Return to Video

ڕۆژێک لە ژیانی تەلارسازێکی یۆنانی کۆن، مارک ڕۆبینسۆن

  • 0:07 - 0:12
    هەر کە خۆری جێشتەنگاو تەواوی ئەسینا
    دادەپۆشێت فیدیاس لە کارەکەی دواکەوتووە.
  • 0:12 - 0:15
    ساڵی ٤٣٢ پێش زاینەدا،
  • 0:15 - 0:18
    و فیدیاس تەلارسازە یاخود
    سەرۆکی بنیاتنەرە،
  • 0:18 - 0:22
    بۆ پەرستگەی پاسینۆن نوێترین و
    مەزنترین پەرستگایە لە ئەسینا.
  • 0:22 - 0:27
    کاتێک تەواو دەبێت، شاکارەکەی دەبێتە
    مەزارگایەکی گەورە بۆ خودای ئەسینا،
  • 0:27 - 0:31
    و گەواهیداری شکۆمەندی ئەسینایەکان دەکات.
  • 0:31 - 0:36
    بەڵام کاتێک گەیشتە شوێنی دروستکردنەکە چاوی
    بە پێنج سەرپەرشتیار (بەرپرسی شارەکە) کەوت،
  • 0:36 - 0:38
    چاوەرێ ئەویان دەکرد.
  • 0:38 - 0:40
    فیدیاسیان بە دزینی ئەو ئاڵتونەی
  • 0:40 - 0:44
    پەیکەری پیرۆزی ناوەندی
    پەرستگاکەی پێ ڕازاندرابەوە تاوانبار کرد.
  • 0:44 - 0:48
    تا خۆر ئاوابوون کاتی هەیە
    تا هەموو تێچوونەکانی پەرستگاکە بخاتەڕوو
  • 0:48 - 0:54
    و هەموو پارچە ئاڵتونەکان بژمێرێت-
    بان ڕووبەڕووی بڕیاری دادگا دەبێتەوە.
  • 0:54 - 0:59
    هەر چەندە بەم تاوانبارکردنانە سوکایەتی
    پێکراوە، بەڵام فیدیاس شۆک نە بووە.
  • 0:59 - 1:02
    پێرەکلیس، ئەو سیاسەتمەدارەیە کاری
    دروستکردنی پەرستگەی پارسینۆن بەڕێوە دەبات،
  • 1:02 - 1:05
    لە حکومەتی شارەکە چەند نایارێکی هەیە،
  • 1:05 - 1:08
    و ئەم پڕۆژەیەش مشتومڕی
    لەبارەوە دەکرێت.
  • 1:08 - 1:12
    ڕای گشتی چاوەڕێ پەرستگەیەکی نەریتی
    لەسەر شێوەی دۆریک دەکەن:
  • 1:12 - 1:16
    ستوونە سادەکان پشتگیری
    ڕووگەشی ئاسۆی دەکەن،
  • 1:16 - 1:18
    تا بانێکی سێگۆشەیی لەسەر بوەستێت.
  • 1:18 - 1:23
    بەڵام پلانەکانی فیدیاس زۆر زۆر لە
    ستانداردەکانی ئەسینایەکان دوورە.
  • 1:23 - 1:28
    نەخشەکەی ئەو بریتیە لە تێکەڵکردنی ستوونەکانی
    دۆریک لەگەڵ سڕینەوەی جوانکاری ئەسینای کۆن.
  • 1:28 - 1:34
    تاشینی پانۆرۆمایەکانی گەورەی
    مەهرەجانی ئاینی پاناسنێییەک مەزنی شارەکە.
  • 1:34 - 1:39
    نەک تەنها ئەم پەیکەرە مرۆڤەکان و
    خوداکان شان بەشانی یەک تر پیشان دەدات
  • 1:39 - 1:42
    بەلکو شتێک پیشان دەدات کەوا
    هەرگیز لەسەر دیکۆری پەرستگاکە نەبینراوە-
  • 1:42 - 1:46
    هەروەها زۆر لە تاشینی و نەخشاندنی شتی
    دابوونەریتی زیاتری تێدەچێت.
  • 1:46 - 1:51
    لە خوداکان دەپاڕایەوە هاوڕێکانی ئاگاداری
    وەرگرتن و خەرجکردنی پارەکانیان بن،
  • 1:51 - 1:54
    فیدیاس دەستبەکار بوو تا
    بێتاوانی خۆی بسەلمێنێت.
  • 1:54 - 1:59
    سەرەتا لەگەڵ دوو تەلارساز بەناوی ئیکتینۆس
    و کالەکراتیس دەستیان بە پشکنین کرد.
  • 1:59 - 2:00
    لە جیاتی بەکارهێنانی نەخشەی خانووساز
  • 2:00 - 2:04
    جەختیان کردە سەر سینگرافایی
    یان پلانی گشتی،
  • 2:04 - 2:07
    و پەرادیگما، جۆری سێ ڕەهەندی.
  • 2:07 - 2:12
    بەبێ نەخشەی بەرایی، تیمەکە پێویستە
    لە کاتی دیاریکراو گرفتەکان چارەسەر بکەن
  • 2:12 - 2:18
    تەنها لە لایەن بەوریای ژمارن و
    حەزیان بۆ نەخشەی هاوتایی ڕێنوێنی دەکران.
  • 2:18 - 2:22
    پاراستنی بەتیابەتی ئەم نەخشەی هاوتاییە
    سەلمێندراوە زەحمەتە.
  • 2:22 - 2:28
    پەرستگەی پارسینۆن لەسەر ڕوووەکی چەماوەی
    بنیاتنراوە و ستوونەکان کەمێک بۆ دەرەوە هاتوون.
  • 2:28 - 2:29
    بۆ بەهێزی پڕۆژەکە،
  • 2:29 - 2:33
    والە ستونەکان کراوە
    لە دووروەوە ڕاست دەرکەون،
  • 2:33 - 2:39
    تەلارسازەکان ئینتسسیان بەکارهێنا،
    یان کەمێک ئاوساندن، لە هەر ستونێکدا.
  • 2:39 - 2:41
