Return to Video

ისტორიის 2600 წელი ერთ ნივთში

  • 0:00 - 0:02
    ჩვენს შექმნილ ნივთებს
  • 0:02 - 0:05
    ერთი მთავარი თვისება აქვთ...
  • 0:05 - 0:07
    ისინი ჩვენზე ხანგრძლივად ცხოვრობენ.
  • 0:07 - 0:09
    ჩვენ ვკვდებით, ისინი კი რჩებიან;
  • 0:09 - 0:12
    ჩვენ ერთი სიცოცხლე გვაქვს, მათ კი უამრავი
  • 0:12 - 0:15
    და თითოეულ სიცოცხლეში
    შეიძლება სხვადასხვა მნიშვნელობა ჰქონდეთ.
  • 0:15 - 0:18
    რაც იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ ყველას
    ერთი ბიოგრაფია გვაქვს,
  • 0:18 - 0:20
    მათ კი - ბევრი.
  • 0:20 - 0:22
    ამ დილით, მინდა ერთი კონკრეტული საგნის,
  • 0:22 - 0:25
    ერთი განსაკუთრებული ნივთის,
  • 0:25 - 0:28
    ერთ ისტორიაზე, ბიოგრაფიაზე...
  • 0:28 - 0:30
    უფრო სწორად ბიოგრაფიებზე ვისაუბრო.
  • 0:30 - 0:32
    გეთანხმებით,
  • 0:32 - 0:34
    რომ მაინცდამაინც განსაკუთრებულად
    არ გამოიყურება.
  • 0:34 - 0:37
    იგი დაახლოებით რაგბის ბურთის ზომისაა.
  • 0:37 - 0:39
    თიხისგანაა დამზადებული
  • 0:39 - 0:41
    და გარეგნულად
  • 0:41 - 0:44
    ცილინდრის ფორმა აქვს,
  • 0:44 - 0:46
    დაფარულია მჭიდრო წარწერებით
  • 0:46 - 0:49
    და შემდეგ გამომშრალია მზეზე.
  • 0:49 - 0:51
    როგორც თქვენ ხედავთ,
  • 0:51 - 0:53
    მცირე ნაწილი მომტვრეულია,
  • 0:53 - 0:55
    რაც დიდად გასაკვირი არცაა,
  • 0:55 - 0:58
    რადგან იგი 2500 წლის წინ დაამზადეს
  • 0:58 - 1:00
    და 1879 წელს
  • 1:00 - 1:02
    არქეოლოგიური გათხრების დროს აღმოაჩინეს.
  • 1:02 - 1:04
    მაგრამ დღეს,
  • 1:04 - 1:06
    ჩემი აზრით, ეს ნივთი
  • 1:06 - 1:08
    ახლო აღმოსავლეთის პოლიტიკაში
  • 1:08 - 1:10
    მთავარ როლს თამაშობს.
  • 1:10 - 1:12
    ეს არის ნივთი
  • 1:12 - 1:14
    მომაჯადოვებელი ისტორიებით,
  • 1:14 - 1:18
    და ეს ისტორიები დღემდე გრძელდება.
  • 1:18 - 1:20
    ეს ისტორია
  • 1:20 - 1:24
    ირან-ერაყის ომის დროს დაიწყო
  • 1:24 - 1:26
    როცა განვითარებულმა მოვლენებმა
  • 1:26 - 1:28
    საბოლოოდ
  • 1:28 - 1:30
    უცხო ძალების მიერ
  • 1:30 - 1:32
    ერაყში შეჭრა,
  • 1:32 - 1:34
    დესპოტი მმართველის ჩამოგდება
  • 1:34 - 1:37
    და რეჟიმის მყისიერი ცვლა გამოიწვია.
  • 1:37 - 1:38
    და მე სწორედ
  • 1:38 - 1:41
    ამ მოვლენათა თანმიმდევრობის
    ერთი ეპიზოდით მინდა დავიწყო,
  • 1:41 - 1:44
    რომელიც ბევრმა თქვენგანმა კარგად იცის.
  • 1:44 - 1:46
    ესაა ბალთაზარის ნადიმი,
  • 1:46 - 1:48
    რადგანაც ჩვენ ირან-ერაყის
  • 1:48 - 1:51
    ძვ.წ. 530 წელს მომხდარ ომზე ვსაუბრობთ.
  • 1:51 - 1:53
    პარალელები
  • 1:53 - 1:55
    ძვ.წ. 539 და ახ.წ. 2003 წელს
  • 1:55 - 1:58
    მომხდარ მოვლენებს შორის
  • 1:58 - 2:00
    გასაოცარია.
  • 2:00 - 2:02
    ეკრანზე ხედავთ რემბრანტის ნახატს,
  • 2:02 - 2:04
    რომელიც ამჟამად ლონდონის
    ეროვნულ გალერეაშია.
  • 2:04 - 2:07
    მასზე დანიელ წინასწარმეტყველის
    ტექსტის ილუსტრაციაა
  • 2:07 - 2:09
    ებრაული ბიბლიიდან.
  • 2:09 - 2:11
    ეს ისტორია მეტ-ნაკლებად ალბათ ყველამ იცით.
  • 2:11 - 2:14
    ბალთაზარი, ნაბუქოდონოსორის ვაჟია.
  • 2:14 - 2:17
    ნაბუქოდონოროსმა ისრაელი დაიპყრო,
    იერუსალიმი გაძარცვა,
  • 2:17 - 2:19
    ხალხი შეიპყრო
  • 2:19 - 2:21
    და ებრაელები ბაბილონში დააბუნა.
  • 2:21 - 2:24
    მან არა მხოლოდ ებრაელები წაიყვანა,
    არამედ ტაძრის ჭურჭელიც წაიღო.
