Return to Video

Điều tôi học được khi là một đứa trẻ trong tù

  • 0:01 - 0:05
    Chúng ta cần thay đổi văn hóa trong
    tù và trại giam,
  • 0:05 - 0:08
    đặc biệt với các tội phạm vị thành niên.
  • 0:08 - 0:10
    New York là một trong hai bang duy nhất
    ở Mĩ
  • 0:10 - 0:14
    bắt giữ người 16 -17 tuổi như
    tội phạm trưởng thành.
  • 0:15 - 0:16
    Nền văn hóa bạo lực dẫn các thanh niên này
  • 0:18 - 0:19
    và đặt họ vào một môi trường thù địch,
  • 0:19 - 0:23
    quản giáo để mặc mọi việc
    diễn ra trong đó.
  • 0:23 - 0:26
    Những thanh niên này không có nhiều cơ hội
  • 0:26 - 0:30
    để phát triển hay cải tạo bản thân.
  • 0:31 - 0:34
    Đến khi chúng ta có thể nâng độ tuổi
    chịu trách nhiệm hình sự lên 18.
  • 0:34 - 0:38
    ta cần tập trung việc thay đổi cuộc sống
    những thanh niên này.
  • 0:38 - 0:39
    Tôi biết rõ những điều này
  • 0:41 - 0:42
    Trước khi tôi 18 tuổi,
  • 0:42 - 0:46
    Tôi mất gần 400 ngày trên đảo Rikers,
  • 0:46 - 0:47
    thêm vào đó
  • 0:47 - 0:51
    tôi mất gần 300 ngày trong phòng biệt giam
  • 0:51 - 0:53
    Để tôi nói bạn điều này
  • 0:54 - 0:57
    Gào thét khan cổ sau song sắt cả ngày
  • 0:57 - 0:59
    hay gào thét qua cửa sổ
  • 0:59 - 1:01
    nó khiến con người rệu rã.
  • 1:01 - 1:04
    Khi bạn chẳng thể làm gì khác trong đó,
  • 1:04 - 1:06
    bạn bắt đầu đi đi lại lại trong phòng
  • 1:06 - 1:08
    bạn tự nói chuyện với chính mình.
  • 1:08 - 1:10
    suy nghĩ của bạn dần trở nên điên dại,
  • 1:10 - 1:14
    và dần trở thành kẻ thù khủng khiếp nhất
    của chính bạn.
  • 1:14 - 1:17
    Trại giam là để cải tạo con người,
  • 1:17 - 1:20
    không phải để khiến họ càng thêm giận dữ,
  • 1:20 - 1:22
    bối rối, và mất đi hi vọng.
  • 1:22 - 1:26
    Do không có nhiều kế hoạch định hướng
    cho các phạm nhân trẻ
  • 1:26 - 1:31
    họ không có nhiều vốn sống
    khi tái hòa nhập với xã hội.
  • 1:31 - 1:35
    Không có nhiều cơ hội cho họ để tránh khỏi
    tái phạm pháp
  • 1:36 - 1:38
    Tất cả đều bắt đầu từ các quản giáo
  • 1:39 - 1:41
    Nhiều người dễ dàng cho rằng
  • 1:41 - 1:43
    những người quản giáo này là người tốt
  • 1:43 - 1:45
    và các tù nhân là kẻ xấu
  • 1:45 - 1:47
    hoặc ngược lại.
  • 1:47 - 1:49
    Nhưng còn nhiều hơn thế,
  • 1:49 - 1:52
    Quản giáo cũng là những người thường
  • 1:52 - 1:57
    Họ là dân địa phương sống
    xung quanh nơi làm việc.
  • 1:58 - 2:00
    Họ chỉ là những người bình thường.
  • 2:00 - 2:03
    Họ không phải robot,
    hay có khả năng gì đặc biệt.
  • 2:03 - 2:07
    Họ cũng sinh hoạt như người bình thường.
  • 2:07 - 2:11
    Quản giáo nam cũng để ý đến những
    đồng nghiệp nữ của mình.
  • 2:11 - 2:14
    Họ cũng diễn trò với nhau như
    học sinh trung học.
  • 2:14 - 2:16
    Họ bàn tán về chính trị.
  • 2:17 - 2:20
    Các quản giáo nữ cũng buôn chuyện về nhau.
