Kakenya Ntaiya: Dziewczyna, która chciała do szkoły

Kakenya Ntaiya umówiła się ze swoim ojcem: podda się tradycyjnemu masajskimu rytuałowi przejścia - obrzezaniu, jeśli będzie mogła kontynuować edukację. Ntaiya opowiada o walce o wyjazd na studia i o stworzeniu wraz z wioskową starszyzną szkoły dla dziewcząt w rodzinnej wiosce. Śmiałość i upór jednej kobiety zmieniły życie 125 masajskich dziewcząt.
(Sfilmowano podczas TEDxMidAtlantic.)

W Kenii mieszka pewien lud.

Ludzie przemierzają oceany,
by go zobaczyć.

Jego członkowie są wysocy.

Wysoko skaczą.
Noszą czerwone ubrania.

I zabijają lwy.

Zastanawiacie się, kim oni są?

To Masajowie.

Wiecie, co jest super?
Jestem jedną z nich.

Masajskich chłopców
wychowuje się na wojowników,

a dziewczynki na matki.

Gdy miałam pięć lat

dowiedziałam się,
że jestem zaręczona

i wezmę ślub,
gdy osiągnę dojrzałość.

Moja matka, babcia, moje ciocie

nieustannie przypominały mi,

że tamten chłopak
zostanie moim mężem.

(Śmiech) Super, prawda?

Moim jedynym zadaniem

było przygotowanie się do zostania
idealną 12-letnią żoną.

Mój dzień zaczynał się o 5 rano.

Doiłam krowy, zamiatałam podłogi,

gotowałam, chodziłam
po wodę i drewno na opał.

Robiłam wszystko, co konieczne,

by zostać perfekcyjną żoną.

Poszłam do szkoły nie dlatego,

że wszystkie Masajki chodziły do szkoły.

Poszłam, bo mojej matce
odmówiono edukacji

i ciągle mówiła mi
i mojemu rodzeństwu,

że chce, by nasze życie było inne.

Dlaczego tak mówiła?

Mój ojciec pracował w
mieście jako policjant.

Przyjeżdżał do domu raz w roku.

Czasami nie widzieliśmy go dwa lata.

I z każdym jego powrotem,
wszystko się zmieniało.

Moja matka ciężko pracowała na roli,

by mieć nas czym nakarmić.

Hodowała krowy i kozy,

by nam niczego nie brakowało.

Ale ojciec, gdy przyjeżdżał,
sprzedawał krowy,

produkty, które wytworzyła mama

i szedł do baru pić ze swoimi kolegami.

Ponieważ moja matka była kobietą,

nie miała prawa posiadać
niczego na własność.

Wszystko w mojej rodzinie

należało do ojca
i on o wszystkim decydował.

Jeżeli mama się sprzeciwiła,

bił ją i dręczył.
To była trudna sytuacja.

Kiedy poszłam do szkoły,
zaczęłam marzyć

o zostaniu nauczycielką,

Nauczycielki ładnie wyglądały.

Nosiły ładne sukienki
i buty na wysokim obcasie.

Później odkryłam, że są niewygodne,
ale podziwiałam je.

(Śmiech)

Ale przede wszystkim
nauczycielka tylko pisała na tablicy.

Myślałam,
że to nie jest ciężka praca

w porównaniu z tym,
co robiłam na farmie.

Chciałam więc zostać nauczycielką.

Dobrze się uczyłam.
Ale kiedy byłam w ósmej klasie,

zdarzyło się coś ważnego.

Tradycyjna masajska ceremonia,

podczas której dziewczynka
staje się kobietą -

rytuał przejścia do kobiecości.

Kończyłam ósmą klasę

i mogłam pójść do szkoły średniej.

Byłam na rozdrożu.

Po ceremonii miałam wyjść za mąż.

Nie mogłabym zostać nauczycielką.

Musiałam coś wymyślić,

stworzyć jakiś plan.

Poszłam do ojca. Większość dziewcząt
nigdy by się nie odważyła.

Powiedziałam mu,
że wezmę udział w ceremonii,

jeśli pozwoli mi się dalej uczyć.

Gdybym uciekła,

mój ojciec zostałby naznaczony,
wytykano by go palcami,

to ten, którego córka
nie przeszła przez inicjację.

Wstydziłby się do końca życia.

Stwierdził więc:
"Dobrze, wrócisz do szkoły".

Stwierdził więc:
"Dobrze, wrócisz do szkoły".

Wzięłam udział w rytuale.

To był tydzień pełen emocji.

Źródło radości dla wszystkich.

