Brenda Brathwaite: Chơi game để hiểu

Không bao giờ là dễ dàng để thấu hiểu tầm quan trọng của những bi kịch -- khi con gái của Brenda Brathwife đi học về hỏi về chế độ nô lệ, Brenda đã làm chuyện cô vẫn làm để kiếm sống: tạo ra một trò chơi. Ở TEDxPhoenix, Brenda mô tả sự hiệu quả đáng ngạc nhiên của trò chơi này, và của những trò chơi khác, trong việc giúp người chơi thực sự hiểu được câu chuyện. (Quay tại TEDxPheonix)

Khi chúng ta nghĩ về các trò chơi (game), có đủ thứ trò chơi.

Có thể bạn thấy bực bội hay có thể bạn đang mong chờ

một trò chơi mới. Bạn đã từng thức rất khuya chỉ để chơi game.

Tất cả những điều đó đều xảy ra với tôi.

Nhưng khi chúng ta nghĩ về trò chơi, nhiều lúc ta nghĩ

về những thứ thế này: xạ thủ đơn, hay lớn hơn,

cái mà chúng tôi gọi là 3A (AAA) game,

hay có thể bạn là một người chơi game trên Facebook.

Đây là thứ mà cộng sự và tôi đã thực hiện.

Có thể bạn chơi game Facebook - thứ chúng tôi

đang làm. Đây là một dạng đơn giản hơn của game.

Có thể bạn nghĩ tới các trò chơi bảng chán khủng khiếp

mà chúng ta bị bắt chơi trong các dịp Lễ Tạ Ơn.

Nó có thể là một trong những trò chơi bảng chán khủng khiếp đó

mà bạn có thể nhận ra.

Hoặc có thể bạn đang ở trong phòng khách, bạn biết đó,

chơi Wii với bọn trẻ, hay cái gì đó tương tự,

và, bạn biết đó, trò chơi có cả một phạm vi rộng lớn,

và đó chính là điều tôi suy nghĩ.

Tôi kiếm sống từ trò chơi. Tôi may mắn được

làm việc này từ khi tôi 15 tuổi, nghĩa là đủ điều kiện

để cho là tôi chưa từng có một công việc thực sự.

Nhưng chúng ta nghĩ đến trò chơi là vui thú, điều đó hoàn toàn

hợp lý, nhưng hãy nghĩ thử hướng này.

Hình này, đây là trận Olympics 1980.

Tôi không biết các bạn đã ở đâu nhưng tôi đã ở

trong phòng khách. Chuyện đó trong thực tế như là một sự kiện tôn giáo.

Còn đây là lúc đội Mỹ thắng đội Nga,

và đó là... phải, nó theo lý là một trò chơi.

Khúc côn cầu (hockey) là một trò chơi. Nhưng thật không, đây có thật là một trò chơi không?

Ý tôi là, người ta khóc. Tôi chưa từng thấy mẹ tôi khóc

như thế lúc chơi xong Cờ Triệu Phú (Monopoly) cả.

Vậy nên đó là một trải nghiệm tuyệt vời.

Hay, bạn biết đấy, nếu có ai đó ngồi đây đến từ Boston...

Khi mà đội Red Sox Boston đã thắng giải World Series sau -

theo tôi, 351 năm,

giây phút họ thắng giải World Series, chuyện đó thật tuyệt vời.

Tôi tình cờ đang sống ở Springfield lúc đó,

và điều tuyệt vời nhất về nó... là...

bạn đóng cửa phòng vệ sinh nữ,

và tôi nhớ đã thấy chữ "Sox tiến lên", và tôi tự nhủ, thiệt hả trời?

Hay những căn hộ, bạn sẽ ra ngoài, bởi mọi trận đấu,

à, tôi nghĩ là gần như mọi trận đấu đều có đấu bù giờ, phải không?

Chúng tôi ở bên ngoài, và đèn đóm được bật hết lên

toàn khu nhà, và bọn trẻ, sỉ số hiện diện giảm xuống

ở trường vì bọn trẻ không đi học.

Nhưng không sao, đó là vì đội Red Sox mà, phải không?

Ý tôi là, chuyện học, rồi chuyện đội Red Sox,

và chúng ta biết chúng chất chồng lên nhau.

Đây là một trải nhiệm tuyệt vời, và một lần nữa, phải,

nó là một trò chơi, nhưng họ không viết các bài báo,

người ta không nói ra -- bạn biết đấy, kiều như: "Tôi có thể chết giờ cũng được

vì đội Red Sox thắng". Nhiều người đã làm vậy.

Vậy trò chơi, nó có ý nghĩa gì đó hơn đối với chúng ta.

Nó chắc chắn phải có ý nghĩa gì đó hơn thế nữa.

Vậy giờ, tôi sẽ có bước chuyển gấp sang chuyện khác.

Tôi từng có một công việc thực sự trong ba năm, đại khái thế.

Tôi là trưởng khoa của một khoa ở đại học

dạy về game, vậy đó, một lần nữa, nó đại khái là một công việc thực sự,

và khi đó tôi chỉ được nói về việc làm ra trò chơi chứ không làm ra trò chơi.

Và tôi đi ăn tối. Khi bạn có một ghế trong khoa, một phần của công việc

là ăn và tôi làm việc đó khá tốt,

tôi đi ăn tối với anh chàng được gọi là Zig Jackson.

Đây là Zig trong hình. Đây cũng là một trong những tấm ảnh do Zig chụp.

Anh ấy là một nhiếp ảnh gia.

Anh đi khắp đất nước để chụp hình

chính anh, và bạn có thể thấy anh ta chụp

đất của người Mỹ Da Đỏ bản địa - nguồn gốc của Zig. Và bức hình này,

đây là một trong những tấm hình kiểu cổ điển - một vũ công mưa.

Và đây là bức hình tôi ưa thích.

Bạn có thể nhìn, và có thể bạn đã từng thấy

những thứ thế. Đây là một sự thể hiện văn hóa, đúng chưa?

Và đây là từ bộ ảnh Sự Phai Nhạt của anh.

Và điều kinh ngạc nhất của tôi về bộ ảnh này

là hãy nhìn vào cậu bé đó đi.

Bạn có thể tưởng tượng được không? Hãy bắt đầu nào, chúng ta có thể thấy đó là

một người Mỹ bản địa truyền thống. Giờ, tôi chỉ muốn chuyển sắc tộc của anh ta.

Hãy tưởng tượng nếu đó là một anh da đen.

"Mình ơi, tới đây, hãy chụp hình với gã da đen đó đi."

Không phải chứ? Thật tình, chả ai lại làm điều này.

Nó gây rối trí. Và Zig, một Người Da Đỏ,

tương tự chuyện đó cũng làm anh rối trí. Bức ảnh yêu thích của anh --

bức ảnh của anh tôi thích nhất, mà tôi không có đem theo đây là

Người Da Đỏ chụp hình người da trắng đang chụp hình

Người Da Đỏ. (Cười lớn)

Tôi tình cờ ăn tối với nhà nhiếp ảnh này,

và anh ta đang nói với một nhà nhiếp ảnh khác

về một dịp chụp hình,

chuyện đó xảy ra ở một vùng đất của những người Mỹ Da Đỏ bản địa. Anh đem máy ảnh

đến đó để chụp hình, nhưng khi anh tới,

anh nhận ra anh không làm được. Đơn giản là anh không thể

chụp được. Và họ nói tới nói lui

về câu hỏi này. Bạn có chụp hình hay không?

Và điều đó thật kinh ngạc với tôi trong tư cách một người thiết kế trò chơi,

bởi tôi chưa từng tự hỏi rằng, mình có nên

tạo ra trò chơi về chủ đề hóc búa này không?

Bởi chúng ta chỉ làm ra những thứ vui vẻ, hay là, bạn biết đấy,

làm bạn sợ, hay là, gây phấn khích trong lòng.

Nhưng mọi phương tiện khác đều làm thế.

Đây là con tôi. Đây là Maezza, và khi con bé

bảy tuổi, ngày nọ, con bé từ trường về nhà,

và như thường lệ, tôi hỏi con bé:

"Hôm nay con đã làm gì?"

Con bé nói: "Tụi con học về Hải Trình Tàu Nô Lệ (Middle Passage).

Một giây phút trọng đại. Bố Maezza là người da đen,

và tôi biết ngày này sẽ đến. Tôi không ngờ nó đến lúc

con bé mới lên bảy. Tôi không biết tại sao nhưng tôi không ngờ tới.

Dù gì thì tôi hỏi bé: "Con cảm thấy thế nào về chuyện đó?"

Và con bé bắt đầu kể tôi nghe, trong số các bạn ở đây

ai đang làm bố mẹ sẽ nhận ra trò chơi bingo buzzwords này.

Con tàu khởi hành từ nước Anh, họ đi từ

Anh, tới Châu Phi, băng qua đại dương --

và đó chính là Hải Trình Tàu Nô Lệ -- họ tới Mỹ

nơi mà nô lệ bị bán, con bé kể tôi.

Nhưng Abraham Lincoln được bầu làm tổng thống và rồi ông

ban hành Tuyên Ngôn Giải Phóng Nô Lệ (Emancipation Proclamation), và giờ họ đã tự do.

Dừng lại chừng 10 giây.

"Con chơi game được không mẹ?"

Và tôi nghĩ, chỉ vậy thôi sao? Và, bạn biết đấy,

chuyện này là Hải Trình Tàu Nô Lệ, đây là sự kiện hết sức quan trọng

và con bé coi đó, đơn giản như thể chỉ vài người

da đen nào đó lên một chuyến du thuyền, không hơn không kém

thứ con bé hiểu. (Cười lớn)

Với tôi, tôi muốn chuyện này mang nhiều giá trị hơn

nên khi con bé hỏi liệu có được chơi game không, tôi trả lời:

"Có" (Cười lớn)

Rồi tôi tình cờ có những thứ nhỏ nhỏ này.

Tôi là nhà thiết kế trò chơi, nên tôi có mấy thứ này quanh nhà.

Tôi nói: "Được, con chơi game đi", và tôi đưa con bé

một đống những thứ này, và bảo nó tô chúng

thành những gia đình khác nhau. Đây là ảnh của Maezza

khi con bé đang -- Trời ạ, tôi vẫn bị nấc cụt khi nhìn những thứ này.

Vậy là con bé tô những gia đình nhỏ của nó.

Rồi tôi nhặt một đống đó rồi đặt lên một cái thuyền.

Đây là cái thuyền nhé. Nó rõ ràng đã được làm một cách vội vã. (Cười lớn)

Rồi chủ yếu là thế này, tôi nhặt một đống gia đình lên

và con bé bảo: "Mẹ, mẹ quên em bé màu hồng kìa

và mẹ quên bố màu xanh

và mẹ quên hết mấy thứ kia".

Và con bé nói: "Họ muốn đi". Và tôi nói:

"Cưng à, không họ không muốn đâu. Đây là chuyến Hải Trình Tàu Nô Lệ.

Không ai muốn đi chuyến Hải Trình Tàu Nô Lệ".

Vậy là con bé nhìn tôi cái cách mà chắc chỉ có con gái

của một nhà thiết kế trò chơi mới nhìn mẹ nó vậy,

rồi chúng tôi đang băng qua đại dương, tuân theo những luật lệ,

con bé nhận ra là nó đang gặp khó khăn kinh khủng, nó nói:

"Chúng ta sẽ không qua được đâu".

Và con bé nhận ra là, bạn biết đó, chúng tôi không đủ thức ăn,

nên nó hỏi tôi phải làm gì, và tôi bảo,

"Chúng ta..." -- hãy nhớ là con bé bảy tuổi --

"Chúng ta có thể đẩy một số người xuống biển

hay hy vọng rằng họ không đổ bệnh

và chúng ta sẽ qua được bờ bên kia".

Và con bé -- vẻ mặt con bé đã thay đổi

và nó nói -- xin nhắc là sau một tháng --

tháng Lịch Sử Người Da Đen, phải không nhỉ?

Và sau một tháng, con bé hỏi tôi:

"Chuyện đó thực sự đã xảy ra sao?"

Tôi trả lời: "Đúng vậy đấy". Rồi con bé hỏi: "Vậy, nếu con đi ra khỏi những

cánh rừng" -- đây là anh chị của con bé -- "Nếu con đi

ra khỏi rừng, Avalon và Donovan có thể biến mất".
"Phải".

"Nhưng con sẽ được gặp họ ở Mỹ".
"Không".

"Nhưng lỡ con tìm thấy họ thì sao? Mẹ biết đấy, chúng con không thể ở chung với nhau sao?" "Không".

"Vậy Bố có thể biến mất".
"Phải".

Và con bé bị bất ngờ bởi điều này, rồi nó bắt đầu khóc

rồi tôi bắt đầu khóc và bố con bé bắt đầu khóc,

rồi tất cả mọi người cùng khóc. Anh ấy không ngờ

đi làm về nhà lại thấy Hải Trình Nô Lệ,

nhưng thế đấy. (Cười lớn)

Vậy đó, chúng tôi tạo ra trò chơi này, và con bé đã hiểu chuyện.

Con bé hiểu vì nó dành thời gian với những con người này.

Không phải những thứ trừu tượng như trong sách hay trong phim.

Nó là một trải nghiệm vô cùng mạnh mẽ.

Đây là trò chơi vừa kể, mà tôi cuối cùng gọi nó là

Thế Giới Mới (The New World), bởi tôi thích cụm từ đó.

Tôi không nghĩ Thế Giới Mới có gì mới lạ hấp dẫn

với những người đã từng bị đem đi trên những chuyến tàu nô lệ.

Nhưng khi câu chuyện trên xảy ra, tôi thấy cả thế giới.

Tôi thấy rất thích thú. Tôi đã làm trò chơi

suốt gần 20 năm, và tôi quyết định sẽ làm lại lần nữa.

Gốc gác của tôi là người Ailen.

Và đây là trò chơi tên là Síochán Leat, nghĩa là "hòa bình ở bên bạn".

Nó là toàn bộ lịch sử gia đình tôi trong một trò chơi.

Tôi làm một trò chơi khác tênTrain (xe điện).

Tôi đang làm một chuỗi sáu trò chơi

bao gồm những chủ đề hóc búa, và nếu bạn muốn tìm hiểu

một chủ đề khó, đây là thứ bạn cần đọc,

và tôi sẽ cho bạn tự đoán ra nó là về cái gì.

Và tôi cũng làm một game tên là Trail of Tears (Lối Mòn của Nước Mắt).

Đây là một trò chơi với 50,000 mảnh đơn lẻ.

Tôi đã phát điên khi quyết định bắt tay làm nó,

nhưng giờ thì được nửa đường rồi.

Chúng đều là một thứ.

Tôi hy vọng là tôi sẽ dạy văn hóa qua những trò chơi này.

Và đây là thứ tôi đang thực hiện, đó là --

bởi tôi đang làm dang dở, lý do nào đó nó làm tôi nấc cụt như điên --

là một trò chơi gọi là Mexican Kitchen Workers (Nhân Viên Nhà Bếp Người Mêhicô).

Căn bản nó là một bài toán, không hơn không kém.

Như, đây là nền kinh tế của nhập cư bất hợp pháp.

Và tôi càng học nhiều về nền văn hóa Mêhicô --

đồng nghiệp của tôi là người Mêhicô -- tôi càng hiểu rằng,

với tất cả chúng ta, thức ăn là nhu cầu cơ bản, nhưng,

và dĩ nhiên nó cũng là nhu cầu cơ bản của người Mêhicô, nhưng nó còn ý nghĩa nhiều hơn thế.

Nó là một sự thể hiện tình yêu. Nó là một thể hiện của --

Trời ạ, tôi thật nấc cụt nhiều hơn tôi tưởng.

Tôi sẽ tránh nhìn bức hình này.

Nó thể hiện cái đẹp. Nó là cách họ nói họ yêu bạn.

Đó là cách họ nói họ quan tâm, và bạn không thể nghe ai đó

nói về người bà Mêhicô của họ

mà không nói chữ "thức ăn" trong câu đầu tiên.

Vậy nên với tôi, thứ văn hóa tuyệt vời này, sự thể hiện tuyệt vời này

là thứ mà tôi muốn truyền tải qua các trò chơi.

Và các trò chơi, nếu thay đổi, nó thay đổi cách ta nhìn nhận các vấn đề,

nó thay đổi nhận thức của ta về những con người

trong các chủ đề, và nó thay đổi chính chúng ta.

Chúng ta thay đổi con người qua các trò chơi,

bởi chúng ta có liên quan, và chúng ta đang chơi,

và chúng ta cũng đang học khi ta làm vậy. Cảm ơn.
(Vỗ tay)