Neil MacGregor: 2600 na taon ng kasaysayan sa iisang bagay
-
0:00 - 0:02Ang mga bagay na ating ginawa
-
0:02 - 0:05ay may iisang katangian --
-
0:05 - 0:07sila'y nabubuhay nang mas matagal sa atin.
-
0:07 - 0:09Tayo'y papanaw, sila'y mananatili;
-
0:09 - 0:12may iisa tayong buhay, sila ay may marami,
-
0:12 - 0:15at sa bawat buhay nila maaring iba ang kanilang pagganap.
-
0:15 - 0:18Na nangangahulugang, samantalang may isa lang tayong talambuhay,
-
0:18 - 0:20sila ay may marami.
-
0:20 - 0:22Gusto kong magsalita sa umagang ito
-
0:22 - 0:25hinggil sa estorya, ang talambuhay -- o mga talambuhay --
-
0:25 - 0:28sa iisang bagay,
-
0:28 - 0:30isang 'di karaniwang bagay.
-
0:30 - 0:32Ako'y sumasangayon na hindi sya
-
0:32 - 0:34gaanong kapansinpansin.
-
0:34 - 0:37Medyo kapareho ng laki sa bola ng rugby.
-
0:37 - 0:39Gawa sa putik,
-
0:39 - 0:41at inayon
-
0:41 - 0:44sa hugis silindro,
-
0:44 - 0:46napalibutan ng maliliit na sulat
-
0:46 - 0:49at binilad sa araw hanggang matuyo.
-
0:49 - 0:51At sa nakikita naman ninyo,
-
0:51 - 0:53ay medyo nasisira na siya,
-
0:53 - 0:55na hindi naman kataka-taka
-
0:55 - 0:58dahil noong dalawa´t kalahating libo pa siya nagawa
-
0:58 - 1:00at nahukay siya
-
1:00 - 1:02noong 1879.
-
1:02 - 1:04Pero sa ngayon,
-
1:04 - 1:06naniniwala akong ang bagay na ito
-
1:06 - 1:08ay may malaking papel
-
1:08 - 1:10sa politika ng Gitnang Silangan.
-
1:10 - 1:12At ito'y isang bagay
-
1:12 - 1:14na may mga kaaya-ayang estorya
-
1:14 - 1:18at mga estoryang hinding hindi matatapos.
-
1:18 - 1:20Ang estorya ay nagbungad
-
1:20 - 1:24sa kasagsagan ng gyera sa pagitan ng Iran at Iraq
-
1:24 - 1:26at ang mga sumunod na mga kaganapan
-
1:26 - 1:28na umipon
-
1:28 - 1:30sa pagsakop sa Iraq
-
1:30 - 1:32ng pwersang dayuhan,
-
1:32 - 1:34sa pagkaalis sa despotikadong pangulo
-
1:34 - 1:37at saglit na pagbabago sa rehimen.
-
1:37 - 1:39Gusto kung magumpisa
-
1:39 - 1:41sa isang yugto sa mga magkakasunod na kaganapan
-
1:41 - 1:44na karamihan sa inyo ay pamilyar,
-
1:44 - 1:46ang pyesta ni Belshazzar --
-
1:46 - 1:48dahil tayo ay nagtatalakay hinggil sa gyera ng Iran at Iraq
-
1:48 - 1:51noong 539 BC.
-
1:51 - 1:53At ang hindi pagkakasalungat
-
1:53 - 1:55sa kaganapan
-
1:55 - 1:58noong 539 BC at 2003 at sa pagitan
-
1:58 - 2:00ay kagulat-gulat.
-
2:00 - 2:02Ang nakikita nyo ngayon ay pinta ni Rembrandt
-
2:02 - 2:04na nasa National Gallery sa London na ngayon,
-
2:04 - 2:06na nagpapakita sa sulat mula ni propetang Daniel
-
2:06 - 2:09sa sulat ng mga Hudyo.
-
2:09 - 2:11At medyo alam niyo na ang estorya.
-
2:11 - 2:14Si Belshazzar, anak ni Nebuchadnezzar,
-
2:14 - 2:17si Nebuchadnezzar ang nagsakop sa Israel, pinagdarambungan and Herusalem
-
2:17 - 2:19at hinuli ang mga tao
-
2:19 - 2:21at binalik ang mga Hudyo sa Babelonya.
-
2:21 - 2:24Hindi lang mga Hudyo, kinuha niya pati ang mga lalagyan sa templo.
-
2:24 - 2:27Sinugod niya at nilapastangan ang templo.
-
2:27 - 2:30At yung mga malalaking gintong lalagyan sa templo ng Herusalem
-
2:30 - 2:33ay dinala papuntang Babelonya.
