Showing Revision 12 created 07/01/2019 by Cihan Ekmekçi.

1. Title:
   Hastalıkların erken teşhisi adına, bakterilerin gizli dilini konuşalım
2. Description:

   Bakteriler saldırılar düzenlemek için kimyasal bilgiler yardımıyla aralarında "konuşurlar." Peki ya ne söylediklerini anlayabilseydik? Nanofizik uzmanı Fatima AlZahra'a Alatraktchi bakteriyel konuşmalara sızabilmek ve bu gizli konuşmalarını insan diline çevirmek adına bir alet icat etti. Çalışması, salgınların erken teşhisini olağan kılabilir - hastalığa yakalanmamızdan bile önce.

3. Speaker:
   Fatima AlZahra'a Alatraktchi
4. 1992 0:02 - 0:03
   Onları bilmiyorsunuz.

   ¶

5. 4150 0:04 - 0:05
   Onları görmüyorsunuz.
6. 6405 0:06 - 0:08
   Ama onlar sürekli etrafta,
7. 9404 0:09 - 0:11
   fısıldaşıp
8. 11108 0:11 - 0:13
   gizli planlar yaparak
9. 13700 0:14 - 0:17
   milyonlarca askerden oluşan
   ordular kuruyorlar.
10. 18826 0:19 - 0:21
    Saldırmaya karar verdiklerinde de
11. 21435 0:21 - 0:24
    hep birlikte saldırırlar.
12. 27130 0:27 - 0:29
    Bakterilerden bahsediyorum.
13. 28933 0:29 - 0:30
    (Gülüşmeler)

    ¶

14. 30282 0:30 - 0:32
    Siz kimden bahsettiğimi sandınız?

    ¶

15. 34401 0:34 - 0:38
    Bakteriler de tıpkı insanlar gibi
    topluluklar hâlinde yaşarlar.

    ¶

16. 37619 0:38 - 0:39
    Aileleri vardır,
17. 38916 0:39 - 0:40
    konuşurlar
18. 40091 0:40 - 0:42
    ve yapacaklarını planlarlar.
19. 41957 0:42 - 0:45
    Tıpkı insanlar gibi kandırır, yanıltır
20. 44638 0:45 - 0:47
    ve hatta bazıları birbirlerini aldatır.
21. 48127 0:48 - 0:52
    Peki, size bakterilerin
    konuşmalarını dinleyebileceğimizi
22. 51998 0:52 - 0:56
    ve gizli bilgilerini dilimize
    çevirebileceğimizi söylesem?
23. 56262 0:56 - 1:01
    Peki ya bakteri konuşmalarını çevirerek
    hayatlar kurtarabileceğimizi söylesem?
24. 62519 1:03 - 1:04
    Doktoramı nanofizik üzerine yaptım
25. 64314 1:04 - 1:09
    ve bakteri topluluklarına sızıp bize
    ne iş çevirdiklerinin kayıtlarını verecek
26. 68714 1:09 - 1:11
    gerçek zamanlı bir
    çeviri aracı geliştirmek için
27. 71057 1:11 - 1:14
    nanoteknolojiyi kullandım.
28. 76123 1:16 - 1:18
    Bakteriler her yerde yaşar.

    ¶

29. 77743 1:18 - 1:20
    Toprakta, mobilyalarımızın üzerinde
30. 80096 1:20 - 1:21
    ve bedenlerimizdedirler.
31. 82083 1:22 - 1:27
    Aslında, bu salondaki bütün
    canlı hücrelerin yüzde 90'ı bakteriyeldir.
32. 87915 1:28 - 1:30
    Bazı bakteriler bizim için iyidir;
33. 89538 1:30 - 1:33
    yiyecekleri sindirmemize
    ve antibiyotik üretimine yardımcı olurlar.
34. 92774 1:33 - 1:35
    Bazı bakteriler de kötüdür;
35. 94890 1:35 - 1:37
    hastalıklara ve ölüme neden olurlar.
36. 97794 1:38 - 1:40
    Bakterilerin sahip olduğu tüm
    fonksiyonları düzenlemek için
37. 100234 1:40 - 1:42
    organize olabilmeleri gerekir
38. 102330 1:42 - 1:44
    ve bunu tıpkı biz insanlar gibi yaparlar:
39. 104395 1:44 - 1:46
    İletişim kurarak.
40. 106751 1:47 - 1:48
    Ama kelimeleri kullanmak yerine
41. 108226 1:48 - 1:51
    birbirleriyle iletişim kurmak için
    sinyal moleküllerini kullanırlar.
42. 112083 1:52 - 1:53
    Az sayıda bakteri varsa
43. 113364 1:53 - 1:57
    sinyal molekülleri, tıpkı çölde
    yalnız kalmış bir adamın çığlığı gibi
44. 117037 1:57 - 1:59
    dağılır gider.
45. 119518 2:00 - 2:04
    Ama fazla sayıda bakteri varsa
    sinyal molekülleri toplanır
46. 123534 2:04 - 2:07
    ve bakteriler yalnız olmadıklarını
    sezmeye başlar.
47. 127309 2:07 - 2:09
    Birbirlerini dinlerler.
48. 129459 2:09 - 2:12
    Bu şekilde kaç tane olduklarını
49. 132275 2:12 - 2:16
    ve yeni bir eylem gerçekleştirebilecek
    sayıda olup olmadıklarını takip ederler.
50. 136575 2:17 - 2:20
    Sinyal molekülleri belirli bir
    eşik değere ulaştıklarında
51. 140431 2:20 - 2:25
    tüm bakteriler aynı anda, aynı şekilde
    hareket etmeleri gerektiğini algılar.
52. 145967 2:26 - 2:30
    Bu yüzden bakteriyel iletişim
    bir etki, bir tepki,

    ¶

53. 150317 2:30 - 2:33
    bir molekül üretimi
    ve bunun karşılığından oluşur.
54. 155094 2:35 - 2:38
    Araştırmalarımda insan vücudundaki
    bakteriyel topluluklarını
55. 158458 2:38 - 2:40
    gizlice dinlemeye odaklandım.
56. 160343 2:40 - 2:42
    Peki, bu nasıl işliyor?
57. 162385 2:42 - 2:44
    Bir hastadan örnek alıyoruz.
58. 164324 2:44 - 2:47
    Bu, kan veya tükürük numunesi olabilir.
59. 167304 2:47 - 2:50
    Numunenin içine elektronlar fırlatıyoruz,
60. 169865 2:50 - 2:54
    elektronlar mevcut iletişim
    molekülleriyle etkileşir
61. 173809 2:54 - 2:58
    ve bu etkileşim bize bakterinin kimliği,
    gerçekleşen iletişimin türü
62. 178110 2:58 - 3:02
    ve bakterinin ne kadar
    konuştuğuyla ilgili bilgi verecektir.
63. 184269 3:04 - 3:07
    Peki, bakteri iletişimi nasıl bir şeydir?

    ¶

64. 187747 3:08 - 3:12
    Çeviri aracını geliştirmeden önce
65. 191531 3:12 - 3:15
    ilk varsayımım bakterilerin tıpkı
    kelimeleri ve cümleleri oluşturamayan
66. 195171 3:15 - 3:19
    bebekler gibi ilkel bir dile
    sahip olacakları üzerineydi.
67. 199208 3:19 - 3:22
    Güldüklerinde, mutlu;
    ağladıklarında, mutsuz.
68. 202153 3:22 - 3:23
    Bu kadar basit.
69. 204008 3:24 - 3:28
    Ancak bakteriler hiç de
    düşündüğüm gibi ilkel değillerdi.
70. 208615 3:29 - 3:31
    Bir molekül yalnızca bir molekül değildir.
71. 210879 3:31 - 3:34
    Bağlamda farklı anlamlara gelebilirler.
72. 214404 3:34 - 3:37
    Tıpkı bebek ağlamasının
    farklı anlamlara gelmesi gibi.
73. 217370 3:37 - 3:39
    Bazen bebek aç olduğu içindir,
74. 219164 3:39 - 3:40
    bazense altını ıslattığı
75. 220382 3:40 - 3:42
    veya canı yandığı veya korktuğu içindir.
76. 222425 3:42 - 3:45
    Ebeveynler bu ağlamaları
    deşifre etmesini bilir.
77. 225624 3:46 - 3:48
    Bu aletin başarılı olması da
78. 227530 3:48 - 3:51
    sinyal moleküllerini deşifre edebilmesine
79. 230527 3:51 - 3:55
    ve bağlama dayanarak
    çevirebilmesine bağlıdır.
80. 235497 3:55 - 3:57
    Kim bilir?
81. 236672 3:57 - 3:59
    Belki Google Çeviri bunu
    evlat edinmeye karar verir?
82. 239233 3:59 - 4:01
    (Gülüşmeler)

