Toán học tình yêu

Tìm được người bạn đời thích hợp không phải là chuyện dễ dàng - nhưng liệu ta có thể tính toán khả năng nó xảy ra? Trong buổi nói chuyện đầy hấp dẫn này, nhà toán học Hannah Fry đưa ra các cách ta hay làm để tìm kiếm tình yêu, và chỉ ra 3 mẹo chính (đã được toán học kiểm chứng) giúp bạn tìm ra người đặc biệt của cho riêng mình.

Hôm nay, tôi sẽ chia sẻ với các bạn
về toán học tình yêu.

Tôi nghĩ chúng ta đều đồng ý

rằng các nhà toán học
là những người

nổi tiếng xuất sắc
trong việc tìm kiếm tình yêu.

Nhưng không phải chỉ vì
tính cách rạng ngời,

kỹ năng giao tiếp tốt
và sở hữu các hộp bút tuyệt đẹp.

Mà còn bởi vì chúng tôi
đã bỏ rất nhiều công sức

vào bài toán tìm kiếm
một nửa hoàn hảo.

Bài luận yêu thích của tôi
trong chủ đề ấy, mang tên,

"Tại sao tôi không có bạn gái?" --
(Tiếng cười) --

Peter Backus tìm cách tính cơ hội
tìm được tình yêu.

Peter không phải là một người
đàn ông quá tham lam

Trong số những phụ nữ Anh Quốc
chưa có người yêu,

tất cả những gì Peter tìm kiếm
là sống gần anh ấy,

có độ tuổi thích hợp,

có bằng đại học,

có thể hòa hợp với anh,

hấp dẫn và thấy Peter hấp dẫn.

(tiếng cười)

Ước tính rằng có khoảng
26 người trên toàn nước Anh.

Không khả quan cho lắm,
đúng không Peter?

Hãy đưa vấn đề
này vào thực tiễn,

xác suất thấp hơn khoảng 400 lần so với
các ước tính tốt nhất

về việc có bao nhiêu nền văn minh
khác tồn tại ngoài Trái Đất.

Kết quả cho Peter:
cơ hội 1 trên 285.000

gặp được 1 trong 26
người phụ nữ này.

tại một đêm tiệc tùng.

Tôi nghĩ rằng đó là lý do
các nhà toán học

không thèm bận tâm đến
tiệc đêm nữa.

Vấn đề là cá nhân tôi

không có cách nhìn bi quan như thế.

Bởi vì, cũng như các bạn, tôi biết rằng,

tình yêu không thật sự
vận hành như thế.

Cảm xúc con người không hề có thứ tự
ngay ngắn, hợp lý và dễ đoán.

Nhưng tôi cũng biết rằng
nó không có nghĩa là

toán học hoàn toàn
không liên quan đến vấn đề này.

Bởi, tình yêu, như phần lớn cuộc đời,
là tập hợp các quy luật

và toán học, suy cho cùng là
nghiên cứu về quy luật.

Quy luật từ dự báo thời tiết đến
biến động của thị trường chứng khoán,

đến chuyển động của các hành tinh
hoặc sự phát triển của các thành phố.

Thành thật mà nói,
trong tất cả những điều trên,

cũng không điều nào có thứ tự chặt chẽ
hoặc có thể dễ dàng dự đoán.

Tôi tin rằng toán học có ảnh hưởng
rất lớn và có thể khả năng

cho ta một cách nhìn
mới gần như về bất kì điều gì

ngay cả những điều bí ẩn như tình yêu.

Và để thuyết phục các bạn

rằng toán học tuyệt vời, xuất sắc
và liên quan đến thế nào,

tôi muốn gửi đến các bạn top 3 mẹo
tình yêu đã được toán học kiểm chứng.

Mẹo đầu tiên,

Làm thế nào để nhận được
một cuộc hẹn hò trực tuyến.

Trang web hẹn hò trực tuyến
yêu thích của tôi là OkCupid,

trên hết là vì nó được sáng lập
bởi một nhóm các nhà toán học.

Vì là những nhà toán học,

họ đã thu thập dữ liệu

của những người sử dụng
trang web của mình gần một thập kỷ.

Và họ đã cố gắng tìm kiếm các quy luật

về cách ta nói về bản thân,

cách ta giao tiếp với nhau

trên trang web hẹn hò trực tuyến

và đưa ra một số
nghiên cứu thật sự thú vị.

