Làm bố mẹ trong vùng chiến tranh là như thế nào

Làm thế nào để bố mẹ có thể bảo vệ và giúp con mình cảm thấy an toàn trong khi nhà của họ đã bị tàn phá bởi chiến tranh? Xuyên suốt cuộc nói chuyện đầy tình cảm và xúc động này, nhà tâm lý học Aala El-Khani chia sẻ những đóng góp & hỗ trợ, cũng như học hỏi từ các gia đình tị nạn bị ảnh hưởng bởi chiến tranh thế giới ở Syria. Aala El-Khani hỏi: chúng tôi phải làm thế nào để giúp những người làm cha làm mẹ bảo vệ và mang lại sự an toàn cho con của họ?

Trên toàn thế giới, hơn 1,5 tỉ người
trải qua sự xung đột vũ trang.

Vì vậy, họ buộc phải
rời bỏ khỏi đất nước của mình,

và góp phần tạo ra
hơn 15 triệu người di cư.

Trẻ em, chắc chắn là

những nạn nhân vô tội
và đáng thương nhất ...

nhưng không chỉ đối mặt
ảnh hưởng về thể xác

mà còn từ các hậu quả ngầm mà chiến tranh
đã gây ra cho gia đình của chúng.

Việc trải qua chiến tranh
khiến trẻ em có nguy cơ cao

bị ảnh hưởng đến
sự phát triển tâm lý và hành vi.

Trẻ em, như chúng ta vẫn thường nghĩ,

sẽ cảm thấy lo sợ, bị đe dọa
và nguy hiểm.

Nhưng đã có tin tốt.

Sự quan tâm mà trẻ em
nhận được từ gia đình

có thể có ảnh hưởng lớn hơn
đến nhân cách của chúng,

hơn là những trải nghiệm về chiến tranh
mà chúng buộc phải trải qua.

Vậy nên thực ra, trẻ em có thể được bảo vệ

Bằng sự quan tâm của cha mẹ trong
và sau chiến tranh.

Trong năm 2011,
tôi là sinh viên năm nhất bậc tiến sĩ

tại trường đại học Manchester
ngành khoa học tâm lý

Giống như nhiều người tại đây,

Tôi đã xem cuộc khủng hoảng Syria
được chiếu trên TV.

Gia đình tôi có nguồn gốc từ Syria

Và từ khi còn rất sớm,

tôi đã mất một vài thành viên trong
gia đình

Tôi ngồi quây quần bên gia đình và xem TV

Chúng tôi đã xem những cảnh:

Bom phá hủy những công trình

Sự hỗn loạn, tàn phá

mọi người la hét và chạy tán loạn

Điều đó ám ảnh tôi nhất,

đặc biệt là ánh mắt sợ hãi của lũ trẻ.

Tôi đã từng là mẹ của hai đứa nhỏ,
tính chúng rất tò mò.

Đứa năm tuổi và sáu tuổi,

cái độ tuổi mà đương nhiên sẽ
đặt rất nhiều câu hỏi,

và muốn nhận được câu trả lời thuyết phục.

vì vậy, tôi đã bắt đầu thử nghĩ
sẽ như thế nào

để làm bố mẹ trong vùng chiến tranh
tại trại tị nạn.

Liệu con tôi sẽ thay đổi?

Liệu đôi mắt của con gái tôi
có còn đầy ắp hạnh phúc

Liệu sự thoải mái, vô tư của con trai tôi
sẽ trở thành sợ hãi và rụt rè?

Sao tôi có thể chịu được?

Liệu tôi sẽ thay đổi?

Là một nhà tâm lý học và
giáo dục cho phụ huynh

chúng ta biết rằng trang bị cho bố mẹ
những kỹ năng chăm sóc con trẻ

có thể tác động mạnh mẽ đến
sự phát triển của chúng,

và chúng ta gọi đó là
huấn luyện cha mẹ

Câu hỏi mà tôi đã đặt ra,

là chương trình giáo dục phụ huynh có thể
hữu dụng cho những gia đình

khi mà họ vẫn còn ở trong vùng chiến
hay trại tị nạn?

Liệu chúng ta có thể đưa ra
lời khuyên hoặc huấn luyện

để giúp họ vượt qua những khó khăn này?

Vì vậy tôi liên hệ với
cố vấn tiến sĩ của mình

giáo sư Rachel Calam,

cùng với ý tưởng sử dụng kĩ năng trong
học tập để thay đổi thế giới thực tại.

Tôi không dám chắc chính xác
mình muốn làm gì.

Bà ấy lắng nghe chăm chú và kiên nhẫn

và đã nói

"Nếu đó là điều em muốn làm,
và có ý nghĩa rất nhiều với em,

thì hãy làm đi.

