Return to Video

Czy Iluminaci istnieją naprawdę? - Chip Berlet

  • 0:07 - 0:09
    Był rok 1776.
  • 0:09 - 0:13
    W Bawarii nowe racjonalistyczne
    myśli, wolność religijna
  • 0:13 - 0:15
    i uniwersalne prawa człowieka
  • 0:15 - 0:20
    konkurowały z ogromnym wpływem
    Kościoła Katolickiego na życie publiczne.
  • 0:20 - 0:21
    Za Atlantykiem
  • 0:21 - 0:26
    nowy naród walczył
    o niepodległość w duchu tych myśli.
  • 0:26 - 0:28
    Jednak w Bawarii
  • 0:28 - 0:32
    próby nauczania filozofii sekularyzmu
    przez profesora prawa Adama Weishaupta
  • 0:32 - 0:35
    wciąż kończyły się fiaskiem.
  • 0:35 - 0:39
    Weishaupt postanowił, że będzie szerzył
    swoje idee poprzez tajne stowarzyszenie,
  • 0:39 - 0:43
    które rzuci nieco światła na mankamenty
    chrześcijańskiej ideologii.
  • 0:43 - 0:47
    To tajne stowarzyszenie nazwał
    zakonem iluminatów.
  • 0:47 - 0:53
    Weishaupt, tworząc tajne stowarzyszenie,
    wzorował się na masonerii.
  • 0:53 - 0:57
    Początkowo masoni byli bractwem
    murarzy w późnym średniowieczu.
  • 0:57 - 1:00
    Najpierw uczyli sztuki kamieniarstwa,
  • 1:00 - 1:04
    co później przerodziło się w ogólne
    promowanie wiedzy i rozsądku.
  • 1:04 - 1:08
    Z biegiem czasu urośli do rangi
    sekretnego, ekskluzywnego zakonu,
  • 1:08 - 1:11
    do którego należało wielu zamożnych
    i wpływowych ludzi,
  • 1:11 - 1:14
    ze skomplikowanym
    tajnym rytuałem inicjacyjnym.
  • 1:14 - 1:19
    Weishaupt tworzył tożsamą społeczność,
    ale też dołączył do masonów
  • 1:19 - 1:21
    i rekrutował z tamtejszych szeregów.
  • 1:21 - 1:24
    Przyjął pseudonim Spartakus
  • 1:24 - 1:27
    po osławionym przywódcy powstania
    niewolników w starożytnym Rzymie.
  • 1:27 - 1:32
    Pierwsi członkowie zakonu utworzyli
    radę nadzorczą zwaną Areopagiem.
  • 1:32 - 1:37
    Baron Adolph Knigge był członkiem
    tej rady, ale też masonem,
  • 1:37 - 1:39
    i wpływowym rekruterem.
  • 1:39 - 1:43
    Z pomocą Knigge'a iluminaci
    zwiększyli swoją liczebność,
  • 1:43 - 1:46
    pozyskali wpływy pośród wielu
    masońskich lóż
  • 1:46 - 1:48
    i zaczęli stosować masońskie rytuały.
  • 1:48 - 1:52
    Do roku 1784 było ponad 600 członków,
  • 1:52 - 1:55
    w tym wpływowi uczeni i politycy.
  • 1:55 - 1:58
    Gdy iluminaci zdobywali nowych członków,
  • 1:58 - 2:01
    amerykańska rewolucja też nabierała tempa.
  • 2:01 - 2:05
    W późniejszych latach Thomas Jefferson
    będzie się wzorował na Weishauptcie.
  • 2:05 - 2:10
    Europejscy władcy i duchowieństwo obawiało
    się podobnych buntów w swoich regionach.
  • 2:10 - 2:15
    W międzyczasie istnienie
    iluminatów wyszło na jaw.
  • 2:15 - 2:18
    Zarówno iluminaci, jak i masoni,
    wywodzili się wyłącznie
  • 2:18 - 2:20
    z zamożnej elity społeczeństwa,
  • 2:20 - 2:23
    więc ciągle obracali się w kręgach
  • 2:23 - 2:26
    religijnego i politycznego towarzystwa.
  • 2:26 - 2:29
    Wielu przedstawicieli rządu
    i kościoła wierzyło, że obie grupy
  • 2:29 - 2:32
    dążyły do podburzenia wiary ludzi w Boga.
  • 2:32 - 2:36
    Jednak te grupy niekoniecznie
    sprzeciwiały się religii;
  • 2:36 - 2:39
    chodziło im o oddzielenie jej od rządu.
  • 2:39 - 2:43
    Mimo to, podejrzliwy bawarski rząd
    zaczął sporządzać kartotekę
  • 2:43 - 2:46
    domniemanych członków zakonu iluminatów.
  • 2:46 - 2:51
    Gdy tylko iluminaci zaczęli zajmować
    ważne stanowiska we władzach lokalnych
  • 2:51 - 2:52
    i na uniwersytetach,
  • 2:52 - 3:00
    istnienie tajnych grup zostało zakazane
    dekretem Księcia Bawarskiego w 1784 roku.
  • 3:00 - 3:05
    Wykonanie publicznego zakazu nałożonego
    na coś pozornie tajnego może być trudne,
  • 3:05 - 3:07
    ale w tym przypadku się to udało.
  • 3:07 - 3:09
    W zaledwie 9 lat od założenia
  • 3:09 - 3:12
    zakon rozwiązano, zapiski przechwycono,
  • 3:12 - 3:15
    a Weishaupta wygnano.
  • 3:15 - 3:18
    Po rozwiązaniu zakon zasłynął bardziej
  • 3:18 - 3:22
    niż kiedykolwiek wcześniej.
  • 3:22 - 3:25
    10 lat później, po Rewolucji Francuskiej
  • 3:25 - 3:30
    konserwatywni autorzy twierdzili,
    że iluminaci przetrwali
  • 3:30 - 3:33
    i zorganizowali obalenie monarchii.
  • 3:33 - 3:34
    W Stanach Zjednoczonych
  • 3:34 - 3:39
    kaznodzieja Jedidiah Morse propagował
    podobne poglądy o konspiracji zakonu
  • 3:39 - 3:41
    przeciwko władzom.
  • 3:41 - 3:45
    Mimo że teoria tajnego stowarzyszenia
    wzniecającego niepokój polityczny
  • 3:45 - 3:50
    pozostaje żywa, do dziś nie znaleziono
    dowodów na przetrwanie zakonu,
  • 3:50 - 3:53
    jego restrukturyzację,
    czy zejście do podziemi.
  • 3:53 - 3:57
    Jego krótka kadencja jest dobrze
    udokumentowana w aktach bawarskich,
  • 3:57 - 3:59
    w aktach wciąż aktywnej loży masońskiej.
  • 3:59 - 4:02
    Zwłaszcza zbieżności między
    tymi dwoma źródłami
  • 4:02 - 4:05
    nie wskazują na późniejszą aktywność.
  • 4:05 - 4:08
    W duchu racjonalizmu
    wyznawanego przez iluminatów,
  • 4:08 - 4:11
    każdy dojdzie do wniosku,
    że zakon już nie istnieje,
  • 4:11 - 4:16
    ale idee które pchnęły Weishaupta do
    założenia zakonu wciąż się upowszechniają,
  • 4:16 - 4:19
    stając się podwaliną
    dla wielu zachodnich państw.
  • 4:19 - 4:23
    Te idee nie powstały ani nie umarły
    wraz z iluminatami;
  • 4:23 - 4:27
    to była społeczność niosąca falę przemian,
  • 4:27 - 4:30
    która już miała miejsce
    w chwili założenia zakonu,
  • 4:30 - 4:33
    a która wciąż trwa.
Title:
Czy Iluminaci istnieją naprawdę? - Chip Berlet
Speaker:
Chip Berlet
Description:

Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/are-the-illuminati-real-chip-berlet

W Bawarii nowe racjonalistyczne myśli, wolność religijna i uniwersalne prawa człowieka konkurowały z ogromnym wpływem Kościoła Katolickiego na życie publiczne. Za oceanem nowy naród walczył o niepodległość w duchu tych myśli. Jednak w Bawarii próby nauczenia filozofii sekularyzmu przez profesora prawa Adama Weishaupta wciąż kończyły się fiaskiem. Weishaupt postanowił, że będzie szerzył swoje idee poprzez tajne stowarzyszenie, które rzuci trochę światła na mankamenty chrześcijańskiej ideologii. To tajne stowarzyszenie nazwał "Iluminatami". Chip Berlet zagłębia się w historii, ideach i rytuałach tej niesławnej grupy.

Lekcja: Chip Berlet, reżyseria: Brett Underhill.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:34
Marta Konieczna approved Polish subtitles for Are the Illuminati real?
Marta Konieczna edited Polish subtitles for Are the Illuminati real?
Marta Konieczna edited Polish subtitles for Are the Illuminati real?
Agnieszka Fijałkowska accepted Polish subtitles for Are the Illuminati real?
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for Are the Illuminati real?
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for Are the Illuminati real?
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for Are the Illuminati real?
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for Are the Illuminati real?
Show all

Polish subtitles

Revisions