Return to Video

Kim Gorgens: Beyni sarsintilardan koruma

  • 0:01 - 0:03
    Zeki ve dunya capinda bir
  • 0:03 - 0:05
    norofizyolog olma yolundayken
  • 0:05 - 0:07
    ilginc bir sey oldu.
  • 0:07 - 0:09
    Bebegim dogdu.
  • 0:09 - 0:11
    Dunya capinda ve zeki
  • 0:11 - 0:13
    bir norofizyolog oldum
  • 0:13 - 0:15
    anlaminda soylemiyorum.
  • 0:15 - 0:17
    Uzgunum TED.
  • 0:18 - 0:21
    Ama makul derecede parlak
  • 0:21 - 0:24
    dunya capindaligi tartisilir bir endise kupu oldum.
  • 0:24 - 0:27
    Yuksek okuldaki arkadaslarimdan Marie
  • 0:27 - 0:29
    dedi ki, " Kim, olayi cozdum.
  • 0:29 - 0:32
    Sen herkesden daha norotik degilsin,
  • 0:32 - 0:34
    sadece ne kadar norotik
  • 0:34 - 0:36
    oldugun konusunda daha durustsun."
  • 0:36 - 0:38
    Tamamen durust olmak adina,
  • 0:38 - 0:41
    sizlerle paylasmak icin bazi resimler getirdim.
  • 0:41 - 0:43
    Aaaa.
  • 0:43 - 0:46
    Tek diyecegim, Temmuz.
  • 0:46 - 0:51
    (gulusmeler)
  • 0:51 - 0:53
    zzzip
  • 0:53 - 0:55
    guvenlik icin.
  • 0:57 - 0:59
    Kolluklar--
  • 0:59 - 1:02
    uc santim su.
  • 1:02 - 1:04
    Ve nihayet, Copper Dagina 90 dakikalik yolculuk
  • 1:04 - 1:07
    icin haziriz.
  • 1:07 - 1:10
    Simdi bir fikriniz olusmustur.
  • 1:11 - 1:13
    Bebegim Vander simdi
  • 1:13 - 1:15
    sekiz yasinda.
  • 1:15 - 1:17
    Benim atletik yeteneklerimle
  • 1:17 - 1:19
    lanetlenmis olmasina ragmen
  • 1:19 - 1:21
    futbol oynuyor.
  • 1:21 - 1:23
    Amerikan futbolu oynamayi istiyor.
  • 1:23 - 1:25
    Tek tekerlekli bisiklete binmeyi ogrenmek istiyor.
  • 1:25 - 1:27
    Niye endiseleneyim?
  • 1:27 - 1:30
    Cunku bu benim isim. Ogrettigim.
  • 1:30 - 1:32
    Ogrendigim. Tedavi ettigim.
  • 1:32 - 1:35
    Ve biliyorum ki cocuklar her sene beyin sarsintisi geciriyor.
  • 1:36 - 1:39
    Aslinda, senede dort milyon kisi beyin sarsintisi geciriyor,
  • 1:39 - 1:42
    bu da sadece acil serviste gorulen
  • 1:42 - 1:45
    14 yas ve alti grubu.
  • 1:45 - 1:47
    Beyin sarsintisi geciren cocuklardan
  • 1:47 - 1:50
    cinladi ya da canlari caldi diye bahsediyoruz,
  • 1:50 - 1:53
    ama aslinda neden bahsediyoruz?
  • 1:53 - 1:55
    Bir bakalim.
  • 1:58 - 2:01
    Evet. "Starsky ve Hutch" sanirim. Evet.
  • 2:01 - 2:03
    Bir araba kazasi.
  • 2:03 - 2:05
    Saatte 40 mil hizla bir bariyere carpma --
  • 2:05 - 2:07
    35 G.
  • 2:10 - 2:12
    Agir siklet bir boksor
  • 2:12 - 2:14
    suratinizin ortasina yumruk atar --
  • 2:14 - 2:16
    58 G.
  • 2:22 - 2:24
    Kacirdiysaniz bir daha bakalim.
  • 2:24 - 2:27
    Ekranin sag tarafina bakin.
  • 2:33 - 2:35
    Ne dersiniz?
  • 2:35 - 2:37
    Kac G?
  • 2:38 - 2:40
    Yakin.
  • 2:40 - 2:42
    72.
  • 2:42 - 2:44
    Cilginlik oldugunu dusuneceksiniz,
  • 2:44 - 2:47
    103 G.
  • 2:47 - 2:49
    Ortalama beyin sarsintisi kuvveti
  • 2:49 - 2:51
    95 G.
  • 2:52 - 2:55
    Simdi, sagdaki cocuk ayaga kalkmazsa
  • 2:55 - 2:57
    biliyoruz ki beyin sarsintisi gecirdi.
  • 2:57 - 2:59
    Peki ya soldaki cocuk, ya da sahadan
  • 2:59 - 3:01
    ayrilan bir sporcu?
  • 3:01 - 3:03
    Beyin sarsintisi gecirip gecirmedigini
  • 3:03 - 3:06
    nasil anlayabiliriz?
  • 3:06 - 3:08
    Mactan cikarilmalarini ve tekrar maca donmeleri
  • 3:08 - 3:11
    konusundaki yonetmeligin
  • 3:11 - 3:13
    bu oyuncular icin gecerli oldugunu
  • 3:13 - 3:15
    nasil bilebiliriz?
  • 3:15 - 3:17
    Beyin sarsintisinin anlamina bakarsak aslinda
  • 3:17 - 3:19
    bayilmanin gerceklesmesi sart degil.
  • 3:19 - 3:22
    Sadece bilincte bir degisiklik olmasi
  • 3:22 - 3:25
    yeterli ve bu da etrafini sisli gormek, basdonmesi,
  • 3:25 - 3:28
    kulaklarda cinlama, normalden daha atilgan
  • 3:28 - 3:30
    ya da kavgaci olmak semptomlarindan
  • 3:30 - 3:33
    biri ya da birkaci olabilir.
  • 3:33 - 3:36
    Bunlari ve benim ne kadar norotik oldugumu
  • 3:36 - 3:39
    gozonune alirsak geceleri nasil uyuyorum acaba?
  • 3:39 - 3:41
    Cunku biliyorum ki
  • 3:41 - 3:43
    beyinlerimiz cok saglam.
  • 3:43 - 3:45
    Bir sakatlanma durumunda
  • 3:45 - 3:48
    kendilerini onarmak uzere yaratilmislar.
  • 3:48 - 3:50
    Eger, Allah korusun, icimizden birileri buradan
  • 3:50 - 3:53
    ayrildiktan sonra bir beyin sarsintisi gecirecek olursa
  • 3:53 - 3:55
    bir cogumuz birkac saatle
  • 3:55 - 3:57
    birkac hafta suresinde
  • 3:57 - 3:59
    tamamen eski halimize doneriz.
  • 3:59 - 4:01
    Ama cocuklar beyin sarsintilari konusunda daha kirilganlar.
  • 4:01 - 4:04
    Aslinda, lise cagindaki sporcularda
  • 4:04 - 4:06
    universite yasindakilere oranla agir sakatlanmalara
  • 4:06 - 4:09
    uc kat daha fazla rastlaniyor ve semptomlarin
  • 4:09 - 4:11
    tamamen ortadan kalkmasi
  • 4:11 - 4:13
    daha uzun suruyor.
  • 4:14 - 4:16
    Ilk sarsintidan sonra
  • 4:16 - 4:18
    ikincisin riski
  • 4:18 - 4:20
    katlanarak artiyor.
  • 4:20 - 4:23
    Ondan sonra ucuncu beyin sarsintisinda
  • 4:23 - 4:26
    risk daha da artiyor ve boyle devam ediyor.
  • 4:26 - 4:29
    Asil kaygi verici noktaya gelelim:
  • 4:30 - 4:32
    Tekrarlanan beyin sarsintilarinin
  • 4:32 - 4:35
    uzun vadedeki etkilerini tam olarak bilmiyoruz.
