Hoe redt de mens de natuur? | Michael Shellenberger | TEDxMarthasVineyard

Kan de mens de natuur redden? In deze fascinerende kijk op onze relatie met de natuur stelt auteur en milieubeleid-deskundige Michael Shellenberger dat de toekomst er zonnig uit kan zien -- op voorwaarde dat we nu de juiste stappen nemen.

Deze talk werd gehouden op een TEDx-evenement, in de stijl van de TED-conferenties, maar onafhankelijk georganiseerd door een lokaal team. Meer informatie hierover op http://ted.com/tedx

De mens heeft het de afgelopen halve eeuw
opmerkelijk goed gedaan.

In 1950 waren er nog slechts
2,5 miljard mensen op aarde.

Vandaag zijn dat er al meer dan 7 miljard.

Het percentage mensen
dat in absolute armoede leeft,

is gedaald van 85%
in het begin van de 19e eeuw,

tot ongeveer 15% nu.

Zuigelingensterfte
is overal minder geworden

en bijna overal leven de mensen langer.

Helaas zijn al onze successen

wel ten koste gegaan van de natuur.

Het aantal wilde dieren op aarde
is sinds 1970 met de helft gedaald.

Wat kan ons het lot schelen
van de overgebleven gouden apen in Rwanda?

Wij zijn tenslotte nog net zo rijk
als zij er niet meer zijn

en we leven net zo lang.

Ik kan wel proberen
een rationele reden te bedenken,

maar na een ochtend te hebben doorgebracht
met deze moeder en haar baby,

en ook nu weer,

als ik zie hoe de moeder
naar haar kind kijkt, die ogen,

de nieuwsgierigheid en de opwinding
waarmee de baby de wereld inkijkt...

Het raakt ons dieper dan rationeel.

Geldt dat niet precies zo
voor de kinderen in Rwanda?

Wij kennen ze uiteindelijk niet,
wij komen niet uit Rwanda,

maar we geven duidelijk wel om ze.

Ook willen we niet dat 3 miljard mensen
afhankelijk blijven van hout

en opgesloten zitten in armoede.

Mijn naam is Michael Shellenberger

en ik ben voorzitter
van het Breakthrough Institute.

We zijn een onderzoeksorganisatie
met een ambitieus doel:

alle mensen uit de armoede verlossen

en meer van de aarde
teruggeven aan de natuur.

De afgelopen paar jaar hebben we ons
geconcentreerd op een specifieke vraag:

hoe redt de mens de natuur?

Dat lijkt misschien
iets vreemds om te onderzoeken,

gezien mijn relaas van daarnet

en alles wat we over het milieu horen.

Je kunt je zelfs afvragen:
redt de mens de natuur wel?

Maar dat doen we inderdaad.

We hebben ontdekt

dat we dat doen
volgens een verborgen patroon

met specifieke elementen
die overal in de wereld terugkomen

op verschillende momenten.

We ontdekten onder meer
dat er een aantal trends bestaan

die zich voor het milieu
in de gunstige richting ontwikkelen.

Als we vandaag
de juiste maatregelen nemen,

zou de omvang van de wereldbevolking

en onze negatieve invloed op de natuur

al kunnen beginnen te dalen,
niet aan het eind van deze eeuw,

maar over een aantal tiental jaren.

Dat gaat echter niet zomaar.

Het betekent dat we een aantal
diepe angsten onder ogen moeten zien

die we hebben over de wereld.

Ook zullen we iets moeten doen
aan een aantal belangrijke misvattingen.

Eerst dit: als er iets is dat ik wil
dat jullie bijblijft van deze talk,

één belangrijk ding om te onthouden,

is het dat de mens de natuur redt
door haar niet te gebruiken.

Dat mag vreemd klinken,

misschien omdat het lijkt
dat we de natuur altijd wel gebruiken,

maar wat ik absoluut niet zeg,
wat we absoluut niet hebben ontdekt,

is dat we de natuur redden
door haar duurzamer te gebruiken.

Ons onderzoekt wijst uit dat we de natuur
niet redden door duurzaam gebruik,

maar door haar niet te gebruiken.