Hãy tìm những cách để thấy liệu
chương trình cho bậc phụ huynh

hữu ích với các gia đình
trong bối cảnh như vậy."

Vì thế trong suốt 5 năm qua,
tôi và đồng nghiệp --

Giáo sư Calam và bác sĩ Kim Cartwright --

đã luôn làm việc để hỗ trợ những gia đình

đã trải qua chiến tranh và nạn di cư

Bây giờ, để biết làm sao giúp các
gia đình mà trải qua xung đột

giáo dục con trẻ,

bước đầu tiên chắc chắn phải là hỏi họ
đang gặp khó khăn với những gì,

đúng không?

Ý tôi điều đó là hiển nhiên.

Nhưng thông thường lại là nhạy cảm nhất,

chúng tôi đã cố gắng hỗ trợ

nhưng thực chất không hề hỏi

Đã bao lần chúng tôi cho rằng
mình biết rõ những việc làm đúng

để tiến hành mà không cần
hỏi qua ý kiến trước?

Vì thế tôi đã đến các trại tị nạn
ở Syria và Thổ Nhĩ Kỳ,

ngồi xuống cùng với các gia đình,
và lắng nghe

Tôi lắng nghe những thử thách
khi làm bố mẹ,

Tôi lắng nghe những khó khăn
khi làm bố mẹ

Và tôi lắng nghe ước muốn
được giúp đỡ của họ.

Và có lúc tôi tạm dừng lại,

chỉ để nắm lấy đôi bàn tay của họ

cùng khóc và cầu nguyện trong im lặng.

Họ kể cho tôi về những khó khăn,

Họ kể cho tôi về tình trạng thống khổ,
khắc nghiệt tại trại tị nạn

mà khiến họ gặp khó khăn tập trung
việc khác ngoại trừ

lao động như đi tìm nước sạch.

Họ kể tôi nghe về cách họ nhìn thấy
con mình rụt rè

nỗi buồn, áp lực, tức giận,

tiểu dầm, mút ngón tay,
sợ tiếng ồn,

sợ ác mộng --

hết sức đáng sợ.

Những gia đình này đã trải qua những gì
chúng ta đã thường xem trên TV.

Những người mẹ --

một nửa số họ giờ là
góa phụ do chiến tranh,

hoặc thậm chí không biết chồng mình
đã chết hay chưa --

nói về cảm xúc của mình khi chịu đựng.

Họ chứng kiến con mình thay đổi mà không
biết làm cách nào để giúp đỡ.

Họ không biết làm sao để
trả lời các câu hỏi của chúng.

Điều tôi phát hiện thật lạ lùng
nhưng tràn đầy cảm hứng

đó là những gia đình đó sẵn lòng để hỗ trợ
con cái của mình.

Mặc cho những thử thách họ đã đối mặt

họ luôn cố gắng giúp đỡ con mình.

Cố gắng tìm kiếm sự trợ giúp
từ các tổ chức phi lợi nhuận,

từ đội ngũ giáo viên trong trại tị nạn,

các giáo sư bác sĩ,

và những phụ huynh khác.

Một người mẹ tôi đã từng gặp trong trại
khoảng bốn ngày

đã thử hai lần tìm kiếm sự giúp đỡ

cho cô con gái tám tuổi của mình

mà luôn có những cơn ác mộng tồi tệ.

Đáng tiếc thay, những nỗ lực
như thế này thường vô ích.

Các bác sĩ trong trại tị nạn

hầu như luôn bận rộn,

hoặc không có kiến thức hoặc thời gian cho
những vấn đề cơ bản trên.

Các giáo viên và phụ huynh khác trong trại
tị nạn cũng thế --

thành phần của trại tị nạn mới
sẽ đương đầu với khó khăn mới

Vì thế chúng tôi đã bắt đầu suy nghĩ

Làm sao để giúp những gia đình này đây?

Những gia đình đang trải qua những điều
to lớn hơn những gì họ có thể chống chọi

Khủng hoảng Syria đã cho thấy rằng

việc tiếp cận các gia đình dựa vào
một cá nhân là hoàn toàn không thể.

Còn cách gì khác có thể giúp họ không?

Làm sao chúng ta có thể
tiếp cận họ trên diện rộng

và tốn ít chi phí.

trong lúc khủng hoảng như vậy?

Sau hàng tiếng nói chuyện
với tổ chức phi lợi nhuận,

Một người có sáng kiến cực kỳ thú vị:

lan rộng các thông tin về nuôi dạy con
bằng giấy gói bánh mì

Những giấy gói bánh mì này được chuyển
đến gia đình trong vùng xung đột ở Syria

thông qua nhân viên tình nguyện.

