Lịch sử xấu xí: Trại giam người Mỹ gốc Nhật - Densho

Xem bài học đầy đủ tại: https://ed.ted.com/lessons/ugly-history-japanese-american-internment-camps-densho

Ngày 7 tháng 12 năm 1941, Aki Kurose 16 tuổi trải qua nỗi kinh hoàng cùng hàng triệu người dân Mỹ khi máy bay Nhật tấn công Trân Châu Cảng. Cô không hề biết rằng sự kiện này sẽ sớm khiến gia đình cô và hơn 120.000 người Mỹ gốc Nhật khác bị ghẻ lạnh trên đất nước mình, cả về mặt xã hội lẫn thể xác. Cùng Densho tìm hiểu về nạn phân biệt chủng tộc và nghi kị đã mở lối đến những trại giam người Mỹ gốc Nhật một cách bất công.

Bài giảng của Densho, đạo diễn Lizete Upīte.

Ngày 7 tháng 12 năm 1941,

Aki Kurose 16 tuổi trải qua nỗi kinh hoàng
cùng hàng triệu người dân Mỹ

khi máy bay Nhật
tấn công Trân Châu Cảng.

Cô không hề biết rằng

sự kiện đó sẽ sớm

khiến gia đình cô
và hơn 120.000 người Mỹ gốc Nhật khác

bị ghẻ lạnh
trên đất nước mình,

cả về mặt xã hội lẫn thể xác.

Tính đến năm 1941,

cộng đồng người Mỹ gốc Nhật
đã có lịch sử phát triển hơn 50 năm ở Mỹ.

Khoảng một phần ba là người nhập cư,

nhiều trong số đó định cư ở Bờ Tây
và đã sinh sống ở đó hàng thập kỷ.

Phần còn lại sinh ra là công dân Mỹ,
như Aki.

Khai sinh là Akiko Kato ở Seattle,

Aki lớn lên trong một khu đa sắc tộc,

nơi cô luôn rằng
mình là người Mỹ

cho đến một ngày sau cuộc tấn công,
một giáo viên nói với cô:

"Các ngươi là kẻ
đánh bom Trân Châu Cảng."

Phân biệt chủng tộc,
nghi kị và sợ bị phá hoại,

người ta đã chụp mũ người Mỹ gốc Nhật
như là những kẻ phản bội tiềm năng.

Đặc vụ FBI bắt đầu lục soát nhà,
tịch thu tài sản

và giam lỏng không qua xét xử
những người lãnh đạo trong cộng đồng .

Phạm vi cực đoan này
không ảnh hưởng ngay đến gia đình Aki

nhưng ngày 19 tháng 2 năm 1942, tổng thống
Roosevelt ban hành sắc lệnh 9066.

Sắc lệnh cho phép trục xuất bất kỳ
những kẻ thù khả nghi nào,

bao gồm bất cứ ai
có gốc gác một phần từ Nhật Bản,

khỏi những 'vùng quân sự'.

Đầu tiên,

người Mỹ gốc Nhật bị ép rời khỏi
vùng cấm và di cư trong nội địa.

Nhưng vì bị chính phủ đóng băng
tài khoản ngân hàng

và bị áp đặt những quy định tại địa phương
như giờ giới nghiêm,

nhiều trong số đó không thể rời đi -
như gia đình Aki.

Tháng Ba, một thông cáo cấm người Mỹ
gốc Nhật không được thay đổi chỗ cư trú,

giam họ trong những vùng quân sự.

Tháng Năm, quân đội
chuyển Aki và gia đình cô

cùng hơn 7.000 người Mỹ gốc Nhật
đang sống ở Seattle

đến "Trại Harmony"
ở Puyallup, Washington.

Đó là một trong vài
trung tâm giam giữ dã chiến

tại khu triển lãm và đường đua cũ,

nơi toàn bộ các gia đình bị tập trung
trong một căn cứ và trại lính tồi tàn.

Những tháng sau đó,

quân đội di dời người Mỹ gốc Nhật
vào một trại dài hạn hơn

vùng hoang vắng
miền Tây và Nam,

chuyển Aki và gia đình cô
đến Minidoka ở phía Nam bang Idaho.

Được canh chừng bởi lính có vũ trang,

nhiều trong số những trại này vẫn đang
được xây dựng khi tù nhân chuyển đến.

Những nhà tù xây vội vàng này
bị quá tải và mất vệ sinh.

Tù nhân thường xuyên mắc bệnh và
không được chăm sóc y tế đúng cách.

Cơ quan tái định cư thời chiến

dùng sức lao động của tù nhân
để duy trì trại giam.

Nhiều người làm việc trong trại
hoặc dạy học trong phòng họp tồi tàn,

trong khi người khác trồng ngũ cốc
và nuôi gia súc.

Vài người Mỹ gốc Nhật chống đối,
tổ chức đình công, thậm chí, nổi loạn.

Nhưng nhiều người khác,
như cha mẹ Aki, cam chịu.

Họ không ngừng tìm kiếm cách để tạo lại
vỏ bọc của cuộc sống bên ngoài trại,

nhưng không thể trốn tránh thực tế.

Giống như nhiều người trẻ bị giam,
Aki quyết tâm thoái khỏi trại.

Cô hoàn thành năm cuối
trường phổ thông Minidoka,

và được tổ chức
chống phân biệt chủng tộc Quaker hỗ trợ,

cô đăng ký vào
Đại Học Friends ở Kansas.

Tuy nhiên với gia đình Aki, không có gì
thay đổi mãi đến cuối năm 1944.

Một phiên toà của Toà Án Tối Cao

tuyên bố rằng việc tiếp tục giam giữ
công dân Mỹ mà không xét xử

là vi phạm hiến pháp.

Mùa thu năm 1945,

chiến tranh kết thúc
và các trại giam đóng cửa.

Những người bị giam giữ còn lại
được cho khoảng 25 đô la

và một vé tàu để trở về
nơi ở trước chiến tranh,

nhưng nhiều người không còn nhà
hay nghề nghiệp để trở về.

Gia đình Aki may mắn
giữ lại được căn hộ của họ,

và Aki, cuối cùng, cũng trở về Seattle
sau khi học xong.

Tuy nhiên, định kiến hậu chiến khiến
việc tìm việc làm trở nên khó khăn.

Người bị giam giữ
đối mặt với kỳ thị và sự oán giận

từ những đồng nghiệp và chủ thuê,
tìm người thay thế họ.

May mắn thay, người Mỹ gốc Nhật
không cô đơn

trong cuộc chiến chống lại
kỳ thị chủng tộc.

Aki tìm được công việc ở một trong những
liên đoàn lao động đa chủng tộc ở Seattle

và tham gia uỷ ban quốc hội
về bình đẳng chủng tộc.

Cô trở thành một giáo viên,
và vài thập niên sau đó,

đóng góp của cô cho nền giáo dục
có ý thức xã hội về đa văn hoá,

đã tác động đến hàng ngàn sinh viên.

Tuy nhiên, nhiều cựu tù nhân,
đặc biệt là thế hệ già,

không thể tái thiết lại
cuộc sống sau chiến tranh.

Con cái của họ
phát động một cuộc vận động

kêu gọi nước Mỹ chuộc lỗi
cho sự bất công lịch sử này.

Trong năm 1988, chính phủ Mỹ chính thức
xin lỗi vì sự giam giữ trong thời chiến-

thừa nhận đó là một kết quả của
nạn phân biệt chủng tộc, hiếu chiến,

và sự thất bại trong lãnh đạo
về chính trị.

Ba năm sau lời xin lỗi này,

Aki Kurose được trao
Giải Thưởng Nhân Quyền

từ chi hội Seattle của Liên Hợp Quốc,

tán dương tầm nhìn của cô về hoà bình,
tôn trọng con người bất kể xuất thân.