Tôi đặc biệt yêu thich

kết luận rằng trên một
trang web hẹn hò trực tuyến,

độ hấp dẫn của bạn không
nói lên được bạn được ưa thích đến đâu,

và thật ra, để mọi người nghĩ rằng
bạn xấu xí

lại có thể là một lợi thế.

Để tôi chỉ cho bạn cách làm điều này.

Nhờ vào một mục trên OkCupid,

bạn được phép chấm độ
hấp dẫn của người khác

trên thang điểm từ 1 đến 5.

So sánh số điểm này,
số điểm trung bình

về số lượng thư mà một số người
chọn lọc nhận được,

bạn có thể thấy

liên kết giữa sự hấp dẫn và mến mộ
trên một trang web hẹn hò trực tuyến.

Đây là biểu đồ mà nhân viên
của OkCupid đã vẽ ra.

Nhận xét quan trọng rút ra là,
không phải

càng hấp dẫn,
thì bạn càng nhận được nhiều thư.

Câu hỏi đặt ra là
điều gì làm cho những người ở trên

được mến mộ hơn
những người bên dưới

dù họ nhận được số điểm
bằng nhau về độ hấp dẫn?

Đơn giản là không chỉ
vẻ bề ngoài mới quan trọng.

Để tôi minh họa số liệu
của họ với một ví dụ.

Lấy một người như
Portia de Rossi làm ví dụ,

mọi người đều đồng ý rằng
Portia de Rossi là một người phụ nữ đẹp.

Không ai nghĩ rằng cô ấy xấu,
nhưng cô cũng không phải là 1 siêu mẫu.

Nếu bạn so sánh Portia de Rossi
với một người như Sarah Jessica Parker,

thì rất nhiều người, bao gồm cả tôi,

sẽ nghĩ rằng Sarah Jessica Parker
thật sự tuyệt vời

và có khả năng là một
trong những sinh vật đẹp nhất

xuất hiện trên Trái Đất.

Nhưng một số người khác,
ví dụ: đa số cộng đồng mạng,

nghĩ rằng cô ấy nhìn hơi giống
một con ngựa. (Tiếng cười)

Bây giờ, tôi nghĩ rằng nếu bạn hỏi
mọi người về độ hấp dẫn

của Sarah Jessica Parker hoặc
Portia de Rossi,

và bạn bảo họ đưa một số điểm
từ 1-5,

tôi nghĩ tính trung bình,
họ sẽ có số điểm tương đối ngang nhau.

Nhưng cách mà mọi người bỏ phiếu
sẽ rất khác nhau.

Tất cả số điểm cho Portia sẽ ở
khoảng 4, 5 điểm

vì mọi người đều đồng ý rằng
cô ấy rất đẹp,

còn Sarah Jessica Parker sẽ
có nhiều ý kiến trái chiều.

Các số điểm cho cô ấy
sẽ tản mạn khắp nơi.

Chính sự tản mạn đó
đóng vai trò quan trọng,

giúp bạn nổi tiếng

trên một trang web hẹn hò trực tuyến.

Điều đó có nghĩa là

nếu một số người nghĩ
bạn hấp dẫn,

bạn sẽ có cơ hội cao hơn

nếu cũng có một số khác nghĩ rằng
bạn xấu xí.

Thật sự tốt hơn
việc bạn là cô hàng xóm dễ thương

trong mắt tất cả mọi người.

Điều này bắt đầu
nghe có vẻ hợp lý

dựa trên khía cạnh của
những người gửi thư này.

Ví dụ bạn nghĩ một người
nào đó rất thu hút,

và ngờ rằng những người khác
không nhất thiết cũng thích thú như vậy.

Nghĩa là bạn
sẽ ít gặp phải sự cạnh tranh

và nó giúp bạn có thêm động lực
để liên lạc với người đó.

So sánh điều đó với việc
một người bạn nghĩ là hấp dẫn

nhưng ngờ rằng mọi người
cũng nghĩ như vậy.

Thành thật mà nói, tại sao chúng ta
phải khổ sở tự làm bẽ mặt chính mình?

Và đây là phần thú vị.

Khi chọn hình ảnh để
sử dụng trên trang web hẹn hò trực tuyến,

mọi người thường sẽ giảm thiểu những thứ

mà họ nghĩ người khác
xem là kém hấp dẫn.

Ví dụ điển hình là những người
có thể là hơi bị thừa cân một chút

cố tình chọn một tấm hình
đã được cắt xén,

hay những người
đàn ông bị hói

cố tình chọn những tấm hình đội nón.

Nhưng thật ra, bạn nên làm
điều ngược lại

nếu muốn thành công.

Bạn nên tận dụng
những điều làm bạn khác biệt,

dù bạn nghĩ một số người
sẽ thấy điều đó kém hấp dẫn.

Vì những người ưa thích bạn
đằng nào cũng ưa thích bạn,

và những người không ưa thích bạn,
cũng chẳng giúp bạn có thêm lợi thế.

Vậy mẹo thứ 2, làm thế nào
chọn được đối tác hoàn hảo?

Hãy tưởng tượng
bạn thành công vang dội

trong việc hẹn hò.

Nhưng câu hỏi đặt ra là làm sao
chuyển đổi thành công đó

thành hạnh phúc lâu dài
và nhất là,

làm sao quyết định được
thời điểm thích hợp để lập gia đình?

Nhìn chung, chúng ta
không nên bỏ tiền

cưới người đầu tiên

mà không hề có
một chút hứng thú nào với mình.

Nhưng đồng thời, bạn cũng
không muốn để nó quá lâu

nếu muốn tối đa hóa khả năng
tìm được hạnh phúc lâu dài.

Như nhà văn yêu thích của tôi,
Jane Austen nói:

"Một người phụ nữ chưa có
gia đình ở tuổi 27

không bao giờ có thể hy vọng cảm nhận
hay truyền cảm hứng tình yêu lần nữa.

(Tiếng cười)

Cám ơn Jane rất nhiều.
Cô biết gì về tình yêu chứ?

Vậy thì, câu hỏi đặt ra là,

làm sao để biết thời điểm
thích hợp để lập gia đình

dựa trên tất cả những người bạn
có thể hẹn hò trong đời?

May thay, có một phần thú vị
trong toán mà ta có thể áp dụng,

gọi là thuyết dừng tối ưu.

Hãy tưởng tượng,

bạn bắt đầu hẹn hò ở tuổi 15

và lý tưởng là kết hôn
trước khi bước sang tổi 35.

Có một số người

bạn có khả năng hẹn hò
xuyên suốt cuộc đời,

và mức độ tốt lành của họ
sẽ khác nhau.

Quy tắc là một khi đã
bỏ tiền ra kết hôn,

bạn không thể nhìn về tương lai
để thấy những gì bạn có thể đã có

và tương tự, bạn không thể
quay lại và đổi ý.

Ít nhất là theo kinh nghiệm của tôi.

Tôi thấy rằng thông thường
mọi người không thích gợi nhớ

về quá khứ sau khi đã đến với người khác,
hoặc đó chỉ là tôi nghĩ thế.

Thế nên, toán học nói là

trong 37% cơ hội hẹn hò đầu tiên,

bạn không nên coi bất cứ ai là
tiềm năng cho hôn nhân nghiêm túc.

(Tiếng cười)

Và rồi, bạn nên chọn người tiếp theo

là một người tốt hơn tất cả
những người bạn đã gặp trước đó.

Sau đây là một ví dụ:

Nếu làm như thế, thực tế
toán học có thể chứng minh

rằng đây là cách tốt nhất có thể

để tối đa hóa khả năng tìm được
đối tượng hoàn hảo.

Nhưng tôi phải nói với các bạn rằng,
cách thức đi kèm với một số rủi ro.

Ví dụ khi đối tượng hoàn hảo
của bạn xuất hiện

trong 37% cuộc hẹn hò đầu tiên.

Thật không may là
bạn sẽ phải từ chối họ.

(Tiếng cười)

Bây giờ, nếu bạn đi theo bước toán này,

tôi sợ rằng không ai sau đó

sẽ tốt hơn những người bạn
đã gặp từ trước,

vậy nên, bạn sẽ phải từ chối
tất cả mọi người và sống chết một mình.

(tiếng cười)

Có thể là được mèo vây quanh
và rỉa nốt những gì còn lại.

Một rủi ro khác nữa là,

những người đầu tiên bạn hẹn hò
trong khoảng 37% đầu tiên,

cực kì chậm chạp, nhàm chán và tệ bạc.

Không sao cả, vì đang ở
giai đoạn từ chối,

vậy nên bạn có thể từ chối họ.

Những hãy tưởng tượng rằng
người tiếp theo

chỉ bớt nhàm chán, chậm chạp
và tệ bạc hơn một chút

so với những người trước đó.

Vậy thì, nếu đi theo bài toán này,
tôi sợ rằng bạn sẽ phải cưới họ

và có một mối quan hệ, thẳng thắn
mà nói là không tối ưu.

Xin lỗi nhé.

Nhưng tôi nghĩ rằng có một
cơ hội ở đây

để Hallmark có thể bỏ tiền
và đầu tư.

Một tấm thiệp Valentine như thế này
(Tiếng cười)

"Chồng yêu quý của em,
anh đỡ hơn

so với 37% những người đầu tiên
mà em từng hẹn hò."

Nó thật ra lãng mạn hơn rất nhiều
so với những gì tôi thường làm được.

Thế nên, công thức này không cho bạn
100% khả năng thành công,

nhưng không có chiến lược nào
có thể làm tốt hơn.

Và thật ra, trong thế giới hoang dã,
một số loài cá

đã làm theo chiến lược này.

Chúng từ chối mọi lời cầu hôn đến

trong khoảng 37% đầu tiên trong
mùa giao phối,

và chọn con cá đến sau
khoảng 37% đó,

tôi không biết nữa,
lớn hơn, vạm vỡ hơn,

những con chúng gặp trước đó.

Tôi cũng nghĩ rằng trong tiềm thức,
chúng ta đằng nào cũng làm điều này.

Chúng ta cho bản thân
một ít thời gian để chơi bời,

để cảm nhận thị trường hoặc
bất kì thứ gì khi còn trẻ.

Và chỉ bắt đầu nghiêm túc
tìm kiếm ứng viên có tiềm năng hôn nhân

khi qua giữa hoặc cuối tuổi 20.

Tôi nghĩ đây là một bằng chứng quả quyết,
nếu cần,

rằng bộ não mỗi người đã được
kết nối để luôn có một chút tính toán.

Đó là mẹo thứ 2.

Giờ là mẹo thứ 3: làm thế nào
để tránh việc li hôn.

Hãy tưởng tượng bạn
đã chọn được đối tượng hoàn hảo

và quyết định lập gia đình,
thiết lập mối quan hệ lâu dài với họ.

Tôi thích nghĩ rằng mọi người
thường muốn tránh việc li hôn,

ngoại trừ những người, tôi không biết nữa,
có thể là vợ của Piers Morgan?

Nhưng điều đáng buồn
trong đời sống hiện đại

là cứ 1 trong 2 cuộc hôn nhân ở
Mỹ sẽ kết thúc bằng việc li hôn,

không khác mấy với các nước khác.

Bạn có thể được tha thứ

khi nghĩ rằng các cuộc cãi nhau
trước thềm li hôn

không phải là một đối tượng
lý tưởng trong nghiên cứu toán học.

Một điều là, rất khó để biết rằng

nên tính tóan điều gì
hay nên định lượng điều gì.

Nhưng nó không hề ngăn cản nhà
tâm lý học John Gottman làm điều này.

Gottman quan sát hàng trăm cặp đôi
đối thoại với nhau

và ghi chép tất cả những gì
bạn có thể nghĩ ra.

Ông ấy thu âm những đoạn hội thoại,

ghi lại độ dẫn điện
của da họ,

ghi lại biểu cảm
trên gương mặt họ,

nhịp tim, huyết áp,

đơn giản là, mọi thứ trừ việc
người vợ có luôn đúng hay không,

tình cờ rằng cô ấy
thật sự đúng.

Nhưng điều mà Gottman và
đội ngũ tìm thấy

là một trong những yếu tố
dự báo quan trọng nhất

về việc một cặp đôi
có sẽ li hôn hay không,

đó là việc mỗi người tiêu cực hoặc
tích cực đến đâu trong đoạn hội thoại.

Các cặp đôi có
rủi ro thấp

sẽ số điểm tích cực nhiều hơn
tiêu cực, dựa trên thang điểm của Gottman.

Trong khi các mối quan hệ xấu,

ý tôi là có lẽ sẽ li hôn,

thấy bản thân rơi vào
vòng xoáy tiêu cực.

