Return to Video

Pse i injorojmë problemet e dukshme - dhe si të veprojmë ndaj tyre

  • 0:01 - 0:05
    Po sikur të kishte një problem
    shumë të dukshëm
  • 0:05 - 0:07
    pikërisht para jush?
  • 0:07 - 0:10
    Një për të cilën po flisnin të gjithë,
  • 0:10 - 0:12
    një që ju preku juve direkt.
  • 0:14 - 0:18
    A do të bënit gjithçka brenda fuqisë
    suaj për të rregulluar gjërat
  • 0:18 - 0:19
    para se të përkeqësohen?
  • 0:21 - 0:22
    Mos jeni aq të sigurt.
  • 0:22 - 0:27
    Ne të gjithë kemi shumë më shumë
    të ngjarë se çdonjëri prej nesh do
  • 0:27 - 0:30
    të donte të pranonte të humbasim
    atë që është para syve tanë.
  • 0:30 - 0:31
    Dhe në fakt,
  • 0:31 - 0:35
    ne ndonjëherë kemi më shumë
    të ngjarë të largohemi nga gjërat
  • 0:35 - 0:40
    pikërisht për shkak të kërcënimit që
    ato na përfaqësojnë,
  • 0:40 - 0:42
    në biznes, në jetë dhe në botë.
  • 0:43 - 0:47
    Unë dua t'ju jap një shembull
    nga bota ime, politika ekonomike.
  • 0:49 - 0:52
    Kështu kur Alan Greenspan ishte
    kreu i Rezervës Federale,
  • 0:52 - 0:58
    e gjithë detyra e tij ishte të kujdesej
    për problemet në ekonominë e SHBA
  • 0:58 - 1:00
    dhe të sigurohej që ata të mos
    dilnin jashtë kontrollit.
  • 1:00 - 1:02
    Kështu që, pas vitit 2006,
  • 1:02 - 1:05
    kur çmimet e pasurive të
    patundshme arritën kulmin,
  • 1:05 - 1:09
    gjithnjë e më shumë udhëheqës
    dhe institucione të respektuara
  • 1:09 - 1:12
    filluan të ndinin këmbanat e alarmit
  • 1:12 - 1:16
    në lidhje me huazimin e rrezikshëm
    dhe flluskat e rrezikshme të tregut.
  • 1:16 - 1:20
    Siç e dini, në vitin 2008
    të gjitha ranë poshtë.
  • 1:20 - 1:23
    Bankat morë fund,
  • 1:23 - 1:26
    tregjet botërore të aksioneve
    humbën gati gjysmën e vlerës,
  • 1:26 - 1:31
    miliona e miliona njerëz humbën
    shtëpitë e tyre për shkak të hipotekës.
  • 1:31 - 1:32
    Dhe në fund,
  • 1:32 - 1:36
    gati një në 10 amerikanë ishte pa punë.
  • 1:36 - 1:39
    Kështu pasi gjërat u qetësuan pak,
  • 1:39 - 1:44
    Greenspan dhe shumë të tjerë dolën
    me një deklaratë dhe thanë;
  • 1:44 - 1:46
    "Askush nuk mund ta kishte
    parashikuar atë krizë."
  • 1:47 - 1:49
    Ata e quanin atë "një mjellmë të zezë".
  • 1:49 - 1:52
    Diçka që ishte e paimagjinueshme,
  • 1:52 - 1:56
    të paparashikueshme dhe plotësisht
    të pamundshme.
  • 1:58 - 2:00
    Një surprizë totale.
  • 2:00 - 2:03
    Përveç se nuk ishte gjithmonë
    një surprizë e tillë.
  • 2:03 - 2:08
    Për shembull, apartamenti im në
    Manhattan gati u dyfishua në vlerë
  • 2:08 - 2:10
    në më pak se katër vjet.
  • 2:10 - 2:13
    Unë pashë shkrimin në mur
    dhe e shita.
  • 2:13 - 2:16
    (Të qeshura)
  • 2:16 - 2:18
    (Duartrokitje)
  • 2:19 - 2:22
    Pra, shumë njerëz të tjerë gjithashtu
    panë paralajmërimin,
  • 2:22 - 2:24
    folën publikisht
  • 2:25 - 2:27
    dhe u injoruan.
  • 2:27 - 2:31
    Pra, ne nuk e dinim saktësisht se si
    do të ishte kriza,
  • 2:31 - 2:33
    jo parametrat e saktë,
  • 2:33 - 2:35
    por të gjithë mund të thonim
  • 2:35 - 2:41
    se gjëja që vinte tek ne ishte po
    aq e rrezikshme, e dukshme
  • 2:41 - 2:45
    dhe e parashikueshme, si një rinoceront
    gjigant gri që po vinte drejt nesh.
  • 2:46 - 2:48
    Mjellma e zezë na la për të kuptuar
  • 2:48 - 2:52
    për idenë që ne nuk kemi
    fuqi mbi të ardhmen tonë.
  • 2:53 - 2:58
    Dhe për fat të keq, sa më pak
    kontroll që mendojmë se kemi
  • 2:58 - 3:01
    ka më shumë të ngjarë që ne
    do ta minimizojmë atë
  • 3:01 - 3:03
    ose ta injorojmë plotësisht.
  • 3:04 - 3:08
    Dhe kjo dinamikë e rrezikshme
    maskon një problem tjetër,
  • 3:08 - 3:11
    se shumica e problemeve me të
    cilat përballemi
  • 3:11 - 3:13
    janë kaq të mundshme dhe të dukshme,
  • 3:13 - 3:17
    ato janë gjëra të cilat mund t'i
    shohim, por ende nuk bëjmë asgjë.
  • 3:18 - 3:20
    Kështu që unë krijova metaforën
    e rinocerontit gri
  • 3:20 - 3:23
    për të përmbushur atë që ndjeja
    ishte një nevojë urgjente.
  • 3:23 - 3:26
    Për të na ndihmuar të hedhim një
    vështrim të freskët,
  • 3:26 - 3:29
    me të njëjtin pasion që kishin
    njerëzit për mjellmën e zezë,
  • 3:29 - 3:32
    por këtë herë, për gjërat që ishin
    shumë të dukshme,
  • 3:32 - 3:36
    shumë e mundshme, por ende
    të lëna pas dore.
  • 3:39 - 3:41
    Këto janë kërcënime të mundshme.
  • 3:41 - 3:44
    Sapo të filloni të kërkoni
    për kërcënime të mundshme
  • 3:44 - 3:46
    i shihni në tituj çdo ditë.
  • 3:47 - 3:51
    Dhe kështu ajo që shoh në titujt
    është një tjetër kërcënim i mundshëm,
  • 3:51 - 3:55
    një krizë e re shumë e
    mundshme financiare.
  • 3:55 - 3:59
    Dhe pyes veten nëse kemi mësuar
    ndonjë gjë 10 vitet e fundit.
  • 4:00 - 4:04
    Pra, nëse dëgjoni Washingtonin
    ose Wall Street,
  • 4:04 - 4:11
    thuajse mund të jeni të falur për
    të menduar që ky progres është i lehtë.
  • 4:11 - 4:14
    Por në Kinë, ku kaloj shumë kohë,
  • 4:14 - 4:17
    biseda është krejtësisht e ndryshme.
  • 4:17 - 4:20
    I gjithë ekipi ekonomik,
  • 4:20 - 4:23
    deri tek vetë presidenti Xi Jinping,
  • 4:23 - 4:25
    flasin shumë specifikisht dhe qartë
  • 4:25 - 4:29
    në lidhje me rreziqet financiare
    si kërcënimet e mundshme,
  • 4:29 - 4:32
    dhe si mund t'i zbehin ato.
