Czego nauczyłem się jako małoletni więzień

Jako nastolatek Isamel Nazario został umieszczony w nowojorskim więzieniu Rikers Island, gdzie spędził trzysta dni w odosobnieniu - zanim jeszcze nawet oskarżono go o popełnienie przestępstwa. Dzisiaj jako propagator reform w amerykańskim więziennictwie próbuje zmieniać zwyczaje panujące w społeczności, w której młodzi ludzie często poddawani są niewyobrażalnej przemocy. Nazario opowiada przerażającą historię swojego życia i pokazuje, w jaki sposób pomóc nastolatkom tak, aby równocześnie im nie zaszkodzić.

Musimy zmienić zwyczaje
obowiązujące w naszych więzieniach,

zwłaszcza tych dla młodych więźniów.

Stan Nowy Jork jest jednym z dwóch stanów,

które aresztują i skazują
16- i 17-latków jako dorosłych.

Ta pełna przemocy kultura
umieszcza młodych ludzi

w nieprzyjaznym im środowisku,

a służba więzienna pozwala
na prawie wszystko.

Więźniowie nie mają nic do roboty,

nie mogą rozwijać talentów
ani się zrehabilitować.

Dopóki nie podniesiemy wieku
odpowiedzialności karnej do 18 lat,

trzeba skupić się na zmianie
codziennego życia tych młodych ludzi.

Wiem to z pierwszej ręki.

Zanim jeszcze skończyłem 18 lat

spędziłem około 400 dni na wyspie Rikers,
w tym około 300 dni w odosobnieniu

i powiem wam,

że cały dzień krzyku na pełny regulator
przez drzwi lub okno celi

szybko się nuży.

Podczas pobytu tam
nie masz zbyt wiele do roboty,

więc zaczynasz chodzić w kółko po celi,
zaczynasz gadać do siebie,

myśli zaczynają szaleć,
stają się twoim najgorszym wrogiem.

Więzienia powinny rehabilitować ludzi,

a nie wzmagać ich gniew,
frustrację i poczucie beznadziei.

Nie ma dla więźniów planu resocjalizacji,
wracają więc do społeczeństwa z niczym.

Zostaje im właściwie tylko recydywa.

Wszystko zaczyna się
od oficerów poprawczych.

Niektórym bardzo łatwo

widzieć w nich tych dobrych,

a w skazanych tych złych,

lub dla niektórych odwrotnie,

ale tu chodzi o coś więcej.

Strażnicy to normalni, zwyczajni ludzie.

Pochodzą z tej samej okolicy,
co ludzie, którym "służą".

Są normalnymi ludźmi.

Nie są robotami, nie ma w nich
niczego specjalnego.

Robią prawie to samo,
co każdy w społeczeństwie.

Strażnik chce sobie
flirtować ze strażniczką.

Pogrywają ze sobą w dziecięce gierki.

Uprawiają politykę.

A strażniczki plotkują.

Spędziłem wiele czasu
z różnymi strażnikami,

ale pozwólcie mi opowiedzieć o jednym
szczególnym o imieniu Monroe.

Pewnego dnia wyciągnął mnie
między drzwi A i B,

które oddzielały północne i południowe
skrzydła naszego budynku mieszkalnego.

Wyciągnął mnie, bo właśnie się pobiłem

z innym młodym człowiekiem
z mojego skrzydła,

a ponieważ na tym
piętrze pracowała strażniczka,

uznał, że musi się tym zająć.

Uderzył mnie w klatkę piersiową.

Straciłem dech.

Nie byłem impulsywny, nie reagowałem,

wiedziałem, że to jest ich teren.

Nie miałem szans.

Mógł w każdej chwili wezwać pomoc.

Popatrzyłem mu w oczy

i chyba zobaczył moją złość i frustrację,

więc powiedział do mnie:

"Taki wzrok napyta ci biedy -
wyglądasz, jakbyś szukał guza".

Zdjął pas służbowy,

zdjął koszulę i odznakę
i powiedział: "Możemy walczyć".

Zapytałem się go:
"Nie polecisz z jęzorem?"

Tak się często mówi na Rikers Island,

oznacza, że nic nikomu nie powiesz
ani nie doniesiesz.

Powiedział: "Nie. A ty?".

Nawet nie odpowiedziałem.

Uderzyłem go w twarz,
więc zaczęliśmy od razu walczyć.

Na koniec rzucił mną o ścianę

i podczas szamotaniny
zapytał: "Wszystko dobrze?".

Tak jakby to on był górą,

chociaż według mnie to ja byłem górą.

Odpowiedziałem bardzo zarozumiale.

"Wszystko dobrze, a ty?"

Odparł: "Tak, wszystko dobrze".

Puściliśmy się, uścisnął mi dłoń,
powiedział, że zdobyłem jego szacunek,

dał mi papierosa i pozwolił odejść.

Trudno uwierzyć, ale są strażnicy,

którzy będą się z tobą bić.

Wydaje im się, że rozumieją, jak to jest,

i że ja na to pójdę.

Skoro tak się zwykle rozstrzyga spory,

my też tak możemy.

Wyszedłem z tego jak mężczyzna,
strażnik wyszedł z tego jak mężczyzna,

to wszystko.

Niektórzy strażnicy czują,
że są uwięzieni razem z tobą.

Dlatego mają taką mentalność i nastawienie

i tak do wszystkiego podchodzą.

Czasem rzeczywiście jesteśmy z nimi.

Ale zakłady poprawcze
powinny uczyć strażników,

jak postępować z nastolatkami

i nauczyć ich postępowania

z osobami, które mają problemy psychiczne.

Strażnicy ogrywają dużą rolę
w życiu tych młodych ludzi,

przez nieokreślony czas, aż do wyroku.

Warto wykorzystać ten czas
na uczenie tych młodych ludzi.

Warto wytłumaczyć im niektóre
sprawy, żeby mogli się zmienić.

żeby po powrocie do społeczeństwa
umieli zrobić coś pozytywnego.

Nastolatkom w więzieniach można też pomóc

przez ulepszenie programu.

Podczas mojego pobytu na Rikers Island
izolatki były na porządku dziennym.

Odosobnienie miało za zadanie

załamać więźnia mentalnie,
fizycznie i emocjonalnie.

To do tego zostało stworzone.

Prokuratura Generalna USA
wydała ostatnio raport

mówiący, że zakażą odosobnienia
nastolatków w Nowym Jorku.

Jedyna rzecz, która podczas odosobnienia
trzymała mnie przy zdrowych zmysłach,

to czytanie.

Próbowałem nauczyć się, ile się da.

Czytałem wszystko, co wpadło mi w ręce.

Poza tym pisałem muzykę
i krótkie opowiadania.

Niektóre programy, które według mnie
przynoszą korzyści młodym ludziom,

to programy terapii sztuką

dla młodzieży, która lubi
rysować i ma talent.

Co z młodzieżą uzdolnioną muzycznie?

Co z programem muzycznym,
które uczą grać i komponować?

Taki pomysł.

Nastolatkowie na Rikers Island

mieszkają w budynku C74 RNDC.

Nazywa się go "szkołą gladiatorów",

bo młodziak z z ulicy
myśli, że jest twardy,

a trafia między ludzi z innych dzielnic,
którzy też się mają za twardzieli.

Mamy więc kilku młodych ludzi,
którzy prężą muskuły

i zdaje im się, że muszą udowodnić,
jacy to są twardzi,

twardsi niż ty, ty i ty.

Powiedzmy to wprost:

ta kultura jest bardzo niebezpieczna
i wyniszcza naszych młodych ludzi.

Trzeba pomóc instytucjom
i nastolatkom zrozumieć,

że nie muszą kontynuować
poprzedniego stylu życia,

który prowadzili na ulicach,
mogą go zmienić.

Smuci mnie, że kiedy byłem w więzieniu,

słuchałem rozmów o tym,
co kto zrobi po zwolnieniu,

jakie przestępstwa popełni,
jak tylko wróci na ulicę.