    ¶

83. 242386 4:02 - 4:04
    Size bir örnek vereyim.

    ¶

84. 244128 4:04 - 4:07
    Eğer eğitimini almadıysanız
    biraz karmaşık gelebilecek
85. 247341 4:07 - 4:09
    bir bakteriyel veri getirdim.
86. 248916 4:09 - 4:10
    Ama siz yine de bir göz atın.
87. 251548 4:12 - 4:13
    (Gülüşmeler)

    ¶

88. 254959 4:15 - 4:18
    İşte hastamıza bulaşmış
    mutlu bir bakteri ailesinin resmi.

    ¶

89. 260261 4:20 - 4:22
    Onlara Montague Ailesi diyelim.
90. 263920 4:24 - 4:27
    Aynı kaynakları kullanıyorlar,
    yeniden üretiyorlar ve büyüyorlar.
91. 268294 4:28 - 4:30
    Bir gün, yeni bir komşuları oluyor.
92. 272746 4:33 - 4:35
    Bakteri ailesi Capuletler.
93. 274537 4:35 - 4:36
    (Gülüşmeler)

    ¶

94. 276157 4:36 - 4:39
    Birlikte çalışmaya devam ettikleri
    sürece her şey yolunda.

    ¶

95. 280377 4:40 - 4:43
    Fakat ansızın hiç hesapta
    olmayan bir şey gerçekleşir.
96. 284449 4:44 - 4:49
    Romeo Montague ve Juliet Capulet
    çıkmaya başlarlar.
97. 288691 4:49 - 4:50
    (Gülüşmeler)

    ¶

98. 290978 4:51 - 4:54
    Pek tabii, genetik
    materyallerini paylaşırlar.

    ¶

99. 293897 4:54 - 4:56
    (Gülüşmeler)

    ¶

100. 298630 4:59 - 5:01
     Şimdi bu gen transferi

     ¶

101. 301405 5:01 - 5:05
     hastadaki tek topluluk olmak isteyen
     Montague Ailesi için tehlikeli olabilir
102. 305475 5:05 - 5:07
     ve gen paylaşımı Capulet Ailesi'nin
103. 307339 5:07 - 5:10
     antibiyotiklere karşı direnç
     oluşturmasına neden olabilir.
104. 311747 5:12 - 5:16
     Bu yüzden Montague'ler
     bu molekülü salgılayarak
105. 316416 5:16 - 5:18
     kendi içlerinde konuşmaya başlarlar.
106. 318688 5:19 - 5:20
     (Gülüşmeler)

     ¶

107. 320700 5:21 - 5:22
     Alt yazıya ihtiyaç olacak.

     ¶

108. 322372 5:22 - 5:24
     [Hücum planı yapmalıyız.]

     ¶

109. 324002 5:24 - 5:25
     (Gülüşmeler.)

     ¶

110. 325639 5:26 - 5:27
     Hücum planı yapmalıyız.

     ¶

111. 329148 5:29 - 5:32
     Ardından buna hep birlikte
112. 332272 5:32 - 5:37
     diğer aileyi öldürecek bir zehir
     salgılayarak cevap sunarlar.
113. 336619 5:37 - 5:38
     [Yok edin!]

     ¶

114. 340129 5:40 - 5:42
     (Gülüşmeler)

     ¶

115. 343338 5:43 - 5:48
     Capulet Ailesi de buna cevap olarak
     bir karşı saldırı düzenler.

     ¶

116. 347755 5:48 - 5:49
     [Hücum!]

     ¶

117. 348935 5:49 - 5:50
     Ve savaşırlar.

     ¶

118. 352090 5:52 - 5:57
     Bu gördüğünüz video
     birbirlerini kılıçvari organelleri ile

     ¶

119. 356709 5:57 - 6:01
     kesip biçerek öldürmeye çalışan
     gerçek bakterilerin savaşını gösteriyor.
120. 362784 6:03 - 6:07
     Kimin ailesi bu savaşı kazanırsa
     o baskın bakteri haline gelir.
121. 368360 6:08 - 6:12
     Yani benim hedefim, bakterileri
     az önce gördüğünüz savaş gibi

     ¶

122. 371649 6:12 - 6:15
     farklı kolektif davranışlara iten
     bakteriyel iletişimi saptamak.
123. 375633 6:16 - 6:19
     Yaptığım şey de hastanedeki
     hastaların vücudunda bulunan
124. 378551 6:19 - 6:22
     bakteriyel toplulukların içine sızmaktı.
125. 382737 6:23 - 6:25
     Geleneksel tanısal testin
     sonuçlarını bilmeden
126. 385231 6:25 - 6:29
     özel olarak bir enfeksiyon adına alınan
     örnekleri test etmek üzere
127. 389003 6:29 - 6:32
     62 hastayı bir deney süresince izledim.
128. 392356 6:32 - 6:39
     Bakteri teşhislerinde hastadan alınan
     örnek bir plakada bekletilir

     ¶

129. 398605 6:39 - 6:42
     ve eğer ki bakteri 5 gün
     içerisinde çoğalırsa
130. 401753 6:42 - 6:44
     hastanın enfeksiyon
     kapmış olduğu tanılanır.
131. 405842 6:46 - 6:49
     Çalışmayı tamamlayıp aletten
     elde ettiğim sonuçları
132. 408685 6:49 - 6:52
     geleneksel tanısal testin sonuçları
     ile karşılaştırdığımda
133. 411947 6:52 - 6:53
     şoka uğradım.
134. 413371 6:53 - 6:57
     Beklediğimden çok daha hayret edilesiydi.
135. 418011 6:58 - 7:00
     Ama size aletin sonuçlarından bahsetmeden

     ¶

136. 420174 7:00 - 7:03
     izlediğim hastalarımdan
     birinden bahsedeceğim:
137. 423192 7:03 - 7:04
     genç bir kızdan.
138. 424803 7:05 - 7:06
     Kistik fibrozis adında,
139. 426277 7:06 - 7:10
     ciğerlerinin enfeksiyonlara duyarlı
     olmasına neden olan bir hastalığı vardı.
140. 430837 7:11 - 7:13
     Bu kız klinik çalışmanın
     bir parçası değildi.
141. 433257 7:13 - 7:16
     Onu, daha önce bir enfeksiyon
     yaşamamış olduğunu
142. 436108 7:16 - 7:18
     hasta geçmişinden bildiğim için izledim.
143. 439453 7:19 - 7:22
     Ayda bir kez, öksürerek bir kaba tükürdüğü
144. 441582 7:22 - 7:24
     balgam örneğini vermek için
     hastaneye gelirdi.
145. 444916 7:25 - 7:28
     Bu örnek de bakteriyel analiz amacıyla
146. 448066 7:28 - 7:30
     bir enfeksiyon bulunması durumunda
147. 450020 7:30 - 7:33
     doktorların erken teşhisi için
     merkez laboratuvara transfer edilirdi.
148. 454099 7:34 - 7:37
     Bu durum aletimi onun örneklerinde de
     test etmemi sağladı.
149. 457355 7:37 - 7:41
     Örneklerini ölçümlediğim ilk 2 ay boyunca
     bir sonuca ulaşamadım.

     ¶

150. 461794 7:42 - 7:43
     Ama üçüncü ayda
151. 462985 7:43 - 7:46
     örneğinde bir çeşit bakteriyel
     konuşma saptadım.
152. 466473 7:46 - 7:50
     Bakteriler akciğer dokusuna
     zarar vermeyi planlıyordu.
153. 470534 7:51 - 7:55
     Geleneksel tanı yöntemi ise hiçbir
     bakteri izi göstermiyordu.
154. 475711 7:56 - 7:58
     Bir sonraki ay yaptığım ölçümlerde ise
155. 477654 7:58 - 8:01
     bakteriyel konuşmaların daha da saldırgan
     bir hale büründüğünü gördüm.
156. 482167 8:02 - 8:05
     Yine de, geleneksel
     tanı yöntemi tertemizdi.
157. 486456 8:06 - 8:10
     Çalışmam sonuçlandı ancak 6 ay sonra
     sadece benim bildiğim bakteri
158. 490124 8:10 - 8:13
     herhangi bir tıbbi yardım gerçekleşmeden
     kaybolmuş mu görmek adına
159. 493389 8:13 - 8:15
     son durumunu kontrol ettim.
160. 496350 8:16 - 8:18
     Kaybolmamıştı.
161. 498020 8:18 - 8:22
     Ancak kıza ölümcül bakterilerin yol açtığı
     ciddi bir enfeksiyon tanısı koyulmuştu.
162. 503511 8:24 - 8:28
     Aletimin daha önceden
     keşfettiği bakteriydi.
163. 508537 8:29 - 8:31
     Ağır antibiyotik tedavisine rağmen
164. 511057 8:31 - 8:34
     enfeksiyondan kurtulmak imkansızdı.
165. 514816 8:35 - 8:38
     Doktorlar, kızın 20'lerinin sonunu
     göremeyeceğini söylüyordu.
166. 520404 8:40 - 8:43
     Kızın örneklerini ölçümlediğimde

     ¶

167. 522533 8:43 - 8:45
     aletim henüz test aşamasındaydı.
168. 524756 8:45 - 8:47
     Metodumun çalışıp çalışmadığından
     bile emin değildim
169. 527479 8:47 - 8:50
     bu yüzden tedavilerini zayıflatmamak için
170. 529625 8:50 - 8:54
     aletimin sonuçlarını paylaşmamak
     adına doktorlarla anlaştım.
171. 534111 8:54 - 8:57
     Henüz onaylanmamış
     bu sonuçları gördüğümde
172. 536938 8:57 - 8:58
     söylemeye cesaret edemedim
173. 538314 8:58 - 9:01
     çünkü enfeksiyonu olmayan
     bir hastaya tedavi uygulamanın
174. 541145 9:01 - 9:04
     hasta için de negatif getirileri vardır.
175. 545092 9:05 - 9:07
     Fakat şimdi daha bilinçliyiz
176. 546738 9:07 - 9:10
     ve kurtarabileceğimiz bir sürü
     genç kız ve erkek var
177. 551172 9:11 - 9:15
     çünkü ne yazık ki,
     bu durum oldukça yaygın.
178. 554620 9:15 - 9:16
     Hastalar enfeksiyona yakalanır,
179. 556187 9:16 - 9:20
     bakteri nasılsa geleneksel
     tanısal testte görünmez
180. 559688 9:20 - 9:24
     ve aniden, enfeksiyon
     ağır semptomlarla hastada belirir.
181. 563564 9:24 - 9:26
     Zaten o noktada, artık çok geçtir.
182. 567219 9:27 - 9:31
     İzlediğim 62 hastadan
     elde ettiğim şaşırtıcı sonuçta,

     ¶

183. 570797 9:31 - 9:33
     aletimin geleneksel tanı metodunun
184. 573364 9:33 - 9:36
     negatif olarak tanı koyduğu hastaların
185. 575604 9:36 - 9:39
     yarısından fazlasında
     bakteriyel konuşmalar saptamasıydı.
186. 579501 9:40 - 9:43
     Bir başka deyişle,
     hastaların yarısından fazlası
187. 583079 9:43 - 9:45
     tehlikeli bakteriler taşırken
188. 584788 9:45 - 9:48
     evlerinde enfeksiyon sahibi
     olmadıklarını düşünüyordu.
189. 589257 9:49 - 9:52
     Bu yanlış teşhis koyulmuş
     hastaların içinde ise
190. 591578 9:52 - 9:55
     bakteriler senkronize
     bir saldırı düzenliyordu.
191. 595530 9:56 - 9:57
     Kendi aralarında fısıldaşıyorlardı.
192. 597892 9:58 - 10:00
     "Fısıldayan bakteriler" dediklerim,
193. 599603 10:00 - 10:03
     geleneksel metodun teşhis edemedikleri.
194. 603383 10:03 - 10:07
     Şimdiye kadar fısıldaşanları yakalamayı
     başaran şey ise yalnızca bu çeviri aleti.
195. 608364 10:08 - 10:12
     Bakterileri tam bu fısıldaşma
     aşamasında belirlemenin,
196. 611791 10:12 - 10:15
     hedeflenen tedavi için bir fırsat
     olduğuna inanıyorum.
197. 615608 10:16 - 10:19
     Eğer o kız bu fırsat ile tedavi edilseydi
198. 618765 10:19 - 10:23
     bakteri henüz başlangıç aşamasındayken
     ve enfeksiyon ilerlemeden
199. 622779 10:23 - 10:25
     ondan kurtulmak mümkün olabilirdi.
200. 627131 10:27 - 10:31
     Genç kızla yaşadıklarım sayesinde
     hastanenin teknolojiyi kabul etmeleri için

     ¶

201. 631126 10:31 - 10:33
     elimden geleni yapmaya karar verdim.
202. 634212 10:34 - 10:35
     Doktorlarla birlikte
203. 635387 10:35 - 10:38
     enfeksiyonların erken teşhisi adına
204. 637670 10:38 - 10:40
     kliniklerde bu aletin
     uygulanması için çalışıyorum.
205. 641319 10:41 - 10:45
     Doktorların fısıldama evresinde
     hastalarını nasıl tedavi edecekleri

     ¶

206. 644587 10:45 - 10:46
     henüz tam bilinmemekle beraber,
207. 646424 10:46 - 10:50
     bu alet tehlikedeki hastaları ile daha
     yakından ilgilenmelerine yardım edecektir.
208. 650548 10:51 - 10:54
     Tedavinin faydalı olup olmadığı
     ve basit soruların cevaplanması
209. 653854 10:54 - 10:57
     konusunda yardımcı olabilir:
210. 656642 10:57 - 10:58
     Hasta enfeksiyon kapmış mı?
211. 658396 10:58 - 11:00
     Bakterilerin amacı ne?
212. 660958 11:01 - 11:03
     Bakteriler konuşur,

     ¶

213. 662769 11:03 - 11:05
     gizli planlar yaparlar
214. 664819 11:05 - 11:08
     ve aralarında gizli bilgiler paylaşırlar.
215. 668253 11:08 - 11:11
     Onları fısıldaşırken yakalamanın dışında,
216. 670956 11:11 - 11:13
     gizli dillerini öğrenebilir
217. 673447 11:13 - 11:16
     ve kendi bakterilerimize
     fısıldar hale gelebiliriz.
218. 676973 11:17 - 11:19
     Bir bakterinin de diyeceği gibi:
219. 679656 11:20 - 11:23
     "3-oksi-C12-anilin"
220. 683763 11:24 - 11:25
     (Gülüşmeler)

     ¶

221. 684955 11:25 - 11:26
     (Alkışlar)

     ¶

222. 686064 11:26 - 11:27
     Teşekkür ederim.

     ¶