  • 4:35 - 4:37
    NFL'in yaptirdigi arastirmayi
  • 4:37 - 4:39
    belki duymussunuzdur.
  • 4:39 - 4:41
    Ozetlersek,
  • 4:41 - 4:43
    bu arastirmaya gore emekli olmus
  • 4:43 - 4:45
    Amerikan futbolu oyuncularindan
  • 4:45 - 4:48
    uc veya daha fazla beyin sarsintisi
  • 4:48 - 4:51
    gecirmis olanlarda erken bunama gorulmesi
  • 4:51 - 4:54
    nufusun geneline gore cok daha fazla.
  • 4:54 - 4:57
    Hepiniz duymussunuzdur bunu -- New York Times'ta, duydunuz mu?
  • 4:57 - 4:59
    Belki sunu duymadiniz: Bu arastirmayi baslatan
  • 4:59 - 5:01
    sporcularin
  • 5:01 - 5:04
    eslerinin sorulari,
  • 5:04 - 5:07
    "46 yasindaki kocamin devamli
  • 5:07 - 5:09
    anahtarlarini kaybetmesi garip degil mi?
  • 5:09 - 5:12
    47 yasindaki kocamin devamli arabasini
  • 5:12 - 5:15
    kaybetmesi garip degil mi?
  • 5:15 - 5:17
    48 yasindaki kocamin evin yaninda
  • 5:17 - 5:19
    park ettigi yerden evi
  • 5:19 - 5:22
    bulamamasi garip degil mi?"
  • 5:22 - 5:25
    Belki oglumun tek cocuk
  • 5:25 - 5:28
    oldugundan bahsetmeyi unutmus olabilirim.
  • 5:28 - 5:31
    Bu yuzden ilerde beni arabayla
  • 5:31 - 5:35
    dolastirabilmesi cok onemli.
  • 5:39 - 5:42
    Oyleyse cocuklarimizin guvenligini nasil saglariz?
  • 5:42 - 5:45
    Cocuklarimizin guvenligini yuzde yuz
  • 5:45 - 5:47
    nasil saglariz?
  • 5:47 - 5:50
    Bulusumu sizlere gostereyim.
  • 5:50 - 5:55
    (Gulusmeler)
  • 5:55 - 5:57
    Keske.
  • 5:57 - 5:59
    Kucuk oglum orada oturmus ve "Saka degil.
  • 5:59 - 6:02
    Kesinlikle saka yapmiyor." der gibi.
  • 6:02 - 6:04
    Neyse ciddi olarak soruyorum,
  • 6:04 - 6:06
    oglum amerikan futbolu oynamali mi?
  • 6:06 - 6:09
    Sizin cocugunuz oynamali mi? Bilmiyorum.
  • 6:09 - 6:12
    Ama yapabileceginiz uc sey oldugunu biliyorum.
  • 6:13 - 6:16
    Ilk olarak, konuyu arastirin.
  • 6:16 - 6:19
    Burada bahsettigimiz konulara asina olmalisiniz.
  • 6:19 - 6:22
    Cok guzel kaynaklar var.
  • 6:22 - 6:24
    CDC'nin Heads Up adinda bir programi var.
  • 6:24 - 6:26
    CDC.gov web adresinde.
  • 6:26 - 6:29
    Heads Up cocuklarda beyin sarsintisi ile ilgili.
  • 6:29 - 6:32
    Ikincisi benim sahsen cok gurur duydugum bir kaynak.
  • 6:32 - 6:34
    Bunu bir kac ay once baslattik --
  • 6:34 - 6:37
    CO Beyin Sarsintisi Gecirmis Cocuklar.
  • 6:37 - 6:39
    Bu spor yapan ogrenciler, ogretmenler, ebeveynler,
  • 6:39 - 6:42
    profesyoneller, antrenorler ve yardimcilari icin
  • 6:42 - 6:44
    harika bir kaynak.
  • 6:44 - 6:46
    Kafanizda sorular varsa harika
  • 6:46 - 6:48
    bir baslangic noktasi.
  • 6:48 - 6:51
    Iki: Sesinizi cikarin.