Ich rozmowa brzmiała na przykład tak:

"Jak wrócę, to brat ma kontakt

na to, tamto i to trzecie"

lub: "Mam kontakt
za niewielkie pieniądze.

Wymieńmy się informacjami"

albo: "Po powrocie dobrze się zakręcimy".

Słuchałem takich rozmów i myślałem:

"Oni naprawdę myślą o powrocie na ulicę

i popełnianiu dalszych przestępstw".

Nadałem temu nazwę.

Nazwałem to "kartą powrotu do więzienia",

bo to długo nie potrwa.

Dadzą ci za to emeryturę?

Mała miła emeryturka? Może III filar?

A ubezpieczenie zdrowotne?
Może dentystyczne?

(Śmiech)

W więzieniu spotkałem także wielu

najmądrzejszych, najbardziej błyskotliwych

i najbardziej utalentowanych ludzi.

Poznałem ludzi, którzy z torby na czipsy
tworzyli przepiękne ramki.

Poznałem ludzi, którzy przydziałowe mydło

przerabiali w najpiękniejsze rzeźby,

wobec których dzieła Michelangela
wyglądają jak prace przedszkolaka.

W wieku 21 lat mieszkałem
w więzieniu o najwyższym rygorze,

nazwanym Zakład Poprawczy Elmira.

Wyszedłem właśnie z budynku siłowni,

kiedy zobaczyłem starszego pana
na środku spacerniaka

wpatrującego się w niebo.

Ten pan miał wyrok od 33 do dożywocia,

z czego dwadzieścia już odsiedział.

Zapytałem: "Coś się stało?
Wszystko dobrze?".

Popatrzył na mnie i powiedział
"Dobrze, młodziaku".

"To dlaczego patrzy pan na niebo?
Co jest tam takiego fascynującego?".

"Popatrz sam i powiedz, co widzisz".

"Chmury". (Śmiech)

"Dobrze. Co jeszcze?".

W tym czasie przelatywał samolot.
"Tak, widzę samolot".

"Właśnie, a co jest w środku?"
"Ludzie".

"Właśnie. A dokąd oni lecą?".

"Nie wiem. Jak wiesz, to mi powiedz.
Podaj mi też wyniki totolotka".

"Przegapiłeś coś ważnego, młodziaku.
Ten samolot i ci ludzie dokądś lecą,

a my tkwimy tutaj.

Samoloty i ludzie dokądś latają,
a nam za tymi murami życie ucieka".

Ten dzień naznaczył się w mojej pamięci
i pokazał, że muszę to zmienić.

Kiedy dorastałem, byłem dobrym,
mądrym dzieckiem.

Niektórzy ludzie mówili,
że jestem troszkę zbyt mądry.

Miałem marzenia, chciałem zostać
archeologiem albo architektem.

Teraz pracuję w programie Fortune Society,

który pomaga byłym więźniom
wrócić do społeczeństwa.

Jako doradca pracuję z osobami
o dużym ryzyku recydywy.

Kiedy opuszczają więzienia,
kontaktuję ich z odpowiednimi usługami,

żeby mogli w pozytywny sposób
wrócić do społeczeństwa.

Gdybym spotkał dzisiaj
15-letniego siebie,

rozmawiałbym z nim, próbował nauczyć:

"Słuchaj, to ja. Jestem tobą.

Jesteśmy jednym.

Wiem o wszystkim, co zrobisz,
bo zrobiłem to przed tobą".

Odradzałbym mu spędzanie
czasu z Iksem czy Igrekiem,

chodzenie do pewnych miejsc.

Poradziłbym mu siedzieć w szkole,

bo tego potrzebuje,
to go do czegoś w życiu zaprowadzi.

To powinniśmy przekazywać
młodym chłopcom i dziewczynom.

Nie należy traktować ich jak dorosłych
i umieszczać w miejscach pełnych przemocy,

od której nie mogą uciec.

Dziękuję.

(Brawa)