Por que non se pode falar do período?

"Non debería ser un acto de feminismo coñecer como funciona o noso corpo", afirma a xinecóloga e escritora Jen Gunter. Nesta reveladora charla explica como a vergoña menstrual silencia e reprime, e leva a que se espalle desinformación daniña e unha mala xestión da dor. Declarando a fin da era dos tabús sobre a menstruación, elabora unha clara e necesaria lección sobre os outrora misteriosos mecanismos do útero.

De moza, tiña uns menstruos horribles.

Tiña unhas cambras paralizantes.

Deitaba sangue na roupa e nas sabas

e tiña diarrea menstrual.

Perdía clase un ou dous días ao mes.

Lembro sentarme no sofá
cos panos quentes e pensar:

Que está a pasar aquí?

Cando comía, non producía saliva
nas miñas glándulas salivares.

Cando ía camiñar

non segregaba sinovia nos xeonllos,
"fluído articular".

Por que a menstruación era tan distinta?

Quería respostas para estas cuestións

mais non tiña a quen preguntar.

A miña nai non sabía nada sobre a regra

agás que era sucio e vergoñento
e que eu non debía falar diso.

Pregunteilles ás amigas

e todas falaban con eufemismos.

Cando á fin tiven a coraxe de ir ao médico

falar dos meus períodos penosos

dixéronme que comese fígado.

(Risos)

Cando ía a drogaría comprar
os meus produtos para a regra,

o paquete de 48 compresas extra grandes,

cando cada compresa medía
coma unha caixa de panos.

(Risos)

Xa sabedes de que estou a falar.

Nin imaxinades canto avanzou
a tecnoloxía absorbente.

(Risos)

Adoitaba comprar
os meus produtos menstruais

no corredor de hixiene feminina.

Lembro estar alí de pé pensando:

"E por que o papel hixiénico non está
no de hixiene anal?"

(Risos)

É dicir, que sucede?

Por que non podemos falar dos períodos?

E non é polo sangue, como diría Freud,

porque se así fose

aquí estaría un otorrinolaringólogo

falando dos tabús
do sangrado de nariz, non é?

Nin sequera se trata do período en si.

Daquela, ao librarnos dos tóxicos
e vergoñentos períodos,

ao chegar a menopausa,

pasaríamos a un maiorstatus social.

(Risos)

(Aplausos)

Trátase dunha sociedade patriarcal
dedicada a oprimir as mulleres

e usa cousas distintas
en distintos momentos da nosa vida.

A menstruación úsase

durante o que en medicina
chamamos idade fértil.

Éche así case desde o inicio dos tempos.

Moitas culturas creron as mulleres
seren quen de toller cultivos,

estragar o leite ou murchar as flores.

Cando apareceu a relixión,

os mitos da pureza fíxérono aínda peor.

A medicina non era de grande axuda.

Nas décadas de 1920 e 1930

dicíase que as mulleres elaboraban algo
chamado menotoxina.

Podiamos mirrar as flores
tan só pasando á súa beira.

(Risos)

Así ocorre cando non hai diversidade.

Non había ningunha muller
a levantar a man e dicir:

"O certo é que iso non sucede".

E cando non podes falar
sobre o que pasa no teu corpo,

como rompes eses mitos?

Porque non precisas ser médico

para negar a toxicidade do menstruo.

Como se implantaría senón o embrión
nun refugallo tóxico?

Se todas tivésemos esa secreta menotoxina

poderiamos ir devastando colleitas
e derramando o leite.

(Risos)

Por que non usariamos eses poderes
de patrulla X para conseguir antes o voto?

(Risos)

(Aplausos)

Mesmo agora,

cando tuiteo sobre a diarrea menstrual,

como fai calquera,

(Risos)

comento que afecta a un 28 % das mulleres.

A cada vez, alguén achégase e dime:

"Coidaba que era a única".

Así de efectiva é esta cultura da vergoña,

as mulleres non poden sequera
compartir as súas experiencias.

De modo que comecei a cavilar:

"E se todo o mundo soubese dos períodos
coma un xinecólogo?

Non sería xenial?"

Daquela todos saberían o que eu sei.

Como que a menstruación

é un fenómeno moi particular
entre os mamíferos.

A maioría dos mamíferos teñen estro.

Menstrúan os humanos, algúns primates,

algúns morcegos,

a musaraña elefante e o rato espiñento.

O que sucede coa menstruación
é que o cerebro induce ao ovario

para comezar a producir un óvulo.

Libérase o estróxeno

e comeza a construír
o revestimento do útero,

célula sobre célula, coma os ladrillos.

Que pasa se constrúes un muro
demasiado alto sen cemento?

É inestábel.

Que sucede cando ovulas?

Liberas unha hormona chamada proxesterona

que é proxestacional, prepara o útero.

Actúa coma o cemento
e mantén os ladrillos pegados.

Tamén provoca algunhas mudanzas

que permiten ao revestimento
ser máis hospitalario para a implantación.

Se non hai embarazo,

(Zas)

o revestimento marcha,

hai un sangrado desde os vasos sanguíneos
e iso é o período.

Sempre atopei este punto moi interesante.

Porque co estro,

o sinal último para preparar o útero

de feito vén do embrión.

Pero coa menstruación,

esa elección vén do ovario.

Como se a escolla estivese codificada
no noso aparato reprodutor.

(Aclamacións e aplausos)

OK, agora sabemos por que hai sangue.

Unha cantidade significativa.

Son de 30 a 90 mililitros de sangue,

que son entre 30 e 90 gramos.

E pode ser máis,

sei que parece máis moitas das veces.

Eu ben o sei.

Por que temos tanto sangue?

Por que non agarda aí
ata o ciclo seguinte?

Non quedaches preñada,
por que non pode ficar?

Imaxina se cada mes engrosa
e engrosa e engrosa,

imaxina que período tsunami ía ser.

(Risos)

Non podemos reabsorbelo
porque é demasiado.

É demasiado porque necesitamos
un revestimento do útero groso

por unha razón moi específica.

O embarazo impón aos nosos corpos
unha importante peaxe biolóxica.

Está a mortalidade materna,

a peaxe do aleitamento,

e está a peaxe de criar un neno
ata que é independente.

E a evolución...

(Risos)

A algunhas tárdanos máis ca a outras.

(Risos)

Pero a evolución coñece
a proporción risco-beneficio.

Pretende maximizar a oportunidade
dun resultado beneficioso.

Como se maximiza a posibilidade
dun resultado beneficioso?

Obtendo os embrións de maior calidade.

Como consegues os embrións
de maior calidade?

Fas que se esforcen.

Poslles unha carreira de obstáculos.

Durante os milenios da nosa evolución

semellou haber no útero
unha carreira armamentística:

un revestimento cada vez
máis e máis e máis espeso

e o embrión volvéndose máis invasivo

ata que acadamos esta tregua

co endometrio do útero que temos agora.

Temos este revestimento espeso

e agora ten que saír.

Como paras a hemorraxia?

Podes deter o sangue do nariz beliscándoo.

Se te cortas nunha perna,
aplicas presión sobre ela.

Paramos a hemorraxia con presión.

Cando menstruamos,

o endometrio libera substancias

que se converten en produtosquímicos
chamados prostaglandinas

e outros mediadores inflamatorios.

Estes fan que o útero se retorza,

que aperte sobre eses vasos sanguíneos

para deter a hemorraxia.

Tamén pode variar
o fluxo de sangue ao útero

e pode causar inflamación,
que intensifica a dor.

Preguntaredes: "canta presión se produce?"

Hai uns estudos en que
se presentaron voluntarias

unhas mulleres incríbeis
para pór no seu útero

catéteres de presión

durante todo o ciclo menstrual.

Benditas sexan, non teriamos
todo este coñecemento sen elas.

Un coñecemento moi importante

porque a presión que se xera no útero

durante a menstruación

é de 120 milímetros de mercurio.

"Iso canto é?" preguntaredes.

É a mesma presión que se produce

cando estás empurrando
na segunda fase do parto.

(Murmurios do público)

Logo ben.

Para as que tivestes un parto medicalizado

vén sendo coma cando
o medidor de presión arterial

xa non está tan apertado coma ao inicio

pero mesmo así nótalo tenso

e desexas que pare.

Convérteo en algo diferente, non si?

Se comezas a pensar
na dor da menstruación,

non criticarías
se alguén ten que perder clases

porque está na segunda fase do parto
e empurrando,

non lle chamarías feble.

Diríamos: "Mi madriña,
que lonxe chegaches!", certo?

(Risos)

E non negariamos o control da dor

a mulleres con dor típica de parto, non é?

É importante que lle chamemos "típica"
a esta dor e non "normal"

porque cando dicimos normal,
é doado ignorala.

Por contra, ao dicir que é típica
debemos abordala.

Temos varios modos de atender
a dor menstrual.

Un é o que chamamos unidade TENS

que podes levar baixo a roupa

e que envía impulsos eléctricos
aos nervios e músculos.

Ninguén sabe ben como funciona

pero cremos que se debe
á teoría da comporta da dor,

que é a revulsión.

A mesma razón pola que
cando te mancas, refrégaste.

As vibracións viaxan cara ao cerebro
máis rápidas cá dor.

Tamén temos medicamentos,

os antiinflamatorios non-esteroides.

O que fan é bloquear
a liberación de prostaglandinas.

Poden reducir a dor menstrual
no 80 por cento das mulleres.

Tamén reducen o volume de sangue
entre un 30 e un 40 por cento

e poden axudar coa diarrea menstrual.

Tamén temos a contracepción hormonal,

que nos dá un endometrio máis fino

e que por tanto produce
menos prostaglandinas.

Con menos sangue,
menos necesidade de cambras.

Agora, se eses tratamentos vos fallan...

Éche moi importante a elección do termo

porque nós nunca lle fallamos
ao tratamento,

o tratamento fállanos a nós.

Se o tratamento falla,

podes estar entre as persoas

que teñen resistencia
aos antiinflamatorios non-esteroides.

Non o comprendemos ben aínda,

xa que hai varios mecanismos complexos,

por que esas medicacións
non funcionan con algunhas mulleres.

Pode ser tamén que haxa

outros motivos para esas regras dolorosas.

Podes padecer o que chamamos endometriose,

que fai que a capa co útero creza
na cavidade pelviana,

causando inflamación,
cicatrices e adherencias.

E pode haber outros mecanismos
que aínda non entendemos ben,

porque cabe a posibilidade
de que o limiar de dor sexa diferente

debido a complexos mecanismos biolóxicos.

Pero só poderemos descubrilo
se falamos sobre isto.

Non debería ser un acto de feminismo

saber como funciona o noso corpo.

Non debería...

(Aplausos)

Non debería ser un acto de feminismo

pedir axuda cando estás a sufrir.

A era dos tabús menstruais acabou.

(Aclamacións e aplausos)

A única maldición aquí

é a capacidade de convencer
a metade da poboación

de que a mesma maquinaria biolóxica
que perpetúa a especie,

que nos dá todo o que temos,

dalgunha maneira é sucia ou tóxica.

E non o vou consentir.

(Aplausos)

Como rompemos esa maldición?

Con coñecemento.

Moitas grazas.

(Salva de aplausos)