Patricia Kuhl: Bebeklerin dilbilimsel dehası

Patricia Kuhl, TEDxRainier'de bebeklerin bir dilin üstüne başka bir dili nasıl -- etrafındaki insanları dinleyerek ve bilmeleri gereken seslere dair istatistikler tutarak -- öğrendiklerine dair şaşırtıcı bulguları paylaşıyor. Zekice laboratuvar deneyleri (ve beyin taramaları), altı aylık bebeklerin etrafındaki dünyayı anlamak için nasıl son derece gelişmiş mantık yürütme yaptıklarını gösteriyor.

Bu bebeğe bakmanızı istiyorum.

Hemen ilginizi çeken onun gözleri

ve dokunmayı sevdiğiniz cildidir.

Ama bugün size göremediğiniz bir şeyden,

onun minicik beyninde neler olup bittiğinden, söz edeceğim.

Nörolojinin modern araçları

orada olup bitenlerin roket biliminden

aşağı kalır yanı olmadığını gösteriyor.

Ve öğrendiğimiz şeyler

yazar ve şairlerin

"ilahi açıklık" olarak tanımladığı

çocuk aklına biraz ışık

tutacaktır.

Bu gördüğümüz

Hindistanlı bir anne,

ve o, yeni keşfedilen

bir dil olan Koroca konuşuyor.

Ve o, bebeğine konuşuyor.

Bu anne --

ve dünyada Koroca konuşan 800 insan --

biliyor ki, dili muhafaza etmek için

onu bebeklerine konuşmalıdırlar.

Ve burada kritik bir bilmece vardır.

Neden bir dili size ve bana,

yetişkinlere, konuşarak muhafaza edemiyoruz?

Sebebi, beyninizle ilgili.

Burada gördüğümüz

dilin bir kritik öğrenme süreci olduğudur.

Bu slaytı okumanın yolu, yatay eksenden yaşınıza bakmaktır.

(Gülüşmeler)

Dikeyde ise ikinci bir dil

edinme başarınızı göreceksiniz.

Bebekler ve çocuklar dahidir,

yedi yaşına kadar,

sonrasında sistematik bir düşüş var.

Ergenlikten sonra, önemsiz oluyor.

Hiçbir biliminsanı bu eğriye itiraz etmiyor,

fakat tüm dünyada laboratuvarlar

neden bu şekilde olduğunu anlamaya çalışıyor.

Laboratuvarımdaki çalışma

gelişmenin ilk kritik dönemine odaklıdır --

bu dönem bebeklerin hangi seslerin

kendi dilllerinde kullanıldığıyla ilgili uzmanlaşmaya çalıştığı dönemdir.

Seslerin nasıl öğrenildiğini çalışarak,

dilin geri kalanı için ve belki de

çocukluktaki sosyal, duygusal ve kavramsal gelişim

dönemleri için bir model

oluşturabileceğimizi düşünüyoruz.

Tüm dünyada kullandığımız bir teknikle

bebekler ve her dilden sesler üzerinde

çalışmalar yapıyoruz.

Bebek ebeveynin kucağında oturur,

ve onları ses değişince başlarını döndürmeleri için eğitiriz --

"aa"'dan "ee"ye geçiş gibi --.

Bunu zamanında yaparlarsa,

kara kutu ışıldar

ve bir panda davul çalar.

Altı aylık bir bebek buna tapıyor.

Ne öğrendik?

Tüm dünyadaki bebekler,

benim tanımıma göre

dünya vatandaşıdır;

hangi ülkede denesek, hangi dili kullansak da

tüm dillerdeki tüm sesleri ayırt edebiliyorlar.

Ve bu harikadır çünkü siz ve ben bunu yapamayız.

Biz kültüre bağlı dinleyicileriz.

Kendi dilimizdeki sesleri ayırt edebiliriz ama

yabancı dillerdekini edemeyiz.

Akla şu soru gelir:

dünya vatandaşları ne zaman

bizim gibi dile bağlı dinleyicilere dönüşüyorlar?

Ve cevap: ilk doğumgünlerinden önce.

Burada, Tokyo ve Birleşik Devletler, Seattle'da

test edilen bebeklerin baş döndürme testi

performansları var,

"ra" ve "la" gibi İngilizce'de önemli

ama Japoncada önemsiz sesleri dinlediler.

Altı aydan sekiz aya kadar bebekler tamamen eşit.

İki ay sonra inanılmaz bir şey oluyor.

Birleşik Devletler'deki bebekler çok iyiye giderken,

Japonya'daki bebekler kötüye gidiyor,

fakat her iki gruptaki bebekler

tam da öğrenecekleri dile hazırlanıyorlar.

Ve soru şudur, bu iki aylık

kritik dönemde ne oluyor?

Bu sesin gelişim dönemidir,

fakat orada olanlar ne?

Olup biten iki şey var.

İlki bebekler bizi dikkatlice dinliyor,

ve bizi dinledikçe istatistik tutuyorlar --

istatistik tutuyorlar.

İki annenin çocuklarla konuşurken kullandığımız

evrensel dil olan "annece" konuşmalarını dinleyin,

önce İngilizce sonra Japonca.

(Video) İngiliz Anne: Ah, o büyük mavi gözlerini seviyorum --

çok hoş ve güzel.

Japon Anne: [Japonca]

Patricia Kuhl: Konuşmanın üretildiği sırada,

çocuklar dinlerken,

yaptıkları şey duydukları dil hakkında

istatistikler toplamaktır.

Ve dağılımlar gelişir.

Öğrendiğimiz şey

bebeklerin istatistiğe duyarlı olduğudur,

ve Japonca ile İngilizce'nin istatistikleri çok farklıdır.

Dağılıma göre İngilizce'de

çok R ve L harfi var.

Ve Japonca'nın dağılımı ise tamamen farklı,

Japonca R olarak bilinen

birtakım ara sesler var.

Bebekler

dilin istatistiklerini emiyor

ve bu onların beynini değiştiriyor;

onları dünya vatandaşlığından ayırıp

bizim gibi kültür bağımlı dinleyiciler yapıyor.

Fakat biz yetişkinler

artık bu istatistikleri tutmuyoruz.

Bizi yöneten, belleğimizdeki gelişim çağında

oluşturulan sembollerdir.

Burada gördüğümüz

kritik dönemin ne hakkında olduğuna dair modellerimizi değiştiriyor.

Matematiksel bir açıdan bakarsak,

dağılımlar dengelendiği zaman dilin öğrenilmesi

yavaşlamaya başlar.

Bu durum çift dili olanlarla ilgili birçok soruyu akla getiriyor.

Çift dili olan insanlar, zihinlerinde iki farklı istatistik seti tutmalı

ve kimle konuştuklarına bağlı olarak

bunlar arasında geçiş yapmalılar.

Kendimize sorduk,

bebekler yepyeni bir dil için istatistik tutabilir mi?

Ve bunu, daha önce hiç ikinci bir dil duymamış

Amerikan bebeklere kritik dönemlerinde

ilk defa Çince dinleterek denedik.

Taipei ve Seattle'da tek dillilere Çince

dinlettiğimiz zaman, aynı düzeni

gösterdiklerini biliyorduk.

Altı, sekiz ay boyunca tamamen eşit.

İki ay sonra, inanılmaz bir şey olur.

Fakat Tayvanlı bebekler daha iyiye gidiyor, Amerikalılar değil.

Bu dönemde yaptığımız Amerikalı bebekleri Çince'ye maruz

bırakmaktı.

Sanki, Çinli akrabalar bir ay boyunca evinize misafir olmuş da

12 oturum boyunca

bebeklerle konuşuyor gibiydi.

Laboratuvarda nasıl olduğuna bakalım.

(Video) Çinli Konuşmacı: [Çince]

PK: Peki o minicik beyinlerine ne yaptık?

