Return to Video

Richard Resnick: Ongi etorri iraultza genomikora

  • 0:00 - 0:02
    Jaun-Andreak
  • 0:02 - 0:05
    Giza-genoma aurkeztu nahi dizuet
  • 0:05 - 0:08
    (Txaloak)
  • 0:08 - 0:10
    Lehenengo kromosoma, goiko ezkerraldean
  • 0:10 - 0:12
    Beheko eskuinaldean, sexu-kromosomak daude.
  • 0:12 - 0:14
    Emakumeek X kromosoma handi horren bi kopia dituzte
  • 0:14 - 0:16
    gizonek X-a daukate
  • 0:16 - 0:18
    Eta, nola ez, Y kromosomaren kopia txiki hori
  • 0:18 - 0:22
    Sentitzen dut, mutilak, baina ezberdin egiten zaituzten bakarra gauza txiki hori da.
  • 0:22 - 0:25
    Orduan, genoma hori ikusteko gerturatzen bazara,
  • 0:25 - 0:28
    ikusi ahal duzuena, nola ez, helize-bikoitzaren egitura da.
  • 0:28 - 0:30
    bizi-kodea lau letra biokimiko horiekin idatzita
  • 0:30 - 0:32
    edo guk aipatzen ditugun bezala, baseak, ondo:
  • 0:32 - 0:34
    A, C, G eta T
  • 0:34 - 0:36
    Zenbat daude giza-genoman? Hiru mila milioi.
  • 0:36 - 0:38
    Zenbaki handia da, ezta?
  • 0:38 - 0:40
    Ondo, edozeinek zenbaki handiak erakuts ditzake
  • 0:40 - 0:42
    Baina, egia esanda, nik base bat kokatuko banu
  • 0:42 - 0:45
    bereizmen handiko 1280 x 800-ko pantaila honetako pixel bakoitzean
  • 0:45 - 0:48
    3000 pantaila beharko genituzke genoma osoa begiratzeko.
  • 0:48 - 0:50
    Hots, nahiko handia da.
  • 0:50 - 0:52
    Eta, agian, tamainaren ondorioz,
  • 0:52 - 0:55
    pertsona talde batek -- denak Y kromosomadunak, gainera --
  • 0:55 - 0:57
    berau sekuentziatzea erabaki zuten.
  • 0:57 - 0:59
    (Algarak)
  • 0:59 - 1:02
    Eta 15 urte pasatu eta lau mila miloi dolar gastatu eta gero
  • 1:02 - 1:04
    genoma sekuentziatu eta lana argitaratu zuten.
  • 1:04 - 1:07
    2003. urtean, azkenengo bertsioa argitaratu zuten eta oraindik lan egiten jarraitzen dute .
  • 1:07 - 1:09
    Lan hori hau bezalako makina batean egin zen.
  • 1:09 - 1:11
    Dolar bat base bakoitzeko --
  • 1:11 - 1:13
    efikazia gutxiko era.
  • 1:13 - 1:15
    Ondo adiskideak, orain kontatuko dizuet
  • 1:15 - 1:17
    munduak zeharo aldatu da
  • 1:17 - 1:19
    eta zuetako inor ez da konturatu
  • 1:19 - 1:21
    Orain genoma hartzen dugu,
  • 1:21 - 1:23
    50 kopia egiten ditugu agian
  • 1:23 - 1:26
    kopia horiek berrogeita hamar baseko segmentuetan moztu
  • 1:26 - 1:28
    eta gero sekuentziatu egiten dugu modu paraleloan.
  • 1:28 - 1:30
    Eta gero software batera pasatu
  • 1:30 - 1:32
    eta gero berregin zuei emaitzak emateko.
  • 1:32 - 1:35
    Eta horrela lortzen ditugu genomaren itxura ikustea.
  • 1:35 - 1:37
    Hau da, Giza-Genomaren Proiektua: 3 gigabase, ondo.
  • 1:37 - 1:39
    Makina horietako egite bat:
  • 1:39 - 1:42
    200 gigabase astero.
  • 1:42 - 1:45
    Eta uda honetan 200-etik 600-era igaroko dugu.
  • 1:45 - 1:48
    eta badirudi abiadura hori ez dela motelduko.
  • 1:48 - 1:51
    Orduan, base baten prezioa, base bat sekuentzia egitea,
  • 1:51 - 1:54
    100 milioi aldiz erori da
  • 1:54 - 1:57
    Proportzio bera aplikatuz, 1998. urtean autoa gasolinaz betetzeko behar zen diruarekin
  • 1:57 - 1:59
    2011. urtean kotxea gasolinaz bete,
  • 1:59 - 2:01
    eta Jupiterreraino joan-etorria birritan egiteko beste egongo zen.
  • 2:01 - 2:06
    (Algarak)
  • 2:06 - 2:08
    Mundu-populazioa
  • 2:08 - 2:10
    Ordenadoreen kopurua,
  • 2:10 - 2:13
    literatura medikoaren artxibategi guztiak.
  • 2:13 - 2:15
    Moore-ren legea,
  • 2:15 - 2:18
    sekuentziatzeko antzinako era, eta hemen gauza berri guzti hori.
  • 2:18 - 2:20
    Aizue, hau eskala logaritmikoa da, benetan:
  • 2:20 - 2:23
    zuek ez zaudete prest horrelako lerroak goraka hain zoro ikusteko.
  • 2:23 - 2:26
    Giza-genomak sekuentziatzeko mundu-ahalmena
  • 2:26 - 2:29
    50.000 eta 100.000 genoma urteko dago gaur egun
  • 2:29 - 2:32
    Eta jakin badakigu makinen erabilpenean oinarrituta dagoela.
  • 2:32 - 2:35
    Eta badirudi bikoiztu, hirukoiztu eta, agian, laukoiztu egingo dela
  • 2:35 - 2:37
    hurrengo urteetan.
  • 2:37 - 2:39
    Egia esanda, laborategi bat badago
  • 2:39 - 2:42
    zeinek ahalmen horren %20a bereganatzen duen.
  • 2:42 - 2:45
    Beijing Genomics Institut izena du.
  • 2:45 - 2:49
    Aizue, txinatarrak Ilargi berri honetarako lasterketa irabazten ari dira.
  • 2:49 - 2:51
    Zer adierazten du honek medikuntza esparruan?
  • 2:51 - 2:53
    37 urteko emakume batek
  • 2:53 - 2:57
    Bigarren etapako estrogenoen hartzaileentzako bularreko minbizia jasaten du.
  • 2:57 - 3:00
    Kirurgia, kimioterapia eta erradiazioaren tratamenduak jartzen dizkiote.
  • 3:00 - 3:02
    Etxera doa.
  • 3:02 - 3:05
    Bi urte barru, hirugarren etapako obario-minbiziarekin jo medikuarenera.
  • 3:05 - 3:08
    Tamalez, berriro kirurgia eta kimioterapiaren tratamenduak jartzen dizkiote.
  • 3:08 - 3:10
    Hiru urte beranduago bueltatu, 42 urteekin
  • 3:10 - 3:13
    berriro obario-minbiziarekin, kimioterapia gehiago.
  • 3:13 - 3:15
    Sei hilabete beranduago,
  • 3:15 - 3:18
    leuzemia mieloide akutu batekin jo medikuarenera.
  • 3:19 - 3:22
    Arnas gutxiegitasuna jasaten du eta zortzi egun eta gero, hil egiten da.
  • 3:22 - 3:25
    Orduan, emakume horri jarri zizkioten tratamenduak, 10 urte barru,
  • 3:25 - 3:28
    anker eta basatiak irudituko zaizkigu.
  • 3:28 - 3:30
    Hori dela eta, nire kideak, Rick Wilson-ek,
  • 3:30 - 3:33
    Washington Univertsity-ko Genome Institute-aren kideak,
  • 3:33 - 3:35
    erabaki zuen emakume horren autopsia egitea.
  • 3:35 - 3:38
    Eta berak sekuentziatu eta azal osasungarriaren biopsia egin zituen,
  • 3:38 - 3:40
    baita hezur-muineko minbizidunena.
  • 3:40 - 3:42
    Eta bi genoma horiek sekuentziatu zituen
  • 3:42 - 3:45
    2 astetan, lan erraza.
