Return to Video

Gürültü neden sağlığınıza zararlıdır -- ve bunun için ne yapabilirsiniz?

  • 0:05 - 0:07
    Bunu duyuyor musunuz?
  • 0:10 - 0:12
    Bunun ne olduğunu biliyor musunuz?
  • 0:13 - 0:14
    Sessizlik.
  • 0:15 - 0:17
    Sessizliğin sesi.
  • 0:17 - 0:20
    Simon ve Garfunkel,
    bununla ilgili bir şarkı yazdı.
  • 0:20 - 0:23
    Fakat sessizlik, bugünlerde
    oldukça nadir bir şey
  • 0:23 - 0:27
    ve sağlığımız açısından,
    hepimiz onun için para ödüyoruz --
  • 0:27 - 0:30
    görünen o ki şaşırtıcı derecede
    yüksek bir fiyat.
  • 0:31 - 0:35
    Neyse ki şu anda
    yapabileceğimiz şeyler var,
  • 0:35 - 0:38
    hem bireysel olarak hem de toplum olarak,
  • 0:38 - 0:39
    sağlığımızı korumak için
  • 0:39 - 0:44
    ve sessizliğin sesinden
    daha çok faydalanabilmek için.
  • 0:45 - 0:49
    Çok fazla gürültünün, işitmeniz için
    kötü olduğunu bildiğinizi varsayıyorum.
  • 0:49 - 0:53
    Bir konserden veya bir bardan çıktığınız
    zaman kulağınızda o çınlama olduğunda
  • 0:53 - 0:56
    işitmenize zarar verecek bir şey
    yaptığınızdan emin olabilirsiniz,
  • 0:56 - 0:57
    muhtemelen kalıcı.
  • 0:58 - 0:59
    Bu da çok önemli.
  • 1:00 - 1:04
    Ancak gürültü, işitmenin ötesinde
    birçok farklı yolla sağlığımızı etkiler.
  • 1:05 - 1:07
    Bunlar da az bilinirler
  • 1:07 - 1:10
    ama işitsel etkiler kadar tehlikelidirler.
  • 1:12 - 1:14
    Peki gürültüden
    bahsederken ne kastediyoruz?
  • 1:14 - 1:17
    Gürültü, istenmeyen ses olarak tanımlanır
  • 1:17 - 1:21
    ve aslında, ikisinin de fiziksel
    bir ögesi vardır, yani ses
  • 1:21 - 1:23
    ve psikolojik bir ögesi vardır,
  • 1:23 - 1:26
    yani sesi istenmeyen yapan koşullar.
  • 1:26 - 1:29
    Rock konseri, bunun çok güzel bir örneği.
  • 1:29 - 1:33
    Rock konserine katılan,
    100 desibele maruz kalan bir insan
  • 1:33 - 1:35
    müziğin gürültü olduğunu düşünmez.
  • 1:36 - 1:40
    Kişi grubu sever ve hatta bilet için
    yüzlerce dolar ödemiştir,
  • 1:40 - 1:44
    yani müzik ne kadar yüksek olursa olsun,
    o kişi bunun gürültü olduğunu düşünmez.
  • 1:45 - 1:49
    Tersini, konser salonunun üç blok
    ötesinde yaşayan bir insanı düşünün.
  • 1:50 - 1:52
    O kişi bir kitap okumaya çalışıyor
  • 1:52 - 1:55
    fakat müzikten ötürü odaklanamıyor.
  • 1:55 - 1:59
    Bu durumda ses basınç seviyesi
    çok daha düşük olmasına rağmen,
  • 1:59 - 2:02
    bu kişi müziği hala
    gürültü olarak düşünür
  • 2:02 - 2:08
    ve uzun vadede sağlık sonuçlarına
    sebep olacak tepkilere yol açabilir.
  • 2:09 - 2:12
    Peki sessiz alanlar neden bu kadar önemli?
  • 2:13 - 2:17
    Çünkü gürültü, işitmenin ötesinde,
    birçok farklı yolla sağlığımızı etkiler.
  • 2:17 - 2:23
    Ancak sessiz alan bulmak
    gitgide daha zor bir alıyor,
  • 2:23 - 2:26
    çünkü sürekli artan trafik,
  • 2:26 - 2:28
    büyüyen kentleşme,
  • 2:28 - 2:30
    inşaat alanları,
    havalandırma üniteleri,
  • 2:30 - 2:33
    yaprak üfleme, çim biçme makineleri,
  • 2:33 - 2:36
    dış mekan konserleri ve barları,
    kişisel müzik çalarlar
  • 2:36 - 2:39
    ve gece 3'e kadar parti yapan
    komşular zamanındayız.
  • 2:39 - 2:41
    Vay canına!
