Filipinler'de cinsiyet ayrımının tarihi

Dünyanın çoğunda, cinsiyet ikili olarak görülür:; erkek veya kadın, her birine biyolojik cinsiyet tarafından karakteristik ve kişisel özellikler belirlenir. Ancak France Villarta, her yerde böyle olmadığını söylüyor. Biraz kültürel aşk betimlemesi, biraz tarih dersi olan bir konuşmada, Filipin yerli halkının cinsiyet akışkanlığını ve kapsayıcılığının mirasını detaylandırıyor. Ne olursa olsun toplumsal etiketlerinden bağımsız olarak tüm insanların evrensel güzelliğinin üzerinde duruyor.

1990'ların ortasında
sekiz yaşında bir çocuktum.

Filipinler'in güneyinde büyüdüm.

O yaşlarda, toplumun bizden
beklentilerini anlamayacak kadar küçük

fakat etrafta neler olduğunu
anlayacak kadar büyüktük.

Beş kişilik bir aile olarak

tek yatak odalı bir evde yaşadık.

Evimiz, çoğunlukla odun

ve oluklu metal saclardan
yapılmış site evlerin içindeydi.

Bu evler asfaltsız yollar boyunca

birbirlerine çok yakın inşa edilmişti.

Mahremiyetle alakalı
en ufak bir beklenti yoktu.

Yan komşuda ne zaman bir tartışma çıksa

her şeyi duyuyordunuz.

Ya da birazcık işi pişirseler
bile duyuyordunuz.

(Kahkaha)

Bunu muhtemelen siz de duyardınız.

(Kahkaha)

Her çocuk gibi, bir ailenin
neye benzediğini öğrendim.

Bir adam, kadın, çocuk ya da çocuklar.

Fakat bunun her zaman
böyle olmadığını da öğrendim.

Aynı şekilde çalışan başka
kombinasyonlar da var.

Sokağın aşağısında yaşayan
üç kişilik bir aile vardı.

Evin hanımının adı Lenie'ydi.

Lenie'nin genellikle at kuyruğu
yaptığı uzun siyah saçları

ve manikür yapılmış tırnakları vardı.

Dışarı her seferinde hafif makyaj

ve imzası niteliğindeki
kırmızı rujuyla çıkardı.

Lenie'nin eşi hakkında
pek bir şey hatırlamasam da

beyaz kolsuz tişörtler giydiğini

ve altın zincir taktığını hatırlıyorum.

Kızları benden birkaç yaş küçüktü.

Köydeki herkes Lenie'yi tanırdı.

Kasabanın bizim tarafındaki

en popüler güzellik salonunun
sahibi ve işletmecisiydi.

Ne zaman ailesi yoldan geçse

her zaman gülümsemelerle selamlanırlardı

ve bazen, ayaküstü
sohbetler için dururlardı.

Lenie'yle ilgili enteresan olan,

ayrıca transeksüel bir kadın olmasıydı.

Filipinler'in cinsiyet
çeşitliliğiyle alakalı

köklü hikâyelerinden birine örnek oldu.

Lenie, sırf aşina olmadığımız için

veya anlamak için
vakit ayırmamamızdan kaynaklı

çoğunlukla bize yabancı
gelen şeylerin kanıtıydı.

Dünyadaki çoğu kültürde,

cinsiyet erkek-kadın ayrımıdır.

Bu sarsılmaz, tartışılmaz şekilde
bireylerin sınıf ayrımıdır.

Birinin biyolojik cinsiyeti
belirlendiğinde

onun karakterine ve beklentilerimize
karar veriyoruz.

Fakat bütün kültürler öyle değil.

Bütün kültürler böyle sabit değil.

Birçok kültür cinsiyet
farkını oluşturmak için

ilk olarak genital bölgeye bakmıyor.

Kuzey Amerika, Afrika, Hint Yarımadası

ve Filipinler de dahil Pasifik Adaları'nda

bazı cemiyetlerin kültürel serbestlik

ve cinsiyet çeşitliliğiyle alakalı
uzun hikâyeleri var.

Belki bilirsiniz,

Filipin halkı 300 yıldan uzun bir süre
İspanyol hükmü altındaydı.

1565 yılından 1898 yılına kadar.

Bu, günlük hayattaki Filipince sohbetlerin

neden İspanyolca
kelimelerle harmanlandığının

ve benimki de dahil, soyadlarımızın
kulağa İspanyolca gelmesinin sebebi.

Bu ayrıca Katolikliğin oldukça
değişmez etkisini de açıklıyor.

Sömürgecilik öncesi dönemde,

Filipin halkları çoğunlukla animistikti.

Onlar her şeyde belirgin ruhsal
esasının olduğuna inanıyordu;

bitkiler, hayvanlar,

taşlar, nehirler, mekânlar.

Güç, ruhta ikamet ediyordu.

Her kim o ruhsal güce
bir koşum takabilirse çok saygı görürdü.

Şimdi, İspanyol sömürgecilik arşivlerinde
çalışmalar yapan bilim insanları,

bu eski toplulukların ayrıca
eşitlik taraftarı olduğunu ortaya çıkardı.

Erkeklerin kadınlardan
fazla avantajı yoktu.

Kadın eşlere bir köle gibi değil,
dost gibi davranılırdı.

Aile mukaveleleri onların varlığı
ve onayı olmadan yapılmazdı.

Bazı kısımlarda kadınlar daha üstündü.

Bir kadın boşanabilirdi

ve boşandıktan sonra bile
elinde tutabileceği

kendi toprağının sahibi olabilirdi.

Bir bebek sahibi olma
ya da olmama imtiyazına sahipti

ve bebeğin adına karar verebilirdi.

Fakat sömürgecilik öncesi
Filipin kadınlarının asıl gücü,

farklı etnik gruplardan şamanlar için
kullanılan ortak bir terim olan

''babaylan'' rolünden gelmekteydi.

Bitkilerde ve ilahi irfanda uzmanlaşmış

toplum şifacılarıydılar.

Bebek doğurtuyorlar

ve ruh âlemiyle iletişim kuruyorlardı.

Şeytan çıkarma yapıyorlardı

ve sıklıkla toplumu korumak adına

kıç tekmeliyorlardı.

(Kahkaha)

Babaylan bir kadın rolü olmasına rağmen,

ayrıca ruhsal âlemde
pratik yapan erkekler de vardı.

Eski İspanyol kolonisinden raporlarda
erkek şamanların,

normal Batı erkeklerinin standartlarına
uymadığını gösteren referanslar var.

Çapraz giyinimli

ve kadınsı görünüyorlardı

ya da cinsiyet anlamında belirsizdiler.

Francisco Alcina adındaki
cizvit misyonerin dediğine göre,

şaman olduğunu düşündüğü bir adam,

''O kadar kadınsıydı ki

varlığı her açıdan
bir erkekten çok, bir kadındı.

Kadınların yaptığı her şeyi;

battaniye dokumak,

kıyafetleri dikmek ve çömlek yapmak gibi

her şeyi o da yapıyordu.

Ayrıca kadın gibi dans ediyordu,

hiçbir zaman dansları farklı olan

erkekler gibi değildi.

Genel olarak erkekten
çok kadına benziyordu.''

Peki, sömürgecilik arşivlerinde
başka ilginç detay var mı?

Hiç sormayacaksınız sandım.

(Kahkaha)

Şu ana kadar çıkarabildiğiniz kadarıyla,

bu sömürgecilik öncesi toplumlarda

kendini idare etme olayı pek iyi gitmedi.

Bütün bu özgür, sevgi dolu,
cinsiyet çeşitliliği oluru,

cinsiyet eşitliği aydınlığı

zamanla Avrupalıların
duyarlılığıyla çarpıştı

ve İspanyol misyonerler gelecek 300 yılı

iki cinsiyet ayrımı modellerini
empoze etmeye çalıştılar.

Ayrıca birçok İspanyol keşişi,

çapraz giyimli babaylanların

ya kendileri gibi
dini nedenlerle evlenmediğini

ya da yetersiz veya kusurlu üreme
organlarına sahip olduklarını düşündüler.

Fakat bu tamamen tahminden ibaretti.

1679 ve 1685 yılında derlenen
"Bolinao El Yazması" adındaki dosyalarda

erkek şamanların kadınlarla
evlendiğinden bahsediyor.

Tahminen 1590 yıllarında Boksor Kodeksi,

bize doğal erkek babaylan cinsellik
eğilimiyle alakalı ipuçları sağlıyor.

''Normalde kadın gibi giyinirler,

aşırı iffetli davranırlar

ve o kadar kadınsılardı ki

erkek olduğunu bilmeyene
kadın olduğunu inandırabilirdiniz.

Neredeyse hepsi
üreme konusunda iktidarsızdı

ve nitekim başka erkeklerle evlenip
karı koca olarak birlikte yattılar

ve bedensel bilgiye sahiptiler.''

Bedensel bilgi, tabii ki seks anlamında.

Şimdilerde çağdaş toplumlarda,

cinsiyet nedir
ve nasıl tanımlanmalı şeklinde

süregelen bir tartışma var.

Benim ülkem de istisna değil.

Avustralya, Yeni Zelanda, Pakistan,

Nepal ve Kanada gibi bazı ülkeler

resmi evraklarda cinsiyet ayrımı olmayan
seçenekleri sunmaya başladılar.

Bu evraklar pasaport
ve kimlik kartı gibi şeyler.

Bütün bu cinsiyetle alakalı tartışmalarda,

bence kadın ve erkek cinsiyetiyle
alakalı hakim kavramların

katıca biyolojik cinsiyetimize bağlı

sosyal yapılar olduğunu

aklımızda bulundurmakta fayda var.

Halkım için bu sosyal yapı
dayatmadan geliyor.

Yüzyıllarca onların düşünce şekillerinin

yanlış olduğuna inandırılana kadar

kafalarına sokuldu.

Sosyal düzenle alakalı iyi olan şey,

zamana ve çağa uymak ayak uydurmak için

yeniden inşa edilebilir oluşu.

Toplumların daha çeşitli
olmasına cevap verebilecek şekilde

yeniden inşa edilebilir.

Birbirimizin farklarından öğrenip

onlar için çalışabileceğimizi
fark etmeye başlayan bir dünya

yeniden inşa edilebilir.

Bu konu hakkında düşündüğümde

Filipin halkını, cinsiyet eşitliği

ve kapsayıcılığıyla alakalı
unutulmak üzere olan

çok önemli bir mirası düşünüyorum.

Bildiğim en nazik ruhlara sahip olup da

aşklarını tam olarak
açamayanları düşünüyorum.

Bana karakterdeki dürüstlüğün,
nazikliğin ve gücün

yargıdan daha önemli ölçüleri olduğunu;

insanların ten rengi, yaşı
ya da cinsiyeti gibi

kontrol sahibi olmadıkları şeylerden
daha önemli ölçüler olduğunu gösterip

hayatımda etki sahibi
olanları düşünüyorum.

Lenie gibi insanların arkasında olup
burada dururken

benden önce yaşamış olup
hayatlarını kendi istediği gibi yaşamış

ve kendilerini ortaya koyup

bugün kendi hayatlarını istediği gibi
yaşayabilen insanlara kolaylık oluşturmuş

insanlara inanılmaz minnettarım.

Çünkü kendiniz olmak devrimseldir.

Pes ettirmek amacıyla
herhangi birini çile çektirerek

bu muntazam kutulara sizi
tıkan insanlar sizin yerinize karar verdi:

Pes etmeyin.

Sizi görüyorum.

Atalarım sizi görüyor.

Onların kanı, bir çoğumuzda
gezdiği gibi bende de geziyor.

Siz doğrusunuz ve diğer herkes gibi

haklarınızı ve tanınmayı hak ediyorsunuz.

Teşekkür ederim.

(Alkış)