Filipinler'de cinsiyet ayrımının tarihi
-
0:01 - 0:041990'ların ortasında
sekiz yaşında bir çocuktum. -
0:04 - 0:06Filipinler'in güneyinde büyüdüm.
-
0:06 - 0:10O yaşlarda, toplumun bizden
beklentilerini anlamayacak kadar küçük -
0:10 - 0:14fakat etrafta neler olduğunu
anlayacak kadar büyüktük. -
0:14 - 0:16Beş kişilik bir aile olarak
-
0:16 - 0:18tek yatak odalı bir evde yaşadık.
-
0:18 - 0:20Evimiz, çoğunlukla odun
-
0:20 - 0:24ve oluklu metal saclardan
yapılmış site evlerin içindeydi. -
0:24 - 0:27Bu evler asfaltsız yollar boyunca
-
0:27 - 0:29birbirlerine çok yakın inşa edilmişti.
-
0:29 - 0:32Mahremiyetle alakalı
en ufak bir beklenti yoktu. -
0:32 - 0:36Yan komşuda ne zaman bir tartışma çıksa
-
0:36 - 0:37her şeyi duyuyordunuz.
-
0:37 - 0:41Ya da birazcık işi pişirseler
bile duyuyordunuz. -
0:41 - 0:43(Kahkaha)
-
0:44 - 0:46Bunu muhtemelen siz de duyardınız.
-
0:46 - 0:48(Kahkaha)
-
0:48 - 0:51Her çocuk gibi, bir ailenin
neye benzediğini öğrendim. -
0:52 - 0:55Bir adam, kadın, çocuk ya da çocuklar.
-
0:55 - 0:58Fakat bunun her zaman
böyle olmadığını da öğrendim. -
0:58 - 1:00Aynı şekilde çalışan başka
kombinasyonlar da var. -
1:01 - 1:03Sokağın aşağısında yaşayan
üç kişilik bir aile vardı. -
1:03 - 1:06Evin hanımının adı Lenie'ydi.
-
1:06 - 1:09Lenie'nin genellikle at kuyruğu
yaptığı uzun siyah saçları -
1:09 - 1:11ve manikür yapılmış tırnakları vardı.
-
1:11 - 1:13Dışarı her seferinde hafif makyaj
-
1:13 - 1:15ve imzası niteliğindeki
kırmızı rujuyla çıkardı. -
1:16 - 1:19Lenie'nin eşi hakkında
pek bir şey hatırlamasam da -
1:19 - 1:21beyaz kolsuz tişörtler giydiğini
-
1:21 - 1:23ve altın zincir taktığını hatırlıyorum.
-
1:24 - 1:26Kızları benden birkaç yaş küçüktü.
-
1:27 - 1:30Köydeki herkes Lenie'yi tanırdı.
-
1:30 - 1:32Kasabanın bizim tarafındaki
-
1:32 - 1:35en popüler güzellik salonunun
sahibi ve işletmecisiydi. -
1:35 - 1:37Ne zaman ailesi yoldan geçse
-
1:37 - 1:40her zaman gülümsemelerle selamlanırlardı
-
1:40 - 1:43ve bazen, ayaküstü
sohbetler için dururlardı. -
1:45 - 1:47Lenie'yle ilgili enteresan olan,
-
1:47 - 1:51ayrıca transeksüel bir kadın olmasıydı.
-
1:51 - 1:55Filipinler'in cinsiyet
çeşitliliğiyle alakalı -
1:55 - 1:58köklü hikâyelerinden birine örnek oldu.
-
1:59 - 2:04Lenie, sırf aşina olmadığımız için
-
2:04 - 2:07veya anlamak için
vakit ayırmamamızdan kaynaklı -
2:07 - 2:10çoğunlukla bize yabancı
gelen şeylerin kanıtıydı. -
2:12 - 2:14Dünyadaki çoğu kültürde,
-
2:14 - 2:17cinsiyet erkek-kadın ayrımıdır.
-
2:17 - 2:23Bu sarsılmaz, tartışılmaz şekilde
bireylerin sınıf ayrımıdır. -
2:24 - 2:27Birinin biyolojik cinsiyeti
belirlendiğinde -
2:27 - 2:30onun karakterine ve beklentilerimize
karar veriyoruz. -
2:31 - 2:33Fakat bütün kültürler öyle değil.
-
2:33 - 2:35Bütün kültürler böyle sabit değil.
-
2:36 - 2:39Birçok kültür cinsiyet
farkını oluşturmak için -
2:39 - 2:41ilk olarak genital bölgeye bakmıyor.
-
2:41 - 2:47Kuzey Amerika, Afrika, Hint Yarımadası
-
2:47 - 2:50ve Filipinler de dahil Pasifik Adaları'nda
-
2:50 - 2:53bazı cemiyetlerin kültürel serbestlik
-
2:53 - 2:55ve cinsiyet çeşitliliğiyle alakalı
uzun hikâyeleri var. -
2:56 - 2:58Belki bilirsiniz,
-
2:58 - 3:02Filipin halkı 300 yıldan uzun bir süre
İspanyol hükmü altındaydı. -
3:02 - 3:051565 yılından 1898 yılına kadar.
-
3:06 - 3:08Bu, günlük hayattaki Filipince sohbetlerin
-
3:08 - 3:11neden İspanyolca
kelimelerle harmanlandığının -
3:11 - 3:16ve benimki de dahil, soyadlarımızın
kulağa İspanyolca gelmesinin sebebi. -
3:17 - 3:21Bu ayrıca Katolikliğin oldukça
değişmez etkisini de açıklıyor. -
3:22 - 3:24Sömürgecilik öncesi dönemde,
-
3:24 - 3:27Filipin halkları çoğunlukla animistikti.
-
3:28 - 3:33Onlar her şeyde belirgin ruhsal
esasının olduğuna inanıyordu; -
3:33 - 3:35bitkiler, hayvanlar,
-
3:35 - 3:37taşlar, nehirler, mekânlar.
-
3:39 - 3:40Güç, ruhta ikamet ediyordu.
-
3:41 - 3:46Her kim o ruhsal güce
bir koşum takabilirse çok saygı görürdü. -
3:47 - 3:51Şimdi, İspanyol sömürgecilik arşivlerinde
çalışmalar yapan bilim insanları, -
3:51 - 3:55bu eski toplulukların ayrıca
eşitlik taraftarı olduğunu ortaya çıkardı. -
3:56 - 3:59Erkeklerin kadınlardan
fazla avantajı yoktu. -
4:00 - 4:04Kadın eşlere bir köle gibi değil,
dost gibi davranılırdı. -
4:04 - 4:07Aile mukaveleleri onların varlığı
ve onayı olmadan yapılmazdı. -
4:08 - 4:11Bazı kısımlarda kadınlar daha üstündü.
-
4:12 - 4:14Bir kadın boşanabilirdi
-
4:14 - 4:16ve boşandıktan sonra bile
elinde tutabileceği -
4:16 - 4:19kendi toprağının sahibi olabilirdi.
-
4:19 - 4:22Bir bebek sahibi olma
ya da olmama imtiyazına sahipti -
4:22 - 4:24ve bebeğin adına karar verebilirdi.
-
4:25 - 4:29Fakat sömürgecilik öncesi
Filipin kadınlarının asıl gücü, -
4:29 - 4:34farklı etnik gruplardan şamanlar için
kullanılan ortak bir terim olan -
4:34 - 4:38''babaylan'' rolünden gelmekteydi.
-
4:38 - 4:41Bitkilerde ve ilahi irfanda uzmanlaşmış
-
4:41 - 4:43toplum şifacılarıydılar.
-
4:44 - 4:45Bebek doğurtuyorlar
-
4:45 - 4:48ve ruh âlemiyle iletişim kuruyorlardı.
-
4:49 - 4:50Şeytan çıkarma yapıyorlardı
-
4:51 - 4:55ve sıklıkla toplumu korumak adına
-
4:56 - 4:57kıç tekmeliyorlardı.
-
4:58 - 4:59(Kahkaha)
-
5:00 - 5:03Babaylan bir kadın rolü olmasına rağmen,
-
5:03 - 5:06ayrıca ruhsal âlemde
pratik yapan erkekler de vardı. -
5:07 - 5:11Eski İspanyol kolonisinden raporlarda
erkek şamanların, -
5:11 - 5:17normal Batı erkeklerinin standartlarına
uymadığını gösteren referanslar var. -
5:17 - 5:19Çapraz giyinimli
-
5:19 - 5:21ve kadınsı görünüyorlardı
-
5:21 - 5:23ya da cinsiyet anlamında belirsizdiler.
-
5:23 - 5:26Francisco Alcina adındaki
cizvit misyonerin dediğine göre, -
5:26 - 5:29şaman olduğunu düşündüğü bir adam,
-
5:29 - 5:30''O kadar kadınsıydı ki
-
5:31 - 5:34varlığı her açıdan
bir erkekten çok, bir kadındı. -
5:35 - 5:37Kadınların yaptığı her şeyi;
-
5:38 - 5:40battaniye dokumak,
-
5:40 - 5:41kıyafetleri dikmek ve çömlek yapmak gibi
-
5:41 - 5:44her şeyi o da yapıyordu.
-
5:45 - 5:47Ayrıca kadın gibi dans ediyordu,
-
5:48 - 5:50hiçbir zaman dansları farklı olan
-
5:50 - 5:52erkekler gibi değildi.
-
5:53 - 5:57Genel olarak erkekten
çok kadına benziyordu.'' -
5:58 - 6:03Peki, sömürgecilik arşivlerinde
başka ilginç detay var mı? -
6:04 - 6:05Hiç sormayacaksınız sandım.
-
6:05 - 6:07(Kahkaha)
-
6:08 - 6:10Şu ana kadar çıkarabildiğiniz kadarıyla,
-
6:10 - 6:12bu sömürgecilik öncesi toplumlarda
-
6:12 - 6:15kendini idare etme olayı pek iyi gitmedi.
-
6:15 - 6:18Bütün bu özgür, sevgi dolu,
cinsiyet çeşitliliği oluru, -
6:18 - 6:20cinsiyet eşitliği aydınlığı
-
6:20 - 6:24zamanla Avrupalıların
duyarlılığıyla çarpıştı -
6:24 - 6:29ve İspanyol misyonerler gelecek 300 yılı
-
6:29 - 6:32iki cinsiyet ayrımı modellerini
empoze etmeye çalıştılar. -
6:33 - 6:34Ayrıca birçok İspanyol keşişi,
-
6:34 - 6:37çapraz giyimli babaylanların
-
6:37 - 6:41ya kendileri gibi
dini nedenlerle evlenmediğini -
6:41 - 6:44ya da yetersiz veya kusurlu üreme
organlarına sahip olduklarını düşündüler. -
6:44 - 6:46Fakat bu tamamen tahminden ibaretti.
-
6:47 - 6:531679 ve 1685 yılında derlenen
"Bolinao El Yazması" adındaki dosyalarda -
6:53 - 6:55erkek şamanların kadınlarla
evlendiğinden bahsediyor. -
6:56 - 7:00Tahminen 1590 yıllarında Boksor Kodeksi,
-
7:00 - 7:04bize doğal erkek babaylan cinsellik
eğilimiyle alakalı ipuçları sağlıyor. -
7:05 - 7:09''Normalde kadın gibi giyinirler,
-
7:10 - 7:12aşırı iffetli davranırlar
-
7:12 - 7:14ve o kadar kadınsılardı ki
-
7:14 - 7:17erkek olduğunu bilmeyene
kadın olduğunu inandırabilirdiniz. -
7:18 - 7:21Neredeyse hepsi
üreme konusunda iktidarsızdı -
7:21 - 7:27ve nitekim başka erkeklerle evlenip
karı koca olarak birlikte yattılar -
7:27 - 7:29ve bedensel bilgiye sahiptiler.''
-
7:30 - 7:34Bedensel bilgi, tabii ki seks anlamında.
-
7:35 - 7:38Şimdilerde çağdaş toplumlarda,
-
7:38 - 7:40cinsiyet nedir
ve nasıl tanımlanmalı şeklinde -
7:40 - 7:42süregelen bir tartışma var.
-
7:42 - 7:43Benim ülkem de istisna değil.
-
7:44 - 7:47Avustralya, Yeni Zelanda, Pakistan,
-
7:47 - 7:49Nepal ve Kanada gibi bazı ülkeler
-
7:49 - 7:52resmi evraklarda cinsiyet ayrımı olmayan
seçenekleri sunmaya başladılar. -
7:53 - 7:55Bu evraklar pasaport
ve kimlik kartı gibi şeyler. -
7:56 - 7:59Bütün bu cinsiyetle alakalı tartışmalarda,
-
7:59 - 8:01bence kadın ve erkek cinsiyetiyle
alakalı hakim kavramların -
8:01 - 8:05katıca biyolojik cinsiyetimize bağlı
-
8:05 - 8:08sosyal yapılar olduğunu
-
8:08 - 8:10aklımızda bulundurmakta fayda var.
-
8:10 - 8:15Halkım için bu sosyal yapı
dayatmadan geliyor. -
8:16 - 8:21Yüzyıllarca onların düşünce şekillerinin
-
8:21 - 8:23yanlış olduğuna inandırılana kadar
-
8:23 - 8:25kafalarına sokuldu.
-
8:27 - 8:30Sosyal düzenle alakalı iyi olan şey,
-
8:30 - 8:33zamana ve çağa uymak ayak uydurmak için
-
8:33 - 8:35yeniden inşa edilebilir oluşu.
-
8:35 - 8:39Toplumların daha çeşitli
olmasına cevap verebilecek şekilde -
8:39 - 8:40yeniden inşa edilebilir.
-
8:41 - 8:44Birbirimizin farklarından öğrenip
-
8:44 - 8:48onlar için çalışabileceğimizi
fark etmeye başlayan bir dünya -
8:48 - 8:52yeniden inşa edilebilir.
-
8:52 - 8:54Bu konu hakkında düşündüğümde
-
8:55 - 8:58Filipin halkını, cinsiyet eşitliği
-
8:58 - 9:00ve kapsayıcılığıyla alakalı
unutulmak üzere olan -
9:00 - 9:03çok önemli bir mirası düşünüyorum.
-
9:03 - 9:08Bildiğim en nazik ruhlara sahip olup da
-
9:08 - 9:11aşklarını tam olarak
açamayanları düşünüyorum. -
9:12 - 9:17Bana karakterdeki dürüstlüğün,
nazikliğin ve gücün -
9:17 - 9:23yargıdan daha önemli ölçüleri olduğunu;
-
9:23 - 9:26insanların ten rengi, yaşı
ya da cinsiyeti gibi -
9:26 - 9:29kontrol sahibi olmadıkları şeylerden
daha önemli ölçüler olduğunu gösterip -
9:29 - 9:31hayatımda etki sahibi
olanları düşünüyorum. -
9:33 - 9:37Lenie gibi insanların arkasında olup
burada dururken -
9:38 - 9:42benden önce yaşamış olup
hayatlarını kendi istediği gibi yaşamış -
9:43 - 9:45ve kendilerini ortaya koyup
-
9:45 - 9:50bugün kendi hayatlarını istediği gibi
yaşayabilen insanlara kolaylık oluşturmuş -
9:50 - 9:54insanlara inanılmaz minnettarım.
-
9:56 - 10:00Çünkü kendiniz olmak devrimseldir.
-
10:01 - 10:04Pes ettirmek amacıyla
herhangi birini çile çektirerek -
10:05 - 10:10bu muntazam kutulara sizi
tıkan insanlar sizin yerinize karar verdi: -
10:10 - 10:12Pes etmeyin.
-
10:12 - 10:13Sizi görüyorum.
-
10:14 - 10:16Atalarım sizi görüyor.
-
10:16 - 10:21Onların kanı, bir çoğumuzda
gezdiği gibi bende de geziyor. -
10:21 - 10:26Siz doğrusunuz ve diğer herkes gibi
-
10:27 - 10:31haklarınızı ve tanınmayı hak ediyorsunuz.
-
10:32 - 10:34Teşekkür ederim.
-
10:34 - 10:35(Alkış)
- Title:
- Filipinler'de cinsiyet ayrımının tarihi
- Speaker:
- France Villarta
- Description:
-
Dünyanın çoğunda, cinsiyet ikili olarak görülür:; erkek veya kadın, her birine biyolojik cinsiyet tarafından karakteristik ve kişisel özellikler belirlenir. Ancak France Villarta, her yerde böyle olmadığını söylüyor. Biraz kültürel aşk betimlemesi, biraz tarih dersi olan bir konuşmada, Filipin yerli halkının cinsiyet akışkanlığını ve kapsayıcılığının mirasını detaylandırıyor. Ne olursa olsun toplumsal etiketlerinden bağımsız olarak tüm insanların evrensel güzelliğinin üzerinde duruyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 10:51
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for The gender-fluid history of the Philippines | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for The gender-fluid history of the Philippines | ||
Esra Çakmak accepted Turkish subtitles for The gender-fluid history of the Philippines | ||
Esra Çakmak edited Turkish subtitles for The gender-fluid history of the Philippines | ||
Esra Çakmak edited Turkish subtitles for The gender-fluid history of the Philippines | ||
Esra Çakmak edited Turkish subtitles for The gender-fluid history of the Philippines | ||
Esra Çakmak edited Turkish subtitles for The gender-fluid history of the Philippines | ||
Cihan Ekmekçi rejected Turkish subtitles for The gender-fluid history of the Philippines |