Return to Video

Patricia Kuhl: Niemowlęta - genialni językoznawcy

  • 0:00 - 0:03
    Popatrzcie na to dziecko.
  • 0:03 - 0:06
    Wasz wzrok przykuwają oczy i skóra,
  • 0:06 - 0:09
    którą uwielbiacie dotykać.
  • 0:09 - 0:12
    Dzisiaj powiem o czymś, czego nie możecie zobaczyć:
  • 0:12 - 0:15
    co dzieje się w jego maleńkim mózgu.
  • 0:16 - 0:18
    Nowoczesne narzędzia neurobiologii
  • 0:18 - 0:21
    demonstrują co tam zachodzi --
  • 0:21 - 0:24
    procesy nie mniej skomplikowane niż konstrukcja rakiet kosmicznych.
  • 0:24 - 0:26
    Rzeczy, których się uczymy
  • 0:26 - 0:28
    rzucą nieco światła na to,
  • 0:28 - 0:31
    co romantyczni pisarze i poeci
  • 0:31 - 0:34
    opisywali jako "niebiańską otwartość"
  • 0:34 - 0:36
    dziecięcego umysłu.
  • 0:36 - 0:38
    Widzimy tutaj
  • 0:38 - 0:40
    matkę w Indiach,
  • 0:40 - 0:42
    która mówi w języku koro --
  • 0:42 - 0:44
    nowo odkrytym języku.
  • 0:44 - 0:46
    Mówi do swojego dziecka.
  • 0:46 - 0:48
    Ta matka --
  • 0:48 - 0:51
    i 800 ludzi, którzy mówią w języku koro --
  • 0:51 - 0:54
    rozumieją, że by zachować ten język
  • 0:54 - 0:57
    muszą w nim mówić do dzieci.
  • 0:57 - 1:00
    To właśnie krytyczny element.
  • 1:00 - 1:02
    Dlaczego nie zachowasz języka
  • 1:02 - 1:05
    mówiąc do mnie i ciebie, do dorosłych?
  • 1:05 - 1:08
    To jest związane z naszymi mózgami.
  • 1:08 - 1:10
    Widzimy tutaj,
  • 1:10 - 1:13
    że dla nauki języka istnieje okres krytyczny.
  • 1:13 - 1:16
    Na slajdzie pozioma oś reprezentuje wiek.
  • 1:16 - 1:19
    (śmiech)
  • 1:19 - 1:21
    Na osi pionowej widać
  • 1:21 - 1:23
    zdolność nauki drugiego języka.
  • 1:23 - 1:25
    Niemowlęta i dzieci są geniuszami
  • 1:25 - 1:27
    do 7 roku życia,
  • 1:27 - 1:30
    później widzimy systematyczny spadek.
  • 1:30 - 1:32
    Po okresie dojrzewania wypadamy z mapy.
  • 1:32 - 1:35
    Żaden naukowiec nie kwestionuje tej krzywej,
  • 1:35 - 1:37
    ale laboratoria na całym świecie
  • 1:37 - 1:40
    próbują odkryć dlaczego tak się dzieje.
  • 1:40 - 1:42
    W moim laboratorium koncentrujemy się
  • 1:42 - 1:44
    na 1 krytycznym okresie w rozwoju --
  • 1:44 - 1:46
    okresie, w którym niemowlęta
  • 1:46 - 1:49
    uczą się dźwięków używanych w ich języku.
  • 1:49 - 1:52
    Uważamy, że badając jak uczymy się dźwięków
  • 1:52 - 1:54
    uzyskamy model dla reszty języka,
  • 1:54 - 1:57
    i być może dla krytycznych okresów w dzieciństwie
  • 1:57 - 1:59
    dla rozwoju społecznego, emocjonalnego
  • 1:59 - 2:01
    oraz rozwoju umiejętności mentalnych.
  • 2:01 - 2:03
    Badaliśmy niemowlęta
  • 2:03 - 2:05
    używając techniki stosowanej na całym świecie
  • 2:05 - 2:07
    i dźwięków z wszystkich języków.
