Тивката драма на фотографијата

Докториран економист, Себастијао Салгадо, започнал со фотографирање во своите триесетти години и тоа се претворило во опсесија. Неговите долгогодишни проекти ја покажуваат човечката страна на глобалните приказни кои најчесто вклучуваат смрт, уништување или распад. Тука тој ја раскажува својата длабоко лична приказна за професијата која речиси го убила, и ги прикажува фотографите од своето најново дело наречено „Џенесис“ (Постанок) кои го одзимаат здивот, во кое се документирани заборавените луѓе и места низ светот.

Не сум сигурен дека секој човек овде

е запознаен со моите фотографии.

Сакам да започнам со тоа
што ќе ви покажам неколку слики,

а потоа ќе зборувам.

Морам да ви кажам малку за моето минато,

бидејќи ќе зборувам за тоа

во мојот говор денес.

Роден сум во 1944 во Бразил,

во времињата кога Бразил сеуште
не беше пазарна економија.

Роден сум на фарма,

која беше над 50% дождовна шума.

Прекрасно место.

Живеев со неверојатни птици и животни,

пливав во нашите мали реки со каимани.

Имаше околу 35 семејства кои
живееја на оваа фарма

и сè што произведувавме на
оваа фарма самите го трошевме.

Многу малку работи одеа на пазарот.

Еднаш годишно, единственото
нешто што одеше на пазарот

беа говедата кои ги израснавме

и патувавме околу 45 дена

за да стигнеме до кланицата,

носејќи илјадници грла,

и околу 20 дена враќање назад

за повторно да стигнеме на нашата фарма.

Кога имав 15 години,

морав да го напуштам ова место

и да одам во малку поголем град
-- многу поголем --

каде ја завршив втората
половина од средно училиште.

Таму научив различни нешта.

Бразил почна да се урбанизира,
индустријализира,

и ја познавав политиката.
Станав малку радикален,

бев член на левичарските партии,

и станав активист.

Отидов на факултет за да станам економист.

Магистрирав економија.

Најважното нешто во мојот живот

исто така се случи тогаш.

Запознав една неверојатна девојка

која ми стана доживотен најдобар пријател

и мој соработник во сè
што сум направил до сега,

мојата сопруга, Лејла Веник Салгадо.

Бразил многу се радикализира.

Напорно се боревме против диктатурата,

во тој момент беше неопходно за нас

или да останеме во тајност
со оружја во рацете,

или да го напуштиме Бразил.
Бевме многу млади,

а нашата организација сметаште
дека е подобро за нас да си одиме,

и заминавме во Франција

каде докторирав економија,

а Лејла стана архитект.

Работев за инвестициска банка.

Бевме на многу патувања,
го финансиравме развојот,

економски проекти во Африка
со Светската Банка.

И еден ден фотографијата целосно
ми го освои животот.

Станав фотограф,

напуштив сè и станав фотограф

и почнав да го фотографирам

она што беше важно за мене.

Многумина ми велат дека сум фоторепортер,

дека сум фотограф-антрополог,

дека сум фотограф-активист.

Но, јас направив многу повеќе од тоа.

Го поистоветував фотографирањето
со мојот живот.

Целожно живеев за фотографирањето

правев долгорочни проекти,

и сакам да ви покажам само неколку слики,

ќе видите во друштвените проекти,

тогаш издадов многу книги

за овие фотографии,

но сега ќе ви покажам само неколку.

Во деведесеттите, од 1994 до 2000,

фотографирав приказна наречена Миграции.

Стана книга. Стана шоу.

Но во времето кога го фотографирав ова,

минував низ многу тежок период
од мојот живот, претежно во Руанда.

Во Руанда видов тотална бруталност.

Гледав по илјадници смртни случаи дневно.

Ја изгубив надежта во човечкиот вид.

Не верував дека е можно да
продолжиме да живееме,

a и ме нападнаа сопствените стафилококи.

Бев инфициран насекаде.

Кога имав односи со мојата жена,
од мене не излегуваше сперма,

туку крв.

Отидов на доктор во Париз,

му кажав дека сум многу болен.

Тој долго ме испитуваше
и ми рече: „Себастијан,

не си болен, твојата простата е совршена.

Она што се случило, си видел толку многу
смртни случаи што и самиот умираш.

Мораш да престанеш. Престани.

Мораш да престанеш бидејќи
во спротивно, ќе умреш.“

И решив да престанам.

Ме вознемируваше фотографирањето,

и сè на светот,

и одлучив да се вратам
онаму каде се родив.

Беше голема случајност.

Беше периодот кога моите родители остареа.

Имам седум сестри. Јас сум
единствениот маж во семејството,

и тие заедно ја донесоа одлуката

да ни го препишат имотот
на Лејла и мене.

Кога ја добивме земјата,
беше мртва исто колку и јас.

Кога бев дете, беше повеќе
од 50% дождовна шума.

Кога ја добивме земјата,

на целото подрачје имаше помалку од

пола процент дождовна шума.

Поради развојот на Бразил,

уништивме многу голем дел од нашата шума.

Исто како што направивте вие во САД

или во Индија и секаде на планетата.

Поради нашиот развој,

дојдовме до огромна контрадикција

и уништивме сè околу нас.

Оваа фарма која имаше над
илјадници грла говеда

сега имаше само неколку стотици,

и не знаевме што да правиме.

Лејла доби една
неверојатна, луда идеја.

Таа рече, зошто да не ја вратиме
дождовната шума што беше тука претходно?

Велиш дека си бил роден во рај.

Ајде повторно да го направиме рајот.

И отидов да видам еден добар пријател,

шумарски инженер

да ни подготви проект,

и почнавме. Започнавме да садиме, и

првата година изгубивме многу
дрвја, втората година помалку,

и полека, полека оваа мртва
земја почна да се прераѓа.

Почнавме да садиме стотици
и илјадници дрвја,

само локални видови, само домашни видови,

изградивме екосистем идентичен
на оној кој беше уништен,

и животот почна да се враќа
на неверојатен начин.

Беше неопходно за нас да
ја претвориме нашата земја

во национален парк.

Тоа го направивме. Ја вративме
природата во оваа земја.

Стана национален парк.

Формиравме институција
наречена Instituto Terra,

и направивме голем проект
за да собереме пари.

Тука во Лос Анџелес, во
заливот во Сан Франциско,

започна да се одбива од даноците во САД.

Собравме пари во Шпанија,
Италија и многу во Бразил.

Работевме со многу компании во Бразил

што вложија пари во овој
проект, а и владата.

Животот се враќаше, а јас
имав голема желба

да се вратам на фотографијата,
повторно да фотографирам.

Овој пат, не сакав да ја фотографирам

единствената врста на животни која ја
фотографирав целиот мој живот: нас.

Сакав да ги фотографирам другите животни,

да ги фотографирам пејзажите,

да нè фотографирам нас, но од почетокот,

од времето кога живеевме
во рамнотежа со природата.

Така и почнав. Започнав
на почетокот на 2004,

и завршив на крај на 2011.

Направивме неверојатна
количина на фотографии,

а резултатот - Лејла ги дизајнираше
сите мои книги и сите мои говори.

Таа е креаторот на сите говори.

Со овие фотографии сакаме

да отвориме дискусија за она
недопреното што го имаме на планетата

и што мора да задржиме на оваа планета

доколку сакаме да живееме, да имаме
некаква рамнотежа во животот.

И сакав да нè видам нас

кога сме го користеле
каменот како орудија.

Сеуште постоиме. Мината недела бев

во Националната Индијанска
Фондација во Бразил,

и само во Амазон има околу 110 групи

Индијанци со кои сеуште немаме контакт.

Во смисла на тоа, мора
да ги зачуваме шумите.

И со овие фотографии, се
надевам дека може да креираме

систем од информации.

Се обидовме да ја прикажеме
планетата на нов начин

и сега сакам да ви покажам неколку слики

од овој проект.

Ова - (Аплауз) -

Многу ви благодарам.

Мора напорно да се бориме за ова

да остане онака како што е.

Но, постои и уште нешто кое мора
заедно одново да го изградиме,

да формираме друштво, модерно
семејство од друштва,

од овде не можеме да се вратиме назад.

Но ние создаваме неверојатна
контрадикторност.

За да го изградиме сè ова,
уништуваме многу.

Нашата шума во Бразил, древната шума

која беше голема колку Калифорнија,

денес е 93% уништена.

Овде на западниот брег и вие
сте ги уништиле вашите шуми.

И овде. Шумите со црвени дрвја исчезнаа.

Многу брзо исчезнаа.

Доаѓајќи тука од Атланта пред два дена

летав преку пустини

кои самите сме ги напрaвиле
со сопствените раце.

Индија нема веќе дрјва, ниту Шпанија.

Мора да ги обновиме сите овие шуми.

Тоа е суштината на нашите
животи, овие шуми.

Мора да дишеме.
Единствената фабрика

која може да го претвори
јаглеродниот-диоксид во кислород,

се шумите.

Единствените машини способни
да го заробат јаглеродот

кој го произведуваме,

дури и кога ќе го намалиме, што
и да правиме, произведуваме CO2,

се дрвјата.

Пред три или четири недели
го поставив прашањето -

видовме во весниците

милиони риби умреле во Норвешка.

Недостаток на кислород во водата.

Се запрашав, ако за момент

недостасува кислород за сите
животниски видови,

вклучувајќи го и нашиот -- тоа би
било многу сложено за нас.

За водениот систем, дрвјата се неопходни.

Ќе ви дадам краток пример
кој лесно ќе го разберете.

Вие среќници кои имате
многу коса на главата,

ако се истуширате, ви треба

два или три часа за да ја исушите косата

доколку не употребите фен.

Мене ми треба една минута и сум сув.
Исто е и со дрвјата.

Дрвјата се косата на нашата планета.

Кога врне дожд во места без дрвја,

само за неколку минути,
водата стига до потокот,

носи земја, уништувајќи
го нашиот извор за вода,

ги уништува реките и влажноста

не може да се задржи.

Кај дрвјата, кореновиот
систем ја задржува водата.

Сите гранки од дрвјата, лисјата кои паѓаат

прават влажна површина

и со месеци се под вода, стигаат до реките

и го одржуваат нашиот извор, нашите реки.

Ова е најважното нешто,

кога ќе сфатиме дека водата ни е
потребна за секоја активност во животот.

Сега за крај сакам да ви покажам

неколку фотографии кои за мене

се многу важни во таа насока.

Се сеќавате дека ви кажав

кога ја добив фармата од моите родители

таа фарма беше мојот рај.

Земјата потполно уништена и
исушена од ерозијата.

Но, на оваа слика можете да видите,

започнавме да градиме едукативен центар

кој стана прилично голем центар за
заштита на околината во Бразил.

Но, во оваа слика можете да
видите многу мали точки.

Кај секоја точка, ние засадивме дрво.

Има илјадници дрвја.

Сега ќе ви ги покажам
фотографиите од истото место

пред два месеци.

(Аплауз)

На почетокот ви кажав дека беше

неопходно да засадиме околу
2.5 милиони дрвја

од околу 200 различни врсти

за одново да го изградиме екосистемот.

И ќе ви ја покажам последната фотографија.

Сега имаме 2 милиони дрвја.

Правиме секвестрација

на околу 100,000 тони
јаглерод со овие дрвја.

Мои пријатели, многу е лесно да се
направи тоа. Ние го направивме, зарем не?

Поради несреќата која ми се случи мене,

се вративме и изградивме екосистем.

Верувам дека сите ние во оваа просторија,

имаме ист интерес

и овој модел кој го креиравме во Бразил

може да го пренесеме и тука.

Можеме да го примениме секаде.

И верувам дека можеме тоа
да го направиме заедно.

Ви благодарам многу.

(Аплауз)