Dzień przed ceremonią

były tańce, ekscytacja,

nie spałyśmy całą noc.

W dniu inicjacji
wyszłyśmy z domu, tańcząc.

Tańczyłyśmy bez końca.

Tańcząc wyszłyśmy na plac,
gdzie czekała grupa ludzi.

Stali w kręgu.

Tańcząc i tańcząc,

zbliżyłyśmy się do tego kręgu

kobiet i mężczyzn, dzieci,
wszystkich mieszkańców wioski,

W środku siedziała kobieta,

miała nas trzymać.

Byłam pierwsza,
za mną moje siostry i kilka innych.

Zbliżyłam się do niej.

Spojrzała na mnie, usiadłam.

Rozłożyłam nogi.

Przyszła inna kobieta,

w ręku miała nóż.

Zbliżyła się do mnie z nożem,

chwyciła moją łechtaczkę i ją odcięła.

Krwawiłam bez końca.

Krwawiłam, aż w końcu zemdlałam.

Wiele dziewcząt umiera.

Miałam szczęście - przeżyłam.

Bez znieczulenia,
starym, zardzewiałym nożem,

nie jest łatwo.

Miałam szczęście
też dlatego, że moja mama,

co rzadko się zdarza,

trzy dni później,
gdy nikogo nie było w domu,

przyprowadziła pielęgniarkę.

Zajęła się nami.

Trzy tygodnie później
mogłam wrócić do szkoły.

Byłam zdeterminowana,
by zostać nauczycielką,

zmienić swoją rodzinę.

Jednak w szkole coś się wydarzyło.

Spotkałam chłopaka z mojej wioski,

który studiował w Oregonie.

Nosił biały T-shirt i dżinsy,
miał aparat,

tenisówki - białe tenisówki.

Jest coś takiego
w ubraniach i butach.

Miał tenisówki, a w wiosce

nie ma nawet utwardzonej drogi.
Był atrakcyjny.

Powiedziałam mu:
"Też chcę tam wyjechać".

Wyglądał na szczęśliwego
i podziwiałam to.

Odpowiedział mi:

"Jak to wyjechać?"

Nie czeka na ciebie mąż?"

Powiedziałam, że to nie problem,

niech mi tylko powie, jak to zrobić.

Pomógł mi.

Gdy byłam w szkole średniej,
mój tato zachorował.

Miał zawał i był w ciężkim stanie.

Nie mógł mi niczego nakazać.

Problem w tym,
że nie miałam tylko jednego ojca.

Każdy starszy mężczyzna w wiosce

był moim ojcem;

wszyscy wujowie mogli
decydować o mojej przyszłości.

Nadeszła wiadomość,

że dostałam się
do żeńskiej uczelni w Wirginii.

Potrzebowałam wsparcia wioski,

pieniędzy na bilet -

dostałam stypendium,
ale musiałam się tam dostać.

Potrzebowałam wsparcia wioski,

ale gdy mężczyźni się dowiedzieli,

że kobieta ma możliwość
wyjazdu na studia,

mówili: "Stracona szansa.

To powinien być chłopak.
Nie możemy jej pomóc".

Musiałam więc zaakceptować tradycję.

Wierzymy, że poranek

przynosi dobre wieści.

Musiałam więc coś wymyślić,

by ranek przyniósł dobrą wiadomość.

W wiosce jest naczelnik,

osoba, której wszyscy posłuchają.

Poszłam do niego o wschodzie słońca.

Byłam pierwszą rzeczą,
którą ujrzał rano.

"Co tu robisz, dziecko?"

"Ojcze, potrzebuję pomocy.
Pomożesz mi wyjechać do Ameryki?"

Obiecałam, że będę tam najlepsza

i że wrócę, i zrobię wtedy
wszystko, co mi nakażą,

zrobię dla nich wszystko.

Powiedział:
"Nie mogę tego zrobić sam".

Podał mi imiona 15 mężczyzn,

odwiedzałam ich każdego ranka.

Chodziłam do nich.

W końcu wszyscy razem,

cała wioska, wszyscy zgodzili się

pomóc mi zdobyć wykształcenie.

Poleciałam do Ameryki,
Co tam znalazłam?

Śnieg!

Supermarkety, odkurzacze,

mnóstwo jedzenia w barach,

to była kraina obfitości.

Podobało mi się,
ale podczas tego pobytu

dokonałam kilku odkryć.

Dowiedziałam się,
że rytuał, przez który przeszłam,

gdy miałam 13 lat,
jest nazywany obrzezaniem kobiet.

