Những bí mật tôi tìm thấy dưới đáy đại dương kì bí
-
0:01 - 0:02Tôi là nhà hóa học đại dương.
-
0:02 - 0:05Tôi nhìn vào hóa chất
của đại dương ngày nay, -
0:05 - 0:07và cả trong quá khứ.
-
0:07 - 0:09Khi nhìn về quá khứ
-
0:09 - 0:13bằng cách kiểm chứng tàn tích hóa thạch
của rặng san hô dưới đáy. -
0:13 - 0:15Bạn có thể thấy một trong
những san hô phía sau tôi. -
0:15 - 0:20Nó được lấy gần Nam Cực,
sâu hàng ngàn mét dưới đáy biển -
0:20 - 0:22rất khác biệt so với
những loại san hô khác -
0:22 - 0:26bạn có lẽ đã may mắn thấy
nếu bạn đi nghỉ ở xứ nhiệt đới. -
0:26 - 0:28Tôi hi vọng rằng
bài nói này giúp bạn -
0:28 - 0:30có cái nhìn 4 chiều về đại dương.
-
0:30 - 0:332 chiều, như ảnh 2 chiều xinh đẹp này
-
0:33 - 0:35của nhiệt độ bề mặt nước biển.
-
0:35 - 0:39Bức ảnh được chụp từ vệ tinh, nên nó
có độ phân giải không gian rất lớn. -
0:40 - 0:43Những đặc trưng tổng thể
thì cực kì dễ hiểu. -
0:43 - 0:46Thời tiết ấm ở vùng gần xích đạo
vì có nhiều ánh sáng hơn. -
0:46 - 0:49Lạnh ở vùng địa cực
vì có ít ánh sáng hơn. -
0:49 - 0:52Và điều đó cho phép những chỏm băng lớn
hình thành ở Nam Cực -
0:52 - 0:54và phần trên của bán cầu Bắc.
-
0:54 - 0:58Nếu bạn nhảy xuống biển,
hay thậm chí nhấn chân xuống biển, -
0:58 - 1:00bạn biết đó, càng đi sâu càng lạnh hơn,
-
1:00 - 1:04và phần lớn là vì nước sâu lấp đầy
vực thẳm đại dương -
1:04 - 1:07đến từ những vùng địa cực lạnh lẽo
nơi nước đặc hơn. -
1:08 - 1:11Nếu chúng ta quay trở về
thời điểm 20,000 năm trước, -
1:11 - 1:13Trái đất trông có vẻ khác nhiều.
-
1:13 - 1:16Tôi chỉ cho bạn xem phiên bản hoạt hình
một trong những sự khác biệt -
1:16 - 1:19bạn sẽ thấy nếu bạn lùi về
thời điểm đó. -
1:19 - 1:20Chỏm băng lớn hơn bây giờ nhiều.
-
1:20 - 1:24Chúng phủ khắp các châu lục,
và chúng mở rộng về phía đại dương. -
1:24 - 1:26Mực nước biển thấp hơn 120 mét.
-
1:27 - 1:30Mức CO2 thì rất thấp so với hiện tại.
-
1:30 - 1:34Nhìn chung, trái đất có lẽ lạnh hơn
chừng 3 đến 5 độ, -
1:34 - 1:37và càng ngày càng lạnh
ở những vùng địa cực. -
1:38 - 1:39Điều tôi và những đồng nghiệp
-
1:39 - 1:42đang cố gắng hiểu chính là
-
1:42 - 1:45cách chúng ta chuyển
từ điều kiện thời tiết lạnh -
1:45 - 1:48sang điều kiện thời tiết ấm
mà chúng ta tận hưởng ngày nay. -
1:48 - 1:50Chúng ta biết từ việc nghiên cứu lõi băng
-
1:50 - 1:53sự chuyển giao từ điều kiện lạnh
sang ấm là không hề suôn sẻ -
1:53 - 1:58vì bạn có thể dự đoán
từ việc tăng chậm trong bức xạ mặt trời. -
1:58 - 2:01Và chúng ta biết điều này từ lõi băng,
vì nếu bạn khoan sâu vào băng, -
2:01 - 2:05bạn sẽ thấy những vòng băng hàng năm,
bạn có thể thấy trong núi băng. -
2:05 - 2:07Bạn có thể thấy
những lớp trắng - xanh này. -
2:07 - 2:10Khí bị nén trong lõi băng,
nên ta đo được lượng CO2 - -
2:10 - 2:13đó là lí do ta biết lượng CO2
thấp hơn trong quá khứ - -
2:13 - 2:16và tính chất hóa học của băng
cũng cho ta biết về nhiệt độ -
2:16 - 2:17tại những vùng địa cực.