  • 4:32 - 4:34
    Tani, për të qenë të sigurt,
    Kina dhe SH.B.A.
  • 4:34 - 4:36
    kanë sisteme shumë të ndryshme
    të qeverisjes,
  • 4:36 - 4:39
    gjë që ndikon në atë që ata janë në
    gjendje të bëjnë apo jo.
  • 4:39 - 4:42
    Dhe shumë nga shkaqet kryesore
    për problemet e tyre ekonomike
  • 4:42 - 4:44
    janë krejtësisht të ndryshme.
  • 4:44 - 4:46
    Por nuk është sekret që të dy
    vendet kanë probleme
  • 4:46 - 4:50
    me borxhin, me pabarazinë dhe
    me produktivitetin ekonomik.
  • 4:50 - 4:54
    Pra, si vjen që bisedat janë
    kaq të ndryshme?
  • 4:54 - 4:56
    Ju mund të bëni këtë pyetje,
  • 4:56 - 4:58
    jo vetëm për vendet,
  • 4:58 - 5:01
    por pothuajse për të gjithë.
  • 5:01 - 5:05
    Kompanitë e automjeteve që
    vendosin sigurinë në radhë të parë
  • 5:05 - 5:09
    dhe ato që nuk shqetësojnë të
    kujtojnë makinat e tyre të dobëta
  • 5:09 - 5:11
    derisa të vdesin njerëzit.
  • 5:12 - 5:18
    Gjyshërit që, gjatë përgatitjes për
    të pashmangshmen -
  • 5:18 - 5:20
    ata që kanë eulogjinë e shkruar,
  • 5:21 - 5:23
    menyja për drekën e varrimit.
  • 5:23 - 5:25
    (Të qeshura)
  • 5:25 - 5:26
    Gjyshërit e mi e bënë.
  • 5:26 - 5:27
    (Të qeshura)
  • 5:27 - 5:32
    Dhe gjithçka, përveç datës
    përfundimtare të gdhendjes së gurit
  • 5:32 - 5:35
    të varrit. Por në anën tjetër
    ju keni gjyshërit
  • 5:35 - 5:38
    që nuk i rregullojnë punët e tyre
    përfundimtare,
  • 5:38 - 5:40
    të cilët nuk shpëtojnë nga të gjitha
    gjërat e vjetra
  • 5:40 - 5:43
    që kanë qenë duke grumbulluar
    për dekada e dekada
  • 5:43 - 5:45
    dhe i lejojnë fëmijët e tyre të
    merren me të.
  • 5:45 - 5:48
    Pra, çfarë e bën ndryshimin
    midis njërës anë dhe tjetrës?
  • 5:48 - 5:51
    Pse disa njerëz i shohin gjërat
    dhe merren me to,
  • 5:51 - 5:53
    dhe të tjerët thjesht nuk i konsiderojnë?
  • 5:55 - 5:58
    Pra, e para ka të bëjë me
    kulturën, shoqërinë,
  • 5:58 - 6:00
    njerëzit përreth jush.
  • 6:01 - 6:04
    Nëse mendoni se dikush rreth jush
  • 6:04 - 6:06
    do t'ju ndihmojë të ngriheni
    kur të rrëzoheni
  • 6:06 - 6:10
    ju keni shumë më shumë të ngjarë
    për të parë një rrezik si më të vogël.
  • 6:11 - 6:15
    Dhe kjo na lejon të kemi shanse të
    mira, jo vetëm ato të këqija.
  • 6:15 - 6:18
    Për shembull, si të rrezikosh
    kritikën
  • 6:18 - 6:21
    kur flet për rrezikun për të cilin
    askush nuk dëshiron të flas.
  • 6:21 - 6:24
    Ose duke shfrytëzuar mundësitë
    që janë disi të frikshme
  • 6:24 - 6:27
    kështu që në mënyrën e tyre
    janë kërcënime të mundshme
  • 6:27 - 6:31
    SHBA ka një kulturë shumë individualiste .