  • 2:07 - 2:09
    Dziecko siedzi na kolanach rodzica,
  • 2:09 - 2:11
    a my uczymy je obracać głowę, kiedy zmienia się dźwięk --
  • 2:11 - 2:13
    na przykład z "a" na "e".
  • 2:13 - 2:15
    Jeśli to zrobią w odpowiednim czasie
  • 2:15 - 2:17
    czarne pudełko zaświeca się
  • 2:17 - 2:19
    i miś panda gra na bębenku.
  • 2:19 - 2:21
    6-miesięczne dziecko uwielbia to zadanie.
  • 2:21 - 2:23
    Czego się nauczyliśmy?
  • 2:23 - 2:25
    Dzieci na całym świecie są --
  • 2:25 - 2:27
    jak ja to lubię nazywać --
  • 2:27 - 2:29
    obywatelami świata;
  • 2:29 - 2:32
    potrafią odróżniać wszystkie dźwięki dowolnego języka,
  • 2:32 - 2:35
    niezależnie od kraju, w którym jesteśmy i w jakim języku mówimy.
  • 2:35 - 2:38
    To bardzo ważne, bo ty i ja nie potrafimy tego zrobić.
  • 2:38 - 2:40
    Jesteśmy ograniczonymi kulturowo słuchaczami.
  • 2:40 - 2:42
    Potrafimy odróżniać dźwięki naszego języka,
  • 2:42 - 2:44
    ale nie dźwięki innych języków.
  • 2:44 - 2:46
    Tu rodzi się pytanie,
  • 2:46 - 2:48
    kiedy ci obywatele świata
  • 2:48 - 2:51
    zmieniają się w ograniczonych kulturą jak my?
  • 2:51 - 2:54
    Odpowiedź: przed 1 urodzinami.
  • 2:54 - 2:57
    Tutaj widzicie wyniki zadania z obracaniem głowy
  • 2:57 - 2:59
    dla dzieci przetestowanych w Tokio i USA,
  • 2:59 - 3:01
    tutaj w Seattle,
  • 3:01 - 3:03
    kiedy słuchały "ra" i "la" --
  • 3:03 - 3:06
    dźwięków ważnych w angielskim, ale bez znaczenia w japońskim.
  • 3:06 - 3:09
    W okresie 6 do 8 miesięcy dzieci osiągają takie same wyniki.
  • 3:09 - 3:12
    2 miesiące później dzieje się coś niesamowitego.
  • 3:12 - 3:14
    Dzieci w USA osiągają znacznie lepsze rezultaty,
  • 3:14 - 3:16
    a dzieci w Japonii znacznie gorsze,
  • 3:16 - 3:18
    ale obie grupy dzieci
  • 3:18 - 3:21
    przygotowują się dokładnie do języka, którego mają się nauczyć.
  • 3:21 - 3:24
    Stąd pytanie - co dzieje się
  • 3:24 - 3:26
    w tym krytycznym okresie 2 miesięcy?
  • 3:26 - 3:28
    To okres dla nauki dźwięków,
  • 3:28 - 3:30
    ale co się tam dzieje?
  • 3:30 - 3:32
    Dzieją się 2 rzeczy.
  • 3:32 - 3:35
    Po pierwsze - dzieci słuchają nas bardzo uważnie
  • 3:35 - 3:38
    i kiedy nas słuchają sporządzają statystyki --
  • 3:38 - 3:40
    sporządzają statystyki.
  • 3:40 - 3:43
    Posłuchajcie 2 matek mówiących po matczynemu --
  • 3:43 - 3:46
    w uniwersalnym języku, którego używamy by rozmawiać z dziećmi --
  • 3:46 - 3:49
    najpierw po angielsku, potem po japońsku.
  • 3:49 - 3:52
    (Video) Matka angielska: Oh, kocham twoje wielkie niebieskie oczy --
  • 3:52 - 3:55
    takie śliczne i słodkie.