-
2:17 - 2:21Và nếu bạn chuyển thời gian
từ 20.000 năm trước đến thời điểm này, -
2:21 - 2:23bạn thấy nhiệt độ đã tăng lên.
-
2:23 - 2:24Nó không hề tăng một cách đều đặn.
-
2:24 - 2:26Thỉnh thoảng nó tăng vô cùng nhanh,
-
2:26 - 2:28sau đó bình ổn trở lại,
-
2:28 - 2:29rồi tăng lên nhanh chóng.
-
2:29 - 2:31Điều này xảy ra khác nhau ở hai địa cực,
-
2:31 - 2:34và lượng CO2 cũng tăng lên nhảy vọt.
-
2:35 - 2:38Nên chúng tôi chắc chắn đại dương
có liên quan chuyện này. -
2:38 - 2:40Đại dương chứa lượng CO2 khổng lồ,
-
2:40 - 2:43nhiều gấp khoảng 60 lần so với khí quyển.
-
2:43 - 2:46Điều này giúp tản nhiệt quanh xích đạo,
-
2:46 - 2:50đại dương thì đầy ắp nguồn dinh dưỡng
và điều khiển hiệu suất chính. -
2:50 - 2:53Nếu ta muốn tìm hiểu
diễn tiến dưới lòng đại dương, -
2:53 - 2:55chúng tôi phải xuống tận nơi,
-
2:55 - 2:56xem xét tình hình ở đây,
-
2:56 - 2:57và bắt đầu khám phá.
-
2:57 - 3:00Đây là cảnh tượng ngoạn mục
từ núi ngầm dưới biển -
3:00 - 3:03sâu khoảng 1km tại hải phận quốc tế.
-
3:03 - 3:06vùng xích đạo quanh Đại Tây Dương,
cách xa đất liền. -
3:06 - 3:09Cùng với đội nghiên cứu của tôi,
bạn là một trong những người đầu tiên -
3:09 - 3:11được thấy một phần của đáy biển,
-
3:11 - 3:13Bạn có thể đang thấy nhiều loài mới.
-
3:13 - 3:15Chúng tôi không biết là gì.
-
3:15 - 3:18Bạn sẽ phải thu thập nhiều mẫu vật
và phân loại rõ ràng. -
3:18 - 3:20Bạn có thể thấy
rặng san hô kẹo cao su. -
3:20 - 3:22Có nhiều ngôi sao lấp lánh sống trên đó.
-
3:22 - 3:25Đó là những thứ trông giống
xúc tu của san hô. -
3:25 - 3:28Có nhiều san hô từ nhiều dạng
canxi cacbonat khác nhau -
3:28 - 3:32phát triển trên đất bazan của
ngọn núi to dưới biển này, -
3:32 - 3:35và cái thứ màu đen kia,
chúng là san hô hóa thạch, -
3:35 - 3:37và chúng ta sẽ nói một chút về chúng
-
3:37 - 3:39khi ta lùi về đúng lúc.
-
3:39 - 3:42Để làm được điều đó, chúng ta cần
thuê tàu nghiên cứu. -
3:42 - 3:45Đây là James Cook,
tàu nghiên cứu đại dương -
3:45 - 3:46neo ở Tenerife.
-
3:46 - 3:47Nhìn cũng đẹp đúng không?
-
3:48 - 3:49Tuyệt, nếu bạn không phải là
thủy thủ giỏi. -
3:50 - 3:52Đôi khi mọi việc trông giống như thế này.
