Waarom de Aarde er ooit uit zou kunnen zien als mars
-
0:01 - 0:03Als je 's nachts naar de sterren kijkt,
-
0:03 - 0:05is het verbazingwekkend wat je ziet.
-
0:05 - 0:07Het is mooi.
-
0:07 - 0:10Maar wat nog verbazingwekkender is,
is wat je niet ziet. -
0:10 - 0:11We weten nu
-
0:11 - 0:15dat bij elke ster, of vrijwel elke ster,
-
0:15 - 0:16een planeet zit,
-
0:16 - 0:17en waarschijnlijk meerdere.
-
0:18 - 0:20Dus wat dit plaatje je niet laat zien,
-
0:20 - 0:22zijn alle planeten die we kennen
-
0:22 - 0:24daar in het heelal.
-
0:24 - 0:27Wanneer we denken aan planeten,
denken we snel aan dingen ver weg -
0:28 - 0:30die erg anders zijn
dan wat we hier kennen. -
0:30 - 0:32Maar hier zijn we op een planeet
-
0:32 - 0:35en er zijn zo veel dingen
die verbazingwekkend zijn aan de Aarde -
0:35 - 0:39dat we oneindig ver zoeken
naar dingen die daarop lijken. -
0:39 - 0:43En tijdens onze zoektocht
vinden we verbazingwekkende dingen. -
0:43 - 0:47Maar ik wil jullie vertellen
over iets verbazingwekkends hier op Aarde. -
0:47 - 0:50En dat is dat per minuut
-
0:50 - 0:52zo'n 180 kilo waterstof
-
0:52 - 0:55en drie kilo helium
-
0:55 - 0:58van de Aarde ontsnappen, het heelal in.
-
0:59 - 1:03Deze gassen verdwijnen
en komen nooit meer terug. -
1:03 - 1:06Waterstof, helium en nog wat dingen
-
1:06 - 1:09vormen samen de atmosfeer van de Aarde.
-
1:09 - 1:13De atmosfeer is niet meer dan gassen
die deze dunne blauwe lijn vormen, -
1:13 - 1:16zoals hier te zien
vanaf het International Space Station -
1:16 - 1:19op een foto gemaakt door astronauten.
-
1:19 - 1:23En deze ijle fineerlaag om onze planeet
-
1:23 - 1:25is waardoor het leven hier goed gedijt.
-
1:25 - 1:28Het beschermt onze planeet
tegen al te veel inslagen -
1:28 - 1:30van meteorieten en dergelijke.
-
1:30 - 1:34En het is zo'n verbazingwekkend fenomeen
-
1:34 - 1:38dat het feit dat het aan het verdwijnen is
je zorgen zou moeten baren. -
1:38 - 1:40Op z'n minst een beetje.
-
1:40 - 1:43Ik bestudeer dit proces
-
1:43 - 1:45van ontsnapping uit de atmosfeer.
-
1:47 - 1:51Ontsnapping uit de atmosfeer
is niet specifiek iets van de Aarde. -
1:51 - 1:55Het is volgens mij
inherent aan planeet-zijn, -
1:55 - 1:59omdat planeten, niet alleen de Aarde
maar overal in het universum, -
1:59 - 2:02onderhevig kunnen zijn
aan ontsnapping uit de atmosfeer. -
2:02 - 2:07En de manier waarop dat gebeurt,
vertelt ons iets over de planeet zelf. -
2:08 - 2:11Als je denkt aan het zonnestelsel,
-
2:11 - 2:13denk je wellicht aan dit plaatje.
-
2:14 - 2:17En dan zeg je dat er acht planeten zijn,
of misschien negen. -
2:17 - 2:20Voor degenen die zich bij dit plaatje
ongemakkelijk voelen, -
2:20 - 2:21voeg ik wat toe.
-
2:21 - 2:22(Gelach)
-
2:22 - 2:25Met dank aan New Horizons
tellen we Pluto mee. -
2:26 - 2:28Voor het doel van deze talk
-
2:28 - 2:30en het fenomeen
van ontsnapping uit de atmosfeer -
2:30 - 2:32is Pluto een planeet,
-
2:32 - 2:36net zoals planeten om andere sterren
die we niet kunnen zien -
2:36 - 2:38ook planeten zijn.