  • 3:56 - 4:02
    Matka japońska: [mówi po japońsku]
  • 4:02 - 4:04
    Patricia Kuhl: W czasie kiedy mówimy
  • 4:04 - 4:06
    kiedy dzieci słuchają
  • 4:06 - 4:08
    sporządzają statystyki języka,
  • 4:08 - 4:11
    który słyszą.
  • 4:11 - 4:14
    Dlatego rozbieżności rosną.
  • 4:14 - 4:16
    Odkryliśmy,
  • 4:16 - 4:19
    że dzieci są wrażliwe na statystyki
  • 4:19 - 4:22
    i statystyki japońskiego i angielskiego są bardzo odmienne.
  • 4:22 - 4:25
    Angielski ma wiele R-ów i L-ek
  • 4:25 - 4:27
    jak widać na rozkładzie.
  • 4:27 - 4:29
    Rozkład statystyczny japońskiego jest zupełnie inny,
  • 4:29 - 4:32
    widzimy grupę dźwięków pośrednich,
  • 4:32 - 4:35
    znaną jako japońskie "R".
  • 4:35 - 4:37
    Dzieci chłoną
  • 4:37 - 4:39
    statystyki języka,
  • 4:39 - 4:41
    a to zmienia ich mózg;
  • 4:41 - 4:43
    zmienia ich z obywateli świata
  • 4:43 - 4:46
    w ograniczonych kulturowo słuchaczy jak my.
  • 4:46 - 4:48
    Ale my jako dorośli
  • 4:48 - 4:50
    już nie sporządzamy statystyk.
  • 4:50 - 4:53
    Rządzą nami reprezentacje w pamięci,
  • 4:53 - 4:56
    które uformowaliśmy znacznie wcześniej.
  • 4:56 - 4:58
    Więc to, co widzimy tutaj
  • 4:58 - 5:01
    zmienia nasze opinie na temat roli tego krytycznego okresu.
  • 5:01 - 5:04
    Z matematycznego punktu widzenia wnioskujemy,
  • 5:04 - 5:07
    że nauka materiału językowego może zwolnić
  • 5:07 - 5:09
    kiedy rozkłady statystyczne ustabilizują się.
  • 5:09 - 5:12
    To rodzi pytania na temat dwujęzycznych ludzi.
  • 5:12 - 5:16
    Dwujęzyczni muszą trzymać w umyśle dwa zestawy statystyk
  • 5:16 - 5:19
    i przełączać się pomiędzy nimi, jeden po drugim,
  • 5:19 - 5:21
    zależnie od tego, do kogo mówią.
  • 5:21 - 5:23
    Zadaliśmy sobie pytanie,
  • 5:23 - 5:26
    czy te dzieci mogą sporządzać statystyki zupełnie nowego języka?
  • 5:26 - 5:28
    Sprawdziliśmy to wystawiając amerykańskie dzieci,
  • 5:28 - 5:30
    które nigdy nie słyszały innego języka
  • 5:30 - 5:33
    na dźwięki mandaryńskiego w tym krytycznym okresie.
  • 5:33 - 5:35
    Ludzie mówiący jednym językiem przetestowani
  • 5:35 - 5:38
    w Taipei i Seattle na dźwięki mandaryńskiego
  • 5:38 - 5:40
    pokazywali ten sam wzorzec.
  • 5:40 - 5:42
    6, 8 miesięczne dzieci -- dokładnie takie same.
  • 5:42 - 5:45
    2 miesiące później stało się coś niesamowitego --
  • 5:45 - 5:48
    dzieci Tajwańskie są coraz lepsze, ale amerykańskie nie.
  • 5:48 - 5:51
    Podczas tego okresu wystawiliśmy amerykańskie dzieci
  • 5:51 - 5:53
    na język mandaryński.
  • 5:53 - 5:56
    Jakby mandaryński krewny odwiedził was na miesiąc
  • 5:56 - 5:58
    i wprowadził się do domu
  • 5:58 - 6:00
    i mówił do tych dzieci przez 12 sesji.
  • 6:00 - 6:02
    Tak wyglądało to w laboratorium.
