Τι συμβαίνει όταν μια πόλη ξεμένει από χώρο για να θάψει τους νεκρούς της

«Αν θέλετε να ανοίξετε το δικό σας νεκροταφείο στο Ηνωμένο Βασίλειο», λέει η Άλισον Κίλινγκ, «μπορείτε να το κάνετε». Αφιερώνει πολλή σκέψη στο πού πεθαίνουμε και θαβόμαστε και σε αυτή την ομιλία η αρχιτέκτονας και υπότροφος του TED μας προσφέρει μια διαφωτιστική οικονομική και κοινωνική προοπτική για ένα στοιχείο των κωμοπόλεων και των πόλεών μας που παραβλέπουμε: το νεκροταφείο. Αναφερόμενη συγκεκριμένα σε νόμους του Ηνωμένου Βασιλείου, αποκαλύπτει τους συναρπαστικούς, κάποιες φορές αστείους, και συχνά αντιφατικούς νόμους σχετικά με το που μπορεί κανείς να ταφεί.

Λοιπόν, έχω μια παραμελημένη
αλλά δυνητικά επικερδή

επενδυτική ευκαιρία για εσάς.

Τα τελευταία δέκα χρόνια
στο Ηνωμένο Βασίλειο,

το κέρδος από τους χώρους ταφής
έχει ξεπεράσει αυτό της αγοράς ακινήτων

με μια αναλογία περίπου τρία προς ένα.

Υπάρχουν ιδιωτικά νεκροταφεία
με τάφους προς πώληση σε επενδυτές,

με τιμές που ξεκινούν γύρω στα 4.500 ευρώ.

Υπολογίζεται πως θα επιτύχουν
περίπου 40% ανάπτυξη.

Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα είναι
ότι είναι μια αγορά με συνεχή ζήτηση.

Αυτή είναι μια πραγματική πρόταση

και υπάρχουν εταιρίες εκεί έξω
που όντως προσφέρουν αυτή την επένδυση,

αλλά το ενδιαφέρον μου γι' αυτήν
είναι αρκετά διαφορετικό.

Είμαι αρχιτέκτονας και πολεοδόμος

και τον τελευταίο ενάμιση χρόνο

μελετώ τους τρόπους με τους οποίους
προσεγγίζουμε τον θάνατο

και πώς αυτοί έχουν διαμορφώσει
τις πόλεις και τα κτίρια τους.

Έτσι το καλοκαίρι,
έκανα την πρώτη μου έκθεση

για τον θάνατο
και την αρχιτεκτονική στη Βενετία,

και ονομαζόταν «Θάνατος στη Βενετία».

Επειδή ο θάνατος είναι ένα θέμα

που πολλοί από εμάς νοιώθουμε
αρκετά άβολα να το συζητάμε,

η έκθεση σχεδιάστηκε
για να είναι αρκετά παιχνιδιάρικη,

έτσι ώστε οι άνθρωποι
κυριολεκτικά να εμπλακούν σε αυτήν.

Ένα από τα εκθέματά μας ήταν
ένας διαδραστικός χάρτης του Λονδίνου

που έδειχνε πόσος χώρος μέσα στην πόλη

έχει παραχωρηθεί στον θάνατο.

Καθώς κινείτε το χέρι σας
κατά μήκος του χάρτη,

εμφανίζεται το όνομα του κτιρίου
ή του νεκροταφείου.

Και αυτά τα λευκά σχήματα που βλέπετε

είναι όλα τα νοσοκομεία, τα άσυλα,

τα νεκροτομεία
και τα νεκροταφεία της πόλης.

Για την ακρίβεια,
η πλειοψηφία είναι νεκροταφεία.

Θέλαμε να δείξουμε ότι,
παρόλο που ο θάνατος και η ταφή

είναι πράγματα
που μπορεί να μην σκεφτόμαστε,

είναι παντού γύρω μας και είναι
σημαντικά τμήματα των πόλεών μας.

Περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι
πεθαίνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο κάθε χρόνο,

και από αυτούς, περίπου το ένα τέταρτο
θα θελήσει να ταφεί.

Αλλά το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως και
πολλές άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης,

ξεμένει από χώρους ταφής,

ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις.

Η Εκτελεστική Αρχή του Μείζονος
Λονδίνου το γνωρίζει εδώ και καιρό,

και οι κύριες αιτίες είναι
η αύξηση του πληθυσμού,

το γεγονός ότι τα υπάρχοντα
νεκροταφεία είναι σχεδόν γεμάτα.

Ένα έθιμο στο Ηνωμένο Βασίλειο θεωρεί
τους τάφους κατειλημμένους για πάντα.

Υπάρχει όμως και πίεση για ανάπτυξη,
οι άνθρωποι θέλουν την ίδια γη

για να χτίσουν σπίτια
ή γραφεία ή καταστήματα.

Έτσι λοιπόν σκέφτηκαν μερικές λύσεις.