(Gülüşmeler)

Sadece laboratuvara gelmenin

Çincenizi geliştirmediğinden emin olmak için

bir kontrol grubu oluşturmalıydık.

Ve bir grup bebek gelip İngilizce dinledi.

Ve grafikten görüyoruz ki

İngilizce'ye maruz kalmak Çince'yi geliştirmiyor.

Fakat 12 oturum boyunca Çince'ye

maruz kalan bebeklere ne olduğuna bakalım.

Tıpkı Tayvan'da on buçuk ay boyunca

dinleyen bebekler kadar iyiydi.

Bebeklerin yeni bir dil

ile ilgili istatistik tuttuğunu gösteriyor.

Önlerine ne koyarsanız, onunla ilgili istatistik tutacaklardır.

Fakat bu öğrenme egzersizlerinde

insanların ne rol

oynadığını merak ettik.

Bu yüzden bir grup daha oluşturduk

onlar da 12 oturum boyunca aynı dozu aldılar

fakat televizyondan

ve diğer bir grup bebek sadece ses olarak dinledi

ve ekrandaki bir ayıcığa baktı.

Ne yaptık beyinlerine?

Buradaki sadece sesin sonucu --

hiç öğrenme yok --

ve video sonucu --

hiç öğrenme yok.

Bebeklerin istatistik

tutması için karşıda bir insan olmalı.

Sosyal beyin bebeklerin

ne zaman istatistik tutacaklarını kontrol ediyor.

Bebeklerin karşısında, insan

yerine televizyon olunca

beyinlerinde ne olduğunu öğrenmek için

onların beynine girmeyi istedik.

Şükürler olsun ki, yeni bir makinemiz var,

manyetoensefalografi (MEG),

bunu yapmamızı sağlıyor.

Mars'tan gelmiş bir saç kurutucu gibi.

Fakat tamamen güvenli,

tamamen zararsız ve sessiz.

Çalışmamızı yaparken,

değişen manyetik alanları

yakalamak için 306 SQUID

(Süper İletken

Kuantum Girişim Cihazı)

kullanarak uzaysal ve milisaniyelik

doğruluk bakımından

milimetrik doğruluğu inceliyoruz.

Dünyada ilk kez,

bebekler öğrenirken

MEG cihazıyla

onları kaydettik.

Bu küçük Emma.

Altı aylık.

Kulağındaki kulaklıklardan

çeşitli dilleri dinliyor

Görüyorsunuz ki, hareket edebiliyor.

Başlıktaki ufak topaklarla

onun başını takip ediyoruz,

kısıtlanmadan, özgürce hareket edebiliyor.

Bu teknik bir zoru başarmadır.

Ne görüyoruz?

Bebek beynini görüyoruz.

Bebek kendi dilinde bir sözcük duyunca

işitsel alanlar aydınlanır,

ve hemen ardından beynin diğer alanlarıyla

koordine olmasını sağlayan uyumluluk ve

beynin bir tarafının diğerlerini aktifleştirmesini sağlayan

nedensellik,

ile ilgili olduğunu düşündüğümüz alanlar aydınlanır.

Çocukların

zihin gelişimi ile ilgili bilgilerin

muhteşem ve altın çağına giriyoruz.

Çocukların beynini,

bir duyguyu deneyimlediklerinde,

okuma ve konuşmayı öğrendiklerinde,

bir matematik problemini çözdüklerinde

bir fikirleri olduğunda görebileceğiz.

Ve öğrenmede güçlük çeken çocuklar için beyin ile ilgili

müdahalelerde bulunabileceğiz.

Tıpkı şair ve yazarların anlattığı gibi,

sanırım çocuk zihninin

harikulade açıklığını,

mutlak ve tam açıklığını,

görebileceğiz.

Çocukların beynini incelerken,

insan olmanın ne demek olduğuna dair

derin gerçekleri keşfedecek,

ve bu süreçte,

belki kendi zihnimizi de tüm hayat boyunca

öğrenmeye açık tutabiliriz.

Teşekkürler.

(Alkış)