  • 6:02 - 6:24
    (Video) Kobieta: [Mówi po mandaryńsku]
  • 6:24 - 6:26
    PK: Więc co zrobiliśmy ich małym mózgom?
  • 6:26 - 6:29
    (Śmiech)
  • 6:29 - 6:31
    Równolegle prowadziliśmy grupę kontrolną
  • 6:31 - 6:33
    by upewnić się, że samo przychodzenie do laboratorium
  • 6:33 - 6:35
    nie poprawiło ich znajomości mandaryńskiego.
  • 6:35 - 6:37
    Zatem druga grupa dzieci przychodziła i słuchała angielskiego.
  • 6:37 - 6:39
    Widzimy z wykresu,
  • 6:39 - 6:41
    że słuchanie angielskiego nie poprawiło ich mandaryńskiego.
  • 6:41 - 6:43
    Ale zobaczcie co stało się z dziećmi
  • 6:43 - 6:45
    słuchającymi mandaryńskiego przez 12 sesji.
  • 6:45 - 6:47
    Były tak dobre jak dzieci w Tajwanie,
  • 6:47 - 6:50
    które słuchały języka przez 10 i ½ miesiąca.
  • 6:50 - 6:52
    Pokazuje to,
  • 6:52 - 6:54
    że dzieci sporządzają statystyki nowego języka.
  • 6:54 - 6:58
    Cokolwiek postawisz przed nimi - sporządzą statystyki.
  • 6:58 - 7:00
    Zastanawialiśmy się jaką rolę
  • 7:00 - 7:02
    grali ludzie
  • 7:02 - 7:04
    w tym ćwiczeniu naukowym.
  • 7:04 - 7:06
    Zatem mieliśmy kolejną grupę,
  • 7:06 - 7:09
    w której dzieci miały tą samą dawkę, te same 12 sesji,
  • 7:09 - 7:11
    ale za pośrednictwem telewizji
  • 7:11 - 7:14
    i kolejną grupę, które słuchały wersji audio
  • 7:14 - 7:16
    i patrzyły na misia na ekranie.
  • 7:16 - 7:19
    Co zrobiliśmy z ich mózgami?
  • 7:19 - 7:22
    Tutaj widzicie rezultaty sesji audio --
  • 7:22 - 7:24
    żadnego rodzaju nauki --
  • 7:24 - 7:27
    i rezultaty sesji video --
  • 7:27 - 7:29
    żadnego postępu.
  • 7:29 - 7:31
    Potrzeba człowieka
  • 7:31 - 7:33
    by dzieci sporządziły statystyki.
  • 7:33 - 7:35
    Socjalna część mózgu kontroluje
  • 7:35 - 7:37
    kiedy dzieci sporządzają statystyki.
  • 7:37 - 7:39
    Chcemy dostać się do środka mózgu
  • 7:39 - 7:41
    i zobaczyć jak to się dzieje
  • 7:41 - 7:43
    kiedy dzieci siedzą przed telewizorami
  • 7:43 - 7:45
    a jak kiedy mają kontakt z człowiekiem.
  • 7:45 - 7:47
    Na szczęście, mamy nową maszynę,
  • 7:47 - 7:49
    magnetoencefalograf,
  • 7:49 - 7:51
    który na to pozwala.
  • 7:51 - 7:53
    Wygląda jak suszarka do włosów z Marsa.
  • 7:53 - 7:55
    Ale jest zupełnie bezpieczny,
  • 7:55 - 7:58
    bezinwazyjny i cichy.
  • 7:58 - 8:00
    Widzimy wszystko z dokładnością
  • 8:00 - 8:02
    do milimetrów
  • 8:02 - 8:04
    i milisekund
  • 8:04 - 8:06
    używając 306 SQUIDów --
  • 8:06 - 8:08
    czyli nadprzewodnikowych
  • 8:08 - 8:10
    interferometrów kwantowych --
  • 8:10 - 8:12
    by wychwycić zmiany pola
  • 8:12 - 8:14
    magnetycznego kiedy myślimy.
