بۆچی سییەکان ئەوەندە مەترسیدارە؟ ئیڤ گاوس و ڤانێسا رویز
-
0:07 - 0:10هەموو جارێک کە هەناسە دەدەی،
هەوا دەرواتە خوارەوەی بۆری هەناسە. -
0:10 - 0:13لە ڕێگەی زنجیرەیەک کەناڵەوە
کە پێی دەڵێن برۆنچی، -
0:13 - 0:17وە لە کۆتایدا دەگاتە کۆمەڵە بچوکەکان
لە هەوای تورەکە پێی دەگوترێ ئەلڤیۆیۆلی. -
0:17 - 0:20٦۰ ملیۆن ئەلڤێۆلی هەیە
لە سییەکاندا. -
0:20 - 0:23زیادکردن بۆ ڕوبەرێک
بە نزیکەیی ۷٥ مەتر چوارگۆشە -
0:23 - 0:25بە قەبارەی دادگای تێنس.
-
0:25 - 0:30ئەم تورەکە بچوکانە، تەنها یەک خانە ئەستور،
بۆ ئاسانکاری بۆ ئاڵوگۆڕێکی گرنگ: -
0:30 - 0:33ڕێگەدان بە ئۆکسجین لە هەواوە
هەناسە ئەدەین بۆ ناو خوێن -
0:33 - 0:36وە ئۆکسیدی کاربۆن پاک دەکەنەوە.
-
0:36 - 0:39نەخۆشی سییەکان وێرانی دەکات
لەسەر ئەم ئاڵوگۆڕە. -
0:39 - 0:43لەسەر ئەم ئاڵوگورە ئەوسانی
سیەکان وێران دەکات. -
0:43 - 0:46چەندین جۆری جیاواز نەخۆشی هەیە
کە دەبێتە هۆی ئاوسانی سی. -
0:46 - 0:50باوترینیان
ڤایرۆسن یان بەکتریان. -
0:50 - 0:54ئەو میکرۆسکۆپانە دەچنە ناو جەستەوە
لە ڕێگەی ئاو یان هەوا کاتێ هەناسە دەکێشین، -
0:54 - 0:57یان کاتێک دەست لە چاوەکانمان، لووتەکانمان،
-
0:57 - 1:00یان دەم پاش دەست لێدان
لە ماددەی پیس. -
1:00 - 1:04پاشان، ڕووبەڕووی کۆئەندامی هەناسەدان
دەبنەوە بەرگری هێڵی یەکەم: -
1:04 - 1:06لە کاتی موکۆسیلاری بەرزکەرەوە.
-
1:06 - 1:11ئەم موکۆسیلاریە پێکهاتووە لە لینجی کە
کە داگیرکەرە و دەزووی باریکە -
1:11 - 1:15پێی دەوترێت سیلیا کە لینجیەکە هەڵدەگرێت تا
دەم، لەو شوێنەی کە دەکرێت کۆکەی لێ بێت: -
1:15 - 1:19بەڵام هەندێک لەم هەڵێکێشانە لەوانەیە
لە پێشووتر هەر لینج بووبێتن -
1:19 - 1:22بۆ ناو سییەکان،
کە لەوێ ئەبینین. -
1:22 - 1:24چونکە ئالڤێۆلی خزمەت دەکات
وەک خاڵی ئاڵوگۆڕی گرنگ -
1:24 - 1:27لە نێوان خوێن و هەوادا
لە جیهانی دەرەوە، -
1:27 - 1:31جۆری تایبه تمەندی خۆیان هەیە
لە خانەی سپی، یان ماکرۆکۆسپەکان، -
1:31 - 1:36کە بەرگری دەکات لە دژی زیندەوەرە بیانیەکان
بە خۆداکردن و خواردنی. -
1:36 - 1:40کاتێک نەخۆشی هەوکردنەکان دەچنە ناو سیەکان
ماکرۆکۆسپەکان کار دەکەن بۆ لەناوبردنیان. -
1:40 - 1:45سیستەمی بەرگری زیاد دەکات خانە سپیەکان
