Gizemli okyanus tabanında bulduğum sırlar

Okyanusun yüzlerce metre aşağısında, Laura Robinson devasa deniz altı dağlarının dik yamaçlarını inceliyor. Okyanusların zamanla nasıl değiştiğini keşfetmek üzere nükleer reaktörlerde bunları test edebilmek için binlerce yıllık mercanları arıyor. Robinson yeryüzünün tarihini araştırarak, gelecekte neler olabileceğine dair ipuçları bulmayı umut ediyor.

Ben bir okyanus kimyageriyim.

Bugünün okyanus kimyasına bakıyorum.

Geçmişin okyanus kimyasına bakıyorum.

Geçmişe bakma yolum,

derin sulardaki mercanların
fosilleşmiş kalıntılarını kullanmak.

Bu mercanlardan birinin
resmini arkamda görebilirsiniz.

Antarktika yakınlarında, denizin
binlerce metre aşağısından alındı,

yani eğer tropikal bir tatil yaptıysanız,

görecek kadar şanslı olduğunuz türden
mercanlardan çok farklı.

Yani ümit ediyorum ki bu konuşma size

okyanusun dört boyutlu
bir görünümünü verecek.

İki boyutlular, deniz yüzeyi
sıcaklığının bu güzel

iki boyutlu görüntüsü gibi.

Bu görüntü uydu vasıtasıyla alındı,
yani muazzam uzaysal çözünürlüğü var.

Tüm özelliklerini anlamak inanılmaz kolay.

Ekvatora yakın bölgeler sıcak,
çünkü daha fazla güneş ışığı var.

Kutup bölgeleri soğuk,
çünkü daha az güneş ışığı var.

Bu durum, Antarktika ve yukarıda
Kuzey Yarım Küre'de

büyük buzulların oluşmasını sağlıyor.

Eğer denizde derine dalarsanız veya
parmaklarınızı denize daldırırsanız dahi,

aşağı indikçe soğuduğunu bilirsiniz

ve çoğunlukla bunun sebebi okyanusların
dibini dolduran derin suların,

suların yoğun olduğu soğuk
kutup bölgelerinden gelmesidir.

Eğer zamanda 20.000 sene
öncesine geri gidersek,

dünya çok farklı görünüyordu.

Şimdi size bu kadar geriye gitseydiniz
göreceğiniz en büyük farklardan

birine dair taslak bir
versiyonu verdim.

Buzullar çok daha büyüktü.

Kıtanın çoğunluğunu kaplıyordu
ve okyanusa doğru genişliyordu.

Deniz seviyesi 120 metre daha aşağıdaydı.

Karbondioksit seviyeleri bugün
olduğundan çok daha aşağıdaydı.

Yani dünyanın tamamı muhtemelen
yaklaşık üç ila beş derece daha soğuktu

ve kutup bölgelerinde
çok daha fazla soğuktu.

Anlamaya çalıştığım şey

ve diğer meslektaşlarımın
anlamaya çalıştığı şey,

o soğuk iklim koşullarından

bugün sevdiğimiz sıcak
iklim koşullarına nasıl eriştiğimiz.

Buz çekirdeği araştırmalarından

o soğuk koşullardan sıcak koşullara
geçişin kolay olmadığını biliyoruz,

güneş ışınımındaki yavaş artıştan
tahmin edebileceğiniz gibi.

Bunu buz çekirdeklerinden biliyoruz,
çünkü buzun içine doğru delerseniz,

yıllık buz bantları görürsünüz
ve bunu buz dağında görürsünüz.

O mavi-beyaz katmanları görebilirsiniz.

Gazlar buz çekirdeklerinde hapsolmuştur,
böylece karbondioksidi ölçebiliriz --

bu yüzden geçmişte karbondioksidin
daha düşük olduğunu biliyoruz --

ve buzun kimyası da
bize kutup bölgelerindeki

sıcaklık hakkında bilgi verir.

Eğer zamanda 20.000 sene
öncesinden bugüne dönerseniz,

sıcaklığın arttığını görürsünüz.

Bu kolayca yükselmedi.

Bazen çok hızlı yükseldi,

sonra düzlük vardı,

sonra da hızla arttı.

İki kutup bölgesinde farklıydı

ve karbondioksit de atlayarak yükseldi.

Bu yüzden okyanusların da
bununla ilgisi olduğuna eminiz.

Okyanus büyük miktarda karbon depolar,

atmosferdekinin
yaklaşık 60 katından fazla.

Aynı zamanda ekvator
boyunca sıcaklığı taşır,

okyanus besinle doludur
ve temel üretkenliği kontrol eder.

Derin denizlerde neler olup
bittiğini öğrenmek istiyorsak,

gerçekten oraya gitmeliyiz,

orada ne olduğuna bakmalı

ve keşfetmeye başlamalıyız.

Bu karadan çok uzakta, ekvatoral
Atlas'ta, uluslararası sularda,

yaklaşık bir kilometre derinlikte bulunan

bir deniz dağında alınan
bazı olağanüstü görüntüler.

Araştırma ekibimle beraber
deniz tabanının bir kısmını gören

ilk insanlar arasındasınız.

Muhtemelen yeni türler görüyorsunuz.

Bilmiyoruz.

Numuneler toplayıp bazı yoğun
taksonomi yapmak gerekir.

Güzel kabarcık mercanları görebilirsiniz.

Bu mercanlarda büyüyen
kırılgan yıldızlar var.

Bunlar mercanlardan çıkan
dokunaç benzeri şeyler.

Kalsiyum karbonatın farklı türlerinden
oluşmuş mercanlar var,

bunlar devasa deniz altı dağlarının
bazaltında büyüyorlar

ve bu koyumsu şeyler,
bunlar fosilleşmiş mercanlar

ve zamanda geriye gittikçe bunlar hakkında

biraz daha fazla konuşacağız.

Bunu yapmak için bir araştırma
teknesi tutmamız lazımdı.

Bu James Cook, Tenerife'de
demirlenmiş okyanus sınıfı

bir araştırma teknesi.

Güzel görünüyor, değil mi?

Harika, eğer usta bir denizci değilseniz.

Bazen biraz daha bunun gibi görünür.

Değerli numuneleri kaybetmediğimize
emin olmaya çalışan bizler buradayız.

Herkes etrafta koşuşturuyor ve
beni de fena hâlde deniz tutuyor,

yani her zaman eğlenceli değil,
ama tamamını düşününce öyle.

Bunu yapmak için cidden
çok iyi haritacılar olmamız gerekliydi.

Bunun gibi olağanüstü mercan
bolluğunu her yerde göremezsiniz.

Küresel ve derin,

ama gerçekten doğru
yerleri bulmamız lazım.

Biraz önce küresel bir harita gördük
ve üzerindeki geçen sene yaptığımız

deniz yolculuğuydu.

Bu yedi haftalık bir yolculuktu

ve bu yedi haftada kendimize

deniz tabanının yaklaşık 75.000 kilometre
karesinin haritasını çıkaran bizleriz,

ama bu deniz tabanının
sadece küçük bir bölümü.

Büyük ölçekli bir haritada okyanusun

özelliksiz görünecek bölümünde
batıdan doğuya doğru seyahat ediyoruz,

ancak bu dağların bazıları
Everest kadar büyük.

Teknede oluşturduğumuz haritalarla

yaklaşık 100 metre çözünürlük alıyoruz,

ekipmanımızı konuşlandırmak üzere
alanları seçmek için bu yeterli,

ama fazlasını görmek için yeterli değil.

Bunu yapmak için deniz tabanından
yaklaşık beş metre yukarıda

uzaktan kumanda edilen
araçları uçurmamız gerek.

Eğer bunu yaparsak, binlerce metre
aşağıda bir metre çözünürlüğe

sahip haritalar alabiliriz.

İşte uzaktan kumandalı bir araç,

araştırma sınıfında bir araç.

Tepede bir dizi büyük ışık görebilirsiniz.

Yüksek çözünürlüklü kameralar,
manipülatör kollar ve

numunelerinizi koymanız için
bir sürü küçük kutu ve nesne var.

Bu özel yolculuğun ilk dalışında işte biz,

okyanusun içine doğru dalıyoruz.

Uzaktan kumanda edilen araçların
diğer gemilerden etkilenmemesini

sağlamak için oldukça hızlı gidiyoruz.

Ve aşağı iniyoruz

ve bunlar görebildiğiniz türde şeyler.

Bunlar derin deniz süngerleri,
metre ölçeğinde.

Bu yüzen bir deniz hıyarı --
bu esasında küçük bir deniz salyangozu.

Bu yavaşlatılmış.

Size gösterdiğim çoğu
görüntü ise hızlandırılmış,

çünkü bütün bunlar uzun zaman alıyor.

Bu da çok güzel bir deniz hıyarı.

Bu göreceğiniz hayvanın çıkması
ise büyük bir sürprizdi.

Bunun gibi bir şey daha önce görmedim
ve hepimizi biraz şaşırttı.

15 saatlik bir çalışma sonrasındaydı
ve biraz diken üstündeydik,

birden bu devasa deniz canavarı
yanımızdan geçti.

Ona pirozom veya isteğe göre
koloni tulumlular denir.

Aradığımız şey bu değildi.

Mercanları, derin deniz
mercanlarını arıyorduk.

Birazdan birinin fotoğrafını göreceksiniz.

Küçük, beş santimetre uzunlukta.

Kalsiyum karbonattan oluşmuş,
dokunaçlarını burada görebilirsiniz,

okyanusun akıntısında hareket ediyorlar.

Bunun gibi bir organizma muhtemelen
yaklaşık 100 sene yaşar.

Büyüdüğü sırada okyanustan
kimyasalları alır.

Kimyasallar veya kimyasalların miktarı

sıcaklığa bağlıdır, pH'a bağlıdır,

besinlere bağlıdır.

Eğer bu kimyasalların iskelete
nasıl girdiğini anlarsak,

o zaman geri dönüp
fosil örnekleri toplayabiliriz

ve geçmişte okyanusun benzediği
şeyi yeniden oluşturabiliriz.

İşte burada bizi o mercanı vakum
sistemiyle alırken görüyorsunuz

ve bir numune kabına koyuyoruz.

Eklemem gerekir ki bunu çok
dikkatli yapabiliriz.

Bu organizmaların bazıları
daha da uzun yaşar.

Bu Leiopathes adı verilen siyah bir
mercan; bu resim bir meslektaşım olan

Brendan Roark tarafından Hawaii'nin
yaklaşık 500 metre aşağısında çekildi.

4.000 yıl uzun bir zaman.

Eğer bu mercanlardan
bir dal alıp parlatırsanız,

bu yaklaşık 100 mikron genişliğinde.

Ve Brendan bu mercanda
bir miktar analiz yaptı --

işaretleri görebilirsiniz --

ve bunların gerçekten yıllık bantlar
olduğunu göstermeyi başardı,

yani okyanusun 500 metre
derinliğinde bile,

mercanlar mevsimsel
değişiklikleri kaydedebiliyor,

ki bu oldukça olağanüstü.

Fakat 4.000 sene bizi son buzul devri

maksimumuna ulaştırmak için yeterli değil.

O zaman ne yapacağız?

Bu fosil örnekleri için dalıyoruz.

Araştırma ekibimde bu benim gerçekten
sevilmememi sağlıyor.

Devam edince

her yerde devasa köpek balıkları var,

pirozomlar var,
yüzen deniz hıyarları var,

dev süngerler var,

ama ben herkesin
bu ölü fosil alanlara gidip,

deniz tabanında uzun süre
küremelerini sağlıyorum.

Bütün bu mercanları topluyoruz,
yanımızda götürüyoruz, onları ayırıyoruz.

Ancak bunların her biri farklı bir yaşta

ve eğer kaç yaşında
olduklarını bulabilirsek,

o zaman o kimyasal sinyalleri ölçebiliriz,

bu da bizim geçmişte

okyanusta neler olduğunu
bulmamıza yardımcı olur.

Buradaki sol taraftaki resimde

bir mercandan bir parça aldım,
dikkatlice parlattım

ve optik görüntüsünü aldım.

Sağ tarafta ise,

aynı mercan parçasını aldım,
nükleer reaktöre koydum,

fizyon indükleme yaptım

ve biraz bozulma olan her seferde

bunun mercanda işaretli
olduğunu görebilirsiniz,

böylece uranyum dağılımını görebiliriz.

Bunu neden yapıyoruz?

Uranyum pek kabul görmeyen bir element,

ama ben seviyorum.

Bozulma okyanusta neler olup bittiğine
dair değerleri ve tarihleri

bulmamıza yardımcı oluyor.

Eğer başını hatırlarsanız,

iklimi düşününce elde etmeyi
istediğimiz şey buydu.

Bu yüzden bu mercanlarda uranyumu
ve yavru çekirdeklerinden

biri olan toryumu analiz etmek
için lazer kullanıyoruz,

bu da bize fosillerin tam olarak kaç
yaşında olduğunu söylüyor.

Şimdi kullanacağım Güney Okyanusu'nun

bu güzel animasyonu bize antik
okyanuslarla ilgili bazı geri bildirimler

almada bu mercanları nasıl
kullandığımızı gösteriyor.

Ryan Abernathey'in bu animasyonunda

yüzey sularının
yoğunluğunu görebilirsiniz.

Sadece bir yıllık veri,

ama Güney Okyanusu'nun ne kadar
dinamik olduğunu görebilirsiniz.

Yoğun karışım, özellikle de

kutuyla gösterilen Drake Geçidi,

gerçekten buraya gelen dünyadaki en güçlü

akıntılardan biridir,
batıdan doğuya doğru akar.

Çok türbülanslı karışımdır,

çünkü o devasa deniz altı dağlarının
üzerinde hareket eder

ve bu karbondioksit ve ısının atmosferle
değiş tokuşuna izin verir.

Esasen okyanuslar
Güney Okyanusu ile nefes alırlar.

Bu Antartika geçidi boyunca
ileri geri giderek mercan topladık

ve benim uranyum yaş tespitimle
oldukça sürpriz olan bir şey bulduk:

Mercanlar, buzuldan buzul arası döneme

geçiş sırasında güneyden
kuzeye taşınmıştır.

Nedenini gerçekten bilmiyoruz,

ama besin kaynağı ve belki de
sudaki oksijenle

bir ilgisi olduğunu düşünüyoruz.

İşte buradayız.

Güney Okyanusu'ndaki bu mercanlarda
iklimle ilgili bulduğumuzu

düşündüğüm şeyi göstereceğim.

Deniz dağlarında aşağı yukarı gittik.
Küçük fosil mercanlarını topladık.

Bu benim onu gösterimim.

Mercanlarda yaptığımız analizlerden

buzul devrini düşünüyoruz,

ki Güney Okyanusu'nun derin kısmı
karbon yönünden çok zengindi

ve üzerinde ise düşük yoğunluklu
bir katman duruyordu.

Bu karbondioksidin

okyanustan gelişini önlüyor.

Sonra orta yaşta mercanlar bulduk

ve bu bize okyanusun
iklim geçişi sırasında

kısmen karışık olduğunu gösterdi.

Bu da karbonun derin
okyanuslardan gelmesini sağladı.

Sonra eğer günümüze yakın
mercanları analiz edersek

veya bugün oraya aşağıya giderek

mercanların kimyasını ölçersek,

karbonun içeri dışarı
değiş tokuş yapabildiği

bir duruma gittiğimizi görürüz.

İşte fosil mercanlarını, çevre hakkında

öğrenmek için bu şekilde kullanabiliriz.

Sizi bu son yansıyla baş başa
bırakmak istiyorum.

Yine size gösterdiğim ilk çekimden alındı.

Bu olağanüstü bir mercan bahçesi.

Bu kadar güzel şeyler görmeyi
beklemiyorduk bile.

Burası binlerce metre derinlikte.

Yeni türler var.

Yalnızca güzel bir yer.

Aralarında fosiller var

ve şimdi oradaki fosil mercanlara
değer vermek üzere

sizi eğittim.

Bir sonraki sefer okyanus üzerinde uçacak
veya okyanusta yelkenle gidecek

kadar şanslıysanız,

sadece düşünün --
aşağıda daha önce kimsenin görmediği

devasa deniz dağları

ve güzel mercanlar var.

Teşekkürler.

(Alkış)