-
3:52 - 3:55Đây là chúng tôi, đang cố đảm bảo
không mất đi những mẫu vật quí giá. -
3:55 - 3:58Mọi người hối hả vây quanh
và tôi bị say sóng nặng, -
3:58 - 4:01nên không phải lúc nào cũng vui,
nhưng đa phần là vậy. -
4:01 - 4:04Chúng tôi phải trở thành người
vẽ bản đồ giỏi để làm được điều này. -
4:04 - 4:08Bạn không thể thấy loại san hô
đặc biệt đó khắp mọi nơi đâu. -
4:08 - 4:11Nó có thể ở bất kì đâu và ở rất sâu
-
4:11 - 4:13nhưng chúng ta thật sự
cần phải tìm đúng nơi. -
4:13 - 4:16Chúng ta vừa xem bản đồ thế giới,
và vạch trên đó là hải trình của chúng tôi -
4:16 - 4:17từ năm ngoái.
-
4:18 - 4:19Đó là môt chuyến đi 7 tuần,
-
4:19 - 4:21và đây là chúng tôi, đang tự dựng bản đồ riêng
-
4:21 - 4:26của khoảng 75,000 km2 đáy biển
trong 7 tuần, -
4:26 - 4:28nhưng đó chỉ là một phần nhỏ
của đáy biển. -
4:28 - 4:30Chúng ta đang đi
từ Tây sang Đông, -
4:30 - 4:33qua nhiều phần đại dương
trông phẳng lì trên bản đồ lớn -
4:33 - 4:37nhưng thật ra vài ngọn núi ở đây
lớn cỡ Everest. -
4:37 - 4:39Với những bản đồ chúng tôi vẽ trên tàu,
-
4:39 - 4:41chúng tôi có độ phân giải 100 mét,
-
4:41 - 4:44đủ để chọn những khu vực
để triển khai trang thiết bị, -
4:44 - 4:45nhưng không đủ để thấy nhiều.
-
4:46 - 4:48Để làm được, chúng tôi cần lái
thiết bị điều khiển từ xa -
4:48 - 4:50xuống khoảng 5m cách mực đáy biển.
-
4:51 - 4:54Nếu vậy, chúng tôi có thể
vẽ ra những bản đồ độ phân giải một mét -
4:54 - 4:56dưới sâu hàng ngàn mét.
-
4:56 - 4:58Đây là thiết bị điều khiển từ xa,
-
4:58 - 5:00phương tiện dùng để nghiên cứu.
-
5:00 - 5:03Bạn có thể thấy một dãy
những bóng đèn lớn ở phía trên. -
5:03 - 5:06Có nhiều máy quay có độ phân giải cao,
các cánh tay máy, -
5:06 - 5:09và nhiều chiếc hộp nhỏ và vài thứ
để chứa các mẫu vật. -
5:09 - 5:13Đây là buổi đi lặn dưới biển
đầu tiên của chúng tôi, -
5:13 - 5:15lao xuống lòng đại dương.
-
5:15 - 5:17Chúng tôi đi khá nhanh để chắc chắn
thiết bị điều khiển từ xa -
5:17 - 5:19không bị ảnh hưởng
bởi tàu khác. -
5:19 - 5:20Và chúng tôi lặn xuống,
-
5:20 - 5:23và đây là những thứ bạn thấy được.
-
5:23 - 5:26Chúng là bọt biển dưới đáy biển,
to khoảng một mét. -
5:27 - 5:31Đây là dưa biển đang bơi -
cơ bản là một loại sên biển nhỏ. -
5:31 - 5:32Đoạn này bị chậm lại.
-
5:32 - 5:35Đa phần đoạn phim chiếu cho bạn
đã được gia tốc, -
5:35 - 5:37vì những thước phim này
mất nhiều thời gian. -
5:37 - 5:40Đây cũng là loài sên biển xinh đẹp.
