Een oplossing voor de klimaatverandering net onder onze voeten

Er zit twee keer meer koolstof in de grond van de Aarde dan in al haar vegetatie en de atmosfeer -- gecombineerd. Biogeochemicus Asmeret Asefaw Berhe houdt zich bezig met bodemkunde en vertelt hoe we de ontzagwekkende koolstofinvangende kracht ervan kunnen gebruiken om de klimaatverandering tegen te gaan. "[Grond] vertegenwoordigt het verschil tussen leven en levenloosheid in het Aardesysteem en kan ons ook helpen om de klimaatverandering tegen te gaan -- als we alleen maar kunnen stoppen met hem te behandelen als oud vuil", zegt ze.

Een van de belangrijkste oplossingen

voor de mondiale uitdaging
van de klimaatverandering

ligt recht onder onze voeten.

Elke dag.

Het is grond.

Grond is de dunne sluier
die het aardoppervlak bedekt,

maar hij kan het lot
van onze planeet bepalen.

Zo’n twee meter grond,

los bodemmateriaal
dat het aardoppervlak bedekt,

bepaalt het verschil tussen leven
en dood in het Aardesysteem

en kan ons ook helpen
de klimaatverandering te bestrijden

als we maar kunnen stoppen
met hem te behandelen als oud vuil.

(Gelach)

Klimaatverandering is een feit,

de atmosfeer van de aarde warmt op

door de toenemende
hoeveelheid broeikasgassen

die we uitstoten in de atmosfeer.

Jullie weten dat allemaal.

Maar wat jullie
waarschijnlijk nog niet weten,

is dat een van de belangrijkste dingen

die onze menselijke
samenleving zou kunnen doen

om de klimaatverandering aan te pakken

juist in de grond ligt.

Ik ben een grondwetenschapper
die al sinds haar 18de grond bestudeert,

want ik ben geïnteresseerd

in het ontsluiten
van de geheimen van de grond

en het helpen van mensen
bij het begrijpen

van deze echt belangrijke oplossing
voor klimaatverandering.

Hier de feiten over het klimaat.

De concentratie
koolstofdioxide in de atmosfeer

steeg met 40 procent

alleen al in de afgelopen 150 jaar of zo.

Menselijke activiteit stoot nu
9,4 miljard ton koolstof uit

in de atmosfeer,

door activiteiten als het verbranden
van fossiele brandstoffen

en intensieve landbouwmethoden

en andere manieren
waarop we land gebruiken,

waaronder ontbossing.

Maar de concentratie van het kooldioxide
dat in de atmosfeer blijft,

neemt maar half zo snel toe,

omdat de helft van de koolstof
die we uitstoten in de atmosfeer

opgenomen wordt door het land en de zee

door een proces dat we
de opslag van koolstof noemen.

Dus feitelijk is het zo,

dat alles waarvan je denkt dat het
een gevolg is van klimaatverandering,

teweeg gebracht is door slechts
50% van onze vervuiling,

omdat het natuurlijke ecosysteem
ons uit de brand helpt.

Maar voel je niet te gerust,

want er zijn nu twee belangrijke dingen
die ons tegenwerken.

Eén: tenzij we iets belangrijks doen,

en ook nog eens snel,

zal de uitstoot blijven stijgen.

Ten tweede: het vermogen
van deze natuurlijke ecosystemen

om koolstofdioxide te capteren
uit de atmosfeer

en het in de natuurlijke
habitats te sekwestreren,

wordt momenteel aangetast,

doordat ze ernstig degraderen
als gevolg van menselijk handelen.

Het is dus niet helemaal duidelijk

of die natuurlijke ecosystemen
ons zullen blijven helpen

als we blijven doorgaan
alsof onze neus bloedt.

En hier kan grond een rol spelen:

er zit ongeveer drieduizend miljard ton
koolstof in de grond.

Dat is ruwweg ongeveer 315 keer
de hoeveelheid koolstof

die we momenteel loslaten in de atmosfeer.

Er zit twee keer zoveel
koolstof in de grond

dan in de vegetatie en in de lucht.

Denk daar eens even over na.

Er zit meer koolstof in de grond

dan in alle vegetatie ter wereld,

met inbegrip van de weelderige
tropische regenwouden

en de gigantische sequoia's,

de uitgestrekte graslanden,

alle gecultiveerde systemen,

en elke vorm van flora
die je je kunt voorstellen op de Aarde,

plus alle koolstof die op dit moment
in de atmosfeer zit, gecombineerd,

en dat twee keer.

Vandaar dat een zeer kleine verandering
in de hoeveelheid koolstof in de grond

een groot verschil kan maken

in het onderhoud
van de atmosfeer van de Aarde.

Maar de grond is niet zomaar
een opbergdoos voor koolstof.

Het werkt meer als een bankrekening,

en de hoeveelheid koolstof
die op een bepaald moment in de grond zit,

hangt af van de hoeveelheid koolstof
die in en uit de grond gaat.

Koolstof komt in de grond
door fotosynthese,

als groene planten koolstofdioxide
uit de atmosfeer halen

en het gebruiken voor hun opbouw.

Na hun dood worden ze
in de grond opgenomen.

Koolstof verlaat de grond weer

terug naar de atmosfeer

als de lichamen
van de gestorven organismen

in de grond afbreken
door de activiteit van microben.

Afbraak geeft kooldioxide in de atmosfeer,

benevens andere broeikasgassen
zoals methaan en distikstofoxide,

maar het geeft ons ook
alle voedingsstoffen

die we allemaal nodig hebben
om te overleven.

Een van de dingen die van de grond
zo’n fundamenteel onderdeel maken

van elke mitigatiestrategie
voor klimaatverandering,

is het feit dat het koolstof
langdurig opslaat.

Koolstof die misschien een paar jaar

als rottend residu aan het oppervlak
zou zijn verbleven,

kan honderden, duizenden en nog
veel meer jaren in de grond blijven.

Grondbiogeochemici zoals ik

bestuderen hoe het grondsysteem
dit mogelijk maakt,

door het opsluiten van koolstof
in fysische associatie met mineralen,

in aggregaten van grondmineralen

en de vorming van sterke
chemische bindingen

die de koolstof aan de oppervlakken
van de mineralen binden.

Koolstof die in de grond gevangen zit

in dit soort associaties
met mineralen uit de grond,

wordt zelfs door de sluwste microben
niet gemakkelijk gedegradeerd.

En koolstof die niet snel degradeert,

is koolstof die niet terug de atmosfeer
in gaat onder de vorm van broeikasgassen.

Maar het voordeel van koolstofvastlegging

is niet alleen beperkt
tot het tegengaan van klimaatverandering.

Grond die grote
hoeveelheden koolstof opslaat,

is gezond, vruchtbaar, zacht.

Die is kneedbaar, bewerkbaar.

Hij is als een spons.

Hij kan veel water
en voedingsstoffen vasthouden.

Gezonde en vruchtbare gronden als deze

vormen de meest dynamische, overvloedige
en gevarieerde habitat voor levende wezens

die we waar dan ook
op het Aardesysteem kennen.

Het maakt voor alles het leven mogelijk,
van de kleinste microben,

zoals bacteriën en schimmels,

tot de hogere planten,

en voldoet aan de voedsel-, voer-
en vezelbehoeften van alle dieren,

met inbegrip van jullie en ik.

Nu zullen jullie wel denken
dat wij de grond dus behandelen

als een kostbare grondstof.

Helaas is dat niet het geval.

Bodems over de hele wereld ervaren
ongekende snelheden van degradatie

door allerlei menselijk toedoen,

waaronder ontbossing,

intensieve landbouwproductiesystemen,

overbegrazing,

overmatig gebruik van landbouwchemicaliën,

erosie en soortgelijke dingen.

De helft van de grond van de wereld
wordt momenteel als aangetast beschouwd.

Bodemaantasting is slecht om vele redenen.

Ik vertel er een paar.

Eén: aangetaste bodems
hebben minder potentieel

om de productiviteit
van planten te ondersteunen.

En door die aantasting

doen we afbreuk aan ons eigen vermogen

te voorzien in het voedsel
en andere middelen

die wij nodig hebben voor onszelf,

alsook voor de andere
levende wezens op aarde.

Ten tweede:

gebruik en degradatie van de grond
heeft in de laatste 200 jaar of zo,

12 maal keer meer koolstof
in de atmosfeer vrijgezet

vergeleken met de snelheid
waarmee we nu koolstof vrijgeven

in de atmosfeer.

Ik ben bang dat er
nog meer slecht nieuws is.

Dit is een verhaal over de grond
op hoge breedtegraden.

Veengebieden in polaire omgevingen

bevatten ongeveer een derde
van de wereldwijde bodemkoolstofreserves.

Deze veengebieden liggen op
een permanent bevroren ondergrond,

de permafrost,

en de koolstof kon in deze gronden
over langere perioden worden opgeslagen,

want hoewel planten
in staat zijn tot fotosynthese

tijdens de korte, warme zomermaanden,

wordt de omgeving al snel koud en donker,

en kunnen de microben het residu
niet efficiënt afbreken.

Zo groeide de koolstofopslag aan
in deze polaire omgevingen

over honderden of duizenden jaren.

Maar net nu,

door de opwarming van de atmosfeer,

is de permafrost
aan het ontdooien en weglekken.

En als de permafrost ontdooit en weglekt,

kunnen de microben erbij komen

en vrij snel al de koolstof degraderen,

met de mogelijkheid om honderden
miljarden ton koolstof vrij te zetten

in de atmosfeer
in de vorm van broeikasgassen.

Deze uitstoot van extra
broeikasgassen in de atmosfeer

zal bijdragen aan de verdere opwarming

en deze hachelijke situatie
nog erger maken,

door een zichzelf versterkende
positieve terugkoppellus

die maar door en door zou kunnen gaan

en onze klimaattoekomst
daarmee ingrijpend veranderen.

Gelukkig kan ik jullie ook vertellen
dat er een oplossing is

voor deze twee lastige problemen

van bodemdegradatie en klimaatverandering.

Net zoals we deze problemen creëerden,

kennen we de oplossing,

en de oplossing
ligt in het gelijktijdig werken

aan de aanpak van deze twee dingen,

door wat wij verstandig
klimaat- en landbeheer noemen.

Wat bedoel ik daarmee?

Ik bedoel het land
op een slimme manier beheren

door het maximaliseren
van de hoeveelheid koolstof

die we in de grond opslaan.

Dit kunnen we realiseren

door de invoering van
diepgewortelde vaste planten,

herbebossing waar mogelijk,

het verminderen van grondbewerking
en andere verstorende landbouwpraktijken,

alsook het optimaliseren van het gebruik

van chemicaliën
in de landbouw en begrazing

en zelfs, waar mogelijk,
toevoeging van koolstof aan de grond,

van gerecyclede bronnen
zoals compost en zelfs menselijk afval.

Dit soort beheer van het landschap
is geen radicaal idee.

Het is wat mogelijk maakte
dat vruchtbare gronden

menselijke beschavingen
sinds mensenheugenis konden onderhouden.

In feite doen sommigen
het precies op dit moment.

Er is een wereldwijd initiatief bezig
om precies dit doel te bereiken.

Dit initiatief, dat in Frankrijk begon,

staat bekend als
het ‘4 per 1000’-initiatief,

en het zet een ambitieuze doelstelling

om de hoeveelheid
in de grond opgeslagen koolstof

jaarlijks met 0,4 procent te verhogen,

door het toepassen van hetzelfde type
van verstandig klimaat- en landbeheer

waarover ik eerder sprak.

En als dit initiatief
volledig succesvol wordt,

kan het één derde

van de wereldwijde uitstoot compenseren

van de van fossiele brandstoffen
afgeleide koolstof in de atmosfeer.

Maar zelfs als dit initiatief
niet volledig succesvol is,

maar we in die richting beginnen te gaan,

zullen we nog steeds gronden krijgen
die gezonder en vruchtbaarder zijn,

in staat zijn om al het voedsel
en middelen te produceren

die we nodig hebben voor de menselijke
bevolking en nog veel meer,

en ook bodems die beter in staat zijn

om kooldioxide uit
de atmosfeer te sekwestreren

en te helpen met het tegengaan
van de klimaatverandering.

Ik ben er vrij zeker van dat het dat is
wat politici een win-win-oplossing noemen.

En wij kunnen hier
allemaal een rol in spelen.

We kunnen beginnen

met het behandelen van de grond
met het respect dat hij verdient:

respect voor zijn vermogen
als de basis van alle leven op Aarde,

respect voor zijn vermogen
om te dienen als koolstofopslag

en respect voor zijn vermogen
om ons klimaat te regelen.

Als we dat doen,

kunnen we tegelijk
twee van de meest urgente

mondiale uitdagingen
van onze tijd aanpakken:

klimaatverandering en bodemdegradatie.

Tegelijkertijd zullen we in staat zijn
om te zorgen voor de voedselvoorziening

voor onze groeiende menselijke familie.

Dank je.

(Applaus)