  • 6:51 - 6:53
    Daha iki hafta once,
  • 6:53 - 6:55
    bisiklete binen 18 yas alti sporcu ve cocuklarin
  • 6:55 - 6:57
    kask giymesini gerektiren
  • 6:57 - 6:59
    Senator Kefalos tarafindan
  • 6:59 - 7:01
    hazirlanan yasa tasarisi
  • 7:01 - 7:03
    komiteden gecemedi.
  • 7:04 - 7:06
    Bunun sebebi agirlikli olarak
  • 7:06 - 7:10
    secmenlerin tutumu,
  • 7:10 - 7:12
    taraftarlarin gercek anlamda konuya asilmamasi.
  • 7:12 - 7:14
    Karsiniza gelip hangi yasa tasarilarini
  • 7:14 - 7:16
    desteklemeniz gerektigini soylemeyecegim
  • 7:16 - 7:19
    ama politikacilari onem verdiginiz
  • 7:19 - 7:22
    konulardan haberdar etmelisiniz.
  • 7:22 - 7:24
    Antrenorlerle de konusmalisiniz.
  • 7:24 - 7:27
    Hangi koruyucu donatimlarin bulundugunu sorun.
  • 7:27 - 7:29
    Bunlara ayrilan butce nedir?
  • 7:29 - 7:31
    Kac senedir kullaniliyorlar?
  • 7:31 - 7:33
    Belki yeni techizat icin bir para toplama
  • 7:33 - 7:35
    kampanyasi baslatmayi onerebilirsiniz.
  • 7:35 - 7:37
    Laf yine kullanilmasi
  • 7:37 - 7:39
    gereken kaska geliyor.
  • 7:40 - 7:43
    Kotu bir sonucu engellemek icin tek yol
  • 7:43 - 7:46
    ilk sakatlanmayi engellemek.
  • 7:47 - 7:50
    Gecenlerde, doktora ogrencilerimden
  • 7:50 - 7:52
    Tom dedi ki,
  • 7:52 - 7:54
    "Kim derslere gelirken bisikletci kaski
  • 7:54 - 7:56
    takmaya karar verdim."
  • 7:57 - 8:00
    Tom biliyor ki bisiklet kaskinin icindeki azicik kopuk
  • 8:00 - 8:03
    carpismanin etkisini yariya indirebilir.
  • 8:04 - 8:06
    Tom'un bu dusuncesi
  • 8:06 - 8:09
    benim verdigim kask mucadelesinden
  • 8:09 - 8:12
    dolayi dusundum.
  • 8:12 - 8:15
    Oysa Tom soyle dusunmus, 20 dolarlik bir kask
  • 8:15 - 8:19
    100.000 dolarlik doktora egitimini korumanin iyi bir yolu.
  • 8:19 - 8:22
    (Gulusmeler)
  • 8:24 - 8:27
    Peki, Vander Amerikan futbolu oynamali mi?
  • 8:27 - 8:29
    Hayir diyemem,
  • 8:29 - 8:31
    ama sunu garanti ederim ki
  • 8:31 - 8:33
    arabaya, okula gitmek
  • 8:33 - 8:36
    icin evden her ciktiginda
  • 8:36 - 8:38
    basina kaskina takiyor
  • 8:38 - 8:41
    olacak.
  • 8:41 - 8:43
    Ister sporcu, ister ogrenci,
  • 8:43 - 8:46
    ister asiri korunmus, norotik anneli
  • 8:46 - 8:48
    cocuk olsun,
  • 8:48 - 8:50
    bebegim Vander sizlere
  • 8:50 - 8:52
    sunu hatirlatsin:
  • 8:52 - 8:54
    Beyninizi koruyun.
  • 8:54 - 8:56
    Tesekkurler.
  • 8:56 - 9:00
    (Alkis)
Title:
Kim Gorgens: Beyni sarsintilardan koruma
Speaker:
Kim Gorgens
Description:

Norofizyolog Kim Gorgens sarsintilara karsi beynimizi daha iyi korumada cocuklara kask giydirmenin onemini vurguluyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
09:01
Seyhan SIRTALAN added a translation

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.