-
2:38 - 2:41Een fundamentele eigenschap van planeten
-
2:41 - 2:43is dat het lichamen zijn
-
2:43 - 2:46die bij elkaar gehouden worden
door zwaartekracht. -
2:46 - 2:48Het is een hoop materiaal
aan elkaar geklonterd -
2:48 - 2:50door deze aantrekkingskracht.
-
2:50 - 2:53Deze lichamen zijn enorm groot
en hebben heel veel zwaartekracht. -
2:53 - 2:54Daardoor zijn ze rond.
-
2:54 - 2:56Als je naar al deze planeten kijkt,
-
2:56 - 2:57inclusief Pluto,
-
2:57 - 2:59dan zijn ze rond.
-
2:59 - 3:02Je kunt dus zien dat er zwaartekracht is.
-
3:02 - 3:05Een andere eigenschap van planeten
-
3:05 - 3:07kun je hier niet zien.
-
3:07 - 3:09Dat is de ster, de Zon,
-
3:09 - 3:13waar alle planeten
in het zonnestelsel omheen draaien. -
3:13 - 3:17En dat is de oorzaak
van ontsnapping uit de atmosfeer. -
3:18 - 3:23De reden dat sterren ontsnapping
uit de atmosfeer veroorzaken, -
3:23 - 3:28is dat sterren aan planeten
deeltjes en licht en warmte bieden -
3:29 - 3:32die de atmosfeer kunnen laten verdwijnen.
-
3:32 - 3:33Als je denkt aan een heteluchtballon
-
3:33 - 3:38of je kijkt naar deze foto
van lantaarns op een festival in Thailand, -
3:38 - 3:41kun je zien dat warme lucht
gassen naar boven laat gaan. -
3:41 - 3:43En als je genoeg energie en warmte hebt,
-
3:43 - 3:45zoals onze Zon,
-
3:45 - 3:49dan kan het gas, wat erg licht is
en alleen gebonden is door zwaartekracht, -
3:49 - 3:50ontsnappen naar het heelal.
-
3:52 - 3:56Dit is wat ontsnapping
uit de atmosfeer veroorzaakt, -
3:56 - 3:58zowel op Aarde als op andere planeten --
-
3:58 - 4:01dit samenspel tussen
opwarming door de ster -
4:01 - 4:04en het overwinnen
van de zwaartekracht van de planeet. -
4:05 - 4:07Ik heb je verteld dat dit gebeurt
-
4:07 - 4:10met een snelheid van 180 kilo
per minuut voor waterstof -
4:10 - 4:12en drie kilo per minuut voor helium.
-
4:13 - 4:15Maar hoe ziet dat er dan uit?
-
4:15 - 4:17Al in de jaren 80
-
4:17 - 4:18fotografeerden we de Aarde
-
4:18 - 4:23in het ultraviolette spectrum met
de Dynamic Explorer-satelliet van NASA. -
4:23 - 4:25Deze twee foto's van de Aarde
-
4:25 - 4:28laten zien hoe de gloed
van ontsnappend waterstof eruitziet. -
4:28 - 4:30Dat is de rode gloed.
-
4:30 - 4:33Je kunt ook andere dingen zien,
zoals zuurstof en stikstof -
4:33 - 4:35in dat witte schijnsel
-
4:35 - 4:37in de ring met het noorderlicht
-
4:37 - 4:40en ook wat slierten bij de evenaar.
-
4:40 - 4:43Dit zijn foto's
die onomstotelijk laten zien -
4:43 - 4:47dat onze atmosfeer niet alleen
gebonden is aan ons hier op Aarde, -
4:47 - 4:50maar dat het ver het heelal in gaat.
-
4:50 - 4:52En in een alarmerend tempo.
-
4:53 - 4:57Niet alleen de Aarde
heeft last van deze ontsnappingen. -
4:57 - 5:00Mars, onze directe buur,
is veel kleiner dan de Aarde -
5:00 - 5:04en heeft veel minder zwaartekracht
waarmee het de atmosfeer vast kan houden. -
5:04 - 5:06Mars heeft een atmosfeer,
-
5:06 - 5:09maar die is veel dunner
dan die van de Aarde. -
5:09 - 5:10Kijk maar naar het oppervlak.
-
5:10 - 5:14Je ziet kraters die erop wijzen
dat er geen atmosfeer was -
5:14 - 5:15die de inslagen kon voorkomen.
-
5:16 - 5:18We zien ook dat het de 'rode planeet' is.
-
5:18 - 5:21Ontsnapping uit de atmosfeer
heeft er mede toe geleid -
5:21 - 5:22dat Mars rood is.
-
5:22 - 5:26Dat is omdat we denken
dat Mars een natter verleden kent. -
5:26 - 5:31Wanneer water genoeg energie krijgt,
valt het uiteen in waterstof en zuurstof. -
5:31 - 5:34Waterstof is zo licht
dat het naar het heelal ontsnapte -
5:34 - 5:36en de zuurstof die overbleef,
-
5:36 - 5:38liet de grond oxideren of roesten
-
5:38 - 5:42waardoor we nu
de bekende rode kleur hebben. -
5:43 - 5:45We kunnen foto's van Mars bekijken
-
5:45 - 5:47en concluderen dat sprake is
van ontsnapping uit de atmosfeer, -
5:47 - 5:51maar NASA heeft nu een sonde op Mars,
de MAVEN-satelliet, -
5:52 - 5:55die de ontsnapping uit de atmosfeer
daadwerkelijk onderzoekt. -
5:55 - 6:00MAVEN staat voor
'Mars Atmosphere and Volatile Evolution'. -
6:00 - 6:05De eerste foto's zijn vergelijkbaar
met wat we op Aarde zien. -
6:05 - 6:08We weten al lang
dat Mars atmosfeer verliest. -
6:08 - 6:10Toch blijven de foto's indrukwekkend.
-
6:10 - 6:14Hier zie je in het rood de omvang van Mars
-
6:14 - 6:18en in het blauw de waterstof die ontsnapt.
-
6:18 - 6:22De waterstof komt tot tien keer verder
dan de grootte van de planeet. -
6:22 - 6:25Ver genoeg om niet langer
gebonden te zijn aan de planeet. -
6:25 - 6:27Het ontsnapt het heelal in.
-
6:27 - 6:29Dit helpt om vermoedens te bevestigen,
-
6:29 - 6:32bijvoorbeeld waarom Mars rood is
door het ontsnapte waterstof. -
6:33 - 6:35Maar waterstof is niet
het enige gas dat ontsnapt. -
6:35 - 6:38Ik noemde al helium op Aarde,
en zuurstof en stikstof. -
6:38 - 6:42MAVEN laat ons ook
het zuurstofverlies op Mars zien. -
6:42 - 6:45Omdat zuurstof zwaarder is dan waterstof
-
6:45 - 6:48gaat het minder ver weg,
-
6:48 - 6:50maar het ontsnapt wel.
-
6:50 - 6:53Je ziet dat de zuurstof ook
buiten de rode cirkel is. -
6:54 - 6:58Dat we ontsnapping uit de atmosfeer
niet alleen bij onze eigen planeet zien -
6:58 - 7:01maar ook bij andere planeten,
-
7:01 - 7:05stelt ons in staat om te leren
over het verleden van planeten. -
7:05 - 7:07Maar ook over planeten in het algemeen
-
7:07 - 7:09en over de toekomst van de Aarde.
-
7:09 - 7:11We kunnen leren over de toekomst
-
7:11 - 7:15door planeten te onderzoeken
die we niet kunnen zien. -
7:15 - 7:18Voordat ik daar verder op inga,
-
7:19 - 7:22waarschuw ik jullie dat ik van Pluto
niet zulke mooie foto's kan laten zien, -
7:22 - 7:24simpelweg omdat we die nog niet hebben.
-
7:24 - 7:27Maar de New Horizons-missie bestudeert nu
-
7:27 - 7:29de ontsnapping uit de atmosfeer bij Pluto.
-
7:29 - 7:31Dus hou het in de gaten.
-
7:32 - 7:34De planeten waar ik het over wil hebben,
-
7:34 - 7:36zijn de overgaande exoplaneten.
-
7:36 - 7:40Elke planeet die om een ster draait
anders dan onze Zon -
7:40 - 7:43wordt een exoplaneet genoemd.
-
7:43 - 7:45En de planeten die we 'overgaand' noemen,
-
7:45 - 7:47hebben als kenmerk
-
7:47 - 7:49dat als je naar de ster kijkt,
-
7:49 - 7:51deze knippert.
-
7:51 - 7:53De oorzaak van het knipperen
-
7:53 - 7:57is dat er planeten voorlangs gaan,
-
7:57 - 8:01waardoor die planeten
het licht van de ster blokkeren -
8:01 - 8:03wat wij als knipperen zien.
-
8:05 - 8:08Door de nachtelijke hemel af te speuren
-
8:08 - 8:10op zoek naar knipperende sterren,
-
8:10 - 8:12kunnen we planeten vinden.
-
8:12 - 8:15Op deze manier hebben we
al ruim 5.000 planeten ontdekt -
8:15 - 8:17in onze eigen Melkweg
-
8:17 - 8:19en we weten dat er nog veel meer zijn.
-
8:19 - 8:22Als we kijken naar het licht
van deze sterren, -
8:22 - 8:25zien we dus niet de planeet zelf,
-
8:25 - 8:29maar wel het wegvallen van licht.
-
8:29 - 8:33Het licht vermindert
als de planeet voor de ster staat -
8:33 - 8:36en dat is het knipperen
wat we zojuist zagen. -
8:36 - 8:38We kunnen niet alleen
de planeten opsporen, -
8:38 - 8:40maar ook de verschillende
golflengten van het licht. -
8:40 - 8:44We kunnen ook naar de Aarde en naar Mars
kijken vanuit het ultraviolette spectrum. -
8:44 - 8:48Als we met de Hubble Space-telescoop
kijken naar de overgaande exoplaneten, -
8:48 - 8:51zien we in het ultraviolette spectrum
een veel nadrukkelijker knipperen, -
8:51 - 8:54veel minder licht van de ster
-
8:54 - 8:55wanneer de planeet er voorlangs gaat.
-
8:55 - 8:59We denken dat dit komt doordat er
een vergrote atmosfeer van waterstof -
8:59 - 9:00om de planeet zit,
-
9:00 - 9:02waardoor deze opgezwollen lijkt
-
9:02 - 9:04en meer licht blokkeert.
-
9:05 - 9:09Met deze techniek hebben we
meerdere overgaande exoplaneten ontdekt -
9:09 - 9:12die onderhevig zijn aan
ontsnapping uit de atmosfeer. -
9:12 - 9:16Sommige van deze planeten
kunnen we hete Jupiters noemen, -
9:16 - 9:19omdat het gasplaneten zijn zoals Jupiter.
-
9:19 - 9:21Maar ze staan erg dicht bij hun ster,
-
9:21 - 9:23zo'n honderd keer dichterbij dan Jupiter.
-
9:23 - 9:27Omdat er zoveel lichtgewicht gas is
dat kan ontsnappen -
9:27 - 9:28en door de opwarming van de zon,
-
9:28 - 9:32heeft de ontsnapping uit de atmosfeer
een rampzalige snelheid. -
9:32 - 9:37In tegenstelling tot de waterstof die met
180 kilo per minuut ontsnapt aan de Aarde, -
9:37 - 9:38gaat het bij deze planeten
-
9:38 - 9:42om ruim een half miljard kilo
waterstof per minuut. -
9:43 - 9:48Je vraagt je misschien af of dat
het einde van die planeten betekent. -
9:48 - 9:50Dat is de vraag die we ons ook stelden
-
9:50 - 9:52toen we naar ons zonnestelsel keken,
-
9:52 - 9:54omdat planeten dicht bij de Zon
rotsachtig zijn -
9:54 - 9:57en planeten verder weg
groter zijn en meer gas hebben. -
9:57 - 10:00Kan een planeet begonnen zijn als Jupiter
-
10:00 - 10:03en al het gas verloren zijn?
-
10:03 - 10:06We denken dat als je
iets als een hete Jupiter hebt, -
10:06 - 10:09dat niet een Mercurius of Aarde wordt.
-
10:09 - 10:12Maar als je begint met iets kleiners,
-
10:12 - 10:15is het mogelijk dat zoveel gas ontsnapt
-
10:15 - 10:19dat je iets heel anders overhoudt.
-
10:19 - 10:21Dit klinkt allemaal algemeen
-
10:21 - 10:24en het is aardig om na te denken
over het zonnestelsel, -
10:24 - 10:26maar wat heeft het te maken
met ons op Aarde? -
10:26 - 10:28In de verre toekomst
-
10:28 - 10:30wordt de Zon feller.
-
10:30 - 10:32Wanneer dat gebeurt,
-
10:32 - 10:35wordt de warmte die we
krijgen van de Zon erg hevig. -
10:36 - 10:40Op dezelfde manier als dat nu
gas wegstroomt van een hete Jupiter, -
10:40 - 10:42zal gas dan ontsnappen van de Aarde.
-
10:42 - 10:44Waar we dus naar kunnen uitkijken,
-
10:44 - 10:47of ons in ieder geval
op kunnen voorbereiden, -
10:47 - 10:48is het feit dat in de toekomst
-
10:48 - 10:51de Aarde meer op Mars gaat lijken.
-
10:51 - 10:54Onze waterstof, van water dat uiteen valt,
-
10:54 - 10:56zal sneller het heelal in ontsnappen
-
10:56 - 11:01en dan blijven we over
met een droge rode planeet. -
11:01 - 11:03Wees gerust, dat duurt
nog wel een paar miljard jaar, -
11:03 - 11:05dus we hebben tijd voor voorbereidingen.
-
11:05 - 11:06(Gelach)
-
11:06 - 11:09Maar ik wil dat je weet
wat er aan de hand is. -
11:09 - 11:13Niet alleen in de toekomst, maar
ontsnapping uit de atmosfeer gebeurt nu. -
11:14 - 11:17Je hoort over indrukwekkende wetenschap
die zich afspeelt in het heelal -
11:17 - 11:19en over planeten heel ver weg.
-
11:19 - 11:22We onderzoeken die planeten
om over hun wereld te leren. -
11:22 - 11:27Maar terwijl we leren over Mars
of exoplaneten zoals hete Jupiters, -
11:27 - 11:30ontdekken we dingen
als ontsnapping uit de atmosfeer, -
11:30 - 11:34die ons veel leren
over onze eigen planeet, de Aarde. -
11:34 - 11:38Realiseer je dat, wanneer je weer eens
denkt dat het heelal ver weg is. -
11:38 - 11:39Dankjewel.
-
11:39 - 11:41(Applaus)
- Title:
- Waarom de Aarde er ooit uit zou kunnen zien als mars
- Speaker:
- Anjali Tripathi
- Description:
-
Per minuut ontsnapt er zo'n 180 kilo waterstof en drie kilo helium uit de atmosfeer van de Aarde het heelal in. Astrophysicus Anjali Tripathi bestudeert het fenomeen van deze ontsnapping uit de atmosfeer en in deze fascinerende en toegankelijke talk praat zij over hoe dit proces ooit (over miljarden jaren) onze blauwe planeet rood zou kunnen kleuren.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 11:55
Peter van de Ven approved Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars | ||
Peter van de Ven accepted Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars | ||
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars | ||
Peter van de Ven declined Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars | ||
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars | ||
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars | ||
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars | ||
Mirjam van Dijk edited Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars |