρίνονταν στα ρούχα των αυτοκρατόρων,

από την παραδοσιακή στρατιωτική
αμφίεση έως τις τηβέννους,

και στα δικαστήρια που συνέχισαν
να χρησιμοποιούν το Ρωμαϊκό Δίκαιο.

Οι Βυζαντινοί της εργατικής τάξης
επίσης ζούσαν παρόμοιες ζωές

με τους αρχαίους Ρωμαίους ομολόγους τους.

Πολλοί ήταν αγρότες
ή ασκούσαν συγκεκριμένη τέχνη,

όπως την κεραμική,

τη δερματοτεχνία,

την αλιεία,

την ύφανση,

ή την κατασκευή μεταξιού.

Αλλά, φυσικά, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία

δεν επαναπαυόταν στις δάφνες
της Αρχαίας Ρώμης.

Οι καλλιτέχνες τους καινοτομούσαν,

δημιουργώντας πελώρια μωσαϊκά
και περίκομψη μαρμαρογλυπτική.

Oι αρχιτέκτονές τους κατασκεύαζαν
πολυάριθμες εκκλησίες,

μία από αυτές, ονόματι Αγία Σοφία,

είχε έναν θόλο τόσο ψηλό που έλεγαν ότι
κρεμόταν με μια αλυσίδα από τον ουρανό.

Η αυτοκρατορία ήταν επίσης πατρίδα
μεγάλων διανοούμενων όπως η Άννα Κομνηνή.

Ως αυτοκρατορική πριγκίπισσα
τον 12ο αιώνα,

η Άννα αφιέρωσε τη ζωή της
στη φιλοσοφία και την ιστορία.

Το σύγγραμμά της σχετικά
με τη βασιλεία του πατέρα της

είναι η πρώτιστη πηγή των ιστορικών

για τη βυζαντινή πολιτική ιστορία
τον καιρό της πρώτης σταυροφορίας.

Άλλος ένας λόγιος, ο Λέων ο Μαθηματικός,

εφηύρε ένα σύστημα φάρων
που διέτρεχε την αυτοκρατορία,

όπου είναι τώρα η Ελλάδα κι η Τουρκία.

Με έκταση πάνω από 700 χλμ,

αυτό το σύστημα επέτρεπε
τα άκρα της αυτοκρατορίας

να προειδοποιούν
τον αυτοκράτορα για εισβολείς

μέσα σε μία ώρα
αφού εμφανίζονταν στα σύνορα.

Αλλά οι προόδοί τους δεν μπορούσαν
να προστατεύουν εσαεί την Αυτοκρατορία.

Το 1203 Γάλλοι και Βενετοί σταυροφόροι

έκαναν μια συμφωνία με έναν άντρα
ονόματι Αλέξιος Άγγελος.

Ο Αλέξιος ήταν γιος
ενός εκθρονισμένου αυτοκράτορα,

και υποσχέθηκε στους σταυροφόρους
απέραντα πλούτη και στήριξη

για να τον βοηθήσουν
να ξαναπάρει τον θρόνο από τον θείο του.

Ο Αλέξιος τα κατάφερε,
αλλά έναν χρόνο μετά,

ο πληθυσμός επαναστάτησε και
ο Αλέξιος εκθρονίστηκε και σκοτώθηκε.

Έτσι ο απλήρωτος στρατός του Αλέξιου
επιτέθηκε στην Κωνσταντινούπολη.

Άναψε τεράστιες φωτιές,
που κατέστρεψαν αμέτρητα έργα

αρχαίας και μεσαιωνικής τέχνης
και λογοτεχνίας,

αφήνοντας άστεγο περίπου
το ένα τρίτο του πληθυσμού.

H πόλη ανακτήθηκε 50 χρόνια μετά

από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα
Μιχαήλ Παλαιολόγο,

αλλά η αποκατεστημένη του αυτοκρατορία
δεν ανέκτησε ποτέ όλα τα εδάφη

που είχαν κατακτήσει οι σταυροφόροι.

Τελικά, το 1453, ο Οθωμανός αυτοκράτορας
Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής,

κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη,

βάζοντας ένα οριστικό τέλος
στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Παρά την οθωμανική κατάκτηση,

πολλοί ελληνόφωνες κάτοικοι
της Ανατολικής Μεσογείου

συνέχισαν να αποκαλούν τους εαυτούς τους
Ρωμιούς μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα.

Μάλιστα, ο όρος «Βυζαντινή Αυτοκρατορία»
πρωτοχρησιμοποιήθηκε κατά την Αναγέννηση.

Για τους δυτικοευρωπαίους,

η Αναγέννηση σκόπευε στην επανασύνδεση
με τη σοφία της αρχαιότητα.

Κι εφόσον η ύπαρξη της μεσαιωνικής
Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

υποδήλωνε ότι υπήρχαν Ευρωπαίοι
που δεν έχασαν επαφή με την αρχαιότητα,

οι δυτικοευρωπαίοι ήθελαν να θέσουν
σαφή όρια μεταξύ των εποχών

για να διαχωρίσουν καλύτερα τη λατινόφωνη
παγανιστική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

από την μεσαιωνική ελληνόφωνη
χριστιανική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Οι λόγιοι ονόμασαν
τη δεύτερη ομάδα Βυζαντινούς.

Kαι έτσι, 100 χρόνια μετά την πτώση της,
γεννήθηκε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία.