Γιατί δεν σε καθορίζουν οι χειρότερες πράξεις σου

Το 1991, ο Σάκα Σένγκορ πυροβόλησε και σκότωσε έναν άνδρα. Ήταν, όπως λέει, «έμπορος ναρκωτικών, οξύθυμος και με ημιαυτόματο όπλο». Φυλακίστηκε για φόνο δευτέρου βαθμού και αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να είναι το τέλος της ιστορίας του. Αλλά δεν ήταν. Αντ΄αυτού, ήταν η αρχή ενός πολυετούς ταξιδιού προς την εξιλέωση, με μαθήματα ταπεινότητας και αναμόρφωσης για όλους μας.

Είκοσι τρία χρόνια πριν,

στα 19 μου,

πυροβόλησα και σκότωσα έναν άνδρα.

Ήμουν ένας νεαρός έμπορος ναρκωτικών,

οξύθυμος

και με ημιαυτόματο όπλο.

Αλλά δεν ήταν αυτό το τέλος
της ιστορίας μου.

Ήταν η αρχή,

και τα 23 χρόνια που ακολούθησαν

είναι μια ιστορία αποδοχής,

μετάνοιας και εξιλέωσης.

Δεν συνέβησαν με τον τρόπο

που θα φανταζόσασταν.

Όλα αυτά συνέβησαν

με αναπάντεχο τρόπο,

τουλάχιστον για εμένα.

Όπως πολλοί από εσάς,

καθώς μεγάλωνα ήμουν εξέχων μαθητής,

έπαιρνα υποτροφίες

και ονειρευόμουν να γίνω γιατρός.

Τα πράγματα πήραν ιδιαίτερα άσχημη τροπή

όταν οι γονείς μου βρέθηκαν σε διάσταση

και εν τέλει χώρισαν.

Τα γεγονότα είναι αρκετά συγκεκριμένα.

Στα 17 μου

με πυροβόλησαν τρεις φορές

στη γειτονιά μου, στο Ντιτρόιτ.

Ο φίλος μου με πήγε στο νοσοκομείο.

Οι γιατροί αφαίρεσαν τις σφαίρες,

με έραψαν

και με έστειλαν πίσω
στη γειτονιά που με πυροβόλησαν.

Κατά τη διάρκεια αυτού του μαρτυρίου

κανείς δεν με αγκάλιασε,

κανείς δεν με συμβούλεψε,

κανείς δεν μου είπε πως όλα θα πάνε καλά.

Κανείς δεν μου είπε
ότι θα ζούσα μέσα στον φόβο,

ότι θα γινόμουν παρανοϊκός,

ούτε ότι θα αντιδρούσα τόσο βίαια

μετά τον πυροβολισμό μου.

Κανείς δεν μου είπε ότι μια μέρα,

θα ήμουν το άτομο πίσω από τη σκανδάλη.

Δεκατέσσερις μήνες μετά,

στις 2 τα ξημερώματα,

έριξα εγώ τους πυροβολισμούς

που προκάλεσαν τον θάνατο ενός ανθρώπου.

Όταν μπήκα στη φυλακή

ήμουν πικραμένος, θυμωμένος, πληγωμένος.

Δεν ήθελα να αναλάβω την ευθύνη.

Έριχνα το φταίξιμο σε όλους,

από τους γονείς μου μέχρι και στο σύστημα.

Εκλογίκευσα την απόφασή μου να πυροβολήσω

γιατί στη γειτονιά απ' όπου προέρχομαι

καλύτερα να 'σαι αυτός που πυροβολεί

παρά αυτός που δέχεται τον πυροβολισμό.

Μέσα στο παγωμένο μου κελί

ένιωθα αβοήθητος,

μισητός, εγκαταλειμμένος.

Ένιωθα ότι κανείς δεν νοιαζόταν

και αντέδρασα

με εχθρότητα στην κράτησή μου.

Και βρέθηκα να μπλέκω

σε όλο και μεγαλύτερα προβλήματα.

Διεύθυνα καταστήματα μαύρης αγοράς,

έγινα τοκογλύφος,

πουλούσα ναρκωτικά
που έμπαιναν παράνομα

στη φυλακή.

Είχα γίνει

όπως με αποκαλούσε ο φύλακας
του αναμορφωτηρίου του Μίσιγκαν

«ο χειρότερος των χειρότερων».

Λόγω της δραστηριότητάς μου

κατέληξα σε κράτηση σε απομόνωση

για εφτάμιση χρόνια

κατά την φυλάκιση μου.

Τώρα πια θεωρώ ότι η απομόνωση

είναι από τα πιο απάνθρωπα,
βάρβαρα μέρη

που μπορείς να βρεθείς

και εγώ βρέθηκα εκεί.

Μια μέρα, καθώς βημάτιζα στο κελί μου,

ήρθε ένας υπάλληλος
και μου έφερε την αλληλογραφία.

Κοίταξα ένα-δυο γράμματα

ώσπου είδα και το γράμμα

που είχε την ασουλούπωτη
γραφή του γιού μου.

Κάθε φορά που είχα γράμμα του

ήταν σαν να έμπαινε ηλιαχτίδα

στο πιο σκοτεινό μέρος
που μπορεί κανείς να φανταστεί.

Εκείνη τη μέρα, άνοιξα το γράμμα

και με κεφαλαία, μου έγραφε:

«Η μαμά μου είπε γιατί ήσουν φυλακή:

για φόνο».

Έγραφε «Μπαμπά, μη σκοτώνεις.

Ο Ιησούς βλέπει τι κάνεις.
Προσευχήσου σε Εκείνον».

Δεν ήμουν θρήσκος τότε,

όπως δεν είμαι ούτε τώρα,

αλλά υπήρχε κάτι πολύ βαθύ

στα λόγια του γιού μου.

Με έκαναν να εξετάσω
πράγματα για τη ζωή μου

που δεν είχα σκεφτεί.

Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου

που πραγματικά σκέφτηκα

ότι ο γιός μου θα με έβλεπε ως δολοφόνο.

Κάθησα στο κρεβάτι μου

και σκέφτηκα κάτι που είχα διαβάσει

στη Δημοκρατία του Πλάτωνα,

όπου ο Σωκράτης έλεγε στην «Aπολογία»

ότι δεν αξίζει να ζούμε μια ζωή
δίχως περισυλλογή.

Σε εκείνο το σημείο άρχισε η μεταμόρφωση.

Δεν έγινε όμως εύκολα.

Ένα από τα πράγματα που συνειδητοποίησα,

που ήταν μέρος της μεταμόρφωσης,

ήταν ότι υπήρχαν τέσσερα βασικά πράγματα.

Το πρώτο ήταν,

ότι είχα σπουδαίους μέντορες.

Σίγουρα κάποιοι θα σκέφτεστε

πώς βρήκες έναν σπουδαίο μέντορα
μέσα στη φυλακή;

Στην περίπτωσή μου όμως,

κάποιοι από τους μέντορές μου,

οι οποίοι εκτίουν ισόβια κάθειρξη,

ήταν από τους καλύτερους ανθρώπους
που συνάντησα στη ζωή μου

γιατί με ανάγκασαν
να δω τη ζωή μου με ειλικρίνεια

και να αμφισβητήσω

τις αποφάσεις που έπαιρνα.

Το δεύτερο ήταν η λογοτεχνία.

Πριν μπω στη φυλακή,

δεν ήξερα ότι υπήρχαν τόσοι υπέροχοι

μαύροι ποιητές, συγγραφείς και φιλόσοφοι,

ώσπου είχα την τεράστια τύχη

να ανακαλύψω την αυτοβιογραφία
του Μάλκομ Εξ

η οποία κατέρριψε κάθε στερεότυπο
που είχα για τον εαυτό μου.

Το τρίτο ήταν η οικογένεια.

Επί 19 χρόνια,
ο πατέρας μου στάθηκε στο πλευρό μου

με ακλόνητη πίστη

γιατί πίστευε ότι είχα την ικανότητα

να αλλάξω εντελώς τη ζωή μου.

Γνώρισα, επίσης, μια καταπληκτική γυναίκα,

τη μητέρα του δίχρονου γιού μου,
του Σεκού,

η οποία μου έμαθε
πώς ν' αγαπώ τον εαυτό μου

με υγιή τρόπο.

Το τελευταίο πράγμα ήταν το γράψιμο.

Αφού έλαβα το γράμμα του γιου μου,

άρχισα να γράφω ένα χρονικό

για τα πράγματα που έζησα
στην παιδική μου ηλικία

και στη φυλακή,

κάτι που γέννησε μέσα μου την ιδέα

της εξιλέωσης.

Νωρίτερα κατά τη φυλάκισή μου,

είχα λάβει γράμμα
από έναν συγγενή του θύματος,

στο οποίο

μου έγραφε ότι με συγχώρησε

επειδή συνειδητοποίησε
ότι ήμουν ένα νέο παιδί

που είχε κακοποιηθεί

και είχε περάσει δυσκολίες

και απλώς έλαβε μια σειρά
λανθασμένων αποφάσεων.

Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου

που σκέφτηκα να συγχωρήσω τον εαυτό μου.

Ένα πράγμα που συνέβη

μετά από αυτή την εμπειρία

είναι ότι σκέφτηκα

τους υπόλοιπους συγκρατούμενούς μου,

και πόσο ήθελα να το μοιραστώ μαζί τους.

Έτσι άρχισα να συζητώ μαζί τους

για τις εμπειρίες τους

και με συντριβή συνειδητοποίησα

ότι οι περίσσοτεροι προέρχονταν
από αντίστοιχο περιβάλλον κακοποίησης

και οι περισσότεροι ήθελαν βοήθεια,
ήθελαν ν' αλλάξουν,

όμως δυστυχώς, το σύστημα,

που αυτή τη στιγμή κρατά 2,5 εκατομμύρια
ανθρώπους φυλακισμένους,

μοιάζει πιο πολύ με αποθήκη

παρά με κέντρο αποκατάστασης
ή αναμόρφωσης.

Συνεπώς αποφάσισα

ότι αν ποτέ έβγαινα από τη φυλακή

θα έκανα ό,τι μπορούσα

για να αλλάξει αυτό.

Το 2010, βγήκα από τη φυλακή

για πρώτη φορά μετά από δύο δεκαετίες.

Φανταστείτε, αν θέλετε,

τον Φρεντ Φλίνστοουν
να μπαίνει σε επεισόδειο

των Τζέτσονς.

Κάπως έτσι ήταν η ζωή μου.

Για πρώτη φορά εκτέθηκα στο διαδίκτυο,

τα κοινωνικά μέσα,

σε αμάξια που μιλούν σαν τον Κιτ
από τον «Ιππότη της Ασφάλτου».

Αυτό που με συνεπήρε περισσότερο

ήταν η τεχνολογία των τηλεφώνων.

Όταν μπήκα στη φυλακή

τα τηλέφωνα στα αμάξια ήταν τόσο μεγάλα

που χρειαζόντουσαν δύο άτομα
για να τα κουβαλήσουν.

Φανταστείτε λοιπόν
όταν έπιασα για πρώτη φορά

το μικρό μου Μπλάκμπερι

και έμαθα να γράφω μηνύματα.

Οι άνθρωποι γύρω μου, ωστόσο,

δεν συνειδητοποιούσαν ότι δεν είχα ιδέα

τι σήμαιναν όλες αυτές οι συντομεύσεις,

όπως LOL, OMG, LMAO,

ώσπου μια μέρα συνομιλούσα

μέσω μηνυμάτων με ένα φίλο,

του ζήτησα να κάνει κάτι,
και απάντησε με «Κ».

Και του κάνω «Τι είναι το Κ;»

Και μου λέει «το Κ σημαίνει Εντάξει».

Και σκέφτηκα

«Τι στο καλό συμβαίνει με το Κ;»

Και του απάντησα με ερωτηματικό.

Και απάντησε «Κ = Εντάξει».

Οπότε του απάντησα «ΑΓ».
(Γέλια)

Μου ξανάστειλε ρωτώντας

γιατί τον βρίζω.

Και απάντησα «LOL, ΑΓ»,

ότι επιτέλους είχα καταλάβει.

(Γέλια)

Περνώντας εν συντομία τρία χρόνια,

πλέον τα πάω αρκετά καλά.

Πήρα υποτροφία
από το Εργαστήριο Μέσων του ΜΙΤ,

δουλεύω για μια καταπληκτική εταιρεία,
τη ΒΜe,

διδάσκω στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν,

αλλά δυσκολεύτηκα πολύ

γιατί καταλαβαίνω ότι υπάρχουν

άντρες και γυναίκες που αποφυλακίζονται

και δεν θα έχουν αυτές τις ευκαιρίες.

Νιώθω ευλογημένος που δουλεύω

με εκπληκτικούς άντρες και γυναίκες,

βοηθώντας άλλους να επανενταχθούν,

και ένας από αυτούς
είναι ο φίλος μου Κάλβιν Έβανς.

Εξέτισε 24 χρόνια
για ένα έγκλημα που δεν διέπραξε.

Είναι 45 ετών.
Έχει γραφτεί στο κολλέγιο.

Ένα θέμα που συζητήσαμε

είναι τα τρία καθοριστικά πράγματα

για την προσωπική μου μεταμόρφωση,

το πρώτο εκ των οποίων ήταν η αποδοχή.

Έπρεπε να αποδεχτώ
ότι είχα πληγώσει κάποιους.

Έπρεπε επίσης να αποδεχτώ
ότι είχα πληγωθεί και εγώ.

Το δεύτερο ήταν η απολογία.

Έπρεπε να ζητήσω συγνώμη
από όσους πλήγωσα.

Αν και δεν περίμενα να τη δεχτούν,

ήταν σημαντικό να το κάνω
επειδή αυτό ήταν το σωστό.

Έπρεπε όμως να ζητήσω συγνώμη
και από τον εαυτό μου.

Το τρίτο ήταν η εξιλέωση.

Για μένα εξιλέωση σήμαινε

να επιστρέψω στην κοινότητά μου

και να δουλέψω με επίφοβους νέους

που ήταν στον ίδιο δρόμο,

αλλά και να συγχωρήσω τον εαυτό μου.

Από την εμπειρία του εγκλεισμού μου,

ένα πράγμα που ανακάλυψα
ήταν το εξής:

η πλειοψηφία αντρών και γυναικών
που φυλακίζονται,

μπορούν να διασωθούν,

και είναι γεγονός ότι

το 90% όσων φυλακίζονται

θα επιστρέψουν κάποια στιγμή
στην κοινότητα,

και εμείς έχουμε τη δυνατότητα
να καθορίσουμε

τι είδους άντρες και γυναίκες
θα επιστρέψουν στην κοινωνία μας.

Η ευχή μου σήμερα

είναι να ακολουθήσουμε

μια προσέγγιση με περισσότερη εμπάθεια

σχετικά με το πώς αντιμετωπίζουμε
τη μαζική φυλάκιση,

ότι θα απορρίψουμε

τη νοοτροπία
«κλειδώστε τους και πετάξτε το κλειδί»

γιατί αποδεδειγμένα δεν έχει αποτέλεσμα.

Το ταξίδι μου είναι μοναδική περίπτωση

αλλά δεν χρειάζεται να είναι έτσι.

Ο καθένας μπορεί να μεταμορφωθεί

αν δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες.

Αυτό που σας ζητώ σήμερα

είναι να οραματιστείτε

έναν κόσμο όπου άντρες και γυναίκες

δεν κρατούνται όμηροι
του παρελθόντος τους,

όπου αδικοπραξίες και λάθη

δεν θα σε καθορίζουν
για το υπόλοιπο της ζωής σου.

Πιστεύω ότι όλοι μαζί,
μπορούμε να το πραγματοποιήσουμε

και ελπίζω να το πιστεύετε και εσείς.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)