Wat ik daarmee bedoel?
Laat ik het uitleggen.

De mens gebruikt
ongeveer de helft van de aarde,

de helft van het landoppervlak,

dat deel van de aarde dat niet is bedekt
door water of door gletsjers.

Van die helft is ongeveer de helft
voor vleesproduktie,

ofwel 24% van het oppervlak van de aarde,

nog eens 10% zijn gewassen,

9% is voor productie van hout

-- en dit is heel opvallend --

slechts 3% van het oppervlak van de aarde
gebruiken we voor stedelijke bebouwing,

de plaatsen waar we wonen.

Wat daar belangrijk aan is,

is dat nu de helft van ons,
3,5 miljard mensen,

in stedelijke gebieden leven

en dat gaat een sleutelrol spelen
in hoe de mens de natuur gaat redden

en hoe onze negatieve invloed
nog deze eeuw begint af te nemen.

Het is het deel van de aarde
dat wij niet gebruiken,

dat we aan de natuur laten.

We bekijken het eens nader.

Ik zei dat er drie manieren zijn
waarop de mens de natuur redt.

Ten eerste redden we haar
door haar niet nodig te hebben.

Daarnet zei ik:
"door haar niet te gebruiken",

maar dat lukt ons alleen
als we haar niet nodig hebben.

Wat ik bedoel?

Velen van jullie weten
dat hier in New England,

ook in New Bedford
en grote delen van Massachusetts,

in de vroege 19e eeuw
walvisvangst een hele grote industrie was.

Dat deden we met name om hun olie.

We gebruikten hun olie
als brandstof voor onze lampen.

Toen gebeurde er iets,
sommigen weten dat misschien wel,

halverwege de [19e] eeuw.

Deze striptekening in Vanity Fair Magazine
illustreert het moment prachtig, denk ik.

Het is een receptie, het is feest.

De walvissen lopen
in rokkostuum en baljurken.

Het is 1861 en het onderschrift luidt:

"De walvissen hebben een bal georganiseerd

ter viering van de ontdekking
van olievelden in Pennsylvania."

We redden de natuur
door haar niet te gebruiken,

door haar niet nodig te hebben.

We hadden de walvissen niet meer nodig,

we hadden een beter alternatief:

lampolie uit overvloedige
en goedkope petroleum.

We hebben de walvissen niet gered
door ze duurzamer te gebruiken,

we hebben ze niet gered

door ze langzamer te verbranden
in efficiëntere lampen:

we hebben ze gered
door niet meer op ze te jagen.

Dit is New England in 1880.

Het was toen slecht voor 30% bebost,

de rest was voornamelijk landbouw.

Dit is New England nu, 80% bebost.

Martha's Vineyard was in 1900
feitelijk een grote schapenboerderij,

nu is het met name bos.

Als je eroverheen vliegt,
zie je het prachtige bos.

Gisteren zag ik een paar wilde visarenden.

In New England en veel van de rijke wereld

keert de natuur terug,
komen de bossen terug, waarom?

Zulke boerderijen gingen meestal failliet.

Meestal hadden we
hun land niet meer nodig,

omdat we de gewassen
efficiënter gingen verbouwen.

We produceerden meer voedsel
op minder grond en spaarden de natuur

waardoor de bossen terugkwamen
op grond die we niet nodig hadden.

Is dit geen geweldige foto van Hong Kong?

Kijk eens naar dat prachtige groene bos
dat Hong Kong omringd.

Hong Kong kan die prachtige natuur
alleen in stand houden,

omdat ze haar niet nodig heeft
om voedsel te verbouwen

of om energie te leveren.

Ze hebben een ongelooflijke stad gebouwd

en men zegt dat je van de natuur vervreemd
wanneer je naar de stad gaat.

Maar kijk, ze kunnen zo
vanuit Hong Kong de natuur in lopen.

De natuur is om de hoek,
ze hebben er eenvoudig toegang toe.

Dit speelt een belangrijke rol

in hoe de menselijke invloed op de wereld
nog deze eeuw zal gaan afnemen.