  • 2:20 - 2:26
    Tôi đã dành khá nhiều thời gian với
    khá nhiều các quản giáo,
  • 2:26 - 2:29
    để tôi kể bạn nghe về một người tên Monroe
  • 2:29 - 2:31
    Một ngày nọ, anh ta kéo tôi ra
    giữa cửa A và cửa B
  • 2:31 - 2:35
    nơi chia khu trại thành hai phần Bắc-Nam
  • 2:35 - 2:37
    Anh ta kéo tôi tới đó vì tôi đã ẩu đả
  • 2:37 - 2:39
    với một thanh niên khác trong khu trại,
  • 2:39 - 2:43
    do có một quản gia nữ ở đó
    nên anh ta cảm thấy rằng
  • 2:43 - 2:45
    tôi đã vi phạm đến ca tuần của anh ta.
  • 2:45 - 2:47
    Hắn đấm thụi vào ngực tôi.
  • 2:47 - 2:49
    Gần như hắn đã hạ gục tôi.
  • 2:49 - 2:52
    Tôi không phản ứng lại ngay tức khắc,
  • 2:52 - 2:55
    vì tôi biết đây là nơi của họ
  • 2:55 - 2:57
    tôi không có cơ hội chiến thắng ở đây.
  • 2:57 - 3:02
    Tất cả những gì hắn cần làm là kéo còi
    và đội yểm trợ sẽ đến ngay lập tức.
  • 3:03 - 3:06
    Tôi nhìn vào mắt anh ta
  • 3:06 - 3:09
    và tôi đoán hắn thấy cơn giận dữ vừa
    bộc trào trong tôi
  • 3:09 - 3:11
    hắn nói với tôi rắng,
  • 3:11 - 3:13
    "Đôi mắt mày sẽ khiến mày gặp nhiều
    rắc rối đấy,
  • 3:13 - 3:16
    trông mày như muốn gây gổ."
  • 3:16 - 3:18
    Hắn đã bắt đầu trận đánh bằng việc
    cởi đai lưng xuống
  • 3:18 - 3:20
    cởi phù hiệu và áo sơ mi ra,
  • 3:20 - 3:22
    và hắn nói,"Chúng ta có thể đánh nhau."
  • 3:22 - 3:25
    Tôi hỏi hắn,
    "Mày có định giữ chuyện này không"?
  • 3:25 - 3:28
    Đó là câu thường dùng ở Đảo Rikers
  • 3:28 - 3:31
    nghĩa là bạn sẽ không kể việc này
    cho người ngoài,
  • 3:31 - 3:33
    và không báo cáo vi phạm.
  • 3:33 - 3:37
    Hắn nói, "Yeah, tao sẽ giữ việc này.
    Mày có định giữ nó không?"
  • 3:37 - 3:38
    Tôi không buồn trả lời.
  • 3:38 - 3:40
    Tôi chỉ đấm thẳng vào mặt hắn,
  • 3:40 - 3:43
    chúng tôi bắt đầu trận đánh ngay tại đó.
  • 3:43 - 3:47
    Khi trận đấu đến hồi kết,
    hắn đầy thẳng tôi vào tường,
  • 3:47 - 3:51
    trong lúc vật lộn, hắn hỏi, "Mày ổn chứ?"
  • 3:51 - 3:53
    như thể tôi không chịu được thêm,
  • 3:53 - 3:55
    nhưng trong tâm trí, tôi biết
    hắn không chịu thêm được.
  • 3:55 - 3:57
    nên tôi trả lời cách chảnh chọe
  • 3:57 - 3:59
    "Oh, tao ổn, mày ổn không?"
  • 3:59 - 4:01
    Anh ta đáp, "Yeah, tôi ổn, tôi ổn."
  • 4:01 - 4:06
    Chúng tôi rời nhau ra, anh ấy bắt tay tôi,
    nói tôi có sự tôn trọng của anh ta,
  • 4:06 - 4:09
    đưa tôi một điếu thuốc và thả tôi ra.
  • 4:10 - 4:13
    Tin được hay không, bạn đi ngang qua
    một quản giáo trên đảo Rikers
  • 4:13 - 4:16
    người sẽ lao vào đánh một chọi một với bạn.
  • 4:16 - 4:18
    Họ cảm thấy họ có thể biết được
  • 4:18 - 4:21
    và họ biết
    "Tao sẽ xử mày theo cách của mày."
  • 4:21 - 4:24
    Vì đây là cách thường dùng để
    giải quyết khúc mắc.
  • 4:24 - 4:26
    chúng tôi chọn giải quyết theo cách đó.
  • 4:26 - 4:29
    Tôi bỏ đi như một người đàn ông,
    anh bỏ đi như một người đàn ông.
  • 4:29 - 4:30
    vậy đó.
  • 4:30 - 4:32
    Vài quản tù thấy như họ
    cũng bị giam cầm với bạn.