Sử dụng những ý tưởng đơn giản,

Gottman và đội ngũ của mình
đã có thể dự báo

liệu một cặp đôi có li hôn

với độ chính xác là 90%.

Nhưng phải đến khi
kết hợp với nhà toán học James Murray,

họ mới bắt đầu hiểu được

điều gì tạo nên những vòng xoáy tiêu cực
và chúng xuất hiện như thế nào.

Kết quả mà họ tìm thấy

đơn giản một cách ấn tượng và thú vị.

Với phương trình này, họ dự đoán người vợ
hoặc người chồng sẽ phản ứng ra sao

khi đến lượt hội thoại của mình,

họ sẽ tích cực hay tiêu cực đến đâu.

Những phương trình này tùy thuộc vào

tâm trạng của một người khi một mình,

tâm trạng của một người khi ngồi với
bạn đời của mình,

quan trọng nhất là, ảnh hưởng lẫn nhau

giữa người chồng và người vợ.

Điều quan trọng
cần được chỉ ra là

những phương trình này
cũng cho thấy

khả năng mô tả

chuyện gì sẽ xảy ra giữa 2 đất nước
trong một cuộc chạy đua vũ trang.

(Tiếng cười)

Thế nên, một cặp vợ chồng
bị xoáy vào tiêu cực

và loạng choạng trên bờ vực li hôn --

trong toán học, nó ngang ngửa với
bắt đầu một cuộc chiến tranh hạt nhân.

(Tiếng cười)

Nhưng điều thật sự quan trọng
trong phương trình này

là sự ảnh hưởng lẫn nhau giữa mọi người,

và đặc biệt, thứ
gọi là ngưỡng tiêu cực,

Bây giờ, bạn có thể xem

ngưỡng tiêu cực giống như
khả năng gây phiền toái của người chồng

trước khi người vợ bắt đầu
nổi giận, và ngược lại.

Tôi luôn nghĩ rằng hôn nhân tốt đẹp
là sự thỏa hiệp và sự thấu hiểu

và cho phép đối phương có
không gian riêng của mình.

Thế nên, tôi nghĩ rằng
các mối quan hệ tốt đẹp nhất

là những mối quan hệ có
ngưỡng tiêu cực rất cao.

Khi mà các cặp đôi bỏ qua cho nhau

và chỉ nói về chúng nếu
thật sự nghiêm trọng.

Trên thực tế, toán học
và những kết quả sau đó

đã chỉ ra điều hoàn toàn ngược lại.

Các cặp đôi hoàn hảo nhất
hoặc các cặp đôi tuyệt nhất

là những cặp đôi có ngưỡng
tiêu cực cực kì thấp.

Đây là những cặp đôi
chú ý tất cả mọi thứ

và cho phép đối phương
được phàn nàn ở một mức độ nào đó.

Đây là những cặp đôi luôn tìm cách
phát triển mối quan hệ của chính mình,

giúp họ có cái nhìn
tích cực hơn về hôn nhân.

Các cặp đôi không bỏ qua mọi chuyện

và không để những điều
tầm thường trở nên nghiêm trọng.

Dĩ nhiên, để có được một
mối quan hệ tốt đẹp, đòi hỏi

nhiều hơn một ngưỡng tiêu cực thấp
và sự không thỏa hiệp.

Tôi nghĩ rất thú vị

khi biết là
thật sự có bằng chứng toán học

nói rằng đừng đi ngủ
trong tức giận.

Và đó là top 3 mẹo của tôi

về cách toán học có thể giúp
bạn trong tình yêu và các mối quan hệ.

Hy vọng rằng ngoài việc
được dùng như những lời khuyên,

chúng cũng cho các bạn cái nhìn
sơ bộ về sức mạnh của toán học.

Vì với tôi, các phương trình và
ký hiệu không chỉ là "điều gì đó".

Chúng là tiếng nói kể về
về sự phong phú lạ thường của thiên nhiên

và sự đơn giản đáng ngạc nhiên

của các quy luật quanh co khúc khuỷu
quanh ta,

từ việc xã hội vận hành thế nào
cho đến ta hành xử ra sao.

Tôi hy vọng rằng,
với một vài bạn,

một chút cái nhìn sơ bộ
về toán học tình yêu

có thể thuyết phục các bạn
có thêm chút tình yêu vào toán học

Xin cám ơn.

(Vỗ tay)