  • 6:32 - 6:34
    Dhe paradoksalisht,
  • 6:34 - 6:37
    kjo i bën shumë amerikanë shumë
    më pak të hapur për ndryshime
  • 6:38 - 6:39
    dhe duke marrë rreziqe të mira.
  • 6:39 - 6:41
    Në Kinë, përkundrazi,
  • 6:41 - 6:45
    njerëzit besojnë se qeveria do t'i
    ruajë problemet të mos ndodhin
  • 6:45 - 6:48
    qe jo gjithmonë mund të jetë ajo
    që ndodh, por njerëzit e besojnë atë.
  • 6:48 - 6:51
    Ata besojnë se mund të mbështeten
    te familjet e tyre,
  • 6:51 - 6:54
    kështu ata janë më të predispozuar
    të marrin rreziqe të caktuara.
  • 6:54 - 6:57
    Si blerja e pasurive të patundshme
    në Pekin,
  • 6:57 - 7:00
    ose si të jeni më të hapur për faktin
    që ata duhet të ndryshojnë drejtimin,
  • 7:00 - 7:04
    dhe në fakt, ritmi i ndryshimit në
    Kinë është absolutisht i mahnitshëm
  • 7:04 - 7:06
    Së dyti,
  • 7:06 - 7:08
    sa dini për një situatë
  • 7:08 - 7:10
    sa jeni i gatshëm të mësoni?
  • 7:11 - 7:15
    Dhe a jeni i gatshëm t'i shihni gjërat
    edhe kur nuk është ajo që dëshiron?
  • 7:15 - 7:18
    Kështu që shumë prej nesh kemi
    kaq të vështirë
  • 7:18 - 7:21
    t’i kushtoj vëmendje gjërave
    se ne thjesht duam ti fshehim
  • 7:21 - 7:22
    ne nuk i duam ato.
  • 7:22 - 7:26
    Ne i kushtojmë vëmendje asaj që
    duam të shohim,asaj që na pëlqen,
  • 7:26 - 7:30
    asaj me të cilën jemi dakord. Por ne
    kemi mundësinë dhe aftësinë
  • 7:30 - 7:32
    për të korrigjuar ato pjesë
    që nuk i shohim.
  • 7:32 - 7:35
    Kaloj shumë kohë duke folur me
    njerëz të të gjitha sferave të jetës
  • 7:36 - 7:39
    në lidhje me kërcënimet e
    mundshme në jetën e tyre
  • 7:39 - 7:41
    dhe qëndrimet e tyre. Dhe mund të mendoni
  • 7:41 - 7:43
    se njerëzit që kanë më shumë
    frikë nga rreziku,
  • 7:43 - 7:45
    që janë më të ndjeshëm ndaj tyre,
  • 7:45 - 7:48
    do të ishin ata që do të ishin më pak
    të hapur për të ndryshuar.
  • 7:48 - 7:50
    Por e kundërta është e vërtetë.
  • 7:50 - 7:51
    Unë kam kuptuar që njerëzit
  • 7:51 - 7:54
    të cilët janë të gatshëm të njohin
    problemet rreth tyre
  • 7:54 - 7:55
    dhe te bëjnë plane
  • 7:55 - 7:59
    janë ata që janë në gjendje të
    tolerojnë më shumë rrezik,
  • 7:59 - 8:01
    rrezik të mirë, dhe ballafaqohen
    me rrezikun e keq.
  • 8:01 - 8:04
    Dhe kjo është sepse ne kur
    kërkojmë informacion,
  • 8:04 - 8:09
    ne e rrisim fuqinë tonë për të bërë
    diçka në lidhje me gjërat
  • 8:09 - 8:12
    të cilat kemi frikë. Dhe kjo më
    çon në pikën time të tretë.
  • 8:12 - 8:15
    Sa kontroll ndieni se keni
  • 8:15 - 8:17
    mbi kërcenimet e mundshme në jetën tënde?
  • 8:18 - 8:20
    Një nga arsyet që ne nuk veprojmë
  • 8:20 - 8:23
    është se ne shpesh ndjehemi
    shumë të pafuqishëm.
  • 8:23 - 8:26
    Mendoni për ndryshimin e klimës,
    mund të duket kaq i madh,
  • 8:26 - 8:30
    se asnjë nga ne nuk
    mund të bëjë një ndryshim.
  • 8:30 - 8:33
    Kështu që disa njerëz kalojnë
    në jetë duke e mohuar atë.
  • 8:33 - 8:36
    Njerëz të tjerë fajësojnë të gjithë
    përveç vetvetes.
  • 8:36 - 8:39
    Ashtu si miku im që thotë se nuk do
    të heqë dorë kurrë nga SUV-ja e tij
  • 8:39 - 8:42
    derisa të ndalojnë ndërtimin e
    fabrikave të qymyrit në Kinë.
  • 8:42 - 8:45
    Por ne kemi një mundësi për të ndryshuar.
  • 8:45 - 8:47
    Askush prej nesh nuk është i njëjtë.
  • 8:47 - 8:52
    Çdo njëri prej nesh ka mundësinë
    për të ndryshuar qëndrimet tona,
  • 8:52 - 8:54
    dhe ata të njerëzve përreth nesh.
  • 8:54 - 8:58
    Kështu që sot, dua të ftoj të gjithë ju
  • 8:58 - 9:02
    të më bashkohen duke ndihmuar të
    ndezim një bisedë të hapur dhe të
  • 9:02 - 9:04
    sinqertë me njerëzit përreth jush,
  • 9:04 - 9:07
    në lidhje me kërcenimet e
    mundshme në botën tonë,
  • 9:07 - 9:11
    dhe të jemi shumë të sinqertë se sa
    mirë po merremi me ato.
  • 9:11 - 9:14
    Kam dëgjuar shumë herë në Shtetet,
  • 9:14 - 9:17
    "Epo, sigurisht që duhet të merremi
    me probleme të dukshme,
  • 9:17 - 9:19
    por nëse nuk e shihni
    çfarë është para jush,
  • 9:19 - 9:21
    ju jeni ose budalla ose injorant ".
  • 9:21 - 9:25
    Kjo është ajo që ata thonë, dhe unë
    nuk mund të pajtohem fare.
  • 9:25 - 9:27
    Nëse nuk e shihni se çfarë është
    para jush,
  • 9:27 - 9:31
    nuk jeni budalla, nuk jeni injorant,
  • 9:31 - 9:32
    ju jeni njeri.
  • 9:32 - 9:38
    Dhe pasi të gjithë e njohim atë
    dobësi të përbashkët,
  • 9:38 - 9:42
    kjo na jep fuqinë për të hapur sytë,
  • 9:42 - 9:44
    të shohim se çfarë është para nesh
  • 9:44 - 9:47
    dhe të veprojmë para se të na shtypin.
  • 9:49 - 9:52
    (Duartrokitje)
Title:
Pse i injorojmë problemet e dukshme - dhe si të veprojmë ndaj tyre
Speaker:
Michele Wucker
Description:

Pse shpesh i lëmë pas dore problemet e mëdha, si kriza financiare dhe ndryshimi i klimës, deri sa të jetë vonë? Strategjistja e politikës Michele Wucker na nxit të zëvendësojmë mitin e "mjellmës së zezë" - atë katastrofë të rrallë, të paparashikueshme, të pashmangshme - me realitetin e "rhino gri", rreziku i evitueshëm që ne zgjedhim të injorojmë. Ajo tregon pse krizat e parashikueshme na kapin në befasi - dhe nxjerr disa shenja që mund të ketë një kërcënim i mundshëm në jetën tuaj tani.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
10:05

Albanian subtitles

Revisions