  • 4:32 - 4:35
    Đó là lí do vì sao họ có thái độ và
    tính cách đó.
  • 4:35 - 4:37
    họ hành xử theo chiều hướng đó.
  • 4:37 - 4:41
    Trong vài ví dụ, chúng tôi cùng trong đó
    với các quản trại
  • 4:41 - 4:44
    Tuy nhiên, chính phủ cần hỗ trợ các
    quản trại này
  • 4:44 - 4:47
    bằng tập huấn chính quy về các ứng xử với
    tội phạm vị thành niên,
  • 4:47 - 4:49
    cũng như tập huấn
  • 4:49 - 4:53
    về các tù nhân với vấn đề sức khỏe.
  • 4:53 - 4:56
    Quản giáo có vai trò quan trọng
    với đời sống của các thanh niên ở đây
  • 4:56 - 4:59
    theo hệ số thời gian cho đến lúc
    hoàn chỉnh nhân cách của họ.
  • 4:59 - 5:04
    Vậy sao không thử dẫn dắt cuộc đời
    những thanh niên này
  • 5:04 - 5:08
    Sao không cho họ những tầm nhìn để
    thay đổi
  • 5:09 - 5:12
    để khi họ trở về với xã hội
  • 5:12 - 5:15
    họ sẽ làm những việc có ích?
  • 5:16 - 5:22
    Điều quan trọng thứ hai với các phậm nhân
    tuổi teen là chương trình cải tạo tốt hơn.
  • 5:22 - 5:26
    Khi tôi ở Đảo Rikers, điều khủng khiếp
    nhất ở đó là biệt giam.
  • 5:26 - 5:28
    Biệt giam được thiết kế chuyên
  • 5:28 - 5:32
    để khuất phục con người
    về mặt thể chất lẫn tinh thần
  • 5:32 - 5:35
    Đó là mục đích duy nhất của nó.
  • 5:36 - 5:38
    Ban Pháp lý Mỹ gần đây vừa công bố
    một báo cáo
  • 5:38 - 5:41
    nó họ sẽ cho cấm lệnh biệt giam
  • 5:41 - 5:43
    với các phạm nhân tuổi teens ở
    bang New York.
  • 5:44 - 5:48
    Một điều khiến tôi bình thường trong
    thời gian biệt giam đó là đọc.
  • 5:48 - 5:51
    Tôi cố gắng tự giáo dục mình hết sức
    có thể.
  • 5:51 - 5:53
    Tôi đọc mọi thứ tôi có trong tay.
  • 5:53 - 5:57
    Bên cạnh đó, tôi viết nhạc và truyện ngắn.
  • 5:57 - 6:02
    Chương trình cải tạo tôi nghĩ có ích với
    phạm nhân trẻ
  • 6:02 - 6:05
    là các trị liệu về nghệ thuật
  • 6:05 - 6:08
    cho những trẻ có niềm yêu thích và
    khả năng hội họa,
  • 6:08 - 6:12
    Còn những người theo chiều hướng
    yêu thích âm nhạc?
  • 6:12 - 6:15
    Sao không phải một chương trình âm nhạc
  • 6:15 - 6:18
    dạy cách viết và chơi nhạc?
  • 6:18 - 6:19
    Đó là một gợi ý.
  • 6:19 - 6:21
    Khi trẻ vị thanh niên đến Đảo Rikers,
  • 6:21 - 6:25
    họ được phân vào tòa nhà C74, RNDC
  • 6:25 - 6:29
    khu có biệt danh là
    "Trường dạy Võ sĩ Giáp đấu."
  • 6:29 - 6:32
    vì với những đứa trẻ ở ngoài đường phố
  • 6:32 - 6:33
    luôn nghĩ chúng khó nhằn,
  • 6:33 - 6:37
    đặt trong môi trường có các cá thể
  • 6:37 - 6:40
    từ các khu khác cũng nghĩ chúng rắn rỏi.
  • 6:40 - 6:44
    Giờ bạn có một nhóm các thanh niên
    trai trẻ ưỡn ngực
  • 6:44 - 6:48
    nghĩ tao phải chứng tỏ được
    tao ngang cơ chúng mày
  • 6:48 - 6:50
    hay tao mạnh hơn chúng mày nhiều.
  • 6:50 - 6:52
    Thành thật mà nói
  • 6:52 - 6:57
    Thứ văn hóa này rất nguy hại đến
    thanh niên trẻ
  • 6:57 - 7:00
    Chúng ta cần giúp xã hội và
    các trẻ teens này nhận ra điều đó
  • 7:00 - 7:03
    họ không phải đi tiếp lên các vết xe đổ
    trước đó
  • 7:03 - 7:06
    khi họ trở lại xã hội, họ có thể thay đổi.
  • 7:06 - 7:10
    Thật đáng buồn khi nói trong tù
  • 7:10 - 7:14
    Tôi nghe khá nhiều người nói về dự định
    khi ra tù của họ
  • 7:14 - 7:17
    những hành vi phạm pháp có sẽ làm
  • 7:17 - 7:20
    khi họ trở về nhà.
  • 7:20 - 7:22
    Những cuộc hội thoại đó đại loại thế này
  • 7:24 - 7:26
    "Khi tao quay lại, anh ta đã có sẵn kèo
  • 7:26 - 7:28
    bên đây, bên đó, bên thứ ba."
  • 7:28 - 7:31
    hay "Ông già tao đang có mối giá bèo này.
  • 7:31 - 7:32
    Có trao đổi thông tin không?
  • 7:32 - 7:35
    "Khi chúng ta ra,
    tao sẽ làm vụ này thật lớn."
  • 7:35 - 7:38
    Tô đã nghe những thứ này và tự nghĩ
    trong đầu "Wow,
  • 7:38 - 7:41
    những tay đàn anh này thực sự nói về
    quay trờ lại đường phố
  • 7:41 - 7:42
    phạm tội tiếp trong tương lai."
  • 7:42 - 7:44
    Tôi đặt tên cho những việc đó là
  • 7:44 - 7:47
    Kế hoạch quay trở lại trại giam nhanh nhất
  • 7:47 - 7:51
    vì những thứ này sẽ kéo dài được bao lâu?
  • 7:51 - 7:53
    Bạn có kế hoạch nghỉ hưu với nó chứ?
  • 7:53 - 7:56
    Lương hưu sẽ là bao nhiêu?
    401 ngàn? 403 tỉ?
  • 7:56 - 8:00
    Bạn có bảo hiểm y tế không?
    Bảo hiểm nha khoa không?
  • 8:00 - 8:02
    (Tiếng cười)
  • 8:02 - 8:03
    Tôi sẽ nói bạn điều này
  • 8:03 - 8:05
    Ở trong tù
  • 8:05 - 8:09
    tôi đã thấy những người thông minh,
    giỏi giang, và tài năng nhất
  • 8:09 - 8:12
    mà tôi từng gặp.
  • 8:12 - 8:14
    Tôi đã thấy những người dùng túi
    snack rỗng
  • 8:14 - 8:16
    biến nó thành những khung tranh tuyệt đẹp.
  • 8:16 - 8:20
    Những người biến những thanh xà phòng tắm
    phát miễn phí
  • 8:20 - 8:22
    thành những tác phẩm điêu khắc tuyệt vời
  • 8:22 - 8:26
    có thể khiến tác phẩm của Michelangelo như
    của trẻ mẫu giáo.
  • 8:26 - 8:29
    Ở tuổi 21, tôi bị đặt trong nhà tù có mức
    an ninh tối đa nhất
  • 8:29 - 8:31
    gọi là Khu cải tạo Elmira.
  • 8:31 - 8:34
    Một hôm khi vừa đi ra từ nơi tập thể hình,
  • 8:34 - 8:37
    tôi thấy một ông già tôi biết
    đang đứng giữa sân
  • 8:37 - 8:38
    nhìn lên bầu trời.
  • 8:38 - 8:43
    Người đàn ông này đang chịu án
    33 năm 4 tháng trong tù
  • 8:43 - 8:46
    ông ta đã trải qua 20 năm của án tù đó
  • 8:46 - 8:48
    Tôi bước lại gần ông ta và nói,
  • 8:48 - 8:50
    "Trời, ông đang làm gì vậy? Ông ổn chứ?"
  • 8:50 - 8:53
    Ông ta nhìn tôi và nói,
    "Yeah, tôi ổn, anh bạn trẻ."
  • 8:53 - 8:55
    Tôi hỏi, "Ông đang nhìn gì trên trời thế?
  • 8:55 - 8:57
    Có gì hay ho ở trên đó?"
  • 8:57 - 9:00
    "Anh hãy nhìn lên trời và
    nói tôi những gì anh thấy?"
  • 9:01 - 9:05
    "Mây".
    (tiếng cười)
  • 9:05 - 9:08
    Ông ta nói,
    "Còn gì khác nữa không?"
  • 9:08 - 9:10
    Lúc đó, có một chiếc máy bay đi ngang qua.
  • 9:10 - 9:12
    "Tôi thấy một cái máy bay."
  • 9:12 - 9:16
    "Chính xác, có gì trên máy bay đó?'
    "Người."
  • 9:16 - 9:20
    "Chính xác. Giờ máy bay với
    những người đó đang đi đâu?"
  • 9:20 - 9:22
    "Tôi không biết. Còn ông?
  • 9:22 - 9:25
    Hãy cho tôi biết nếu ông biết.
    Tôi sẽ cho ông vài con đề."
  • 9:26 - 9:29
    Ông ta nói, "Anh không nhìn ra
    toàn cảnh rồi, anh bạn trẻ à.
  • 9:29 - 9:32
    Chiếc máy bay với người trên
    đang đi lại
  • 9:32 - 9:34
    trong khi ta bị kẹt ở đây.
  • 9:34 - 9:36
    Bức tranh toàn cảnh ở đây là:
  • 9:36 - 9:39
    Chiếc máy bay với những người trên nó
    đang đi
  • 9:39 - 9:43
    cuộc sống bên ngoài đang diễn ra
    khi ta bị kẹt sau những bức tường này."
  • 9:46 - 9:48
    Từ ngày đó,
  • 9:48 - 9:52
    Có gì đó trong tâm trí tôi khiến
    tôi muốn thay đổi
  • 9:52 - 9:56
    Lớn lên,
    tôi luôn là đứa trẻ khôn ngoan.
  • 9:56 - 10:01
    Vài người đánh giá tôi thông minh hơn bình thường
  • 10:01 - 10:06
    Tôi đã từng mơ trở thành kiến trúc sư hay
    nhà khảo cổ học.
  • 10:06 - 10:08
    Tôi hiện đang làm việc tại
    Fortune Society
  • 10:08 - 10:10
    một chương trình tái hòa nhập
    cho tù nhân
  • 10:10 - 10:15
    tôi làm về tiếp nhận những người có
    khả năng cao phạm pháp trở lại.
  • 10:15 - 10:17
    Tôi hỗ trợ họ các dịch vụ họ cần
  • 10:17 - 10:19
    để một khi họ được thả tự do
  • 10:19 - 10:22
    họ có thể có những chuyển biết tốt
    trong xã hội
  • 10:22 - 10:25
    Nếu giờ đây tôi có thể gặp tôi
    lúc 15 tuổi,
  • 10:25 - 10:28
    tôi sẽ ngồi xuống nói chuyện với anh ta,
    giáo dục anh ta.
  • 10:28 - 10:32
    tôi sẽ nói, "Nghe này, đây là tôi.
    Tôi chính là cậu.
  • 10:32 - 10:34
    Chúng ta là một.
  • 10:34 - 10:37
    Tôi biết tất cả những việc cậu sẽ làm
  • 10:37 - 10:40
    ngay cả trước khi cậu kịp làm,
    vì tôi đã làm điều đó rồi.
  • 10:40 - 10:44
    tôi sẽ khuyên cậu ta dừng giao du với
    loại người xyz.
  • 10:44 - 10:46
    Tôi sẽ bảo cậu tránh xa những nơi này.
  • 10:47 - 10:49
    Hãy ở trong trường, anh bạn,
  • 10:49 - 10:51
    đó là nơi cậu cần đến,
  • 10:51 - 10:54
    đó là nơi cậu có thể làm được gì
    cho đời mình.
  • 10:54 - 10:56
    Đó sẽ là thông điệp chúng ta nên chia sẻ
  • 10:56 - 10:58
    với những người trẻ tuổi của ta.
  • 10:58 - 11:01
    Chúng ta không nên coi họ như người lớn,
    đặt họ vào môi trường bạo lực
  • 11:01 - 11:04
    mà gần như không có lối thoát cho họ.
  • 11:04 - 11:06
    Cảm ơn.
  • 11:06 - 11:10
    (Vỗ tay)
Title:
Điều tôi học được khi là một đứa trẻ trong tù
Speaker:
Ismael Nazario
Description:

Còn trong độ tuổi teen, Ismael Nazario đã bị đưa vào trại giam Đảo Rikers ở New York nơi anh mất 300 ngày biệt giam - trước khi anh thực sự phạm tội lớn. Giờ đây, anh kêu gọi việc cải cách trong trại giam - nơi trẻ vị thành niên không tránh khỏi các hành vi bạo lực ngoài sức tưởng tượng. Nazario kể lại câu chuyện kinh hoàng của mình với lời kêu gọi giúp đỡ, thay vì tổn hại, đến các phạm nhân tuổi vị thành niên trong tù giam.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:23

Vietnamese subtitles

Revisions