-
2:33 - 2:35Si Belshazzar, ang kanyang anak,
-
2:35 - 2:37ay naisipang magpyesta.
-
2:37 - 2:39At para mas magalak pa siya,
-
2:39 - 2:42ginawan pa nya ng kalapasatangan
-
2:42 - 2:45at kinuha ang mga lalagyan mula sa templo.
-
2:45 - 2:48Nakikipagyera na siya sa mga taga-Iran,
-
2:48 - 2:50sa hari ng Persya.
-
2:50 - 2:53At sa gabing iyon, sabi ni Daniel,
-
2:53 - 2:55sa kalagitnaan ng kasiyahan
-
2:55 - 2:58isang kamay ang lumitaw at nagsulat sa dingding,
-
2:58 - 3:01"Ikaw ay tinimbang at napag-alamang wala,
-
3:01 - 3:03at ang iyong kaharian ay maipasa
-
3:03 - 3:05sa taga-Medes at mga Persyano."
-
3:05 - 3:07At sa gabing iyon
-
3:07 - 3:11si Cyrus, hari ng Persya, ay dumating sa Babelonya
-
3:11 - 3:16at ang buong kaharian ni Belshazzar ay bumagsak.
-
3:16 - 3:18Isa itong malaking kaganapan
-
3:18 - 3:20sa kasaysayan
-
3:20 - 3:22ng mga Hudyo.
-
3:22 - 3:24Isang malaking estorya. Ito'y estorya na alam nating lahat.
-
3:24 - 3:26"Ang mga sulat sa dingding"
-
3:26 - 3:29ay bahagi ng ating araw-araw na lengwahe.
-
3:29 - 3:31Ang sumunod
-
3:31 - 3:33ay napakapambihira,
-
3:33 - 3:35at dito ang silindro
-
3:35 - 3:37papasok sa estorya.
-
3:37 - 3:39Si Cyrus, na hari ng Persya,
-
3:39 - 3:41ay pumasok sa Babelonya na walang pakikipagdigma --
-
3:41 - 3:43ang malaking kaharian ng Babelonya,
-
3:43 - 3:45na sumasaklaw mula sa gitnang timog ng Iraq
-
3:45 - 3:47hanggang sa Mediterranean,
-
3:47 - 3:49bumagsak mula kay Cyrus.
-
3:49 - 3:53At si Cyrus ay gumawa ng deklarasyon
-
3:53 - 3:56at yun ang kung ano ang silindro na ito,
-
3:56 - 3:59and deklerasyong ginawa sa lider na ginabayan ng Diyos
-
3:59 - 4:03na nagpabagsak sa despotadong pinuno ng Iraq
-
4:03 - 4:05at nagpalaya sa mga mamamayan.
-
4:05 - 4:07Sa pakipag-usap sa Babelonya --
-
4:07 - 4:09ito ay isinulat sa wika ng taga-Babelonya --
-
4:09 - 4:12sabi niya, "Ako si Cyrus, hari sa buong kalawakan,
-
4:12 - 4:14ang dakilang hari, ang makapangyarihang hari,
-
4:14 - 4:18hari ng Babelonya, hari sa apat na sulok ng daigdig."
-
4:18 - 4:21Sa nakikita nyo, nindi pinagkakahiyang ang pag-eksherasyon nito.
-
4:21 - 4:23Meron siguro
-
4:23 - 4:25yung una talagang pagsisiwalat
-
4:25 - 4:27sa isang nananalong hukbo
-
4:27 - 4:29na nakuha natin.
-
4:29 - 4:31At ito'y isinulat, na makikita natin sa tamang panahon,
-
4:31 - 4:34sa mga dalubhasang P.R. consultant.
-
4:34 - 4:37Kaya ang eksharehasyon ay hindi nakakapagtaka.
-
4:37 - 4:39At kung ano ang dakilang hari, ang makapangyarihang hari,
-
4:39 - 4:42ang hari sa apat na sulok ng daigdig na gagawin?
-
4:42 - 4:45Nagpatuloy siya sa pagsabi na bilang pagsakop sa Babelonya
-
4:45 - 4:48ay papakawalan niya ang mga taong
-
4:48 - 4:50ang mga taga Babelonya -- Nebuchadnezzar at Belshazzar --
-
4:50 - 4:52na nadakip at inalipin
-
4:52 - 4:54at palayain.
-
4:54 - 4:56Hahayain nya silang bumalik sa kanilang mga bansa.
-
4:56 - 4:58At mas importante,
-
4:58 - 5:00hahayaan niya silang bawiin
-
5:00 - 5:02ang mga diyos, mga estatuwa,
-
5:02 - 5:04mga lalagyan sa templo
-
5:04 - 5:06na nakumpiska.
-
5:06 - 5:09Ang lahat na mga tao na nasupil at napaalis ng mga taga-Babelonya
-
5:09 - 5:11ay uuwi,
-
5:11 - 5:14at dadalhin nila ang kanilang mga diyos.
-
5:14 - 5:17At sila'y maibangon uli ang kanilang mga altar
-
5:17 - 5:19at magpuri sa kanilang mga diyos
-
5:19 - 5:22sa kanilang paraan, sa kanilang lugar.
-
5:22 - 5:24Ito ang kautusan,
-
5:24 - 5:27ang bagay na ito ang ebedinsya
-
5:27 - 5:29para sa katutuhan na ang mga Hudyo
-
5:29 - 5:31matapos ang paglisan sa Babelonya,
-
5:31 - 5:34ang mga taon na kanilang nagugol sa Babelonya,
-
5:34 - 5:37na nagluksa habang naalala ang Herusalem,
-
5:37 - 5:40ang mga Hudyo na iyon ay pinauwi sa kanilang mga tahanan.
-
5:40 - 5:42Napahintulutan silang umuwi sa Herusalem
-
5:42 - 5:44at itayong muli ang temple.
-
5:44 - 5:46Ito ang pangunahing dokumento
-
5:46 - 5:48sa kasaysayan ng Hudyo.
-
5:48 - 5:52At ang Aklat ng mga Salaysay, ang Aklat ni Ezra sa mga kasulatan ng mga Hudyo
-
5:52 - 5:54ay nagulat ng kaparihong tugon.
-
5:54 - 5:56Ito ang bersyon ng mga Hudyo
-
5:56 - 5:58sa parehong estorya.
-
5:58 - 6:00"Kaya sabi ni Cyrus, hari ng Persya,
-
6:00 - 6:03'Lahat ng kaharian sa lupa na bingay ng Panginoong Diyos sa inyo,
-
6:03 - 6:05at inutusan niya ako
-
6:05 - 6:07para gawan ng bahay sa Herusalem.
-
6:07 - 6:09Sino sa inyo ang kanyang mga tao?
-
6:09 - 6:11Ang Panginoong Diyos ay mapasakanya,
-
6:11 - 6:14at haayan siyang pumarito.'"
-
6:14 - 6:16"Pumarito" -- aaleh.
-
6:16 - 6:19Ang pinakamahalagang elemento
-
6:19 - 6:21sa paniwala ng kanilang pagbalik,
-
6:21 - 6:23ang pinakamahalang parte
-
6:23 - 6:25sa buhay ng Hudianismo.
-
6:25 - 6:27Sa napag-alaman ninyo, ang pagbalik mula sa pagkatapon,
-
6:27 - 6:29ang pangalawang temple,
-
6:29 - 6:31ang nagbagong anyo sa Hudianismo.
-
6:31 - 6:33At ang pagbabagong yaon,
-
6:33 - 6:35yaong makasaysayang sandali,
-
6:35 - 6:39ay dahil kay Cyrus, ang hari ng Persya,
-
6:39 - 6:42naiulat sa atin sa kasulatan ng mga Hudyo
-
6:42 - 6:45at sa putik ng Babelonya.
-
6:45 - 6:47Dalawang dakilang kasulatan,
-
6:47 - 6:49ano kaya ang tungkol sa pulitika?
-
6:49 - 6:51Kung ano ang nangyari
-
6:51 - 6:54ay nagdulot sa pangunahing pagbabago sa kasaysayan sa Gitnang Silangan.
-
6:54 - 6:57Ang empiryo ng Iran, ng Medes at ng mga Persyano,
-
6:57 - 6:59ay napagkaisa sa ilalim ni Cyrus,
-
6:59 - 7:03ang kauna-unahang dakilang emperyo sa daigdig.
-
7:03 - 7:06Nagsimula si Cyrus sa 530 BC.
-
7:06 - 7:10At panahon ng kanyang anak na si Darius,
-
7:10 - 7:13ang kabuuan ng silangang Mediterranean
-
7:13 - 7:15ay napapasailalim sa kontrol ng Persya.
-
7:15 - 7:17Sa katunayan, ang emperyong ito
-
7:17 - 7:19ay ang Gitnang Silangan na sa ngayon,
-
7:19 - 7:22at yun ang nahugis sa Gitnang Silangan ngayon.
-
7:22 - 7:24Yun ang pinakamalaking emperyo na nakilala sa daigdig noon.
-
7:24 - 7:26At ang importante,
-
7:26 - 7:28yun ang unang
-
7:28 - 7:30saring-kultura, saring-panininiwala na estado
-
7:30 - 7:32sa malawakan.
-
7:32 - 7:34At kailangan niyang mapatakbo sa panibagong paraan.
-
7:34 - 7:36Pinapatakbo siya sa iba't ibang lengwahe.
-
7:36 - 7:39Ang katunayang ang kautusan na ito sa Babelonya ay nangangahulugan ng isang bagay.
-
7:39 - 7:41Kinikilala nito ang iba't ibang ugali,
-
7:41 - 7:44iba't ibang tao, iba't ibang relihiyon, iba't ibang paniniwala.
-
7:44 - 7:47Lahat ng mga iyon ay nirerespeto ni Cyrus.
-
7:47 - 7:49Itinakda ni Cyrus ang isang modelo
-
7:49 - 7:51kung paano magtaguyod
-
7:51 - 7:56ng isang dakilang saring-bayan, saring-paniniwala, saring-kultura na komunidad.
-
7:56 - 7:58At ang resulta ay
-
7:58 - 8:01isang emperyo na sumasaklaw sa mga pook na nakikita nyo sa screen,
-
8:01 - 8:04at tumagal nang 200 taon ng katatagan
-
8:04 - 8:07hanggang sinira ito ni Alexander.
-
8:07 - 8:09Nagiwan iyon ng panaginip ng Gitnang Silangan bilang isang yunit,
-
8:09 - 8:11at ito ang yunit na kung saan ang mga tao sa iba't ibang paniniwala
-
8:11 - 8:13ay nagkakaisang namumuhay.
-
8:13 - 8:15Ang pananakop ng mga Griyego ang nagtapos nito.
-
8:15 - 8:18At hindi na panitili ni Alexander ang gobyernong iyon
-
8:18 - 8:20at ito'y naghiwahiwalay.
-
8:20 - 8:22Pero kung ano ang nirerepresenta ni Cyrus
-
8:22 - 8:24ay nanatiling mahalaga.
-
8:24 - 8:27Ang Griyegong mananalaysay na si Xenophon
-
8:27 - 8:29ay nagsulat ng kanyang aklat na "Cyropaedia"
-
8:29 - 8:31na isinulong si Cyrus bilang isang dakilang pinuno.
-
8:31 - 8:34At sa kabuuan ng Kanlurang kultura pagkatapos,
-
8:34 - 8:37si Cyrus ay nanatiling modelo.
-
8:37 - 8:39Ito ay isang imahe sa ika-16 na siglo
-
8:39 - 8:41para mapakita kung gaano ka laganap
-
8:41 - 8:44ang pagpugay nito.
-
8:44 - 8:46At ang aklat no Xenophon hinggil ni Cyrus
-
8:46 - 8:49kung gaano kasari-sari ang lipunan
-
8:49 - 8:51ay isa sa mga dakilang aklat-aralin
-
8:51 - 8:53na pumukaw sa ating mga ama
-
8:53 - 8:55sa Rebolusyong Amerikano.
-
8:55 - 8:57Si Jefferson ay isang dakilang tagahanga --
-
8:57 - 8:59ang mga uliran ni Cyrus
-
8:59 - 9:01ay malinaw na nagpahiwatig sa mga uliran sa ika-18 siglo
-
9:01 - 9:03kung paano magpaubaya sa relihiyon
-
9:03 - 9:06sa bagong estado.
-
9:08 - 9:10Samantala, sa Babelonya,
-
9:10 - 9:12ang mga bagay ay hindi naging kanaisnais.
-
9:12 - 9:15Pagkatapos ni Alexander, ang ibang emperyo,
-
9:15 - 9:18ang Babelonya ay bumagsak, naging lugar ng pagkasira,
-
9:18 - 9:22at ang mga bakas sa dakilang emperyo ng Babelonya ay naglaho --
-
9:22 - 9:24hanggang noong 1879
-
9:24 - 9:27nang ang silindro ay nadiskobre
-
9:27 - 9:30sa isang paghuhukay sa Babelonya ng British Museum.
-
9:30 - 9:33At dito magsimula ang panibagong estorya.
-
9:33 - 9:35Nagsimula ang malaking debate
-
9:35 - 9:37sa gitna noong ika-19 na siglo:
-
9:37 - 9:40Kapanipaniwala ba ang mga kasulatan? Mapagkatiwalaan ba natin sila?
-
9:40 - 9:42Ang alam lang natin
-
9:42 - 9:44ay hinggil sa pagbabalik ng mga Hudyo at ang kautusan ni Cyrus
-
9:44 - 9:46galing sa kasulatan ng mga Hudyo.
-
9:46 - 9:48Walang ibang ebedinsya.
-
9:48 - 9:50Biglang lumabas ito.
-
9:50 - 9:52At malaking kagalakan
-
9:52 - 9:54sa daigdig sa mga lugar na naniniwala sa mga kasulatan
-
9:54 - 9:56na inalog ang kanilang pananampalataya hinggil sa paglikha
-
9:56 - 9:58sa ebolusyon, sa heyolohiya,
-
9:58 - 10:00ito ang ebedinsya
-
10:00 - 10:02na ang mga kasulatan ay totoo sa kasaysayan.
-
10:02 - 10:05Isa itong malaking sandali sa ika-19 na siglo.
-
10:05 - 10:10Pero -- at dito naging komplikado --
-
10:10 - 10:12ang katotohanang ito ay totoo,
-
10:12 - 10:15hurrah para sa arkiyoloheyo,
-
10:15 - 10:18pero ang pagsalin ay mas komplikado.
-
10:18 - 10:21Dahil ang silindro at ang Bibliya ng mga Hudyo
-
10:21 - 10:23ay may pinagkaiba.
-
10:23 - 10:25Ang silindro ng Babelonya
-
10:25 - 10:27ay sinulat ng mga pari
-
10:27 - 10:29ng dakilang dyos ng Babelonya, si Marduk.
-
10:29 - 10:31At hindi nakakapagtaka
-
10:31 - 10:33kung ang sinasabi nila ay gawa ni Marduk.
-
10:33 - 10:36"Marduk, hawak namin, ang nagngangalang Cyrus."
-
10:36 - 10:39Hawak ni Marduk sa kamay si Cyrus,
-
10:39 - 10:41para panguluhan ang kanyang tao
-
10:41 - 10:44at binigay sa kanya ang kaharian ng Babelonya.
-
10:44 - 10:46Sinabihan ni Marduk si Cyrus
-
10:46 - 10:48upang gumawa ng mga dakila at mapagbigay na bagay
-
10:48 - 10:50upang mapalaya ang mga tao.
-
10:50 - 10:52At dahil dito mapasalamatin ako
-
10:52 - 10:54at ipinagbunyi ko si Marduk.
-
10:54 - 10:56At ang mga manunulat na Hudyo
-
10:56 - 10:58sa Lumang Tipan,
-
10:58 - 11:01hindi nakakapagtataka mong malaman,
-
11:01 - 11:03na iba ang kanilang pananaw nito.
-
11:03 - 11:05Sa kanila, imposibleng si Marduk
-
11:05 - 11:07ang gumawa ng lahat.
-
11:07 - 11:09Tanging si Heyoba lamang.
-
11:09 - 11:11At sa Isaiah,
-
11:11 - 11:13ay may magagandang teksto
-
11:13 - 11:15na binigay ang karangalan,
-
11:15 - 11:16hindi ni Marduk
-
11:16 - 11:19ngunit sa Panginoong Diyos ng Israel --
-
11:19 - 11:21ang Panginoong Diyos ng Israel
-
11:21 - 11:23ay tinawag rin si Cyrus sa kanyang pangalan,
-
11:23 - 11:26at inakay din si Cyrus
-
11:26 - 11:28at sinabihan din siya sa pagpastol ng kanyang mga tao.
-
11:28 - 11:30Ito'y isang ehemplo
-
11:30 - 11:34ng dalawang magkaibang makaparing gugulin sa parehong pangyayari,
-
11:34 - 11:36dalawang magkaibang relihiyosong pag-takeover
-
11:36 - 11:38ng isang katotohanang pulitikal.
-
11:38 - 11:40Ang Diyos ay alam nating
-
11:40 - 11:42dumadapig sa mga malalaking batalyon.
-
11:42 - 11:45Ang tanong ay kung sinong dyos yun?
-
11:45 - 11:47At ang debate ay nagpagalaw
-
11:47 - 11:49sa lahat noong ika-19 na siglo
-
11:49 - 11:51para maunawa na ang mga kasulatan ng mga Hudyo
-
11:51 - 11:54ay parte sa mas malawak na daigdig ng relihiyon.
-
11:54 - 11:56At klarong klaro na
-
11:56 - 11:59ang silindro ay mas luma na teksto kaysa sa Isaiah,
-
11:59 - 12:01gayunpaman, si Heyoba ay nagsalita
-
12:01 - 12:03ng pareho
-
12:03 - 12:05kay Marduk.
-
12:05 - 12:08At ako'y may kunting pakiramdam na alam ito ni Isaiah,
-
12:08 - 12:10dahil sabi niya,
-
12:10 - 12:13may Diyos na nagsabi,
-
12:13 - 12:15"Tinawag kita sa iyong pangalan
-
12:15 - 12:17pero hindi mo ako kilala."
-
12:17 - 12:19Sa tingin ko'y kinilala
-
12:19 - 12:21ni Cyrus na hindi niya napag-alaman
-
12:21 - 12:24na gumaganap siya sa utos ni Heyoba.
-
12:24 - 12:27At pare-pareho, nasurpresa din siya na gumaganap din siya sa utos ni Marduk.
-
12:27 - 12:29Dahil napaka-interesado
-
12:29 - 12:31na si Cyrus ay isang mabuting Persyano
-
12:31 - 12:33na may ibang mga dyos
-
12:33 - 12:35na hindi nakasaad sa mga teksto.
-
12:35 - 12:37(Tawanan)
-
12:37 - 12:39Yun ay sa 1879.
-
12:39 - 12:4140 na taon ang nakalipas
-
12:41 - 12:44at tayo'y nasa 1917,
-
12:44 - 12:46at ang silindro ay pumasok sa kakaibang daigdig.
-
12:46 - 12:48Ngayon, sa tunay na pulitika
-
12:48 - 12:50ng kontemporaryong mundo --
-
12:50 - 12:53ang taon ng Deklarasyong Balfour,
-
12:53 - 12:56ang taon nung ang bagong emperyo sa Gitnang Silangan, ang Britanya,
-
12:56 - 12:58ay nagdeklarar
-
12:58 - 13:00ng pambansang tirahan ng mga Hudyo,
-
13:00 - 13:02pinahihintulotan
-
13:02 - 13:04ang mga Hudyo na bumalik.
-
13:04 - 13:06At ang tugon nito
-
13:06 - 13:09sa populasyon ng mga Hudyo sa Silangang Europa ay rabsodik.
-
13:09 - 13:11At sa buong Silangang Europa,
-
13:11 - 13:13itinanghal ng mga Hudyo ang larawan ni Cyrus
-
13:13 - 13:15at ni George V
-
13:15 - 13:17na magkatabi --
-
13:17 - 13:19dalawang dakilang pinuno
-
13:19 - 13:22na naghintulot pabalikin sa Herusalem.
-
13:22 - 13:25At ang silindro ni Cyrus ay ipinakita muli sa madla
-
13:25 - 13:27at ang mga teksto nito
-
13:27 - 13:30bilang demonstrasyon kung bakit ano ang nangyari
-
13:30 - 13:33pagkatapos sa gyera noong 1918
-
13:33 - 13:36ay parte ng plano ng Diyos.
-
13:36 - 13:38Alam nyo lahat ang nangyari.
-
13:38 - 13:41Ang estado ng Israel ay i-sinet-up,
-
13:41 - 13:44at 50 taon ang nakalipas, noong 60s,
-
13:44 - 13:47naging klaro na na ang pagiging imperyo ng Britanya ay wakas na.
-
13:47 - 13:50At isa pang estorya ng silindro ang nag-umpisa.
-
13:50 - 13:52Sa rehiyon, ang U.K. at ang U.S. ay nagpasiya,
-
13:52 - 13:55na ilayo sa komunismo,
-
13:55 - 13:58at ang may-kapangyarihan na gagawa nito
-
13:58 - 14:00ay ang Iran, ang Shah.
-
14:00 - 14:03At ang Shah ay nagimbento ng kasaysayan ng Persya,
-
14:03 - 14:05o pagbalik sa kasaysayan ng Persya,
-
14:05 - 14:08na nagluklok sa kanya sa sentro ng dakilang tradisyon
-
14:08 - 14:10at gumawa ng mga barya
-
14:10 - 14:12na may mukha niya
-
14:12 - 14:14at ang silindro ni Cyrus.
-
14:14 - 14:17Nung siya ay nagkaroon ng malaking pagdiriwanng sa Persepolis,
-
14:17 - 14:19binuhay niya ang silindro
-
14:19 - 14:22at ang sinlindro ay inarkila ng Museo ng Britanya, napunta sa Tehran,
-
14:22 - 14:24at parte ng yung malaking selebrasyon
-
14:24 - 14:27ng dinastiyang Pahlavi.
-
14:27 - 14:30Ang sinlindro ni Cyrus: taga-paggrantiya ng Shah.
-
14:30 - 14:3310 taon ang nakalipas, ay isang panibagong estorya:
-
14:33 - 14:35Rebolusyong Iran, 1979.
-
14:35 - 14:37Islamikong rebolusyon, walang Cyrus;
-
14:37 - 14:39hindi na tayo interesado sa kasaysayan na iyun,
-
14:39 - 14:42interesadon na tayo sa Islamikong Iran --
-
14:42 - 14:44hanggang sa Iraq,
-
14:44 - 14:47isang bagong superpower tayo'y nagdesisyong panatilihin sa rehiyon,
-
14:47 - 14:49umatake.
-
14:49 - 14:51Pagkatapos ay isa pang gyera ng Iran at Iraq.
-
14:51 - 14:53Naging kritikal ito para sa mga taga-Iran
-
14:53 - 14:56para isa-ala-ala ang nakaraan,
-
14:56 - 14:58kanilang dakilang nakaraan
-
14:58 - 15:01nung lumaban sila sa Iraq at nanalo.
-
15:01 - 15:03Ito'y naging isang mahalagang simbolo
-
15:03 - 15:06na natipon ng lahat ng taga-Iran --
-
15:06 - 15:08Muslim at hindi Muslim,
-
15:08 - 15:11Kristiyano, Zoroastriyano, Hudyo na naninirahan sa Iran,
-
15:11 - 15:13mga deboto, at hindi deboto.
-
15:13 - 15:16At ang halatang simbolo ay si Cyrus.
-
15:16 - 15:19Kaya nung ang Museo ng Britanya at Pambansang Museo ng Tehran
-
15:19 - 15:21ay nagtulungan at nagtrabahong magkasama, gaya ng ginagawa natin,
-
15:21 - 15:23ang mga Iranian ay humiling lamang ng isang bagay
-
15:23 - 15:25bilang utang.
-
15:25 - 15:27At iyon ang gusto nilang bagay.
-
15:27 - 15:29Gusto nilang hiramin ang silindro ni Cyrus.
-
15:29 - 15:31At nung nakaraang taon,
-
15:31 - 15:35ang silindro ni Cyrus ay nagbalik sa Tehran
-
15:35 - 15:38sa pangalawang pagkakataon.
-
15:38 - 15:41Ipinakikita rito ang pagbigay na nakasilid sa isang lalagyan
-
15:41 - 15:44ng direkto ng Pambansang Museo ng Tehran,
-
15:44 - 15:47isa sa maraming babae sa Iran sa mataas na posisyon,
-
15:47 - 15:49Gng. Ardakani.
-
15:49 - 15:51Ito'y isang malaking kaganapan.
-
15:51 - 15:54Ito ang kabilang sulok ng parehong litrato.
-
15:54 - 15:57Ito ay sa Tehran
-
15:57 - 15:59sa pagitan ng isa at dalawang milyon katao
-
15:59 - 16:01sa loob ng ilang buwan.
-
16:01 - 16:03Ito ay higit pa sa blockbuster na pelikula
-
16:03 - 16:05sa Kanluran.
-
16:05 - 16:08Isang paksa sa malaking debate
-
16:08 - 16:11ang tungkol sa kung ano ang kahulugan ng silindro, ano ang ibig sabihin ni Cyrus,
-
16:11 - 16:14pero higit pa, si Cyrus na naihayag sa silindron ito --
-
16:14 - 16:17si Cyrus bilang tagapagligtas ng kanyang bayan,
-
16:17 - 16:19ang kampeyon ng pagkakilanlang Persyano
-
16:19 - 16:21at ng mga taga-Iran,
-
16:21 - 16:23pagparaya sa pananampalataya.
-
16:23 - 16:25Sa sa kasalukuyang Iran,
-
16:25 - 16:28ang mga Zoroastriyano at Kristiyano ay may tiyak na puwang
-
16:28 - 16:31sa parlamento ng Iran, isang bagay na maipagmayabang.
-
16:31 - 16:34Ang makita itong bagay na ito saTehran,
-
16:34 - 16:36libo-libong Hudyo na naninirahan sa Iran
-
16:36 - 16:38ay pumunta sa Tehran para tingnan ito.
-
16:38 - 16:40ito'y naging isang dakilang simbolo,
-
16:40 - 16:42isang malaking paksa ng debate
-
16:42 - 16:45tungkol kung ano ang Iran sa kanyan tahanan at sa labas.
-
16:45 - 16:48Ang Iran ba ay mananatiling tagapagtanggol ng naaapi?
-
16:48 - 16:50Papalayain ba ng Iran ang mga tao
-
16:50 - 16:53na inalipin at inalipusta ng mga malupit na pinuno?
-
16:53 - 16:56Ito ay isang malaking pambansang retorika,
-
16:56 - 16:58at inipon itong lahat
-
16:58 - 17:00sa maayos na pagtanghal
-
17:00 - 17:02paglunsad sa pagbabalik.
-
17:02 - 17:05Dito ay nakikita ninyo ang pinalaking silindro ni Cyrus sa entablado
-
17:05 - 17:08na may dakilang tao sa kasaysayan ng Iran
-
17:08 - 17:10na nagtipon-tipon
-
17:10 - 17:13sa pamana ng Iran.
-
17:13 - 17:15Ang salaysay ay inilahad
-
17:15 - 17:18mismo ng pangulo.
-
17:18 - 17:20At para sa akin,
-
17:20 - 17:22para iwan ang bagay na ito sa Iran,
-
17:22 - 17:24para pahintulutan ang bagay na ito sa Iran
-
17:24 - 17:26ay inihintulot na maging parte
-
17:26 - 17:28sa isang ekstraordinaryong debate
-
17:28 - 17:30na aabot sa pinakamataas na level
-
17:30 - 17:32sa kung anuman ang Iran,
-
17:32 - 17:35anong pinagkaiba ng Iran
-
17:35 - 17:37at paano ang pagkaiba ng kasaysayan ng Iran
-
17:37 - 17:40ay huhugis ng mundo ngayon.
-
17:40 - 17:43Ang debate ay patuloy pa rin,
-
17:43 - 17:45at patuloy pa rin iyan mamamayagpag,
-
17:45 - 17:47dahil ang bagay
-
17:47 - 17:49ay isa sa dakilang deklarasyon
-
17:49 - 17:51ng hangarin ng tao.
-
17:51 - 17:55Ito ay sumangayonsa constitusyon ng Amerika.
-
17:55 - 17:58Higit pa sa tunay na kalayaan ang sinasabi nito
-
17:58 - 18:00maging sa Magna Carta.
-
18:00 - 18:03Ito ay isang dokumento na maaaring nangangahulugan ng maraming bagay,
-
18:03 - 18:06para sa Iran at sa rehiyon.
-
18:06 - 18:08Isang replica nito
-
18:08 - 18:10ay nasa United Nations.
-
18:10 - 18:13Sa New York nitong tag-lagas, ay naroon ito
-
18:13 - 18:15kung kelan ang malaking debate
-
18:15 - 18:18tungkol sa kinabukasan ng Gitnang Silangan.
-
18:18 - 18:20At gusto kong magtapos sa tanong na
-
18:20 - 18:22ano ang maging sunod na estorya
-
18:22 - 18:24na itong bagay na ito ay naaanyo.
-
18:24 - 18:26Lalabas ito
-
18:26 - 18:28sa marami pang Gitnang Silangang estorya.
-
18:28 - 18:30At kung ano ang mga estorya sa Gitnang Silangan,
-
18:30 - 18:32kung ano ang estorya ng daigdig,
-
18:32 - 18:34gusto mp bang makita ito
-
18:34 - 18:36na sumasalamin kung ano ang sinabi,
-
18:36 - 18:38kung ano ang pinahayag ng silindro?
-
18:38 - 18:40Ang karapatan ng mga tao
-
18:40 - 18:42para mamuhay na magkasama sa parehong estado,
-
18:42 - 18:44nagsasamba ng magka-iba, malaya --
-
18:44 - 18:46isang Gitnang Silangan, isang daigdig,
-
18:46 - 18:48kung saan ang relihiyon ay hindi paksa ng debisyon
-
18:48 - 18:51o ng debate.
-
18:51 - 18:54Sa mundo ng Gitnang Silangan ngayon,
-
18:54 - 18:57ang debate ay nakakatulilig.
-
18:57 - 18:59Pero sa tingin ko ay possible
-
18:59 - 19:03na ang pinakamakapangyarihan at pinakamatalino sa kanilang lahat
-
19:03 - 19:05ay maging tinig
-
19:05 - 19:07nitong tahimik na bagay,
-
19:07 - 19:09ang silindro ni Cyrus.
-
19:09 - 19:11Salamat po.
-
19:11 - 19:15(Palakpakan)
- Title:
- Neil MacGregor: 2600 na taon ng kasaysayan sa iisang bagay
- Speaker:
- Neil MacGregor
- Description:
-
Isang silindro na putik na isang sulat sa Akkadian cuneiform, sira at wasak, and Cyrus Cylinder ay isang malaking simbolo ng pag-paparaya sa relihiyon at pagtanggap sa iba't ibang kultura. Sa isang nakakabighani na pagtalakay ni Neil MacGregor, isang direktor sa Museo ng Britanya, na nagbakas sa 2600 na taon ng kasaysayan sa Gitnang Silangan sa iisang bagay.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 19:16
Jenny Zurawell approved Filipino subtitles for 2600 years of history in one object | ||
Aries Eroles added a translation |