Dünyanın "Üçüncü Kutbu"nu korumaya acil çağrı

Hindukuş-Himalaya bölgesi, Kuzey ve Güney Kutuplarından sonra dünyanın en büyük üçüncü buz deposu ve şu anki erime oranları devam ederse, buzullarının üçte ikisi bu yüzyılın sonunda kaybolmuş olacak. Eriyip gitmelerine izin verirsek ne olacak? Çevreci ve Bhutan eski başbakanı Tshering Tobgay, "Asya'nın su kulelerinden" son haberleri paylaşarak, buzulları ve akıntının ilerisinde yaşayan neredeyse iki milyar insanı, onların topraklarını ve geçim kaynaklarını yok edecek sel felaketine karşı korumak için hükûmetler arası bir ajans kurulmasına acil çağrı yapıyor.

17 Ekim 2009'da

Maldivler'in başkanı Mohamed Nasheed
sıra dışı bir şey yaptı.

Kabine toplantısını su altında yaptı.

Eğer küresel ısınmayı
kontrol altında tutamazsak

ülkesinin su altında kalacağına
dair dünyayı uyarmak için

bakanlarına gerçekten de
tüplü dalış yaptırdı.

Mesajını dünyaya iletip iletemedi mi
bilemiyorum ama

ben mesajını kesinlikle aldım.

Siyasi bir gösteri gördüm.

Anlarsınız, ben bir siyasetçiyim

ve böyle şeyleri fark ederim.

Dürüst olayım,

Maldivler, geldiğim yer olan
Bhutan'dan oldukça uzakta,

bu nedenle, yaklaşmakta olan kaderleri
uykumu hiç kaçırmadı.

Neredeyse iki ay kadar sonra,
bir başka siyasi gösteri daha gördüm.

Bu sefer de Nepal Başbakanı

kabinesini Everest Dağı'nda toplamıştı.

Tüm bakanlarını, dünyayı

Himalaya buzullarının erimesiyle
ilgili uyarmak için

Everest'in üs kampına kadar götürmüştü.

Peki bu beni endişelendirdi mi?

Kesinlikle.

Himalayalar'da yaşıyorum.

Peki onun bu mesajı yüzünden
uykum hiç kaçtı mı?

Hayır.

Güzellik uykumu siyasi bir gösterinin
bozmasına henüz hazır değildim.

(Kahkaha)

Şimdi on yıl ileri saralım.

Bu yılın Şubat ayında,

bu raporu gördüm.

Rapor basitçe,

Hindukuş Himalaya dağlarındaki
buzun üçte birinin

yüzyılın sonunda eriyebileceğini
söylüyordu.

Ama bu yalnızca,

eğer biz küresel ısınmayı
endüstri öncesi seviyelerin

1,5 santigrat derece üzerinde
tutabilirsek gerçekleşebilecekti.

Diğer türlü, eğer başaramazsak

buzullar çok daha hızlı eriyecek.

1,5 santigrat derece.
"İmkanı yok" diye düşündüm.

Paris Anlaşması'nın iddialı hedefleri bile

küresel ısınmayı 2 santigrat derece
ile sınırlandırmayı hedefliyordu,

1,5 santigrat derece de
en iyi senaryo dedikleri.

"Bu doğru olamaz." diye düşündüm.

Hindukuş-Himalaya bölgesi

dünyanın Kuzey ve Güney
Kutuplarından sonraki

en büyük üçüncü buz deposudur.

Ki bu nedenle "Üçüncü Kutup" olarak
adlandırılır.

Bölgede çokca buz var.

Evet, buzullar eriyor.

Bunu biliyoruz.

Ülkemdekilere de gittim.

Gördüm evet, onlar da eriyorlar.

Savunmasızlar.

"Bu kadar da savunmasız olamazlar."
diye düşündüğümü hatırlıyorum.

Ama ya öylelerse?

Ya buzullarımız tahmin ettiğimden
daha hızlı eriyorsa?

Ya buzullarımız daha önce sandığımızdan
çok daha savunmasızlarsa?

Ya sonuçta buzul gölleri,

yani buzulların erimesinden
oluşan bu göller,

üzerlerine gelen ek suyun ağırlığından
taşarlarsa?

Ya bu taşkınlar diğer buzul göllerine akıp

daha da büyük taşkınlar yaratırsa?

Bu ülkemde benzeri görülmemiş
su baskınları yaratır.

Bu da ülkemi enkaza çevirir.

Bu da ülkemi mahveder.

Bu da toprağımızı, geçimimizi, yaşam
tarzımızı kelimenin tam anlamıyla

yok etme potansiyeline sahip olur.

Bu yüzden bu rapor dikkatimi,

o politik gösterilerin çekemediği
şekillerde çekti.

Rapor, Nepal merkezli

Uluslararası Bütünleşik Dağ Geliştirme
Merkezi (ICIMOD) tarafından hazırlandı.

Bilim insanları ve uzmanlar
buzullarımızı yıllarca çalıştılar

ve raporları, kötü haberleri ve
ülkem ve insanlarım için

ne anlama geldiği konusunda
acı çektirerek geceleri uykusuz bıraktı.

Uykusuz geçen birkaç geceden sonra

ICIMOD'u ziyarete Nepal'e gittim.

Orada çok yetenekli ve özverili bilim
insanlarından oluşan bir ekip buldum

ve bana şunları söylediler:

İlk olarak:

Hindukuş-Himalaya buzulları
bir süredir eriyorlarmış.

Örneğin, şu buzulu ele alalım.

Everest Dağı'nda.

Görebildiğiniz gibi bir zamanlar devasa
bir buzulken, buzunun çoğunu kaybetmiş.

İkinci olarak:

Buzullar şu an çok daha hızlı eriyor,

o kadar hızlı ki sadece 1,5 santigrat
derecelik küresel ısınmada

buzulların üçte biri erimiş olacak.

2 santigrat derecelik küresel ısınmada ise

buzulların yarısı yok olabilir.

Eğer şu anki durum aynen devam ederse

buzullarımızın üçte ikisi yok olabilir.

Üçüncü olarak:

Küresel ısınma; dağlarımızın daha çok
yağmur, daha az kar alması demek

ve karın aksine yağmur buzu eritir

ve buzullarımızın sağlığına zarar verir.

Dördüncü olarak:

Bölgedeki kirlilik buzullarımızda
depolanan

kara karbon miktarını artırdı.

Kara karbon, is gibidir.

Sıcaklığı emer

ve buzulların erimesini hızlandırır.

Özetleyecek olursak,

buzullarımız süratle eriyor

ve küresel ısınma da çok daha
hızlı erimelerine neden oluyor.

Peki, bu ne demek?

Bu demek oluyor ki 240 milyon insan,

Hindukuş-Himalaya bölgesinde,

Afganistan, Pakistan, Hindistan, Çin,
Nepal, Bangladeş, Myanmar

ve sevgili ülkem Bhutan da yaşayan
bu insanlar

direkt olarak etkilenecek.

Buzullar eridiğinde,

daha çok yağmur ve daha az kar olduğunda

suyun davranışında muazzam
değişiklikler olacak.

Daha uç olaylar yaşayacağız;

daha şiddetli yağmur, daha çok su baskını,
daha çok toprak kayması,

daha çok buzul gölü taşkınları.

Bütün bunlar dünyanın halihazırda en fakir
insanlarından bazılarının yaşadığı bölgede

hayal edilemeyecek yıkıma neden olacak.

Sadece hemen o çevredeki insanlar
etkilenmeyecek.

Akıntının yönünde yaşayan insanları da
kötü vuracak.

Çünkü onların ana nehirlerinden 10 tanesi

Hindukuş-Himalaya dağlarında doğuyor.

Bu nehirler, akıntı yönünde yaşayan

1,6 milyar insandan fazlasına

sulama ve içme suyu sağlıyor.

Bu beş insanoğlundan biri demek.

İşte bu yüzden Hindukuş-Himalaya dağlarına

ayrıca "Asya'nın su kuleleri" deniyor.

Ama buzullar eridiğinde,

musonlar daha şiddetlendiğinde,

bu nehirler tabii ki taşacak,

suya ihtiyaç olmadığı zamanlarda
seller olurken,

suya en çok ihtiyaç olduğu zamanlarda ise

kuraklık çok yaygın bir hal alacak.

Kısaca, Asya'nın su kulesi
yıkılmış olacak

ve bu insanlığın beşte biri için
felaket olacak.

Bu dünyanın geri kalanının
umrunda olmalı mı?

Mesela, sizin umurunuzda olmalı mı?

Unutmayın, ben de Maldivler'in sular
altında kalabileceğini

duyduğumda umursamamıştım.

Zaten esas mesele de bu değil mi?

Umursamıyoruz.

Kendimiz bizzat etkilenmeden
umursamıyoruz.

Yani, biliyoruz. İklim değişiminin
gerçek olduğunu biliyoruz.

Sert ve dramatik bir değişimle
karşı karşıyayız biliyoruz.

Hızla geldiğini biliyoruz.

Ama yine de çoğumuz

her şey normalmiş gibi davranıyoruz.

Umursamalıyız,

hepimiz,

buzulların erimesinden etkilenenler için
umursamasak bile,

en azından kendimiz için umursamalıyız.

Çünkü Hindukuş-Himalaya dağları,

bütün o bölge, gezegenin nabzı gibi.

Eğer bölge hastalanırsa,

tüm gezegen önünde sonunda acı çeker.

Şimdi,

buzullarımız hızla eriyorken,

bölge sadece hasta değil,

yardım çığlığı da atıyor.

Dünyanın geri kalanını nasıl etkileyecek?

Bariz senaryolardan biri,

sularının olmamasından ya da
geçim kaynaklarının yok olmasından dolayı

göçe zorlanacak on milyonlarca iklim
mültecisinin yaratacağı düzen bozulması.

Hafife alamayacağımız bir diğer senaryo da

olası bir su çatışması

ve bundan doğacak olan üç nükleer gücün
olduğu bir bölgedeki politik düzensizlik:

Çin, Hindistan, Pakistan.

Bölgemizdeki durumun,

bir hükûmetler arası ajansın kurulması
için yeterince vahim olduğuna inanıyorum.

Dünyanın o bölgesinin bir yerlisi olarak,

bugün burada, şunu teklif etmek istiyorum:

Üçüncü Kutup Konseyini kuralım,

yüksek seviyeli hükûmetler arası
bir kurum,

dünyanın üçüncü büyük buz deposunu
korumak olan

tek bir sorumluluk yüklenmiş bir kurum.

Üçüncü Kutup Konseyi

bölgedeki sekiz ülkenin
tamamından oluşacak;

üye ülkeler olarak,

eşit üye ülkeler olarak,

ayrıca oy veremeyenler olarak
temsilci kurumları da

bölgede menfaati olan
ülkeleri de içerebilir.

Ama esas büyük fikir,

tüm paydaşları birlikte çalışmak üzere
bir araya getirmek.

Bir arada buzulların sağlığını
gözlemlemek için çalışmak,

bir arada buzullarımızı koruyacak
politikaları şekillendirmek

ve hayata geçirmek için çalışmak

ve böylece buzullarımıza ihtiyaç duyan
milyarlarca insanı korumak.

Birlikte çalışmak zorundayız,

çünkü küresel düşünüp
yerel hareket etmek

işe yaramıyor.

Bunu Bhutan'da denedik.

Yerel hareket edebilmek için
muazzam fedakârlıklar yaptık

ve her ne kadar bireysel yerel çabalar
önemli olmaya devam edecek olsa da

iklim değişikliğinin saldırısına
karşı koyamazlar.

İklim değişikliğine karşı ayakta
durabilmek için birlikte çalışmalıyız.

Küresel düşünüp
bölgesel hareket etmeliyiz.

Bütün bölge bir araya gelmeli,

birlikte çalışmalı,

birlikte iklim değişikliğine
karşı savaşmalı,

birlikte seslerimizin tekrar
duyulmasını sağlamalıyız.

Bu Hindistan ve Çin'i de içeriyor.

Vites arttırmaları gerekiyor.

Buzullarımızı korumak için yapılacak
savaşı sahiplenmeleri gerekiyor.

Bunun için, bu iki güçlü dev ülkenin

kendi sera gazlarını azaltmaları,

kirliliklerini kontrol altına alıp
savaşa önderlik etmeleri gerekiyor.

İklim değişikliğine karşı küresel savaşa
önderlik etmeleri.

Tüm bunlarda da yenilenmiş bir
aciliyet duygusu ile.

İşte sadece o zaman belki,

bölgemiz ve buzullara bağlı olan
diğer bölgeler

büyük felaketleri önleme şansına
sahip olabilir.

Zaman azalıyor.

Birlikte hareket etmeliyiz, şimdi.

Yoksa, bir sonraki sefer Nepal'in
kabinesi Everest Dağı'nda toplanınca

arkadaki o muhteşem görüntü

biraz farklı görünebilir.

İşte o olursa,

buzullarımız erirse,

yükselen su seviyeleri pekâlâ
Maldivler'i su altında bırakabilir.

Dünyaya SOS sinyali göndermek için

suyun altında kabine toplantısı
yapabilirler

ama ülkeleri varolmaya ancak ve ancak

adaları var oldukça devam edebilir.

Maldivler halen uzakta.

Adaları yaşadığım yerden uzakta.

Ama şimdi, orada olanlara çok daha
yakından dikkat ediyorum.

Çok teşekkür ederim.

(Alkış)