Że zakazuje go prawo Kenii.

Że nie musiałam oddać kawałka ciała,

by zasłużyć na edukację.
Miałam do niej prawo.

W tym momencie
trzem milionom dziewcząt w Afryce

grozi obrzezanie.

Dowiedziałam się, że moja mama
miała prawo własności,

że nie musiała tolerować przemocy

z powodu swojej płci.

Rozgniewało mnie to.

Chciałam coś zrobić.

Za każdym razem, gdy wracałam,

zastawałam swoje koleżanki w rolach żon

i kolejne poddawane obrzezaniu.

Gdy skończyłam studia,
pracowałam w ONZ.

Kontynuowałam naukę,

ciągle słysząc krzyk tych dziewcząt.

Musiałam coś zrobić.

Wróciłam i rozmawiałam z mężczyznami

w wiosce, i z matkami.

Powiedziałam: jak obiecałam,
chcę wam podziękować.

Obiecałam, że wrócę i zrobię dla was wszystko.
Czego wam potrzeba?

Kobiety mówiły mi:

"Potrzebujemy szkoły dla dziewcząt".

Brakowało szkół dla dziewcząt.

Chciały szkoły dla dziewcząt,

bo jeśli dziewczyna zostanie zgwałcona
w drodze do szkoły,

obwinia się matkę.

Jeśli niezamężna dziewczyna
zajdzie w ciążę,

winiona i karana jest matka.

Jest bita.

Mówiły: "Chcemy ich bezpieczeństwa".

Rozmawiałam potem z ojcami

i jak łatwo zgadnąć, mówili:

"Chcemy szkoły dla chłopców".

Odpowiedziałam: "Kilku mężczyzn z wioski

wyjechało i uczyło się.

Dlaczego oni nie mogą
zbudować szkoły dla chłopców,

a ja dla dziewcząt?"

To miało sens. Zgodzili się.

Powiedziałam, że chcę
jakiegoś znaku poparcia.

Oddali mi ziemię na budowę szkoły.

I zbudowaliśmy.

Chcę wam przedstawić jedną z uczennic.

Angeline zgłosiła się do szkoły,

ale nie spełniała kryteriów przyjęcia.

Jest sierotą, ale to nie przeszkoda.

Ale miała 12 lat,

a my przyjmowaliśmy czwartoklasistki.

Angeline ciągle wędrowała -

nie miała rodziców,

krążyła między domami swoich babć,

ciotek, nie miała niczego na stałe.

Spojrzałam na nią,
pamiętam doskonale,

i zobaczyłam w niej coś więcej.

Była trochę za duża,

ale pozwoliliśmy jej
przychodzić na lekcje.

Oto Angeline pięć miesięcy później.

Zmieniło się jej życie.

Chce zostać pilotem,
latać po całym świecie

i go zmieniać.

Na początku nie uczyła się najlepiej,

dziś jest najlepszą uczennicą

w całym okręgu.

To Sharon. Pięć lat później.

Evelyn. Pięć miesięcy później.
Oto, co robimy.

Nowy świt wstaje w mojej szkole,

nowy początek,

125 dziewcząt nie zostanie obrzezanych.

Nie zostaną żonami w wieku 12 lat.

125 dziewcząt tworzy
marzenia i za nimi podąża.

Tym się właśnie zajmujemy:

otwieramy im drogę.

W tej chwili kobiety nie są bite

dzięki rewolucji,
którą rozpoczęłyśmy.

(Brawa)

Rzucam wam wyzwanie.

Słuchacie mnie tu dzisiaj

z optymizmem.

Macie w sobie pasję.

Pragniecie lepszego jutra.

Chcecie końca wojen i biedy.

Chcecie zmienić świat.

Chcecie stworzyć lepsze jutro.

Rzucam wam wyzwanie:
wskażcie kierunek,

a ludzie pójdą za wami.

Bądźcie przewodniczkami,
a inni podążą.

Śmiało. Bez strachu. Odważnie.

Działajcie,
bo jeśli zmienicie świat,

zmienicie swoje społeczności,

zmieniajcie życie
jednej dziewczyny, jednej rodziny,

jednej wioski, jednego kraju naraz.

Jeśli zmienicie swoje otoczenie,

zmienicie swoją społeczność,

zmienicie swój kraj.

Jeśli zrobisz to ty i zrobię to ja,

stworzymy lepszy świat
dla naszych dzieci,

dla dzieci i wnuków.

Będziemy żyć we wspaniałym świecie.
Dziękuję.

(Brawa)