    بۆ توخمەکانی دیکەی پەرستگەکە،
  • 2:41 - 2:46
    تیمەکە نەخشەی هاوتایان دەبژارد
    بە بەکارهێنانی ڕێژەی گونجاو
  • 2:46 - 2:47
    بەدرێژایی نەخشاندنەکە.
  • 2:47 - 2:52
    بەڵام گۆڕینی پلانەکانیان پێویستی بە
    دووبارە حساب کردن دەکرد.
  • 2:52 - 2:55
    دوای هاوکاری کردنی لە چارەسەرکردنی
    ژماردنێکی لەم شێوەیە،
  • 2:55 - 2:57
    فیدیاس تۆماری ئاڵتونی هاوکارەکانی کۆکردوە
  • 2:57 - 3:01
    و بەڕێکەوت تا گەیاندنێکی
    تایبەت وەربگرێت.
  • 3:01 - 3:05
    بلۆکی گەورەی مەڕمەڕ بۆ پێدەمێنتی
    پەرستگاکە گەیشتووە
  • 3:05 - 3:08
    لە کانە بەردی چیایی پێنتەلیکۆن.
  • 3:08 - 3:10
    سەکۆیە ئاساییەکە دەرووخێت
  • 3:10 - 3:14
    لە ژێر کێشێکی زۆری ئەم بەردە
    ٢ تا ٣ تەنی،
  • 3:14 - 3:18
    هەر بۆیە فەرمانی دا خلۆکەی
    بەرزکردنەوە دروست بکەن.
  • 3:18 - 3:20
    دوای تۆمارکردنی تێچوونی زیایدکراو
  • 3:20 - 3:23
    و بەڕێوبرنی دروستکردنەکە
    لە هەموو نیوەڕۆیەکە،
  • 3:23 - 3:26
    لە کۆتایەکەی بە کارخانەی پەیکەر
    دروستکردنەکە گەیشت.
  • 3:26 - 3:31
    پەیکەرتاشەکانی ٩٢ دیمەنی
    ئەفسانەیی یان میتۆپیسیان تاشیەوە،
  • 3:31 - 3:34
    تا پەرستگەکەی پێ بڕازێننەوە.
  • 3:34 - 3:38
    هەموو دیمەنە تاشراوەکان وێنای جەنگ دەکەن
    لە جەنگە ئەفسانەییە جیاوازەکان-
  • 3:38 - 3:42
    هەر یەکەی لە ئەفسانەییەکە سەرکەوتنی
    یۆنانیەکان بەسەر فارسەکان پیشان دەدات
  • 3:42 - 3:45
    نزیکەی ٤٠ ساڵ زووتر.
  • 3:45 - 3:49
    هەرگیز هیچ پەرستگایەک پێشتر
    ئەو هەموو میتۆپیسانەی تێدا بەکارنەهات بوو،
  • 3:49 - 3:54
    و هەر دیمەنێکیش تێچووی
    بێشوماری پەرستگاکەی زیاتر دەکرد.
  • 3:54 - 3:58
    لە کۆتایەکەی، سەرەی فیدیاسە تا
    دەست بە بەرپرسیاریەتیە سەرەتایەکەی بکات،
  • 3:58 - 4:01
    و خاڵی تیشکۆی هەموو پەرستگاکە.
  • 4:01 - 4:05
    بە چینێکی ئەستوری ئاڵتون داپۆشراوە
    بەوردی ڕازاندراوەتەوە،
  • 4:05 - 4:08
    و لەسەرو پەرستیارتیەکانیەوەیەتی،
  • 4:08 - 4:14
    ئەمە دەبیتە بە پەیکەری چاودێریکەر و
    پارێزگاریکەری شارەکە، پارسینۆنسی ئەسینا.
  • 4:14 - 4:18
    کاتێک پەرستگاکە تەواو دەبێت
    خەڵکەکە لە حەوشەی پەرستگاکە کۆ دەبنەوە-
  • 4:18 - 4:21
    نزا دەکەن و قوربانی پێشکەش دەکەن
  • 4:21 - 4:26
    شەڕاب بۆ خودای ژیری دەڕێژن.
  • 4:26 - 4:28
    فیدیاس ئەوەندە کاتەی مای بوو
  • 4:28 - 4:30
    لە کۆتا ڕازاندنەوەی پەیکەرەیە بەسەری برد،
  • 4:30 - 4:35
    و هەرکە ڕۆژ بەرەو ئاوابوون دەڕۆشت،
    سەرپەرشتیارەکان پەیدا بوون.
  • 4:35 - 4:39
    دوای سەیرکردنی تۆمارەکانی
    سەرکەوتوانە دەردەکەوتن.
  • 4:39 - 4:43
    لەوانەیە فیدیاس بە بەفیڕۆدانی
    گشتی پەرستگاکە تۆمەتبار بکرێت،
  • 4:43 - 4:47
    بەڵام تۆمارەکانی هیچ باسی
    ئاڵتونی پەیکەرەکە ناکەن.
  • 4:47 - 4:52
    لەم ساتەدا، پێرەکلیس گەیشت
    تا سەرۆکی بیناکەریەکەی ڕزگار بکات.
  • 4:52 - 4:56
    بەڕێوبەری دروستکردنی پەرستگە
    پێان گووت هەموو ئاڵتونەکە بە پەیکەرەکەیەوەییە
  • 4:56 - 5:01
    دەتواندرێت لێ بکرێنەوە و بە جیا
    بکێشرێن تا بێتاوانی فیدیاس بسەلمێدرێت.
  • 5:01 - 5:03
    ئەرکەکان بە کرێکارەکان سپێردرا
  • 5:03 - 5:07
    و بەرپرسەکانیان تۆمەتبارکرد بەوەی
    لە درەنگانی شەو چاودێریان کردوون-
  • 5:07 - 5:10
    فیدیاس و چاودێریکەرەکەی
    نەیارەکانیان
  • 5:10 - 5:12
    بۆ بەخشندەیی ئەسینای مەزن بەجێهێشت.
Title:
ڕۆژێک لە ژیانی تەلارسازێکی یۆنانی کۆن، مارک ڕۆبینسۆن
Speaker:
مارک ڕۆبینسۆن
Description:

کۆی وانکە لەم بەستەرە چاو لێ بکە:
https://ed.ted.com/lessons/a-day-in-the-life-of-an-ancient-greek-architect-mark-robinson

ساڵی ٤٣٢ پێش زاینە، هەرکە خۆری جێشتەنگاو ئەسینا دادەپۆشێت فیدیاس لە کارەکەی دواکەوتووە، ئەو سەرۆکی بیناکەری پارستگای پارسینۆنەۆ نوێترین و مەزنیترین پەرستگای ئەسینا، کاتێک گەیشتە شوێنە پەرستگا دروسکردنەکەم بەرپرسانی شارەکە بە دزانی ئەم ئاڵتونانەی بۆ ڕازاندنەوەی پیکەرە پیرۆزەکەی ناوەندی پەرستگاکە تۆمەتبارکرد، تا خۆرئاوابوون کاتی هەییە تا بێتاوانی خۆی بسەلمێنێت یان ڕووبەڕووی دادگا دەبێتەوە، مارک ڕۆبینسۆن باسی ڕۆژێک لە ژیانی تەلارسازێکی یۆنانی کۆن دەکات.

وانکە لە لایەن ماڕک ڕۆبینسۆن و کاری دەرهێنان لە لایەن هانا تینتەر و لۆرا مارتینۆڤیچ

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:13

Kurdish (Central) subtitles

Revisions