-
5:41 - 5:44Và loài động vật bạn xem tiếp theo
sẽ là một ngạc nhiên lớn. -
5:44 - 5:47Tôi chưa từng thấy loài tương tự
và nó khiến chúng tôi phải ngạc nhiên. -
5:47 - 5:51Sau khi làm việc khoảng 15 tiếng
và chúng tôi khá là vui vẻ, -
5:51 - 5:54đột nhiên con quái vật biển khổng lồ
bắt đầu lăn qua, -
5:54 - 5:57nó gọi là kì lân biển hoặc là
hải tiêu thuộc địa, nếu bạn thích. -
5:57 - 5:59Đây không phải thứ
chúng tôi đang tìm. -
5:59 - 6:01Chúng tôi đang tìm san hô,
rặng san hô sâu dưới biển. -
6:02 - 6:04Chút nữa bạn sẽ thấy ảnh
của một loài san hô. -
6:05 - 6:07Nó nhỏ, cao khoảng 5cm.
-
6:07 - 6:10Được làm từ canxi cacbonat,
nên bạn có thể thấy xúc tu của nó, -
6:11 - 6:13di chuyển trong hải lưu.
-
6:13 - 6:16Sinh vật giống vậy có lẽ
sống được khoảng 100 năm. -
6:16 - 6:20Và khi nó trưởng thành,
nó hấp thụ hóa chất từ đại dương. -
6:20 - 6:22Và những hóa chất nào hay lượng hóa chất,
-
6:22 - 6:25phụ thuộc vào nhiệt độ; phụ thuộc độ pH,
-
6:25 - 6:26phụ thuộc vào nguồn dinh dưỡng.
-
6:26 - 6:30Nếu có thể hiểu cách mà
những hóa chất này đi vào trong xương, -
6:30 - 6:32ta có thể quay lại, thu thập
những mẫu hóa thạch, -
6:32 - 6:35và tái thiết lại những gì
đại dương từng có trong quá khứ. -
6:35 - 6:39Bạn có thể thấy chúng tôi đang nhặt
san hô bằng một hệ thống chân không, -
6:39 - 6:41và đặt vào thùng chứa mẫu vật.
-
6:41 - 6:43Nên nói thêm là phải làm rất cẩn thận.
-
6:43 - 6:46Một vài loài thậm chí còn sống lâu hơn.
-
6:46 - 6:49Đây là san hô đen Leiopathes,
ảnh do đồng nghiệp của tôi chụp - -
6:49 - 6:53Brendan Roark, khoảng 500m
bên dưới Hawaii. -
6:53 - 6:554.000 năm là một thời gian dài.
-
6:55 - 6:58Nếu bạn lấy 1 nhánh san hô
và đánh bóng lên, -
6:58 - 7:00đây là khoảng 100 mi-crô-mét bề ngang.
-
7:01 - 7:03Brendan đem mẫu san hô này về phân tích --
-
7:03 - 7:05bạn có thể thấy các dấu tích --
-
7:05 - 7:08và anh có thể chỉ ra chúng chính là
dải băng hàng năm, -
7:08 - 7:10hóa ra cho dù sâu tận 500 mét dưới đại dương,
-
7:10 - 7:13san hô có thể ghi lại
những thay đổi theo mùa, -
7:13 - 7:15điều này khá là tuyệt vời.
-
7:15 - 7:18Nhưng 4,000 năm không đủ để ta
quay về thời kì đóng băng cực đại cuối. -
7:18 - 7:20Vậy chúng ta nên làm gì?
-
7:20 - 7:22Chúng tôi thu thập
những mẫu hóa thạch. -
7:22 - 7:25Đây là điều làm cho tôi thực sự
không được ưa trong đội nghiên cứu -
7:25 - 7:26Đi cùng chúng tôi,
-
7:26 - 7:28có cá mập khổng lồ ở khắp nơi,
-
7:28 - 7:30có nhiều kì lân biển,
hải sâm đang bơi gần đó, -
7:30 - 7:32nhiều bọt biển khổng lồ,
-
7:32 - 7:34tôi nhờ mọi người đi xuống
khu vực có hóa thạch chết -
7:34 - 7:38và bỏ ra hàng giờ kiểu như
đào quanh đáy biển. -
7:38 - 7:41Và chúng tôi đi nhặt những san hô này,
đem chúng về và phân loại. -
7:41 - 7:44Nhưng mỗi loại lại khác độ tuổi,
-
7:44 - 7:46và nếu chúng tôi có thể biết
tuổi của chúng -
7:46 - 7:48chúng tôi có thể đo được
những tín hiệu hóa học đó, -
7:48 - 7:50điều này giúp chúng tôi biết
-
7:50 - 7:52chuyện gì đã diễn ra ở đại dương
trong quá khứ. -
7:53 - 7:54Và ảnh bên tay trái của tôi đây,
-
7:54 - 7:57tôi đã lấy một mẫu san hô,
đánh bóng nó cẩn thận -
7:57 - 7:59và chụp ảnh quang học.