  • 3:45 - 3:47
    Eta orduan bi genoma horiek konparatu zituen software horri esker,
  • 3:47 - 3:49
    eta gauza batzuk aurkitu zituen, besteak beste,
  • 3:49 - 3:51
    2.000 baseetako ezabatzea
  • 3:51 - 3:53
    hiru mila milioi baseen artean
  • 3:53 - 3:55
    gen zehatz batean, TP53 deritzona.
  • 3:55 - 3:58
    Norbaitek mutazio gaizto hau badu gen horretan
  • 3:58 - 4:01
    minbizia jasateko %90a izango du bizitza osoan.
  • 4:01 - 4:03
    Tamalez, aurkikuntza horrek ez dio emakume horri laguntzen.
  • 4:03 - 4:06
    baina aurkikuntzak oso ondorio sakon batzuk ditu
  • 4:06 - 4:08
    bere familian
  • 4:08 - 4:10
    Hots, haiek mutazio bera badute,
  • 4:10 - 4:13
    eta froga genetikoa egiten badute, ondorioak ulertuta,
  • 4:13 - 4:16
    orduan medikuarenera joango dira maiz, minbizia aurrez aldetik identifikatzeko
  • 4:16 - 4:18
    eta askoz luzaroko bizitza gozatzeko aukera izango dute.
  • 4:18 - 4:20
    Orain Beery bikiak aurkeztuko dizkizuet.
  • 4:20 - 4:22
    garun-perlesiarekin diagnostikatuta bi urteekin.
  • 4:22 - 4:24
    Euren ama oso emakume ausarta da
  • 4:24 - 4:26
    zeinek sinetsi zuen gaixo horren sintoma medikoak ez zetozela bat
  • 4:26 - 4:28
    eta ahalegin heroiko batzuei esker eta Internet-en bilaketeei esker
  • 4:28 - 4:31
    elkarte medikoa konbentzitu zuen
  • 4:31 - 4:33
    bere bikiek beste gaixo mota desberdin bat jasaten ari zirela esanez.
  • 4:33 - 4:36
    Azkenean, dopamina-ra distonia iraunkorra pairatzen zutela jakin zen
  • 4:36 - 4:38
    L-Dopa agindu ostean,
  • 4:38 - 4:40
    eta euren sintomak hobetu arren
  • 4:40 - 4:42
    ez zuten asintomatikotasun osoa lortu
  • 4:42 - 4:44
    Eta arazo adierazgarriekin geratu ziren
  • 4:44 - 4:46
    Argazki horretako gizona Joe Beery da,
  • 4:46 - 4:48
    zein enpresa baten burua zen
  • 4:48 - 4:50
    hain zuzen ere, Life Technologies-ena.
  • 4:50 - 4:52
    Eta enpresa horrek, beste enpresa batekin,
  • 4:52 - 4:55
    garatzen ditu genoma osoa sekuentziateko tresnak.
  • 4:55 - 4:58
    Orduan bere bi bikien genomak sekuentziatu egin zuen
  • 4:58 - 5:01
    Eta mutazio batzuk aurkitu zituen gen batean, SPR deritzona.
  • 5:01 - 5:05
    serotonina ekoizteko gen arduraduna da, besteak beste,
  • 5:05 - 5:08
    Orduan L-Dopa hartzeaz gain, haiek ere serotoninaren aitzindari den droga bat eman zieten.
  • 5:08 - 5:10
    eta orain ondo daude.
  • 5:10 - 5:13
    Aizue, hau ez litzateke inoiz gertatuko genoma osoa sekuentziatuko ez bagenu.
  • 5:13 - 5:15
    Eta garai hartan, orain dela urte batzuk, $100.000 balio zuen.
  • 5:15 - 5:17
    Gaur $10.000. Hurrengo urtean $1.000
  • 5:17 - 5:19
    Eta bi urte barru $100.
  • 5:19 - 5:21
    Hau da dakarren abiadura
  • 5:21 - 5:23
    Hemen daukazue Nick txikia
  • 5:23 - 5:26
    Batman eta ur-pistolak gustatzen zaizkio.