Είπαν: «Ίσως να χρησιμοποιήσουμε ξανά
αυτούς τους τάφους μετά από 50 χρόνια.

Ή ίσως να θάβουμε τους νεκρούς
σε τετραπλό βάθος,

έτσι ώστε να θάβονται τέσσερις
άνθρωποι στον ίδιο τάφο,

άρα να κάνουμε
πιο αποτελεσματική χρήση της γης.

Έτσι ώστε το Λονδίνο να εξακολουθεί
να έχει χώρους ταφής

στο κοντινό μέλλον».

Με βάση την παράδοση, τα νεκροταφεία
δεν τα διαχειρίζονταν οι τοπικές αρχές.

Αυτό που πραγματικά εκπλήσσει
είναι η απουσία νομικής υποχρέωσης

για οποιονδήποτε στο Ηνωμένο Βασίλειο
να παρέχει χώρο ταφής.

Παραδοσιακά, γίνεται από ιδιωτικές
και θρησκευτικές οργανώσεις,

όπως εκκλησίες, τζαμιά και συναγωγές.

Αλλά υπάρχουν ενίοτε
και κερδοσκοπικοί παράγοντες

που θέλουν να μπουν στο παιχνίδι.

Ξέρετε, βλέπουν το μικρό μέγεθος του τάφου

και το υψηλό κόστος

και φαίνεται πως μπορεί κανείς
να βγάλει πολλά χρήματα.

Οπότε, αν θέλεις να φτιάξεις
το δικό σου νεκροταφείο,

μπορείς να το κάνεις.

Ήταν ένα ζευγάρι στη Νότια Ουαλία

που είχε ένα αγρόκτημα
και πολλά χωράφια γύρω από αυτό

και ήθελαν να αξιοποιήσουν τη γη τους.

Είχαν ένα σωρό ιδέες.

Αρχικά σκέφτηκαν να κάνουν
ένα πάρκο για τροχόσπιτα,

αλλά το συμβούλιο αρνήθηκε.

Έπειτα θέλησαν να φτιάξουν ιχθυοτροφείο.

και πάλι το συμβούλιο αρνήθηκε.

Μετά τους ήρθε η ιδέα
να φτιάξουν ένα νεκροταφείο

και υπολόγισαν ότι κάνοντάς το,

μπορούσαν να αυξήσουν
την αξία της γης τους

από περίπου 110.000 ευρώ
σε πάνω από 1.150.000 ευρώ.

Επιστρέφοντας όμως στην ιδέα
του κέρδους από τα νεκροταφεία,

είναι κάπως γελοίο, σωστά;

Το θέμα είναι ότι
το υψηλό κόστος των τάφων

είναι στην πραγματικότητα παραπλανητικό.

Δείχνουν ακριβοί,

αλλά αυτό το κόστος έχει να κάνει
με το ότι πρέπει να συντηρείς τον τάφο.

Λόγου χάρη, κάποιος πρέπει να κουρεύει
το γρασίδι τα επόμενα 50 χρόνια.

Είναι λοιπόν πολύ δύσκολο
να βγάλεις χρήματα από αυτά.

Γι' αυτό και συνήθως τα διαχειρίζεται
κάποιο συμβούλιο

ή κάποια μη κερδοσκοπική ομάδα.

Εν πάσει περιπτώσει,
πήραν άδεια από το συμβούλιο

και τώρα προσπαθούν
να χτίσουν το νεκροταφείο τους.

Αφήστε με να σας εξηγήσω
πώς ακριβώς γίνεται.

Αν θέλω να χτίσω κάτι
στο Ηνωμένο Βασίλειο,

όπως ένα νεκροταφείο για παράδειγμα,

πρέπει αρχικά να υποβάλλω αίτηση
για πολεοδομική άδεια.

Έτσι αν θέλω να χτίσω ένα καινούργιο
κτίριο με γραφεία για έναν πελάτη

ή αν θέλω να επεκτείνω το σπίτι μου

ή αν έχω ένα κατάστημα και θέλω
να το μετατρέψω σε ένα γραφείο,

πρέπει να κάνω ένα σωρό σχέδια

και να τα υποβάλω στο συμβούλιο για άδεια.

Αυτό θα ελέγξει πράγματα όπως,
αν ταιριάζει με τη γύρω περιοχή.

Θα κοιτάξουν λοιπόν πώς φαίνεται.

Θα αναλογιστούν όμως και παράγοντες

όπως τι αντίκτυπο θα έχει
στο τοπικό περιβάλλον.

Και θα κάνουν σκέψεις όπως:

«Πρόκεται να προκαλέσει ρύπανση

ή θα υπάρχει πολύ κίνηση από τον κόσμο

που θα θέλει να έρθει
σε αυτό που έφτιαξα;»

Αλλά και καλές σκέψεις:

«Θα προσφέρει στη γειτονιά
τοπικές υπηρεσίες, όπως καταστήματα,

που θα ήθελε να χρησιμοποιήσει
ο τοπικός πληθυσμός;»

Θα ζυγίσουν τα πλεονεκτήματα
και τα μειονεκτήματα

και θα πάρουν μια απόφαση.