-
7:59 - 8:00Bên tay phải của tôi,
-
8:01 - 8:04chúng tôi lấy mẫu san hô tương tự,
cho vào lò phản ứng hạt nhân, -
8:04 - 8:05làm giảm sự phân hạt,
-
8:05 - 8:06và mỗi lần có vài sự phân hủy diễn ra,
-
8:06 - 8:08điều đó lại được
đánh dấu trên san hô, -
8:08 - 8:10từ đó chúng tôi thấy được
sự phân bổ uranium. -
8:10 - 8:12Sao chúng tôi làm vậy?
-
8:12 - 8:14Uranium là chất khá bị xem thường,
-
8:14 - 8:15nhưng tôi thích nó.
-
8:15 - 8:18Sự phân rã giúp chúng tôi
biết được tỉ lệ và ngày tháng -
8:18 - 8:20chuyện đang diễn ra ở đại dương.
-
8:20 - 8:22Và nếu bạn nhớ ngay từ đầu,
-
8:22 - 8:24đó là thứ chúng tôi muốn có được
khi nghĩ về khí hậu. -
8:24 - 8:26Chúng tôi dùng laser
phân tích uranium -
8:26 - 8:29Và 1 trong những sản phẩm con,
thori có trong san hô. -
8:29 - 8:32và do đó ta biết chính xác
tuổi của hóa thạch này. -
8:33 - 8:35Đoạn minh họa xinh đẹp này
của đại dương phía Nam -
8:35 - 8:38mà tôi dùng sẽ minh hoa
cách chúng tôi dùng những san hô này -
8:38 - 8:42để nắm được những thông tin phản hồi
từ đại dương cổ xưa. -
8:42 - 8:45Bạn có thể thấy độ dày
của bề mặt nước biển -
8:45 - 8:47trong phim hoạt hình này
của Ryan Abernathey. -
8:47 - 8:50Đây chỉ là dữ liệu của một năm,
-
8:50 - 8:52nhưng bạn thấy được đại dương phía Nam
náo nhiệt như thế nào. -
8:52 - 8:56Hỗn hợp dày đặc, đặc biệt là Drake Passage,
-
8:56 - 8:58được trình bày trong thanh bên cạnh,
-
8:58 - 9:01là một trong những dòng hải lưu
mạnh nhất trên thế giới -
9:01 - 9:03chảy ngang qua đây, từ Tây sang Đông.
-
9:03 - 9:05Nó trộn lẫn rất hỗn loạn,
-
9:05 - 9:08vì nó đang di chuyển qua
những ngọn núi lớn dưới biển, -
9:08 - 9:12và điều này cho phép CO2 và nhiệt
trao đổi trong và ngoài với không khí. -
9:12 - 9:16Và cơ bản là, các đại dương đang
hít thở qua đại dương phía Nam. -
9:17 - 9:22Chúng tôi thu thập san hô
quanh đi quẩn lại ngang qua Nam Cực, -
9:22 - 9:25và chúng tôi tìm được
điều ngạc nhiên từ việc truy tuổi bằng uranium; -
9:25 - 9:28san hô đã di cư từ Nam sang Bắc
-
9:28 - 9:31suốt thời kì chuyển giao giữa
thời kì đóng băng và gian băng. -
9:31 - 9:32Chúng tôi không biết lí do,
-
9:32 - 9:35nhưng chúng tôi nghĩ là có
liên quan đến nguồn thức ăn -
9:35 - 9:37và có lẽ khí là oxy ở trong nước.
-
9:38 - 9:39Và ở đây.