  • 2:24 - 2:27
    მან გაძარცვა და შებღალა ტაძარი
  • 2:27 - 2:30
    და იერუსალიმის ტაძრის ოქროს
    დიდებული ჭურჭელი
  • 2:30 - 2:33
    ბაბილონში წაიღო.
  • 2:33 - 2:35
    ერთხელაც, მისმა ვაჟმა, ბალთაზარმა
  • 2:35 - 2:37
    ნადიმის გამართვა გადაწყვიტა.
  • 2:37 - 2:39
    ნადიმი რომ უფრო დიდებული გამოსულიყო,
  • 2:39 - 2:42
    მან დანარჩენ გასართობს
    ცოტა მკრეხელობაც დაამტა
  • 2:42 - 2:45
    და ტაძრის ჭურჭელი გამოიტანა.
  • 2:45 - 2:48
    ამ დროს იგი უკვე ომობდა ირანელებთან,
  • 2:48 - 2:50
    სპარსეთის მეფესთან.
  • 2:50 - 2:53
    და იმ ღამით, როგორც დანიელი გვიყვება,
  • 2:53 - 2:55
    შუა ნადიმის დროს
  • 2:55 - 2:58
    ხელი გამოჩნდა და კედელზე დაწერა,
  • 2:58 - 3:01
    "სასწორზე აიწონე და მსუბუქი აღმოჩნდი,
  • 3:01 - 3:03
    გაიყო შენი სამეფო
  • 3:03 - 3:05
    და მიდიელებსა და სპარსელებს მიეცა იგი"
  • 3:05 - 3:07
    და იმავე ღამეს,
  • 3:07 - 3:11
    სპარსეთის მეფე კიროსი, ბაბილონში შეიჭრა
  • 3:11 - 3:16
    და ბალთაზარის მმართველობა დასრულდა.
  • 3:16 - 3:18
    რა თქმა უნდა
  • 3:18 - 3:20
    ეს უდიდესი მოვლენაა
  • 3:20 - 3:21
    ებრაელი ხალხის ისტორიაში.
  • 3:21 - 3:24
    ეს დიდებული ისტორიაა.
    ისტორია, რომელიც ყველამ ვიცით.
  • 3:24 - 3:27
    გამოთქმა:"წარწერა კედელზე"
    (The writing on the wall)
  • 3:27 - 3:29
    როგორც ცუდის მომასწავებელი,
    ყოველდღიური ენი ნაწილი გახდა
  • 3:29 - 3:31
    რაც შემდეგ მოხდა
  • 3:31 - 3:33
    აღსანიშნავია
  • 3:33 - 3:35
    და ჩვენი ცილინდრიც
  • 3:35 - 3:37
    სწორედ ამ დროს შემოდის ისტორიაში.
  • 3:37 - 3:39
    სპარსეთის მეფე კიროსი
  • 3:39 - 3:41
    ბაბილონში უომრად შევიდა
  • 3:41 - 3:43
    და ბაბილონის დიდებული იმპერია,
  • 3:43 - 3:45
    რომელიც ცენტრალური სამხრეთ ირანიდან
  • 3:45 - 3:47
    ხმელთაშუა ზღვამდე იყო გადაჭიმული
  • 3:47 - 3:49
    ხელში ჩაიგდო.
  • 3:49 - 3:53
    ამ დროს კიროსმა გამოსცა ბრძანება.
  • 3:53 - 3:56
    და სწორედ ესაა ცილინდრი,
  • 3:56 - 3:59
    ბრძანება, ღვთის კურთხევით შერჩეული
    მმართველისა,
  • 3:59 - 4:03
    რომელმაც ჩამოაგდო ერაყელი დესპოტი
  • 4:03 - 4:05
    და ხალხისთვის
    თავისუფლების დაბრუნება სურდა.
  • 4:05 - 4:07
    ჟღერადი ბაბილონურით...
  • 4:07 - 4:09
    იქ ბაბილონურ ენაზე ეწერა...
  • 4:09 - 4:12
    ის ამბობს: "მე ვარ კიროსი, სამყაროს მეფე,
  • 4:12 - 4:14
    დიდებული და ძლევამოსილი მეფე,
  • 4:14 - 4:18
    მეფე ბაბილონისა და მეფე
    მსოფლიოს ოთხივე მხარისა".
  • 4:18 - 4:21
    როგორც ხედავთ, გაზვიადებას არ ერიდებიან.
  • 4:21 - 4:23
    ეს ალბათ,
  • 4:23 - 4:25
    გამარჯვებული ჯარის
  • 4:25 - 4:27
    პირველი პრეს-რელიზია
  • 4:27 - 4:29
    რაც კი არსებობს
  • 4:29 - 4:31
    და როგორც ვნახავთ,
  • 4:31 - 4:34
    ძალიან გამოცდილი
    პიარ კონსულტანტების მიერაა დაწერილი.
  • 4:34 - 4:37
    ამიტომ, გაზვიადება დიდად გასაკვირი არცაა.
  • 4:37 - 4:39
    მაშ, დიდებული მეფე, ძლევამოსილი მეფე,
  • 4:39 - 4:42
    მსოფლიოს ოთხივე მხარის მეფე რის
    გაკეთებას აპირებს?
  • 4:42 - 4:45
    ის შემდეგ ამბობს,
    რომ ბაბილონის დაპყრობისთანავე,
  • 4:45 - 4:48
    ყველა ხალხებს ვინც ბაბილონელებმა...
  • 4:48 - 4:50
    ნაბუქოდონოროსმა და ბალთაზარმა
  • 4:50 - 4:52
    დაიპრეს და დაიმონეს
  • 4:52 - 4:54
    გაათავისფლებს.
  • 4:54 - 4:56
    ის მათ თავიანთ ქვეყნებში
    დაბრუნების უფლებას მისცემს.
  • 4:56 - 4:58
    და ყველაზე მთავარი,
  • 4:58 - 5:00
    იგი მისცემს მათ უფლებას,
    რომ აღადგინონ
  • 5:00 - 5:02
    ღმერთები, ქანდაკებები,
  • 5:02 - 5:04
    ტაძრის ჭურჭელი,
  • 5:04 - 5:06
    რომლებიც ჩამოართვეს.
  • 5:06 - 5:10
    და ხალხებს, ვინც კი ბაბილონელებმა
    შეავიწროვეს და გადაასახლეს
  • 5:10 - 5:12
    სახლში დააბრუნებს
  • 5:12 - 5:14
    და თავიანთ ღმერთებსაც თან წაიღებენ.
  • 5:14 - 5:17
    ისინი ისევ შეძლებენ საკუთარი
    საკურთხევლების აღდგენას
  • 5:17 - 5:19
    და თავიანთი ღმერთების თაყვანისცემას,
  • 5:19 - 5:22
    საკუთარი წესებითა და საკუთარ ტერიტორიაზე.
  • 5:22 - 5:24
    ეს არის ბრძანებულება,
  • 5:24 - 5:27
    ეს ნივთი არის იმის მტკიცებულება,
  • 5:27 - 5:29
    რომ ბაბილონში გაძევების შემდეგ,
  • 5:29 - 5:31
    ებრაელებს,
  • 5:31 - 5:34
    რომლებმაც წლები გაატარეს ბაბილონის
    მდინარეებთან
  • 5:34 - 5:37
    და იერუსალიმის გახსენებისას
    ცრემლებად იღვრებოდნენ,
  • 5:37 - 5:40
    სახლში დაბუნების უფლება მიეცათ.
  • 5:40 - 5:42
    მათ იერუსალიმში დაბრუნებისა
  • 5:42 - 5:44
    და ტაძრის თავიდან აშენების უფლება მიეცათ.
  • 5:44 - 5:46
    ამ დოკუმენტს ებრაელების ისტორიაში
  • 5:46 - 5:48
    ცენტრალური ადგილი უჭირავს.
  • 5:48 - 5:52
    "ნეშტთა" და "ეზრას" წიგნები
    ებრაული ბიბლიიდან
  • 5:52 - 5:54
    მკაფიოდ მოგვითხრობს ამაზე.
  • 5:54 - 5:56
    ეს არის იგივე ისტორიის
  • 5:56 - 5:57
    ებრაული ვერსია.
  • 5:59 - 6:01
    "ასე ამბობს კიროსი, სპარსეთის მეფე:
  • 6:01 - 6:04
    'ქვეყნის ყველა სამეფო მე მიბოძა უფალმა,
    ცათა ღმერთმა,
  • 6:04 - 6:05
    და დამავალა
  • 6:05 - 6:07
    მისთვის სახლის აგება იერუსალიმში
  • 6:07 - 6:09
    ვინც თქვენს შორის მისი ერიდან არის,
  • 6:09 - 6:11
    უფალი, მისი ღმერთი, იყოს მასთან,
  • 6:11 - 6:14
    და წავიდეს!?
  • 6:14 - 6:16
    'წავიდეს' — aaleh
  • 6:16 - 6:19
    მთავარი ელემენტი,
  • 6:19 - 6:21
    მაინც დაბრუნებაა.
  • 6:21 - 6:23
    იუდაიზმში ცხოვრების
  • 6:23 - 6:25
    ცენტრალური ნაწილია.
  • 6:25 - 6:28
    როგორც ყველამ ვიცით,
    გადასახლებიდან დაბრუნებამ,
  • 6:28 - 6:29
    მეორე ტაძარმა,
  • 6:29 - 6:31
    იუდაიზმს ახალი ფორმა შესძინა.
  • 6:31 - 6:33
    და ეს ცვლილება,
  • 6:33 - 6:35
    ეს დიდებული ისტორიული მომენტი,
  • 6:35 - 6:39
    რომელიც სპარსეთის მეფის
    კიროსის მეოხებით მოხდა,
  • 6:39 - 6:42
    ბიბლიაში ივრითითაა მოთხრობილი
  • 6:42 - 6:45
    და თიხაზე კი - ბაბილონურად.
  • 6:45 - 6:47
    ორი დიდებული ტექსტი,
  • 6:47 - 6:49
    მაგრამ რა ხდება პოლიტიკაში?
  • 6:49 - 6:51
    რაც ამ მხრივ ხდებოდა,
  • 6:51 - 6:54
    ეს იყო ფუნდამენტური ძვრა
    ახლო აღმოსავლეთის ისტორიაში.
  • 6:54 - 6:57
    ირანის იმპერია, მიდია და სპარსეთი
  • 6:57 - 6:59
    კიროსის გავლენის ქვეშ გაერთიანდა
  • 6:59 - 7:03
    და მსოფლიოს პირველი დიდებული
    იმპერია გახდა.
  • 7:03 - 7:06
    ეს პროცესი კიროსმა
    ძვ.წ. 530-იან წლებში დაიწყო
  • 7:06 - 7:10
    და მისი ვაჟის დარიუსის დროს კი,
  • 7:10 - 7:13
    მთელი აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ტერიტორია
  • 7:13 - 7:15
    სპარსეთის კონტოლის ქვეშ მოექცა.
  • 7:15 - 7:17
    რეალურად, ეს იმპერია
  • 7:17 - 7:19
    არის ახლანდელი ახლო აღმოსავლეთი
  • 7:19 - 7:22
    და სწორედ მან მისცა ახლო აღმოსავლეთს
    ის ფორმა რაც დღეს აქვს.
  • 7:22 - 7:25
    ეს იყო, იმ დროისთვის მსოფლიოს ისტორიაში
    ყველაზე დიდი იმპერია.
  • 7:25 - 7:27
    კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი ისაა,
  • 7:27 - 7:28
    რომ ეს იყო პირველი
  • 7:28 - 7:30
    მულტიკულტურული, მულტირელიგიური
  • 7:30 - 7:32
    დიდი მასშტაბის სახელმწიფო.
  • 7:32 - 7:34
    ის სრულიად ახლებურად უნდა ემართათ
  • 7:34 - 7:36
    და სხვადასხვა ენაზე უნდა ემართათ.
  • 7:36 - 7:39
    ის ფაქტი, რომ ეს ბრძანებულება
    ბაბილონურ ენაზეა, სწორედ ამაზე მეტველებს.
  • 7:39 - 7:42
    მას უნდა ეღიარებინა მათი
    განსხვავებული წეს-ჩვეულებები.
  • 7:42 - 7:45
    განსხვავებული ხალხები, განსხვავებული
    რელიგიები და სარწმუნოებები.
  • 7:45 - 7:47
    კიროსი ყველა ამ ფაქტორს სცემდა პატივს.
  • 7:47 - 7:49
    კიროსმა შექმნა მოდელი,
  • 7:49 - 7:51
    თუ როგორ უნდა მართო დიდი,
  • 7:51 - 7:56
    მულტინაციონალური, მულტირელიგიური
    და მულტიკულტურული საზოგადოება.
  • 7:56 - 7:58
    და ამ ყველაფრის შედეგად შეიქმნა იმპერია,
  • 7:58 - 8:01
    რომელიც ეკრანზე ნაჩვენებ
    ტერიტორიებს მოიცავდა
  • 8:01 - 8:04
    და რომელმაც 200 წელი
    სტაბილურობაში იარსება,
  • 8:04 - 8:07
    სანამ ალქსანდრე მაკედონელმა არ დაარღვია.
  • 8:07 - 8:09
    რამაც ახლო აღმოსავლეთის
    ერთობის ოცნება დაასამარა
  • 8:09 - 8:12
    ისეთი ერთობის, სადაც განსხვავებული
    რწმენის ადამიანები
  • 8:12 - 8:13
    ერთად იცხოვრებდნენ.
  • 8:13 - 8:15
    ამ ყველაფერს ბერძნულმა შემოსევებმა
    დაუსვეს წერტილი.
  • 8:15 - 8:18
    და ცხადია, ალექსანდრემ ვერ შეძლო
    მმართველობის შენარჩუნება
  • 8:18 - 8:20
    და იგი დაქუცმაცდა.
  • 8:20 - 8:22
    თუმცა, ის რასაც კიროსი წარმოადგენდა
  • 8:22 - 8:24
    კვლავ მთავარ ფაქტორად რჩება.
  • 8:24 - 8:27
    ბერძენი ისტორიკოსი ქსენოფონტე
  • 8:27 - 8:29
    თავის წიგნში "კიროპედია"
  • 8:29 - 8:31
    კიროსს, როგორც დიდებულ
    მმართველს ახასიათებს.
  • 8:31 - 8:34
    და მას შემდეგ ევეროპის ისტორიაში,
  • 8:34 - 8:37
    კიროსი ნიმუშად დარჩა.
  • 8:37 - 8:39
    ეს მე-16 საუკუნის სურათია,
  • 8:39 - 8:41
    რომელიც გვაჩვენებს,
    თუ რამდენად დიდი იყო
  • 8:41 - 8:44
    მისდამი პატივისცემა.
  • 8:44 - 8:46
    ქსენეფონტეს წიგნი კიროსის შესახებ,
  • 8:46 - 8:49
    თუ როგორ უნდა მართო
    მრავალნაირი საზოგადოება,
  • 8:49 - 8:51
    ერთ-ერთი დიდებული სახელმძღვანელოა,
  • 8:51 - 8:54
    რომელიც ამერიკული რევოლუციის
    დამფუძვნებელი მამებისთვის
  • 8:54 - 8:55
    შთაგონების წყარო გახდა.
  • 8:55 - 8:57
    ჯეფერსონი, კიროსის იდეალების
  • 8:57 - 8:59
    დიდი ტაყვანისმცემელი იყო,
  • 8:59 - 9:01
    რაზეც მეტყველებს მე-18 საუკუნის იდეალები,
  • 9:01 - 9:03
    თუ როგორ იქმნება რელიგიური ტოლერანტობა
  • 9:03 - 9:06
    ახალ სახელმწიფოში.
  • 9:08 - 9:10
    ამ დროს კი, ბაბილონში,
  • 9:10 - 9:12
    საქმეები არც ისე კარგად მიდიოდა.
  • 9:12 - 9:15
    ალექსანდრეს შემდეგ, სხვა იმპერიები,
  • 9:15 - 9:18
    ბაბილონი დასუსტდა, ნანგრევებად იქცა
  • 9:18 - 9:22
    და დიდებული ბაბილონის იმპერიის კვალი
  • 9:22 - 9:24
    1879 წლამდე იკარგება,
  • 9:24 - 9:27
    სანამ ბრიტანეთის მუზეუმის მიერ
  • 9:27 - 9:30
    ბაბილონში ჩატერებული გათხრების
    შედეგად ცილინდრს აღმოაჩენდნენ.
  • 9:30 - 9:33
    ახლა კი ის, ახალ ისტორიაში შედის.
  • 9:33 - 9:35
    ის შედის მე-19 საუკუნის შუაში არსებულ
  • 9:35 - 9:37
    დიდ კამათში, იმის შესახებ,
  • 9:37 - 9:40
    არის თუ არა სანდო ბიბლია?
    უნდა ვენდოთ თუ არა ამ წყაროს?
  • 9:40 - 9:42
    მხოლოდ ებრაული ბიბლიიდან ვიცით,
  • 9:42 - 9:44
    რომ კიროსის ბრძანებულებით
  • 9:44 - 9:46
    ებრაელები დაბრუნდნენ.
  • 9:46 - 9:48
    სხვა მტკიცებულება არ გაგვაჩნია.
  • 9:48 - 9:50
    და უცებ, გამოჩნდა ეს ცილინდრი.
  • 9:50 - 9:52
    რამაც დიდი აღფრთოვანება გამოიწვია,
  • 9:52 - 9:54
    იმ ხალხში, ვისაც ბიბლიის სჯეროდა
  • 9:54 - 9:56
    და ევოლუციისა და გეოლოგიის გამო
  • 9:56 - 9:58
    რწმენა შეერყა.
  • 9:58 - 10:00
    ეს კი იყო მკიცებულება იმასა,
  • 10:00 - 10:02
    რომ ბიბლიაში ისტორული სიმართლე ეწერა.
  • 10:02 - 10:05
    ეს მე-19 საუკუნის მნიშვნელოვანი მომენტია.
  • 10:05 - 10:10
    თუმცა... და ცხადია აქ ვითარება რთულდება...
  • 10:10 - 10:12
    ფაქტები სწორი იყო
  • 10:12 - 10:15
    არქეოლოგიის წყალობით,
  • 10:15 - 10:18
    მაგრამ ინტერპრეტაცია ბევრად რთული იყო,
  • 10:18 - 10:21
    რადგან ცილინდრზე და
    ებრაულ ბიბლიაში არსებული განმარტება,
  • 10:21 - 10:23
    ერთ მთავარ საკითხში განსხვავდებოდა.
  • 10:23 - 10:25
    ბაბილონური ცილინდრი,
  • 10:25 - 10:27
    ბაბილონის დიდი ღმერთის,
  • 10:27 - 10:29
    მარდუკის მღვდლების მიერ იქნა დაწერილი,
  • 10:29 - 10:31
    და გასაკვირი არცაა,
  • 10:31 - 10:33
    როცა ისინი წერენ,
    რომ ეს ყველაფერი მარდუკმა მოახდინა.
  • 10:33 - 10:36
    "ვთვლით, რომ მარდუკმა
    სახელით მიმართა კიროსს"
  • 10:36 - 10:39
    მარდუკი ხელს ჰკიდებს კიროსს
  • 10:39 - 10:41
    და მოუწოდებს მას მწყემსოს მისი ხალხი
  • 10:41 - 10:44
    და ბაბილონს აძლევს მართვაში.
  • 10:44 - 10:46
    მარდუკმა უთხრა კიროსს,
  • 10:46 - 10:48
    რომ ის გააკეთებდა დიდებულ
    და კეთილ საქმეს,
  • 10:48 - 10:50
    როგორც ხალხის გათავისუფლებაა.
  • 10:50 - 10:52
    სწორედ ესაა, რის გამოც უნდა ვუმადლოდეთ
  • 10:52 - 10:54
    და თაყვანს ვცემდეთ მარდუკს.
  • 10:54 - 10:56
    ებრაელი მწერლები,
  • 10:56 - 10:58
    ძველ აღთქმაში,
  • 10:58 - 11:01
    ალბათ არ გაგიკვირდებათ,
  • 11:01 - 11:03
    ამ მომენტს სხვაგვარად უყურებენ.
  • 11:03 - 11:05
    მათთვის, ცხადია, ამ ყველაფრის გამკეთებელი
  • 11:05 - 11:07
    მარდუკი ვერ იქნებოდა.
  • 11:07 - 11:09
    ეს მხოლოდ იეჰოვა შეიძლება ყოფილიყო.
  • 11:09 - 11:11
    ასე რომ ესაიას წიგნში,
  • 11:11 - 11:13
    დიდებული ტექსტებია,
  • 11:13 - 11:15
    რომელშიც ეს ყველაფერი
  • 11:15 - 11:16
    არა მარდუკს,
  • 11:16 - 11:19
    არამედ ისრაელის მაღალ ღმერთს მიეწერება.
  • 11:19 - 11:21
    ისრაელის მაღალმა ღმერთმაც
  • 11:21 - 11:23
    სახელით იხმო კიროსი,
  • 11:23 - 11:26
    მანაც ჩაკიდა ხელი
  • 11:26 - 11:28
    და მანაც მოუწოდა
    თავისი ხალხის მწყემსობისკენ.
  • 11:28 - 11:30
    ეს ერთი მოვლენის, ორი განსხვავებული
  • 11:30 - 11:34
    სამღვდელოების მიერ მითვისების,
    შესანიშნავი მაგალითია.
  • 11:34 - 11:36
    პოლიტიკური ფაქტის ორი განსხვავებული
  • 11:36 - 11:38
    რელიგიის მიერ ხელში ჩაგდება.
  • 11:38 - 11:40
    ღმერთი, ვიცით,
  • 11:40 - 11:42
    რომ ჩვეულებრივ დიდი ბატალიონების მხარესაა,
  • 11:42 - 11:45
    მაგრამ ისმის კითხვა, რომელი ღმერთი იყო ეს?
  • 11:45 - 11:47
    და ამ დავამ ყველა ააღელვა
  • 11:47 - 11:49
    მე-19 საუკუნეში,
  • 11:49 - 11:51
    როცა მიახვედრა, რომ ებრაული ბიბლია
  • 11:51 - 11:54
    უფრო ფართე რელიგიური სამყაროს ნაწილია.
  • 11:54 - 11:56
    ასევე ცხადია,
  • 11:56 - 11:59
    რომ ცილინდრი ესაიას წიგნზე ძველია,
  • 11:59 - 12:01
    მიუხედავად ამისა, იეჰოვას სიტყვები
  • 12:01 - 12:03
    ძალიან ჰგავს
  • 12:03 - 12:05
    მარდუკის მიერ გამოყენებულ სიტყვებს.
  • 12:05 - 12:08
    და არსებობს მცირე შეგრძნება,
    რომ ესაიამ ეს იცის,
  • 12:08 - 12:10
    რადგან ის ამბობს,
  • 12:10 - 12:13
    ამას ღმერთი ამბობს, რა თქმა უნდა:
  • 12:13 - 12:16
    "ჩემი რჩეულის, გულისათვის
    გიწოდებ სახელს და გნათლავ
  • 12:16 - 12:17
    თუმცა არ მიცნობ".
  • 12:17 - 12:19
    ვფიქრობ აღიარებულია,
  • 12:19 - 12:21
    რომ კიროსმა არც კი იცოდა,
  • 12:21 - 12:24
    რომ იეჰოვას ბრძანებას ასრულებდა.
  • 12:24 - 12:27
    და ასევე გაუკვირდებოდა, რომ გაეგო
    თურმე მარდუკის ბრძანებებს ასრულებდა,
  • 12:27 - 12:29
    რადგანაც საინტარესოა,
  • 12:29 - 12:31
    რომ კიროსი კარგი ირანელია,
  • 12:31 - 12:33
    რომელიც სრულიად სხვა
    ღმერთებს ეთაყვანება,
  • 12:33 - 12:35
    რომლებიც არცერთ ამ ტექსტში არაა ნახსენები.
  • 12:35 - 12:37
    (სიცილი)
  • 12:37 - 12:39
    ეს 1879 წელია.
  • 12:39 - 12:41
    40 წლის შემდეგ
  • 12:41 - 12:44
    1917 წელია
  • 12:44 - 12:46
    და ცილინდრი ახალ სამყაროში შედის.
  • 12:46 - 12:48
    ამჯერად, თანამდროვე მსოფლიოს
  • 12:48 - 12:50
    რეალურ პოლიტიკაში.
  • 12:50 - 12:53
    ესაა "ბალფურის დეკლარაციის" მიღების წელი,
  • 12:53 - 12:56
    წელი, როცა ახალმა იმპერიულმა ძალამ
    ახლო აღმოსავლეთში, ბრიტანეთმა,
  • 12:56 - 12:58
    გადაწყვიტა რომ ის გამოაცხადებდა
  • 12:58 - 13:00
    ებრაელებისთვის ეროვნულ კერას
  • 13:00 - 13:02
    და მათ, დაბრუნების
  • 13:02 - 13:04
    უფლებას მისცემდა.
  • 13:04 - 13:06
    ამას აღმოსავლეთ ევროპის
  • 13:06 - 13:09
    ებრაელი მოსახლეობა აღფრთოვანებით შეხვდა.
  • 13:09 - 13:11
    მთელ აღმოსავლეთ ევროპაში,
  • 13:11 - 13:13
    ებრაელებს ერთმანეთის გვერდიგვერდ,
  • 13:13 - 13:15
    კიროსისა და ჯორჯ V-ის სურათები
  • 13:15 - 13:17
    გამოჰქონდათ.
  • 13:17 - 13:19
    ორი უდიდესი მმართველის,
  • 13:19 - 13:22
    რომელმაც მათ
    იერუსალიმში დაბრუნების საშუალება მისცა.
  • 13:22 - 13:26
    შესაბამისად, კიროსის ცილინდრი
    კვლავ საჯარო თვალთახედვის არეში ბრუნდება
  • 13:26 - 13:27
    და მისი ტექსტი,
  • 13:27 - 13:30
    იმის საჩვენებლად გამოდგება,
    რომ რაც ომის დასრულების შემდეგ
  • 13:30 - 13:33
    1918 წელს მოხდება,
  • 13:33 - 13:36
    უფლის გეგმის ნაწილია.
  • 13:36 - 13:38
    თქვენ ყველამ იცით რაც მოხდა.
  • 13:38 - 13:41
    ისრაელის სახელმწიფო მომზადდა,
  • 13:41 - 13:44
    და 50 წლის შემდეგ, 60-იანი
    წლების ბოლოს, ცხადი გახდა,
  • 13:44 - 13:47
    რომ ბრიტანეთის, როგორც
    იმპერიული ძალის როლი დასრულდა.
  • 13:47 - 13:50
    და აქედან ცილინდრის ახალი ისტორია იწყება.
  • 13:50 - 13:52
    გაერთიანებულმა სამეფომ
    და აშშ-მ გადაწყვიტეს,
  • 13:52 - 13:55
    რომ რეგიონი კომუნიზმისგან დაეცვათ
  • 13:55 - 13:58
    და ზესახელმწიფო, რომელიც შეიქმნებოდა
    ამის განსახორციელებლად
  • 13:58 - 14:00
    უნდა ყოფილიყო, ირანი და მისი შაჰი.
  • 14:00 - 14:03
    და ამგვარად, შაჰი იგონებს ირანის ისტორიას,
  • 14:03 - 14:05
    ან უბრუნდება ირანის ისტორიას
  • 14:05 - 14:08
    და ამით დიდი ტრადიციის ცენტრში ექცევა,
  • 14:08 - 14:10
    და ჭრის მონეტებს,
  • 14:10 - 14:12
    სადაც იგი,
  • 14:12 - 14:14
    კიროსის ცილინდრთან ერთადაა გამოსახული.
  • 14:14 - 14:17
    პერსეპოლისში გამართული დიდი ზეიმობისას,
  • 14:17 - 14:19
    მან გამოიხმო ცილინდრი,
  • 14:19 - 14:22
    იგი ითხოვეს ბრიტანეთის მუზეუმისგან
    და თეირანში წაიღეს.
  • 14:22 - 14:24
    ის ფაჰლავის დინასტიის
  • 14:24 - 14:27
    დიდი დღესასწაულების ნაწილი გახდა.
  • 14:27 - 14:30
    კიროსის ცილიდრი:
    შაჰის მმართველობის გარანტი.
  • 14:30 - 14:33
    10 წლის შემდეგ კი, კიდევ ერთი ისტორია:
  • 14:33 - 14:35
    ირანის რევოლუცია, 1979 წელი.
  • 14:35 - 14:37
    ისლამური რევოლუცია. კიროსი აღარაა;
  • 14:37 - 14:39
    ჩვენ არ გვაინტერესებს ის ისტორია,
  • 14:39 - 14:42
    ჩვენ გვაინტერესებს ისლამური ირანი...
  • 14:42 - 14:44
    სანამ ერაყი,
  • 14:44 - 14:47
    ახალი ზესახელმწიფო, რომელიც ყველამ
    გადავწყვიტეთ, რომ რეგიონში უნდა იყოს,
  • 14:47 - 14:49
    შეტევას დაიწყებს.
  • 14:49 - 14:51
    შემდეგ კიდევ ერთი ირან-ერაყის ომი.
  • 14:51 - 14:53
    ირანელებისთვის,
    მათი დიდებული წარსულის გახსენება
  • 14:53 - 14:56
    მნიშვნელოვანი ხდება.
  • 14:56 - 14:58
    იმ დიდებული წარსულის,
  • 14:58 - 15:01
    როცა ერაყს ებრძოდნენ და დაამარცხეს.
  • 15:01 - 15:03
    მნიშვნელოვანი ხდება ისეთი სიმბოლოს პოვნა,
  • 15:03 - 15:06
    რომელიც ყველა ირანელს გააერთიანებს...
  • 15:06 - 15:08
    მუსლიმებს, არამუსლიმებს
  • 15:08 - 15:11
    ქრიატიანებს, ზოროასტრისტებს,
    ირანში მცხოვრებ ებრაელებს,
  • 15:11 - 15:13
    მოწმუნეებს და არამორწმუნეებს.
  • 15:13 - 15:16
    ამის ნათელი სიმბოლო კი - კიროსია.
  • 15:16 - 15:19
    ამგვარად, როცა ბრიტანეთის
    და თეირანის ეროვნულმა მუზეუმები
  • 15:19 - 15:22
    თანამშრომლობენ და ერთად მუშაობენ,
    ისე როგორც ამას ვაკეთებდით,
  • 15:22 - 15:24
    ირანელები მხოლოდ ერთი რამის
  • 15:24 - 15:25
    სესხებას ითხოვენ.
  • 15:25 - 15:27
    ეს ერთადერთი ნივთია, რაც მათ უნდათ.
  • 15:27 - 15:29
    მათ უნდათ, რომ კიროსის ცილინდრი ისესხონ.
  • 15:29 - 15:31
    და გასულ წელს,
  • 15:31 - 15:35
    კიროსის ცილინდრი თეირანში
  • 15:35 - 15:38
    უკვე მეორედ გაემგზავრა.
  • 15:38 - 15:41
    აი, აქ ჩანს, როგორ დებს მას ყუთში,
  • 15:41 - 15:44
    თეირანის ეროვნული მუზეუმის დირექტორი,
  • 15:44 - 15:47
    ერთ-ერთი ქალი ირანში, იმ მრავალთა შორის,
    რომელიც მაღალ თანამდებობაზეა,
  • 15:47 - 15:49
    ქალბატონი არდაკანი.
  • 15:49 - 15:51
    ეს უდიდესი მოვლენა იყო.
  • 15:51 - 15:54
    ეს არის იგივე სურათის მეორე მხარე.
  • 15:54 - 15:57
    თეირანში ეს ცილინდრი
  • 15:57 - 15:59
    რამდენიმე თვის განმავლობაში,
  • 15:59 - 16:01
    1-დან 2 მილიონამდე ადამიანმა მოინახულა.
  • 16:01 - 16:03
    ეს ნებისმიერი ბლოკბასტერის
  • 16:03 - 16:05
    გამოფენას აჭარბებს დასავლეთში.
  • 16:05 - 16:08
    და დიდი განხილვის საგანია,
  • 16:08 - 16:11
    თუ რას ნიშნავს ცილინდრი,
    რას გულისხმობს კიროსი,
  • 16:11 - 16:14
    მაგრამ, უმთავრესად, კიროსი,
    როგორც ამას ცილინდრი გადმოგვცემს...
  • 16:14 - 16:17
    კიროსი არის სამშობლოს დამცველი,
  • 16:17 - 16:19
    რა თქმა უნდა, ირანული იდენტობის
  • 16:19 - 16:21
    და ირანელი ხალხის დამცველი,
  • 16:21 - 16:23
    ტოლერანტული ყველა აღმსარებლობისადმი.
  • 16:23 - 16:25
    და ამჟამინდელ ირანში,
  • 16:25 - 16:28
    ზოროასტრისტებსა და ქრისტიანებს
    გარანტირებული ადგილი აქვთ
  • 16:28 - 16:31
    ირანულ პარლამენტში, რაც ძალიან,
    ძალიან საამაყოა.
  • 16:31 - 16:34
    ამ ექსპონატის სანახავად,
  • 16:34 - 16:36
    ირანში მცხოვრები ათასობით ებრაელი
  • 16:36 - 16:38
    ჩავიდა თეირანში.
  • 16:38 - 16:40
    ეს გახდა უდიდესი სიმბოლო,
  • 16:40 - 16:42
    და დიდი დავის საგანი,
  • 16:42 - 16:45
    თუ როგორია ირანი შინ და გარეთ.
  • 16:45 - 16:48
    ისევ არის ირანი დაჩაგრულთა დამცველი?
  • 16:48 - 16:50
    გაათავისუფლებს ირანი იმ ხალხს,
  • 16:50 - 16:53
    რომლებიც ტირანებმა დაიმონეს და დაჩაგრეს?
  • 16:53 - 16:56
    ეს არის მხურვალე ეროვნული რიტორიკა,
  • 16:56 - 16:58
    და ეს ყველაფერი გაერთიანებული იყო
  • 16:58 - 17:00
    კარგად დადგმულ
  • 17:00 - 17:02
    დაბრუნების აღნიშვნაში.
  • 17:02 - 17:05
    სცენაზე თქვენ ხედავთ კიროსის
    ცილინდრის გადიდებულ ვერსიას,
  • 17:05 - 17:08
    ირანის ისტორიის
    დიდებულ ფიგურებთან ერთად,
  • 17:08 - 17:10
    რომლებიც ირანის ისტორიაში
  • 17:10 - 17:13
    საკუთარი ადგილის
    დასამკვიდრებლად შეიკრიბნენ.
  • 17:13 - 17:15
    სწორედ ეს ამბავი წარმოადგინა
  • 17:15 - 17:18
    თავად პრეზიდენტმა.
  • 17:18 - 17:20
    და ჩემთვის
  • 17:20 - 17:22
    ამ ნივთის ირანში წაღება,
  • 17:22 - 17:24
    ამ ნივთის ირანში წაღების უფლება,
  • 17:24 - 17:26
    გასაოცარი დავის ნაწილად
  • 17:26 - 17:28
    გახდომას ნიშნავდა,
  • 17:28 - 17:30
    რომელმაც უმაღლეს დონეზე მიმდინარეობდა,
  • 17:30 - 17:32
    იმის შესახებ, თუ რას წარმადგენს ირანი,
  • 17:32 - 17:35
    ირანის რამდენი განსხვავებული სახე არსებობს
  • 17:35 - 17:37
    და როგორ სახეს მისცემდა მსოფლიოს დღეს
  • 17:37 - 17:40
    ირანის სხვადასხვა ისტორია.
  • 17:40 - 17:43
    ეს დავა დღემდე გრძელდება,
  • 17:43 - 17:45
    და კვლავ მძაფრად გაგრძელდება,
  • 17:45 - 17:47
    რადგანაც ეს ნივთი,
  • 17:47 - 17:49
    ადამიანის მისწრაფებების
  • 17:49 - 17:51
    ერთ-ერთი უდიდესი დეკლრაციაა.
  • 17:51 - 17:55
    ის ამერიკის კონსტიტუციის გვერდით დგას.
  • 17:55 - 17:58
    და ნამდვილი თავისუფლების შესახებ
    ბევრად მეტს გვამცნობს,
  • 17:58 - 18:00
    ვიდრე "თავისუფლების დიდი ქარტია".
  • 18:00 - 18:03
    ეს არის დოკუმენტი,
    რომელსაც ირანისა და რეგიონისათვის
  • 18:03 - 18:06
    შეიძლება ბევრნაირი მნიშვნელობა ჰქონდეს.
  • 18:06 - 18:08
    მისი ასლი
  • 18:08 - 18:10
    გაეროში ინახება.
  • 18:10 - 18:13
    ის წარმოდგენილი იქნება,
    შემოდგომაზე ნიუ იორკში,
  • 18:13 - 18:16
    როცა ახლო აღმოსავლეთის მომავლის შესახებ
  • 18:16 - 18:18
    დებატები გაიმართება.
  • 18:18 - 18:20
    და მინდა შემდეგი კითხვით დავასრულო.
  • 18:20 - 18:22
    რა იქნება შემდეგი ისტორია,
  • 18:22 - 18:24
    რომელშიც ეს ნივთი ფიგურირებს?
  • 18:24 - 18:26
    ცხადია, რომ ის კიდევ ბევრ
  • 18:26 - 18:28
    ახლო აღმოსავლურ ისტორიაში გამოჩნდება.
  • 18:28 - 18:30
    და ახლო აღმოსავლეთის რომელ ისტორიაში,
  • 18:30 - 18:32
    მსოფლიოს რომელ ისტორიაში გსურთ,
  • 18:32 - 18:34
    რომ ნახოთ ის,
  • 18:34 - 18:36
    რასაც ცილინდრი ამბობს
  • 18:36 - 18:38
    და რაც ცილინდრზეა გამოხატული?
  • 18:38 - 18:40
    ხალხების უფლება,
  • 18:40 - 18:42
    იცხოვრონ ერთად, ერთ ქვეყანაში,
  • 18:42 - 18:44
    სხვადასხვაგვარად ილოცონ, თავისფლად...
  • 18:44 - 18:46
    ახლო აღმოსავლეთი და მსოფლიო,
  • 18:46 - 18:48
    სადაც რელიგია არ ჰყოფს
  • 18:48 - 18:51
    და არ იწვევს დავას.
  • 18:51 - 18:54
    ახლო აღმოსავლეთის სამყაროში ამ დროისათვის,
  • 18:54 - 18:57
    როგორც იცით ეს დავა ძალიან მწვავეა.
  • 18:57 - 18:59
    მაგრამ ვფიქრობ, რომ შესაძლებელია,
  • 18:59 - 19:03
    ყველაზე ძლევამოსილი და ბრძნული ხმა,
  • 19:03 - 19:07
    იყოს ამ უხმო ნივთის,
  • 19:07 - 19:09
    კიროსის ცილინდრის ხმა.
  • 19:09 - 19:11
    მადლობა.
  • 19:11 - 19:15
    (აპლოდისმენტები)
Title:
ისტორიის 2600 წელი ერთ ნივთში
Speaker:
ნილ მაკგრეგორი
Description:

აქადური ლურსმული წარწერებით დაფარული დაზიანებული და გატეხილი თიხის ცილინდრი - კიროსის ცილინდრი, რელიგიური ტოლერანტობისა და მულტიკულტურალიზმის დიდებული სიმბოლოა. ამ ჩამთრევ გამოსვლაში, ბრიტანეთის მუზეუმის დირექტორი, ნილ მაკგრეგორი, ამ ერთი ნივთის საშუალებით ახლო აღმოსავლეთის ისტორიის 2600 წელზე მოგვითხრობს.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
19:16

Georgian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.