Steeds meer mensen
zullen naar de steden trekken

en we gaan meer van de aarde
aan de natuur teruggeven,

met name aan wilde natuur.

Je vraagt je misschien af:
klinkt leuk voor Hong Kong,

maar hoe zit het met arme landen?

Ontwikkelingslanden?

Hoe zit het met sloppenwijken?

Gaat dit niet eigenlijk
over industrialisering,

over fabrieken waar wordt gewerkt
onder mensonterende omstandigheden?

Zo dacht ik er tenminste over.

Twintig jaar geleden voerde ik actie

om bedrijven als Nike
verantwoordelijk te stellen

voor hun werkomstandigheden
in andere landen,

met name in Indonesië.

Dat had wel effect en Nike
bracht ook wel verbeteringen aan,

maar 20 jaar later wilde ik eens teruggaan

om te zien wat er
met de werknemers was gebeurd.

Waren die er materieel op vooruitgegaan?

Ik ontmoette deze jonge vrouw,
ze heet Supartie.

Ze komt uit een dorp op het land,
waar rijst werd verbouwd.

Na de middelbare school wilde ze
naar haar tante in de buurt van Jakarta

om er in een fabriek te gaan werken.

Ze vond werk in een barbie-fabriek,

ze maakte de kleertjes
en knipte draden van de poppen.

Het was verschrikkelijk.

Ze werd iedere dag uitgescholden
en ging iedere dag huilend naar huis.

Toen deed ze iets heel moedigs:

ze nam ontslag.

Maar ze wou niet meer terug,
ze wilde geen rijst meer verbouwen,

ze wilde een beter bestaan
opbouwen in de stad.

Het viel haar niet mee
maar ze vond ander werk,

een baan in een chocoladefabriek.

Ze werd een bijzondere activiste
voor arbeids- en vrouwenrechten

en toen ik haar ontmoette, was ze
erg hoopvol over haar toekomst.

Ze had twee telefoons, een motorfiets,

en had net een huis gekocht.

Ze verdient vier keer zoveel
als de mensen in haar geboortedorp,

die rijst verbouwen.

Ze spaart om haar ouders
naar Mekka te laten reizen,

iets waar alle moslims van dromen.

Dit is er gebeurd:

sinds 1960 produceren we
veel meer voedsel op veel minder grond.

De mensheid levert daarmee
echt een buitengewone prestatie

waar de natuur veel profijt van trekt.

Wereldwijd gebruiken maar half zoveel land
voor het verbouwen van ons voedsel.

Supartie kan alleen maar in de stad wonen

zolang ze haar eigen eten
niet hoeft te produceren,

en we maken meer voedsel
voor meer mensen.

Voor hij stierf had Jaques Cousteau
een soortgelijk idee voor de oceanen.

Hij wist dat een groeiende bevolking,
groeiende consumptie,

de populatie wilde vis
enorm onder druk zou zetten.

Wilde vis is de laatste wilde diersoort
die we in de rijke wereld nog consumeren.

Al staat de viskwekerij
nog in de kinderschoenen --

het is een jonge technologie
met een lange weg te gaan --

zij gaat een sleutelrol vervullen
voor het behoud van wilde vis

en in het teruggeven
van meer oceaan aan de natuur.

We redden de natuur dus
door haar niet nodig te hebben.

De tweede manier is
om minder kinderen te hebben.

Ik had het al over Supartie.

Nu ze in de stad woont,
wil ze dat leven niet meer kwijt.

Ze wil die vrijheid om uit te gaan
met wie ze wil,

dat ze kan liefhebben wie ze wil
en kan trouwen met wie ze wil.

Ik vroeg haar naar de geschiedenis
van haar familie.

Haar grootmoeder had 13 kinderen,
haar moeder had er zes

en Supartie zei dat ze er
soms twee zou willen, soms vier,

maar als bewuste keuze.

Op het platteland heeft een arme boer
veel kinderen nodig

om hem te helpen op het land

en om hem te verzorgen
wanneer hij oud wordt.

In de stad kun je meer investeren
in minder kinderen.

Die trend zie je over de hele wereld

doordat vrouwen machtiger,
beter opgeleid en beter betaald worden.

Ze kunnen meer met hun leven doen,

ze kunnen kiezen voor minder kinderen.

Hier zie je het.

Ook al is de wereldbevolking
in de laatste vijftig jaar

gegroeid van 2,5 naar 7 miljard,

je kunt zien dat we niet weten
wat er nu gaat gebeuren.

Er is een scenario dat we blijven stijgen

en een scenario dat naar beneden buigt.

Wat gaat bepalen of we stijgen of dalen?

Dit zijn twee verschillende schattingen
van twee vooraanstaande demografen.

Die hoge schatting,

die zou oplopen tot 16 miljard
tegen het eind van deze eeuw,

is een wereld arm aan energie,
op basis van hout, mest en houtskool,

en een van grote gezinnen,
met name levend op het platteland.

De wereld waarvan de bevolking
piekt bij 8,5 miljard

en daalt aan het eind van de eeuw,

is er een die meer lijkt
op waar Supartie in leeft,

rijk aan energie, kleinere gezinnen,

meer ontwikkeling en meer kansen.

We redden de natuur met kleinere gezinnen.

De derde en laatste manier
waarop we de natuur kunnen redden,

is door meer gebruik te maken
van high tech-energie.

Dit is Maiyishia.

Ze is een van de laatste 900
overgebleven berggorillas in de wereld.

Als baby groeide ze op

in het oudste nationale park
van Afrika: Virunga Park, in Congo.

In 2007 werden haar ouders,
en nog een groot deel van de groep,

gedood door mensen
die houtskool maken voor energie.

Sindsdien heeft men geprobeerd
bomen te planten,

om de mensen in die regio
te leren efficiënter hout te verbranden

en de situatie is
alleen maar erger geworden.

We zijn er december vorig jaar geweest.

Dit is een foto van het park,
genomen vanuit de lucht.

Je kunt de branden in het park zien,

hier, hier en hier,
illegale houtskoolproductie.

Waarom?

De mensen hebben het nodig,
ze hebben de natuur nodig.

Meer dan 90% van de mensen
heeft hout nodig voor energie.

We hebben de walvissen niet gered
door ze duurzamer te gebruiken,

door walvisolie efficiënter te gebruiken:

we hebben ze gered
door een ander soort energie te gebruiken,

we hadden een alternatief.

Dit is Supartie.

Ze gebruikt, zoals alle jonge vrouwen
in de stad, propaangas,

wat wij gebruiken op de camping,
vergelijkbaar met wat we thuis gebruiken.

Het is een belangrijk alternatief
voor de 2 tot 3 miljard mensen

die anders hout of mest moeten gebruiken
als hun primaire energiebron.

Propaan is een fossiele brandstof,

wat betekent dat wanneer de armste mensen
toegang krijgen tot modernere energie,

we kunnen rekenen
op veel meer opwarming van de aarde.

Dit komt van het panel
voor klimaatverandering van de VN,

dat een Nobelprijs heeft gewonnen.

Je ziet de historische emissies

en in de verschillende kleuren
de mogelijke toekomstscenario's.

Zoals je ziet kan het
op verschillende manieren toenemen.

We kunnen naar vijf graden
boven pre-industriële temperaturen,

we kunnen naar een graad
onder pre-industriële temperaturen.

Het hangt af van de keuzes
die we vandaag maken.

Dit is Shanghai.

Als er meer mensen naar de steden trekken,
gaan we meer energie gebruiken.

Als iedereen zou leven
volgens een bescheiden levensstandaard,

in materiële basisbehoeften voorzien,

moeten we drie keer,

misschien vier keer zoveel
energie produceren dan nu.

Als dat allemaal
fossiele brandstoffen zijn,

gaan we nog veel ingrijpender
klimaatverandering zien.

Wat valt er te kiezen, qua schone energie?

Niet zo veel.

Je hebt zonne-energie, wind,
een beetje geothermisch,

hydro-electrische stuwdammen,

en kerncentrales.

Zonne- en windenergie zijn geweldig;

een groot deel van mijn carrière heb ik me
ingezet voor meer zonne- en windenergie,

waaronder het windmolenpark
bij de kust van Cape Cod.

Maar met alleen zonne- en windenergie
komt Shanghai de nacht niet door.

Ook inzake batterijen
zijn er opwindende ontwikkelingen,

maar daarmee kunnen we een stad
nog lang niet van stroom voorzien.

Geothermisch is prachtig waar voorhanden,

maar die plaatsen zijn dun gezaaid.

De meeste hydro-elektrische stuwdammen
staan er nu wel in de rijke wereld,

de meeste rivieren hebben hun dam,

zelfs in landen als China
hebben de meeste rivieren al een stuwdam.

Dat betekent dat we nog eens
naar kernenergie moeten kijken.

Mijn tante nam mij als kleine jongen
ieder jaar mee naar Bittersweet Park,

als daar de bombardementen
op Hiroshima werden herdacht.

We brandden kaarsen
en zetten ze op papieren bootjes

die we dan de vijver op duwden.

We mediteerden over oorlog,
moraliteit en verantwoordelijkheid.

Een paar jaar later zag ik een tv-film
over de nasleep van een kernoorlog

en op de middelbare school zag ik
de documentaire over Hiroshima,

het nucleaire schrikbeeld.

Ik was heel mijn leven anti-nucleair,

maar toen ik deze gegevens zag

en het probleem om de wereld
van energie te voorzien,

en dat nog eens
bovenop de milieuproblematiek,

ben ik van gedachten veranderd.

Ik heb toen een heleboel tijd gestoken
in het begrijpen van de technologie.

Angst is een heel belangrijke emotie:

het schudt ons wakker,
het wijst ons op risico's.

Maar als we ons erdoor laten sturen

kunnen we beslissingen nemen
die ons in groter gevaar brengen.

Het is dus belangrijk
te begrijpen waar we bang voor zijn.

Het is belangrijk
om kernenergie te begrijpen.

Dit is een kerncentrale in Californië.

Het is een opmerkelijk stuk technologie

op een oppervlakte van drie voetbalvelden.

Een heleboel natuurlijk groen eromheen.

Het genereert energie
voor 3 miljoen huishoudens.

Zoals je ziet, staat het drie keer zo hoog

als de tsunami die Fukushima teisterde.

Ingeval de stroom uitvalt,

kan men terugvallen op waterreservoirs
om de reactors koel te houden.

Deze koepels kunnen de zaak afsluiten:

in geval van een kernsmelting
kan er geen straling ontsnappen.

Zoals je ziet, blijft de omgeving
natuurlijk en leefbaar, ook de zee,

want kernenergie vervuilt niet.

Wat we ondermeer hebben geleerd
over de productie van energie,

is dat je vanuit het standpunt van milieu

er de minste natuurlijk grondstoffen,
de minste energie in wilt steken

en er de meeste energie uit wilt halen

met de minste vervuiling en afval.

Je kunt niet langs een kolencentrale lopen
zonder last te hebben van de rook.

Dat kan met kernenergie wel.

Dat verschil in vervuiling
is een belangrijk punt

en kernenergie levert betrouwbare energie,
24 uur per dag, 7 dagen per week,

aan grote steden als Shanghai.

Hoe zit het met ongelukken?

Daar horen we zoveel over

en we hebben alle wetenschappelijke
literatuur erover bestudeerd,

onafhankelijk uitgevoerd,
en dan zien we dit.

Hou even in gedachten dat per jaar
4 miljoen mensen overlijden

aan aandoeningen gerelateerd
aan het inademen van rook van hout.

Van de 3 miljard mensen die
van hout en mest afhankelijk zijn,

overlijden er 4 miljoen
aan aandoeningen van de luchtwegen.

Dit is een meting van energiecentrales.

Op één staan kolen,
als de gevaarlijkste vorm van energie.

Ze kijken naar ongelukken
en luchtvervuiling.

Merk op dat bijna alle slachtoffers
komen door luchtvervuiling,

die blauwe lijn,
de groene zie je haast niet.

Petroleum op twee -- tweede slechtste --

dan gas -- al beter -- en dan kernenergie.

Ik druk op de knop en dat doet niets,

omdat het aantal slachtoffers
te klein is op deze schaal.

Voormalig NASA-klimaatwetenschapper
James Hansen deed een onderzoek

op basis van publieke
volksgezondheidscijfers

en berekende dat 1,7 miljoen levens
zijn gespaard door kernenergie.

Door kernenergie blijft
de fossiele energie in de grond.

We redden de natuur
door haar niet te gebruiken,

door haar niet nodig te hebben.

Hoe zit het met het afval?

Dit is het afval
van de Pilgrim kerncentrale,

die 14% van de elektriciteit
van Massachusetts levert.

Veel mensen zijn er bang van,

veel zijn bang van die in Californië.

Dit is het afval, het zit daar gewoon,

niemand heeft er last van,
het gaat nergens naartoe.

Een paar mensen houden het in de gaten.

Mensen zeggen: "Ja, maar dat afval
ligt daar nog tienduizend jaar."

Als dat waar zou zijn,
zelfs als dat waar zou zijn,

dan zou dat kleine beetje afval
toch een bescheiden prijs zijn

voor alle welvaart, het teruggeven
van meer van de aarde aan de natuur,

en de volksgezondheidsvoordelen
van koolstofvrije energie.

Maar het punt is,

dat afval ligt daar niet tienduizend jaar,

misschien zelfs geen tientallen jaren.

Een heel opwindend samenwerkingsproject
van de Verenigde Staten en China

is het ontwikkelen
de van gesmoltenzoutreactor,

een van de eerste commerciële reactors
die dat afval als grondstof gebruiken.

95% van de energie zit nog in dat 'afval'
wanneer het is afgewerkt.

Er zijn geen belangrijke
wetenschappelijke doorbraken nodig;

het wordt een taaie technologische puzzel,

maar het is mogelijk.

Dan is er ook een team van Bill Gates

en nog een team van MIT-ingenieurs,
die ook allemaal aan hetzelfde werken.

En nog meer groepen, trouwens.

Het is een wedstrijd om de eerste
kernsmeltings-vrije reactor te ontwikkelen

die ook nog eens afval
als grondstof gebruikt.

Laten we eens kijken
naar het milieu-aspect.

Ik zei al over kernenergie:

een klein beetje energie in,
een hoop energie uit,

weinig energieverbruik en geen vervuiling.

Zoveel land gebruikten we
voor energie in 2010.

Zoals ik zei, als we in 2050

wereldwijde welvaart,
wereldwijde ontwikkeling willen bereiken,

hebben we drie tot vier keer
zoveel energie nodig.

Als we kernenergie gebruiken, dan zou
de energetische voetafdruk kleiner worden.

Als het allemaal
hernieuwbare energie zou zijn,

zou het zo groot worden
als Noord-Amerika en Alaska.

Laten we dus zonne- en windenergie doen,

maar het zal meer moeten zijn dan dat,

en meer van de aarde
teruggeven aan de natuur.

Hoe redt de mens de natuur?

Ik had het al over een verborgen patroon

en dat is over de hele wereld hetzelfde.

Het bestaat uit mensen verlossen
uit hun afhankelijkheid van hout

en hun agrarische armoede,

uit het terugbrengen van de gezinsomvang,

het kiezen voor minder kinderen,

uit toegang tot moderne energie
zodat de bossen gespaard blijven,

zodat bomen terug kunnen komen
waar landbouw was.

En dan de laatste belangrijke stap,

in de richting van kleinere gezinnen,
wereldwijde welvaart en kernenergie.

Wat is dit voor visie?

Op dit moment laten we
de halve aarde aan de natuur.

Kunnen we daar 75% van maken?

We zullen meer land
voor steden nodig hebben,

maar gezien de trend
kunnen we met minder ruimte toe

voor onze hout-, gewas-
en vleesproductie.

Kan het? Ik denk van wel.

Waarom ik dat denk?
Het is ons al eerder gelukt.

Dankjewel.

(Applaus)