  • 8:14 - 8:16
    Jako pierwsi na świecie
  • 8:16 - 8:18
    nagraliśmy dzieci
  • 8:18 - 8:20
    na maszynie MEG
  • 8:20 - 8:22
    podczas uczenia się.
  • 8:22 - 8:24
    To mała Emma.
  • 8:24 - 8:26
    Ma 6 miesięcy.
  • 8:26 - 8:28
    Słucha różnych języków
  • 8:28 - 8:31
    w słuchawkach.
  • 8:31 - 8:33
    Jak widzicie, może się swobodnie poruszać.
  • 8:33 - 8:35
    Śledzimy jej głowę
  • 8:35 - 8:37
    za pomocą drobnych elektrod w hełmie
  • 8:37 - 8:40
    więc może ruszać się bez ograniczeń.
  • 8:40 - 8:42
    To technologiczne dzieło sztuki.
  • 8:42 - 8:44
    Co widzimy?
  • 8:44 - 8:46
    Widzimy mózg dziecka.
  • 8:46 - 8:49
    Kiedy dziecko słyszy słowo w swoim języku
  • 8:49 - 8:51
    uaktywniają się ośrodki słuchowe,
  • 8:51 - 8:53
    a następnie obszary je otaczające,
  • 8:53 - 8:56
    które, jak sądzimy, odpowiadają za spójność,
  • 8:56 - 8:58
    czyli koordynowanie różnych obszarów mózgu
  • 8:58 - 9:00
    a w rezultacie
  • 9:00 - 9:03
    jeden obszar mózgu uaktywnia kolejny.
  • 9:03 - 9:05
    Stoimy u progu
  • 9:05 - 9:08
    wielkiej i złotej epoki
  • 9:08 - 9:11
    wiedzy o rozwoju mózgu dziecka.
  • 9:11 - 9:13
    Będziemy mogli zobaczyć mózgi dzieci
  • 9:13 - 9:15
    kiedy doświadczają emocji,
  • 9:15 - 9:17
    kiedy uczą się mówić i czytać,
  • 9:17 - 9:19
    kiedy rozwiązują zadanie z matematyki,
  • 9:19 - 9:21
    kiedy mają pomysł.
  • 9:21 - 9:24
    Będziemy mogli opracować zabiegi na mózgu
  • 9:24 - 9:27
    dla dzieci z trudnościami w nauce.
  • 9:27 - 9:30
    Dokładnie jak poeci i pisarze to ujęli
  • 9:30 - 9:32
    będziemy mogli zobaczyć, jak sądzę,
  • 9:32 - 9:34
    tę niezwykłą otwartość,
  • 9:34 - 9:36
    zupełną i kompletną otwartość
  • 9:36 - 9:39
    umysłu dziecka.
  • 9:39 - 9:41
    Badając dziecięce mózgi
  • 9:41 - 9:43
    odkryjemy głębokie prawdy o tym,
  • 9:43 - 9:45
    co znaczy być człowiekiem
  • 9:45 - 9:47
    i w tym procesie
  • 9:47 - 9:49
    możemy pomóc utrzymać nasze umysły otwarte na naukę
  • 9:49 - 9:51
    przez całe nasze życie.
  • 9:51 - 9:53
    Dziękuję.
  • 9:53 - 9:56
    (Oklaski)
Title:
Patricia Kuhl: Niemowlęta - genialni językoznawcy
Speaker:
Patricia Kuhl
Description:

Na TEDxRainier Patricia Kuhl dzieli się zapierającymi dech w piersiach odkryciami na temat tego, jak dzieci uczą się języka -- słuchając ludzi dookoła i "sporządzając statystki" dotyczące dźwięków, które muszą poznać. Sprytne eksperymenty laboratoryjne (w połączeniu z obrazami mózgu) pokazują jak 6-miesięczne dziecko używa skomplikowanego rozumowania by zrozumieć swój świat.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
09:57
Retired user added a translation

Polish subtitles

Revisions