  • 2:41 - 2:44
    2011'de Dünya Sağlık Örgütü,
    yalnızca üye Batı Avrupa devletlerinde
  • 2:44 - 2:49
    her yıl 1,6 milyon sağlıklı yaşam yılının
  • 2:49 - 2:53
    çevresel gürültüye maruz kalmaktan ötürü
  • 2:53 - 2:55
    kaybedildiğini ortaya koymuştur.
  • 2:57 - 3:01
    Gürültünün önemli bir etkisi,
    iletişimi bozmasıdır.
  • 3:01 - 3:04
    Anlaşılmak için sesinizi
    yükseltmeniz gerekebilir.
  • 3:04 - 3:07
    Aşırı durumlarda, sohbeti
    durdurmanız bile gerekebilir.
  • 3:08 - 3:12
    Ayrıca gürültülü ortamlarda
    yanlış anlaşılmak daha mümkündür.
  • 3:12 - 3:15
    Çalışmalarda, gürültülü bölgelerde
    okula giden çocukların
  • 3:15 - 3:18
    akademik performansta akranlarından
    geri kalma ihtimallerinin
  • 3:19 - 3:22
    daha yüksek olmasının
    olası sebepleri bunlardır.
  • 3:24 - 3:26
    Gürültünün bir diğer
    çok önemli sağlık etkisi,
  • 3:26 - 3:29
    uzatılmış sürelerde
    belirli gürültü seviyelerine
  • 3:29 - 3:33
    maruz kalanlarda,
    kalp ve damarlara ilişkin
  • 3:33 - 3:35
    yüksek riske sebep olmasıdır.
  • 3:35 - 3:37
    Gürültü strestir,
  • 3:37 - 3:40
    özellikle üzerinde çok az
    ya da hiç kontrolünüz varsa.
  • 3:40 - 3:44
    Vücudumuz, bir gecelik gürültüye
    maruz kaldıktan sonra katılaşan
  • 3:44 - 3:47
    kan damarlarımızın yapısında
    ve kanımızın bileşiminde
  • 3:47 - 3:49
    değişikliklere yol açan
  • 3:49 - 3:53
    adrenalin ve kortizol gibi
    stres hormonları salgılar.
  • 3:54 - 3:58
    Epidemiyolojik çalışmalar,
    gürültüye maruz kalma ile yüksek derecede
  • 3:58 - 4:02
    yüksek tansiyon, kalp krizi
    ve felç riski arasındaki
  • 4:02 - 4:04
    ilişkileri göstermektedir
  • 4:04 - 4:07
    ve toplam risk çoğalmaları
    nispeten küçük olmasına rağmen,
  • 4:07 - 4:11
    bu hala büyük bir genel sağlık
    sorununu oluşturuyor,
  • 4:11 - 4:13
    çünkü gürültü yaygın bir şey
  • 4:13 - 4:16
    ve birçok insan belirli gürültü
    seviyelerine maruz kalıyor.
  • 4:17 - 4:20
    Yakınlarda gerçekleştirilen bir çalışmada
  • 4:20 - 4:23
    ABD toplumunun,
  • 4:23 - 4:28
    çevresel gürültüyü beş desibel düşürerek
  • 4:28 - 4:32
    her yıl 3,9 milyar dolar
    tasarruf edebileceğini göstermiştir.
  • 4:33 - 4:37
    Gürültüye maruz kalmakla
    bağlantısı olan kanser, diyabet
  • 4:37 - 4:39
    ve obezite gibi diğer hastalıklar da var,
  • 4:39 - 4:41
    fakat bu hastalıkların
  • 4:41 - 4:46
    gürülteden kaynaklandığını kanıtlayacak
    yeterince ispat henüz yok.
  • 4:47 - 4:51
    Ancak, gürültünün bir diğer etkisi de
    uyku sıkıntısı yaratması.
  • 4:51 - 4:54
    Uyku, bizi iyileştiren ve bir sonraki
    uyanma sürecine hazırlayan
  • 4:54 - 4:56
    çok aktif bir mekanizmadır.
  • 4:57 - 5:01
    Sessiz bir yatak odası, uyku
    araştırmacılarının "iyi bir uyku hijyeni"
  • 5:01 - 5:02
    dedikleri şeyin köşe taşıdır.
  • 5:03 - 5:06
    İşitsel sistemimizin
    bekçilik işlevi vardır.
  • 5:06 - 5:09
    Biz uyurken bile, çevremizi tehditler için
  • 5:09 - 5:11
    sürekli kontrol eder.
  • 5:11 - 5:17
    Yatak odasındaki gürültü, uykuya
    dalma süremizde ertelemeye neden olabilir,
  • 5:17 - 5:19
    gece esnasında bizi uyandırabilir
  • 5:19 - 5:23
    ve gece, kan basıncımızın
    düşmesini engelleyebilir.
  • 5:23 - 5:27
    Hipotezimize göre, gürültü
    kaynaklı uyku bozuklukları aylarca
  • 5:27 - 5:29
    ve yıllarca devam ettiği takdirde
  • 5:29 - 5:33
    bunun kalp ve damarlara ilişkin yüksek bir
    riskle sonuçlanması mümkün.
  • 5:34 - 5:38
    Ancak genelde bu gürültü kaynaklı
    uyku bozukluklarının farkında olmayız,
  • 5:38 - 5:41
    çünkü uyurken bilinçsiz oluruz.
  • 5:41 - 5:45
    Geçmişte, trafik gürültüsünün uykuya
    etkilerine dair çalışmalar yaptık
  • 5:45 - 5:48
    ve araştırmadaki kişiler genelde
    sabahları kalkıp şöyle derlerdi,
  • 5:48 - 5:51
    "Ah, muhteşem bir gece geçirdim,
    hemen uykuya daldım,
  • 5:51 - 5:53
    hiç uyanmayacağım gibi."
  • 5:53 - 5:55
    Gece boyunca kaydettiğimiz
    fizyolojik sinyallere
  • 5:55 - 5:57
    geri dönüp baktığımızda
  • 5:57 - 6:00
    genelde birçok uyanma
  • 6:00 - 6:03
    ve şiddetle parçalanmış
    bir uyku yapısı görürüz.
  • 6:03 - 6:08
    Bu uyanışlar, kişilerin
    yeniden bilinç kazanması
  • 6:08 - 6:11
    ve ertesi gün hatırlamaları için
    oldukça kısaydı,
  • 6:11 - 6:14
    fakat en azından, uykumuzun
    ne kadar dinlendirici olduğuna dair
  • 6:14 - 6:16
    çok derin bir etkiye sahip oldular.
  • 6:18 - 6:20
    Peki yüksek, ne zaman çok yüksektir?
  • 6:21 - 6:25
    Davranışınızı değiştirmeye başlamanız,
    iyi bir çok yüksek işaretidir.
  • 6:26 - 6:28
    Anlaşılmak için sesinizi
    yükseltmeniz gerekebilir
  • 6:28 - 6:30
    ya da televizyonun sesini açabilirsiniz.
  • 6:31 - 6:34
    Dış alanlardan kaçınırsınız
    veya pencerenizi kapatırsınız.
  • 6:34 - 6:37
    Yatak odanızı evin bodrumuna taşırsınız
  • 6:37 - 6:40
    veya hatta, ses yalıtımı yaptırırsınız.
  • 6:40 - 6:43
    Çoğu insan daha az gürültülü
    alanlara gidecektir,
  • 6:43 - 6:46
    fakat açıkçası, bunu herkes karşılayamaz.
  • 6:48 - 6:52
    Peki ses çevremizi geliştirmek
    ve sağlığımızı daha iyi korumak için
  • 6:52 - 6:54
    şu anda ne yapabiliriz?
  • 6:54 - 6:58
    Öncelikle, eğer bir şey çok yüksekse
    daha yüksek sesle konuşun.
  • 6:59 - 7:01
    Örneğin, çoğu sinema sahibi,
  • 7:01 - 7:06
    sinemaya hala yalnızca duyma zorluğu
    çeken insanların gittiğini düşünürler.
  • 7:06 - 7:09
    Gürültüden şikayetçiyseniz
    ve hiçbir şey olmuyorsa
  • 7:09 - 7:11
    para iadesi isteyin ve terk edin.
  • 7:11 - 7:14
    Yöneticiler genelde bu dilden anlar.
  • 7:15 - 7:18
    Ayrıca çocuklarınıza gürültünün
    sağlığa etkilerinden
  • 7:18 - 7:23
    bugün yüksek sesli müzik dinlemenin
    ilerde oluşturacağı sonuçlardan bahsedin.
  • 7:23 - 7:26
    Ayrıca yatak odanızı evin sessiz
    köşesine taşıyabilirsiniz,
  • 7:26 - 7:29
    binanızın sizi trafik
    gürültüsünden koruduğu yere.
  • 7:30 - 7:33
    Yeni bir yer kiralayacak
    veya satın alacak olursanız
  • 7:33 - 7:35
    gürültü azlığını öncelik belirleyin.
  • 7:35 - 7:38
    O yeri günün farklı
    zamanlarında ziyaret edin
  • 7:38 - 7:40
    ve komşularla gürültü hakkında konuşun.
  • 7:41 - 7:45
    Seyahat ederken veya ofisinizde
    yüksek seviyede fon gürültüsü varsa
  • 7:45 - 7:48
    gürültüyü kesen
    kulaklıklardan kullanabilirsiniz.
  • 7:49 - 7:52
    Genel olarak, sessiz yerler arayın,
  • 7:52 - 7:55
    özellikle hafta sonları
    veya tatil yapacaksanız.
  • 7:55 - 7:58
    Bırakın sisteminiz dinlensin.
  • 7:59 - 8:01
    Ben, bu konuşmaya uygun olarak
  • 8:01 - 8:04
    dört yıl önce Japonya'da bir
    gürültü konferansına katıldım.
  • 8:04 - 8:08
    ABD'ye döndüğümde
    ve hava alanına girdiğimde
  • 8:08 - 8:10
    bir ses duvarı bana çarptı.
  • 8:11 - 8:13
    Yani, artık maruz kaldığımız
  • 8:13 - 8:15
    gürültü kirliliğinin sabit derecesini
    ve sessiz alanlardan
  • 8:15 - 8:19
    ne kadar faydalanabileceğimizi
    fark edemiyoruz.
  • 8:21 - 8:23
    Gürültüyle ilgili başka ne yapabiliriz?
  • 8:23 - 8:27
    Karbon ayak izimiz gibi
    hepimizin bir gürültü ayak izi de var
  • 8:27 - 8:30
    ve bu gürültü ayak izini
    küçültmek için yapabileceğimiz şeyler var.
  • 8:31 - 8:36
    Örneğin, bir Perşembe sabahı
    saat 7'de bahçenizi biçmeye başlamayın.
  • 8:36 - 8:38
    Komşularınız size teşekkür edecek.
  • 8:38 - 8:41
    Yaprak üfleme makinesi yerine
    tırmık kullanın.
  • 8:41 - 8:45
    Genel olarak, kaynaktaki gürültüyü
    azaltmak en mantıklısı,
  • 8:45 - 8:48
    yani yeni bir araba alacağınız zaman,
  • 8:48 - 8:51
    havalandırma ünitesi,
    mikser, aklınıza ne gelirse,
  • 8:51 - 8:52
    düşük gürültü önceliğiniz olsun.
  • 8:53 - 8:57
    Çoğu imalatçı, aletlerinin ürettiği
    gürültü seviyelerini listeler
  • 8:57 - 8:59
    ve hatta onlarla reklam yaparlar.
  • 8:59 - 9:01
    Bu bilgiyi kullanın.
  • 9:02 - 9:06
    Çoğu insan, güçlü gürültü yönetmeliği
    ve yaptırımı iyi fikir diye düşünür,
  • 9:06 - 9:08
    hatta aşikar çözümler, belki,
  • 9:08 - 9:10
    fakat düşündüğünüz kadar kolay değil,
  • 9:10 - 9:13
    çünkü gürültü üreten aktivitelerin çoğu
  • 9:13 - 9:15
    aynı zamanda gelir de üretiyor.
  • 9:15 - 9:20
    Bir hava alanı ve onunla
    bağlantılı bütün işleri düşünün.
  • 9:21 - 9:24
    Araştırmamız, politikacıların
    hangi gürültü seviyesinde
  • 9:24 - 9:27
    belirli bir sağlık etkisi
    bekleyebileceğini söylüyor
  • 9:27 - 9:29
    ve bu, gürültü
    politikasına yardımcı oluyor.
  • 9:31 - 9:33
    Robert Koch bir zamanlar şöyle demiş,
  • 9:33 - 9:38
    "İnsanlık bir gün, gürültüyle de,
    kolera ve veba gibi, inatla savaşacak."
  • 9:39 - 9:41
    Bence oradayız
  • 9:41 - 9:43
    ve umarım bu savaşı kazanırız
  • 9:43 - 9:47
    ve kazandığımızda güzel,
    sessiz bir kutlama yapabiliriz.
  • 9:47 - 9:48
    (Gülüşmeler)
  • 9:48 - 9:50
    Teşekkürler.
  • 9:50 - 9:52
    (Alkış)
Title:
Gürültü neden sağlığınıza zararlıdır -- ve bunun için ne yapabilirsiniz?
Speaker:
Mathias Basner
Description:

Sessizlik bugünlerde nadir bulunan bir şey. Trafik, inşaat, havalandırma, komşunuzun çim biçme makinesi. Gürültü araştırmacısı Mathias Basner, tüm bu istenmeyen sesler de sağlığınıza şaşırtıcı bir şekilde etki edebilir diyor. Gürültünün sağlığınız ve uykunuz üzerindeki etkisinin ardındaki bilimi keşfedin -- ve sessizliğin sesinden nasıl daha fazla faydalanabileceğinizi.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
10:04

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.