Έτσι λοιπόν λειτουργεί το σύστημα
αν θέλω να χτίσω ένα μεγάλο νεκροταφείο.

Τι γίνεται όμως αν έχω ένα κομμάτι γης

και θέλω απλώς να θάψω μερικούς
ανθρώπους, πέντε ή έξι ας πούμε;

Λοιπόν, τότε δεν χρειάζομαι
άδεια από κανέναν!

Δεν υπάρχει σχεδόν κανένας κανονισμός
στο Ηνωμένο Βασίλειο για την ταφή

και το ελάχιστο που υπάρχει, αφορά
την αποφυγή μόλυνσης υδάτινων ρευμάτων,

όπως ποταμών ή υπόγειων υδάτων.

Αν θέλετε λοιπόν να φτιάξετε
το δικό σας μικρό κοιμητήριο,

μπορείτε.

Αλλά πραγματικά!
Ποιος θα το έκανε, σωστά;

Άμα είστε μια αριστοκρατική
οικογένεια με μια μεγάλη έπαυλη,

τότε πιθανώς θα έχετε μέσα ένα μαυσωλείο

όπου θα θάψετε την οικογένειά σας.

Αλλά αυτό που είναι πραγματικά αλλόκοτο

είναι ότι δεν χρειάζεστε ένα κομάτι γης
συγκεκριμένων διαστάσεων

για να λάβετε άδεια
ταφής ανθρώπων σε αυτό.

Στην πράξη αυτό σημαίνει

ότι ισχύει και για την πίσω αυλή
του εξοχικού σας.

(Γέλια)

Κι αν θέλατε να το δοκιμάσετε
στο σπίτι σας;

Υπάρχουν μερικές επιτροπές
που έχουν οδηγίες στην ιστοσελίδα τους,

που μπορούν να σας βοηθήσουν.

Το πρώτο πράγμα που θα σας πουν

είναι ότι πρέπει να έχετε
πιστοποιητικό ταφής πριν ξεκινήσετε.

Απαγορεύεται να δολοφονείτε ανθρώπους
και να τους θάβετε κάτω από το αίθριο.

(Γέλια)

Ακόμη, πρέπει να διατηρείτε
αρχείο της τοποθεσίας του τάφου.

Αυτές είναι λίγο πολύ
οι τυπικές προϋποθέσεις.

Σας προειδοποιούν βέβαια ότι ίσως
να μην αρέσει στους γείτονές σας,

αλλά από νομική άποψη
δεν μπορούν να κάνουν σχεδόν τίποτα.

Και σε περίπτωση που ακόμα είχατε
κατά νου την ιδέα του κέρδους

σχετικά με το κόστος των τάφων

και το πόσα χρήματα
θα μπορέσετε να βγάλετε,

σας προειδοποιούν ακόμη
ότι η αξία του σπιτιού σας

ίσως να μειωθεί κατά 20%.

Παρόλο που πιθανότατα

κανείς δεν θα θέλει να αγοράσει
το σπίτι σας μετά από αυτό.

Το συναρπαστικό λοιπόν με όλο αυτό

είναι ότι κάπως συνοψίζει πολλές
από τις στάσεις μας απέναντι στον θάνατο.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο,
και νομίζω παρομοίως σε όλη την Ευρώπη,

μόνο το 30% περίπου των ανθρώπων

έχουν πει σε κάποιον τις επιθυμίες τους
σχετικά με τον θάνατο.

Ακόμη και από τους ανθρώπους άνω των 75,

μόνο το 45% έχουν μιλήσει ποτέ γι' αυτό.

Και ο λόγος που δεν το κάνουν είναι επειδή
νομίζουν ότι απέχουν πολύ από τον θάνατο

ή ότι θα προκαλέσουν αμηχανία στους άλλους

μιλώντας γι' αυτό.

Και ως ένα σημείο,

υπάρχουν οι άνθρωποι που φροντίζουν
αυτά τα πράγματα για μας.

Η κυβέρνηση έχει όλους αυτούς
τους κανονισμούς και τη γραφειοκρατία

για πράγματα όπως την ταφή για παράδειγμα,

και υπάρχουν υπηρεσίες
όπως τα γραφεία τελετών

που αφιερώνουν όλη τους
τη ζωή σε αυτή τη δουλειά.

Όμως, όσον αφορά στις πόλεις μας

και στην αντιμετώπιση
του θανάτου μέσα σε αυτές,

οι κανονισμοί και τα σχέδια
και η σκέψη είναι πολύ λιγότερα

απ' ό,τι φανταζόμαστε.

Έτσι εμείς δεν το σκεφτόμαστε καθόλου,

αλλά ούτε και οι άνθρωποι
που πιστεύουμε ότι το σκέφτονται

το φροντίζουν καθόλου.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)