  • 5:26 - 5:29
    Eta Nick ospital baten pediatria zerbitzura heltzen da
  • 5:29 - 5:31
    bere urdail handiputzarekin, gosetia izango balitz bezala.
  • 5:31 - 5:33
    Baina jan egiten du,
  • 5:33 - 5:35
    Baina janten duenean, bere hesteak zabaldu egiten dira
  • 5:35 - 5:37
    eta gorozkiak urdailean hedatzen dira.
  • 5:37 - 5:39
    Orduan hamaika kirurgi-ebakuntza egin ondoren,
  • 5:39 - 5:42
    bere amari begiratu eta esan, "Ama,
  • 5:42 - 5:45
    mesedez, nitaz otoitz egin, izugarrizko mina daukat eta"
  • 5:45 - 5:48
    Zorionez, bere pediatrak genetika klinikoan eskarmentua zeukan
  • 5:48 - 5:50
    eta Nick-ri zer gertatzen zitzaion ideiarik ez zeukan arren
  • 5:50 - 5:52
    esan zuen, "Egin dezagun mutil horren genomaren sekuentziazioa"
  • 5:52 - 5:54
    Eta puntu-bakarreko mutazio bat aurkitzen dute
  • 5:54 - 5:57
    gen batean, zeinek zelulen antolatutako heriotza kontrolatzen duen.
  • 5:57 - 6:00
    Orduan, erreakzio inmunologikoaren teoria garatzen du
  • 6:00 - 6:03
    janariaren inguruan hain zuzen ere.
  • 6:03 - 6:06
    eta hori da erreakzio naturala, zeinek zelulen antolatutako heriotza eragin dion.
  • 6:06 - 6:08
    Erreakzio kontrolatzen duen geneak hondatuta daude.
  • 6:08 - 6:10
    Egokiera horren ondorioz,
  • 6:10 - 6:13
    hezur-muineko transplantea egin behar izango diote.
  • 6:13 - 6:15
    Bederatzi hilabetetako berreskuratze handia suertatu ostean
  • 6:15 - 6:17
    kalitate handiko txuletak eta saltsak jaten ditu.
  • 6:17 - 6:19
    (Algarak)
  • 6:19 - 6:21
    Genoma erabiltzeko ahalmena
  • 6:21 - 6:23
    diagnosi medikoa egiteko
  • 6:23 - 6:25
    posiblea da gaur egun.
  • 6:25 - 6:27
    Gaur, hemen dago
  • 6:27 - 6:29
    Eta guri esaten digun informazioa da
  • 6:29 - 6:32
    gela honetako guztiak 5, 10 edo 20 urte gehiago bizi ahal izango direla.
  • 6:32 - 6:34
    genomari esker.
  • 6:34 - 6:36
    Bai berri ona,
  • 6:36 - 6:39
    baldin eta planetaren oinatz ekologikoa kontuan hartzen ez baduzue
  • 6:39 - 6:41
    eta gure trebetasuna janari ekoizpena mantentzeko
  • 6:41 - 6:43
    Hau da kontua
  • 6:43 - 6:45
    haiek teknologia bera
  • 6:45 - 6:47
    erabiltzen dute aldaera berriak lantzeko
  • 6:47 - 6:50
    artoa, garia, soja eta beste aldaera batzuk
  • 6:50 - 6:52
    askoz iraunkorragoak direnak, lehorteetara, uholdeetara
  • 6:52 - 6:54
    izurriteetara eta pestizidetara.
  • 6:54 - 6:57
    Baina, munduko populazioak hazten jarraitzen duen bitartean
  • 6:57 - 7:00
    genetikoki modifikatutako jakiak landu eta jan behar izango ditugu
  • 7:00 - 7:03
    eta hau da nik hartutako aukera oraintxe bertan
  • 7:03 - 7:05
    Ba ahal dago publikoan
  • 7:05 - 7:07
    jateari guztiz uzteko prest dagoenik?
  • 7:07 - 7:09
    Inor ere ez, konforme.
  • 7:09 - 7:11
    Hau da idazmakina,
  • 7:11 - 7:14
    idazmahai guztietan nahitaezkoa urte askotan zehar
  • 7:14 - 7:18
    Baina, gauza honek idazmakina ezabatu zuen.
  • 7:18 - 7:21
    Eta gero, hitz-prozesadoreen bertsio berriek aurrekoa deuseztatu zuten.
  • 7:21 - 7:24
    Baina azkenean, teknologia disruptiboek haiek ere ezabatu zituzten.
  • 7:24 - 7:26
    Bob Metcalfe-k, Ethernet asmatu zuenari esker
  • 7:26 - 7:28
    eta ekipo guztien loturek
  • 7:28 - 7:30
    dena aldatu zuten goitik behera
  • 7:30 - 7:33
    Eta bat-batean Netscape eta Yahoo geneuzkan
  • 7:33 - 7:36
    eta, tamalez, burbuila teknologikoak (.com)
  • 7:36 - 7:39
    (Algarak)
  • 7:39 - 7:41
    Baina ez kezkatu
  • 7:41 - 7:43
    iPod-ek eta Facebook-ek erreskatatu gintuzten
  • 7:43 - 7:45
    baita Angry Birds-ek ere
  • 7:45 - 7:47
    (Algarak)
  • 7:47 - 7:50
    Aizue, hemen gaude gaur egun
  • 7:50 - 7:52
    Hau da gaurko genomaren iraultza. Hemen gaude.
  • 7:52 - 7:54
    Zuek hau kontuan hartzea gustatuko litzaidake
  • 7:54 - 7:56
    Zerk adirazi nahi dute
  • 7:56 - 7:59
    pantailaren puntu horiek ez dituztenean zuen genomaren baseak irudikatzen soilik,
  • 7:59 - 8:02
    mundu osoko genomekin dugun konexioa baizik?
  • 8:02 - 8:04
    Arestian bizitza-asegurua erosi nahi izan nuen.
  • 8:04 - 8:06
    Eta galdera bat erantzun behar izan nuen
  • 8:06 - 8:09
    A. Ez dut inoiz egin test genetiko bat. B. Bat egin dut eta hemen dago.
  • 8:09 - 8:11
    eta C. Bat egin dut baina ez dizut erakutsi nahi.
  • 8:11 - 8:13
    Eskerrak A aukera erantzun nuen.
  • 8:13 - 8:16
    eta zintzo esaten dut, nire aseguru-agenteak entzunez gero
  • 8:16 - 8:19
    Zer gertatuko zitzaidan nik C erantzun banu?
  • 8:19 - 8:21
    Bezeroentzako erabilera genomikoak gora egingo lukete.
  • 8:21 - 8:23
    Zure emaztegaiarekin genetikoki bateragarri zaren ala ez
  • 8:23 - 8:25
    jakin nahi duzu? Jakina
  • 8:25 - 8:28
    DNA-ren sekuntziazioa zure iPhone-n? Badago erabilera bat prest.
  • 8:28 - 8:30
    (Algarak)
  • 8:30 - 8:33
    Nork nahi du masaje genomiko pertsonalizatua?
  • 8:33 - 8:35
    Badago laborategi batek
  • 8:35 - 8:37
    zeinek frogak egiten dituen AVPR1 genaren 334 aleloa aurkitzeko
  • 8:37 - 8:39
    desleialtasun genea deritzona
  • 8:39 - 8:43
    Orduan gaur hemen bere bikotearekin dagoena
  • 8:43 - 8:45
    bakarrik bestearengana hurbildu eta ahoaren lagin bat hartu besterik ez du egin behar
  • 8:45 - 8:47
    bidali laborategira eta ziurtatuko zara.
  • 8:47 - 8:49
    (Algarak)
  • 8:49 - 8:51
    Presidente berria aukeratuko zenukete
  • 8:51 - 8:53
    bere genomak kardiomiopatia erakutsiko balu?
  • 8:53 - 8:55
    Demagun 2016. urtean gauden
  • 8:55 - 8:56
    eta gogokoen hautagaiak aurkezten du
  • 8:56 - 8:58
    bere 4 urtetako zerga-murrizketaren plana ez ezik
  • 8:58 - 9:00
    baita bere genoma pertsonala ere
  • 9:00 - 9:02
    Oso genoma ona da, benetan
  • 9:02 - 9:04
    Eta bere lehiakideei desafio egiten die gauza bera egin dezaten
  • 9:04 - 9:06
    Zer pentsatzen duzue, hori ez dela inoiz gertatuko?
  • 9:06 - 9:08
    John McCain-i lagundu zion, ba?
  • 9:08 - 9:10
    (Algarak)
  • 9:10 - 9:12
    Zenbat jende dago publikoan
  • 9:12 - 9:14
    nire abizen berbera duena, Resnick? Altxatu eskua
  • 9:14 - 9:16
    Norbait? Inor ez.
  • 9:16 - 9:18
    Normalean , badago bat edo bi
  • 9:18 - 9:20
    Nire aitaren aitak 10 Resnick anai zituen
  • 9:20 - 9:22
    Elkarri gorroto egin zioten
  • 9:22 - 9:24
    Eta munduaren leku desberdinetara mugitu ziren.
  • 9:24 - 9:26
    Gerta daitekeena
  • 9:26 - 9:29
    nik ezagutu ditudan Resnick guztien ahaidea naizela, baina ez nago ziur
  • 9:29 - 9:32
    Baina demagun nire genoma software batean balego modu ezezagunean,
  • 9:32 - 9:34
    eta hirugarren lehegusuaren genoma baita han balego ere,
  • 9:34 - 9:36
    eta software bat existituko balitz, bi genoma horiek konparatu ahal izango lituzke
  • 9:36 - 9:38
    eta elkartu.
  • 9:38 - 9:41
    Ez da ezinezkoa. Nire konpainia hori egiten ari da oraintxe bertan
  • 9:41 - 9:43
    Eta demagun beste gauza bat
  • 9:43 - 9:46
    software horrek bi pertsonen onarpena eska dezakeela
  • 9:46 - 9:48
    Zure hirugarren lehengusua ezagutu nahi izango zenuke?
  • 9:48 - 9:50
    Eta biok bai erantzuten badugu,
  • 9:50 - 9:52
    orduan, Ongi etorri Linkedln kromosomatikora.
  • 9:52 - 9:56
    (Algarak)
  • 9:56 - 9:58
    Oso gauza ona da, ezta?
  • 9:58 - 10:00
    Familia-bilerak askoz handiagoak izango dira, ezta?
  • 10:00 - 10:02
    Baina, baita gauza okerra ere.
  • 10:02 - 10:04
    Zenbat aita daude hemen? Altxatu eskuak.
  • 10:04 - 10:07
    Ondo, adituek uste dute aita guztien %1etik %3ra
  • 10:07 - 10:09
    ez direla euren seme-alaben aita biologikoak.
  • 10:09 - 10:11
    (Algarak)
  • 10:11 - 10:13
    Begira --
  • 10:13 - 10:17
    (Algarak)
  • 10:17 - 10:20
    Genoma hauek, 23 kromosoma hauek
  • 10:20 - 10:23
    ez dute gure erlazioen kalitatea azaltzen
  • 10:23 - 10:25
    ezta gure gizartearen natura ere -- oraindik ez.
  • 10:25 - 10:27
    Eta teknologia berri guztiei gertatzen zien bezala
  • 10:27 - 10:29
    gizakien eskuetan dago
  • 10:29 - 10:32
    gizateriaren hobekuntzarako erabiltzea.
  • 10:32 - 10:35
    Benetan eskatzen dizuet esnatzeko eta eguneratzeko
  • 10:35 - 10:38
    zuen inguruko genomaren iraultzan eragiteko.
  • 10:38 - 10:40
    Mila esker.
  • 10:40 - 10:42
    (Txaloak)
Title:
Richard Resnick: Ongi etorri iraultza genomikora
Speaker:
Richard Resnick
Description:

TEDXBoston-en hitzaldi ulergarri honetan, Richard Resnick-ek erakusten du genomaren sekuentziazio azkarra eta merkea osasun-zainketa aldatuko duela goitik-behera, baita aseguruak eta politika ere.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
10:42
Alvaro Moya added a translation

Basque subtitles

Revisions