خوێن لە ئەلڤێۆلی بۆ یارمەتیدیدان. -
1:45 - 1:49وەک ئەوەی خانە بەرگری شەڕ لەگەڵ نەخۆشی
دەکەن ئەوان هەڵئاوسان دروست دەکەن -
1:49 - 1:52وە شلە وەک بەرهەمێک
لە هەڵم و تا. -
1:52 - 1:53کاتێک ئەم شلەیە دروست دەبێت،
-
1:53 - 1:57لە ناوەوە ئاڵوگۆڕی گاز دەکات
ئەلڤیۆلیەکە زۆر سەخترە. -
1:57 - 2:01وه ک ئاستی ئۆکسیدی کاربۆن
لە خوێندا دەست بە بەرزبونەوە دەکات. -
2:01 - 2:05لەش خێراتر هەناسە دەدات بۆ هەوڵدان
بۆ ئەوەی ئۆکسجینی زیاتر بەدەست بێنێت. -
2:05 - 2:09ئەم هەناسە خێرایە یەکێکە لە زۆرترین
نیشانەی باوی سییەکان. -
2:09 - 2:14هەروەها جەستەکە هەوڵ دەدات شلەکە بتەدەرەوە
لە ڕێگەی کۆکە. -
2:14 - 2:17دیاریکردنی هۆکاری سییەکان
لەوانەیە قورس بێت. -
2:17 - 2:21بەڵام کاتێک دامەزرا،
دکتۆرەکان دەتوانن دژە بەکتریاکان ببەەن -
2:21 - 2:25کە لەوانەیە یان دژە بەکتریای تێدابێت
یان چارەسەری دژە ڤایرۆس. -
2:25 - 2:29چارەسەری لەگەڵ ئەنتی بایوتیک یارمەتی دەدات
لەش پەتاتەکە لەژێر کۆنترۆڵدایە. -
2:29 - 2:31هەروەک نەخۆشیەکە پاک بوویەوە،
-
2:31 - 2:36جەستەکە بەرەبەرە شلە و خانە مردوەکان
لەرێگەی هەڵمژینەوە دەردەکات. -
2:36 - 2:39خراپترین نیشانەکان بەشێوەیەکی ئاسایی
کاڵ دەبێت لە هەفتەیەکدا، -
2:39 - 2:42هەرچەندە چاکبوونەوەی تەواو لەوانەیە
هەتا مانگێک بێت. -
2:42 - 2:46ئەگەرنا زۆر جار کەسانی تەندروست دەتوانن
لە ماڵەوە نەخۆشی سییەکان چارەسەر بکەن. -
2:46 - 2:49بەڵام بۆ هەندێک گرووپ، سییەکان
لەوانەیە زۆر سەختتر بێت. -
2:49 - 2:52پێویستی بە نەخۆشخانە و ئۆکسجین هەیە،
هەوای دەستکرد، -
2:52 - 2:56یان پێوانەکانی تری پشتگیری
لە کاتێکدا کە لەش شەڕ لەگەڵ تووشبون دەکات. -
2:56 - 2:58جگەرەکێشان زیانی بە سیلیا گەیاند،
-
2:58 - 3:02کەمتر توانایان هەیە بۆ ئەوەی تەنانەت
ڕێژەی ئاسایی لە لینجەکان و نهێنیەکان، -
3:02 - 3:06رێدەدات بەتەنیا قەبارەی زیادکراو
پەیوەندی بە سییەکانەوە هەیە. -
3:06 - 3:08نەخۆشیەکانی بۆماوەیی و خودبەرگری
-
3:08 - 3:12دەتوانێت کەسێک زیاتر بە خۆڕاڕا بکات
بۆ نەخۆشیکەکان کە دەبێتە هۆی سییەکان. -
3:12 - 3:15منداڵانی گەنج و بەساڵاچو
هەروەها هیچ لە لێکردنەوەیان. -
3:15 - 3:17وە سیستەمی بەرگری لاوازتر.
-
3:17 - 3:19ئەگەر کەسێک نەخۆشی سی
ڤایرۆسی هەبووبێت، -
3:19 - 3:23مەترسیان لە هەناسەدانی بەکتریا
توشبوون زیاترە. -
3:23 - 3:26زۆربەی مردنەکان لە سییەکانەوە
بەهۆی نەبوونی توانای تەندروستیەوە. -
3:26 - 3:29بەڵام هەندێک جار، تەنانەت
بە چاودێرییەکی گونجاو، -
3:29 - 3:34جەستەکە دەچێتە ناو شەرێکی بەردەوام لە دژی
ئەو نەخۆشیەی کە ناتوانێت بیپارێزێت، -
3:34 - 3:37چالاککردنی ڕێڕەوی هەڵاوسان
لە هەموو جەستەدا، -
3:37 - 3:39نەک تەنها لە سییەکاندا.
-
3:39 - 3:41ئەمە لە ڕاستیدا میکانیزمێکی پاراستنە،
-
3:41 - 3:44بەڵام دوای ماوەیەکی زۆر لە ئۆرگانەکانی
ئەم ناوچەیە دەست بە لەناوچون دەکات. -
3:44 - 3:47کە دەبێتە هۆی شۆک و هەندێک جار مردن.
-
3:47 - 3:49کەواتە چۆن دەتوانین ڕێگر
لە سییەکان بکەین؟ -
3:49 - 3:52خواردنی باش و خەوی پێویست
وە وەرزش کردنە -
3:52 - 3:54یارمەتی لەشتان دەدات بۆ
شەڕکردن لە تووشبوون. -
3:54 - 3:58ڤاکسینەکان دەتوانن پارێزگاری بکەن
لە دژی باو نەخۆشی سییەکان، -
3:58 - 4:02لە کاتی شوشتنی دەست ٮەبەردەوامی رێگرە
لە بڵاونەبونەوەی ئەم نەخۆشیانە. -
4:02 - 4:05وە پارێزگاری لەو لاوازترین
بۆ نەخۆشی سییەکان.
- Title:
- بۆچی سییەکان ئەوەندە مەترسیدارە؟ ئیڤ گاوس و ڤانێسا رویز
- Speaker:
- ئیڤ گاوس و ڤانێسا رویز
- Description:
-
more » « less
پێشاندانی تەواوی وانەکە: https://ed.ted.com/lessons/why-is pneumonia-so-dangerous-eve-gaus-and-vanessa-ruiz
هەر جارێک هەناسە دەکێشیت ، هەوا لە ڕێگەی زنجیرەیەک کەناڵەوە سەفەر دەکات و پاشان دەگاتە چەند کۆمەڵە یەکی بچووکی ساکەی هەوا لە سییەکاندا . ئەم سەقلە بچووکانە ئاڵوگۆڕی گرنگ ئاسان دەکەن : ڕێگەدان بە ئۆکسجین لەو هەوایەی کە هەناسەمان بۆ ناو خوێن هەڵمژمێت و پاککردنەوەی دووەم ئۆکسیدی کاربۆن . نەخۆشی سییەکان لە سیستەمی ئاڵوگۆڕکردندا وێران دەکات ئیڤ گاوس و ڤانێسا رویز وردەکاری ئەوەی چۆن ئەوسان هێرش دەکاتە سەر سییەکان
وانەیەک لەلایە ئیڤ گاوس و ڤانێسا رویز، له ده رهێنانی ستۆدیۆی ئارتراک
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:06
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for Why is pneumonia so dangerous? | |
|
|
Daban Q Jaff accepted Kurdish (Central) subtitles for Why is pneumonia so dangerous? | |
|
bnar muhamad edited Kurdish (Central) subtitles for Why is pneumonia so dangerous? | |
|
|
bnar muhamad edited Kurdish (Central) subtitles for Why is pneumonia so dangerous? | |
|
|
bnar muhamad edited Kurdish (Central) subtitles for Why is pneumonia so dangerous? | |
|
|
bnar muhamad edited Kurdish (Central) subtitles for Why is pneumonia so dangerous? | |
|
|
bnar muhamad edited Kurdish (Central) subtitles for Why is pneumonia so dangerous? | |
|
|
bnar muhamad edited Kurdish (Central) subtitles for Why is pneumonia so dangerous? |