-
9:39 - 9:42Tôi sẽ minh họa điều tôi nghĩ
chúng tôi biết được về khí hậu -
9:42 - 9:44từ những san hô ở đại dương phía Nam đó.
-
9:44 - 9:47Chúng tôi lên xuống núi biển
để nhặt san hô hóa thạch. -
9:47 - 9:49Đây là hình ảnh minh họa.
-
9:49 - 9:50Chúng tôi nghĩ về
thời kì đóng băng, -
9:50 - 9:52từ bản phân tích san hô
chúng tôi làm, -
9:52 - 9:55rằng phần sâu của đại dương
phía Nam rất giàu cacbon. -
9:55 - 9:58và có một lớp đặc ở phía trên đỉnh.
-
9:58 - 10:01Điều đó ngăn CO2 thoát khỏi đại dương.
-
10:02 - 10:04Sau đó chúng tôi tìm thấy
san hô độ tuổi trung bình, -
10:04 - 10:09và chúng cho thấy đại dương hòa lẫn
phần nào với sự chuyển giao khí hậu. -
10:09 - 10:11Điều đó cho phép cacbon
thoát khỏi biển sâu. -
10:12 - 10:15Và sau đó nếu chúng tôi phân tích
những san hô gần với ngày nay, -
10:15 - 10:18hay thật ra dù gì nếu chúng ta
đi xuống đó vào hôm nay -
10:18 - 10:20và đo đạc lượng hóa chất trong san hô,
-
10:20 - 10:24chúng tôi thấy chúng tôi di chuyển đến vị trí
mà cacbon có thể thay đổi liên tục. -
10:24 - 10:26Đây là cách chúng tôi
dùng hóa thạch san hô -
10:26 - 10:28để giúp chúng tôi
nghiên cứu môi trường. -
10:30 - 10:32Nên tôi muốn cho các bạn
xem slide cuối. -
10:32 - 10:36Đây vẫn chỉ là lấy một phần đầu tiên
của đoạn phim mà tôi đã chiếu cho bạn. -
10:36 - 10:38Đây là một khu vườn san hô tuyệt đẹp.
-
10:38 - 10:41Chúng tôi thậm chí không ngờ
tìm được thứ tuyệt như vậy. -
10:41 - 10:43Sâu hàng ngàn mét.
-
10:43 - 10:44Có nhiều loài mới.
-
10:44 - 10:46Đó là một nơi xinh đẹp.
-
10:46 - 10:48Có nhiều hóa thạch xen lẫn,
-
10:48 - 10:50và giờ tôi đã cho bạn biết cách
trân trọng hóa thạch san hô -
10:50 - 10:52ở dưới đó.
-
10:52 - 10:55Nên lần tới lúc bạn đủ may mắn
để bay qua đại dương -
10:55 - 10:56hay chèo thuyền vượt biển,
-
10:56 - 10:59chỉ cần nghĩ - có nhiều núi biển phía dưới
-
10:59 - 11:01mà chưa có ai khám phá được,
-
11:01 - 11:02và còn có các rặng san hô xinh đẹp.
-
11:02 - 11:03Cảm ơn.
-
11:03 - 11:05(Vỗ tay)
- Title:
- Những bí mật tôi tìm thấy dưới đáy đại dương kì bí
- Speaker:
- Laura Robinson
- Description:
-
Laura Robinson chứng minh những dốc đứng của những ngọn núi khổng lồ dưới biển hàng trăm mét dưới mặt biển. Cô ấy tìm kiếm những rặng san hô ngàn năm tuổi mà cô ấy có thể kiểm chứng phản ứng hạt nhân để khám phá đại dương thay đổi theo thời gian ra sao. Bằng phương pháp nghiên cứu lịch sử của Trái Đất, Robinson hi vọng tìm được vài manh mối có thể xảy ra trong tương lai.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 11:21
TED Translators admin approved Vietnamese subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Leiah Nguyen accepted Vietnamese subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Leiah Nguyen edited Vietnamese subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Leiah Nguyen edited Vietnamese subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Leiah Nguyen edited Vietnamese subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Vi Phan edited Vietnamese subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Vi Phan edited Vietnamese subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Vi Phan edited Vietnamese subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor |