Return to Video

Dünya'daki yaşamın gizemli kökenleri - Luka Wright

  • 0:09 - 0:12
    Milyarlarca yıl önce
    genç Dünya gezegeni üzerinde
  • 0:12 - 0:17
    büyüyebilen ve üreyebilen
    daha karmaşık birliklerde toplanan
  • 0:17 - 0:20
    basit organik bileşimler vardı.
  • 0:20 - 0:23
    Dünya üzerindeki ilk yaşam onlardı
  • 0:23 - 0:27
    ve onlar, o zamandan beri
    gezegenimizde yaşayan
  • 0:27 - 0:31
    milyarlarca türün
    her birini meydana getirdi.
  • 0:31 - 0:33
    Dünya o zamanlarda canlı varlıklar için
  • 0:33 - 0:38
    uygun bir çevre olarak tanımladığımız
    şeyden neredeyse tamamen yoksundu.
  • 0:38 - 0:42
    Genç gezegende
    volkanik etkinlikler yaygındı
  • 0:42 - 0:45
    ve düşmanca koşullar yaratan
    bir atmosfer vardı.
  • 0:45 - 0:49
    Peki yaşam Dünya'nın neresinde başlamıştı?
  • 0:49 - 0:51
    Yaşamın beşiği arayışına başlamak için
  • 0:51 - 0:57
    öncelikle herhangi bir yaşam türünün
    temel gereksinimlerini anlamak önemlidir.
  • 0:57 - 1:00
    Yaşam için gereken element
    ve bileşimler arasında
  • 1:00 - 1:05
    hidrojen, metan, nitrojen, karbondioksit,
    fosfat ve amonyak vardır.
  • 1:05 - 1:10
    Bu maddelerin birbirleriyle karışması
    ve tepkimeye girmesi için
  • 1:10 - 1:13
    sıvı bir çözücüye ihtiyaçları vardır: Su.
  • 1:13 - 1:16
    Büyümeleri ve üreyebilmek için ise
  • 1:16 - 1:19
    tüm yaşam türlerinin
    bir enerji kaynağına ihtiyacı vardır.
  • 1:19 - 1:22
    Yaşam biçimleri iki gruba ayrılır:
  • 1:22 - 1:26
    Ototroflar, bitkiler gibi,
    kendi enerjilerini üretirler
  • 1:26 - 1:31
    ve heterotroflar, hayvanlar gibi,
    enerji için diğer organizmaları yerler.
  • 1:31 - 1:36
    İlk yaşam biçiminin elbette yiyebileceği
    diğer organizmalar yoktu
  • 1:36 - 1:39
    bu yüzden o, enerjisini ya Güneş'ten
  • 1:39 - 1:43
    ya da kimyasal gradyanlardan
    üreten bir ototrof olmalı.
  • 1:43 - 1:47
    Peki, bu kriterlere uyan yer neresi?
  • 1:47 - 1:50
    Karadaki veya okyanusun yüzeyinin
    yakınındaki yerlerin
  • 1:50 - 1:53
    güneş ışığına erişme avantajı vardır.
  • 1:53 - 1:58
    Fakat yaşam başladığı zaman,
    dünya üzerindeki ultraviyole ışıma
  • 1:58 - 2:01
    orada hayatta kalabilmek için
    muhtemelen çok sertti.
  • 2:01 - 2:07
    Bir ortam bu radyasyona karşı koruma
    ve alternatif bir enerji kaynağı sunuyor:
  • 2:07 - 2:11
    Kilometrelerce deniz suyuyla
    ve tamamen karanlıkla kaplanmış
  • 2:11 - 2:17
    okyanus yüzeyinde dolaşan
    hidrotermik delikler.
  • 2:17 - 2:21
    Hidrotermik delik, deniz suyunun
    magma odacığında yayılmaya başladığı
  • 2:21 - 2:24
    dünya kabuğundaki bir çatlaktır
  • 2:24 - 2:27
    ve yüksek derecelerde,
    zengin bir mineral bulamacı
  • 2:27 - 2:33
    ve temel kimyasal bileşimlerle
    birlikte tekrar dışarı atılır.
  • 2:33 - 2:40
    Enerji özellikle hidrotermik deliklerin
    dik kimyasal yokuşlarında yoğunlaşır.
  • 2:40 - 2:43
    Hidrotermik deliklere işaret eden
    başka bir kanıt dizisi daha vardır:
  • 2:43 - 2:49
    Son Evrensel Ortak Ata
    veya kısaca SEOA.
  • 2:49 - 2:54
    SEOA ilk yaşam biçimi değildi
    fakat izini sürebildiğimiz en eskisi oydu.
  • 2:54 - 2:58
    Buna rağmen SEOA'nın tam olarak
    neye benzediğini bilmiyoruz --
  • 2:58 - 3:02
    bir SEOA fosili yok,
    etrafta modern bir SEOA da yok --
  • 3:02 - 3:07
    bunun yerine, bilim insanları günümüzde
    var olan üç alandaki tüm türlerde
  • 3:07 - 3:11
    ortak olarak bulunan genleri tanımladılar.
  • 3:11 - 3:16
    Bu genler, türler ve alanlar
    arasında paylaşıldığına göre
  • 3:16 - 3:19
    ortak bir atadan miras kalmış olmalıdır.
  • 3:19 - 3:25
    Bu paylaşılan genler bizlere SEOA'nın
    sıcak, oksijensiz bir yerde yaşadığını
  • 3:25 - 3:28
    ve hidrotermik deliklerdeki gibi
    bir kimyasal eğimden
  • 3:28 - 3:32
    enerji aldığını söylemektedir.
  • 3:32 - 3:35
    İki tür hidrotermik delik vardır:
  • 3:35 - 3:37
    Siyah dumancılar ve beyaz dumancılar.
  • 3:37 - 3:41
    Siyah dumancılar asitli, karbondioksitle
    zenginleşmiş su çıkarırlar,
  • 3:41 - 3:47
    yüzlerce derece kadar ısıtılmış
    ve kükürt, demir, bakır
  • 3:47 - 3:50
    ve yaşam için gerekli
    diğer metallerle dolup taşarlar.
  • 3:50 - 3:55
    Ancak bilim insanları siyah dumancıların
    SEOA için fazla sıcak olduğuna inanıyor—
  • 3:55 - 4:00
    dolayısıyla yaşamın beşiği için
    baş adaylar artık beyaz dumancılar.
  • 4:00 - 4:02
    Beyaz dumancılar arasında
  • 4:02 - 4:07
    Kayıp Şehir denen Atlantik Ortası Sırtında
    bir hidrotermal baca sahası
  • 4:07 - 4:11
    yaşam beşiği için
    en tercih edilen aday oldu.
  • 4:11 - 4:17
    Buradaki deniz suyu yüksek derecede
    alkali ve karbondioksit bulunmuyor
  • 4:17 - 4:21
    ancak metan bakımından zengin
    ve daha ılıman sıcaklıklar sunuyor.
  • 4:21 - 4:26
    Komşu siyah dumancılar, yaşamın
    Kayıp Şehir'de gelişmesi için gerekli olan
  • 4:26 - 4:28
    karbondioksit katkısı yapmış olabilir,
  • 4:28 - 4:32
    bugün Dünya'daki yaşamın
    harika çeşitliğine yön veren
  • 4:32 - 4:36
    ilk organizmaları desteklemek için
    tüm bileşenleri vermiş olabilir.
Title:
Dünya'daki yaşamın gizemli kökenleri - Luka Wright
Speaker:
Luka Wright
Description:

Tüm dersi görüntüleyin: https://ed.ted.com/lessons/the-mysterious-origins-of-life-on-earth-luka-seamus-wright

Milyarlarca yıl önce, basit organik bileşimler, büyüyebilen ve üreyebilen daha karmaşık birliklerde toplandı. O zamanlarda Dünya'da volkanik etkinlikler yaygındı ve canlı varlıklar için neredeyse uygun bir çevreden yoksun bırakan, düşmanca koşullar yaratan bir atmosfer vardı. Peki, yaşam dünyanın neresinde başlamıştı? Luka Wright, gezegenimizde yaşayan milyarlarca türü meydana getiren yaşamın beşiğini araştırıyor.

Nick Hilditch tarafından yönetilen Luka Seamus Wright dersi.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:37

Turkish subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.