Đó là những gì chúng tôi đã làm.

Những tờ gói bánh mì này không thay đổi
gì bên ngoài nhiều,

ngoại trừ thêm vài thứ vào 2 mảnh tờ giấy.

Một là tờ rơi về thông tin dạy con
trong đó gồm lời khuyên, kiến thức căn bản

được bình thường hoá cho phù hợp với
những trải nghiệm của bậc phụ huynh

cũng như của con cái họ.

Và thông tin về cách mà bố mẹ
có thể hỗ trợ chính mình & con cái họ,

ví dụ như cách sử dụng thời gian
trò chuyện với con cái,

cho chúng thấy những ảnh hưởng,

kiên nhẫn hơn với chúng,

trò chuyện với chúng.

Còn mặt kia của tờ giấy là
các câu hỏi phản hồi,

đương nhiên, sẽ có bút đi kèm.

Vậy đó có đơn giản chỉ
là một tờ rơi lan truyền

hay thực sự là một phương thức
truyền tải tâm lý

để mang đến sự ấm áp, an toàn,
hay là tình cha mẹ?

Chúng tôi phân phối khoảng 3000 giấy gói
chỉ trong một tuần.

Điều kinh ngạc nhất đó là
nhận được 60% tỷ lệ phản hồi.

Là 60% trong 3000 gia đình
đã phản hồi đấy.

Tôi không biết hiện tại
có bao nhiêu nhà nghiên cứu

Nhưng tỷ lệ phản hồi đó quá sức tuyệt vời.

Để điều đó xảy ra ở Manchester thực sự
là một thành công lớn,

để lại sự lạc lõng tại vùng chiến sự Syria

thực sự nhấn mạnh tầm quan trọng của
những thông điệp này đến các gia đình.

Tôi nhớ mình đã phấn khích và háo hức
như thế nào khi đọc các phản hồi.

Các gia đình để lại hàng trăm lời nhắn --

hầu hết là sự lạc quan và khích lệ.

Nhưng tôi yêu thích nhất là,

" Cảm ơn vì đã không quên chúng tôi và
con cái mình."

Đây thực sự đã minh chứng cho tiềm năng

trong việc truyền tải hỗ trợ tâm lý
đến các gia đình.

và kể cả các phản hồi.

Cứ tưởng tượng làm giống việc này bằng
các hình thức

như việc đóng góp sữa mẹ hoặc
bộ vệ sinh phụ nữ,

thậm chí là rổ thức ăn.

Nhưng hãy làm rõ vấn đề này hơn,

vì khủng hoảng tị nạn

là một trong những tác nhân ảnh hưởng
đến từng cá thể chúng ta.

Chúng ta hằng ngày bị đòi hỏi quá nhiều
về hình ảnh & số lượng thống kê,

Và đó chưa hẳn là quá ngạc nhiên,

vì chỉ mới tháng trước,

hơn 1 triệu dân tị nạn đã đến châu Âu.

Vâng, một triệu đấy.

Dân tị nạn đang gia nhập
vào cộng đồng của chúng tôi,

trở thành hàng xóm chúng tôi,

con cái họ thì đi học
trường con của chúng tôi.

Vậy nên chúng tôi đã chỉnh sửa lại
những tờ rơi cho phù hợp với nhu cầu

của dân tị nạn châu Âu,
và đăng nó trên mạng,

tại các khu vực có lượng người tị nạn cao.

Ví dụ dịch vụ y tế của Thuỵ Điển
sẽ được đăng lên website của họ,

và chỉ trong 45 phút,

nó được tải về 343 lần --

đã chứng tỏ phần nào tầm quan trọng

đối với tình nguyện viên, chuyên gia
và phụ huynh khác

để truy cập tự do vào các thông báo
về cứu trợ tâm lý.

Trong năm 2013, tôi đang ngồi trong
một lều tị nạn lạnh lẽo

với các bà mẹ xung quanh vì tôi đang
phỏng vấn một nhóm cụ thể

Kế tôi một chút là một bà già

và một bé gái trông như
13 tuổi đang nằm cạnh,

đầu gác lên gối bà kia.

Bé gái im lặng nhất trong nhóm người đó,

không hề nói chuyện

chân gập lại ngang ngực.

Với những người còn lại,

và trong lúc tôi thầm cảm ơn
các bà mẹ lúc đó,

thì bà già kia nhìn tôi
trong khi đang hướng về phía cô bé ấy,

nói rằng:
"Cô có thể giúp chúng tôi bằng...?"

Tôi không chắc cô ấy muốn mình làm gì,

Tôi nhìn cô bé và cười,

nói bằng ngôn ngữ Ả Rập rằng

"Salaam alaikum. Shu-ismak?"

"Tên em là gì?"

Cô bé nhìn tôi bối rối
và trông như không muốn trả lời

nhưng rồi lại nói: "Halul."

Halul là biệt danh
cho các cô gái Ả rập, Hala,

và chỉ dùng để nói về các cô gái rất trẻ.

Lúc đó tôi nhận ra rằng
Hala thực ra hơn 13 tuổi nhiều.

Hóa ra Hala là một bà mẹ
25 tuổi của ba đứa con nhỏ.

Hala từng là một bà mẹ tự tin,
dễ mến, đầy tình thương và lương thiện

đối với con của cô ấy,

nhưng chiến tranh đã thay đổi tất cả.

Cô ấy đã sống
trong một thị trấn bị đánh bom;

và trải qua các trận nổ lớn.

Khi các máy bay chiến đấu
bay quanh các tòa nhà,

thả bom xuống,

những đứa trẻ đã sợ hãi
và hét toáng lên bởi tiếng ồn đó.

Hala liền lấy chiếc gối bịt tai các em lại

để ngăn những tiếng nổ lớn,

trong khi lòng cô lại gào thét.

Khi họ tới trại tị nạn

và cô ấy biết rằng
cuối cùng mình đã đến nơi khá an toàn,

Cô ấy thu mình lại
và hành xử như trẻ con.

Cô hoàn toàn từ bỏ gia đình mình --

Con cô, chồng cô.

Hala không thể chống chọi lâu hơn nữa.

Đó là khó khăn phụ huynh gặp phải
với kết cục rất đáng thương

buồn thay khi nó lại rất phổ biến.

Những người trải qua
xung đột vũ trang và nạn di cư

sẽ đối mặt với vấn đề tâm lý trầm trọng.

Và đó là những gì chúng tôi đồng cảm được.

Nếu bạn đã trải qua
những thời điểm kinh hoàng trong cuộc đời,

Nếu bạn mất một người
hay thứ gì bạn rất yêu quý,

Làm sao bạn có thể tiếp tục đối mặt đây?

Bạn có thể tự tin mình đủ khả năng
chăm sóc bản thân và gia đình?

Những năm đầu đời
của một đứa trẻ rất quan trọng

đến sự phát triển thể chất và tinh thần,

và trong số 1.5 tỉ người
đang trải qua khó khăn ấy,

nhiều trong số họ
đang gia nhập cộng đồng của chúng tôi

chúng tôi không thể thờ ơ

với những người
đang trải qua chiến tranh & nạn di cư

Chúng tôi phải ưu tiên những gia đình này

cả những người
di cư vùng nội địa và trên toàn thế giới.

Các tổ chức, nhà hoạch định chính sách
phải ưu tiên những người này,

Tổ chức WHO, UNHCR
cũng như mỗi người chúng ta

bất kể mình đang làm gì trong xã hội.

Khi chúng ta bắt đầu nhận ra
từng khó khăn của một cuộc xung đột,

khi chúng ta bắt đầu để ý đến
những cảm xúc phức tạp trên khuôn mặt họ,

ta sẽ cảm nhận thấy tình người.

Khi ta có thể hiểu những
nhu cầu của các gia đình này,

đây là nhu cầu thực của con người.

Khi những nhu cầu này được ưu tiên,

các chính sách nhân đạo
cho trẻ em được can thiệp

sẽ ưu tiên và công nhận
vai trò thiết yếu của việc bảo vệ con cái.

Sức khỏe tinh thần
của các gia đình cần được phổ cập

trên toàn thế giới.

Những đứa trẻ sẽ
ít tiếp xúc với dịch vụ xã hội,

tại các nước tị nạn

bời vì gia đình họ đã được hỗ trợ từ sớm.

Và chúng ta sẽ trở nên cởi mở hơn,

nồng nhiệt hơn, thân thiện hơn

và càng tin tưởng những người
tham gia cộng đồng của mình hơn

Chúng ta cần chấm dứt chiến tranh.

Chúng ta cần xây dựng một nơi
trẻ em có thể mơ về máy bay thả quà xuống

chứ không phải bom.

Nếu chưa đến khi chúng ta chấm dứt
xung đột vũ trang trên toàn thế giới

các gia đình sẽ phải tiếp tục di cư,

và làm tổn thương con trẻ.

Nhưng nhờ cải thiện hỗ trợ
trong việc hướng dẫn làm bố mẹ,

nó có thể làm suy yếu đi việc
kết nối chiến tranh và khó khăn tâm lý,

của những đứa trẻ và gia đình chúng.

Cảm ơn

(Vỗ tay)