Return to Video

ABD vatandaşlığı hakkında kendinize sormanız gereken 3 soru

  • 0:01 - 0:04
    ABD'ye geldikten dört yıl sonra,
  • 0:04 - 0:06
    her 16 yaşındaki biri gibi
  • 0:06 - 0:08
    sürücü ehliyetimi almaya gittim.
  • 0:08 - 0:12
    Göçmenlik belgelerimi ve yeşil kartımı
    memura gösterdikten sonra,
  • 0:12 - 0:14
    bana sahte olduklarını söyledi.
  • 0:14 - 0:17
    "Buraya bir daha geri gelme"
    diye de ekledi.
  • 0:17 - 0:20
    Amerika'da yasa dışı bir şekilde
    bulunduğumu işte böyle öğrendim
  • 0:21 - 0:23
    ve yasa dışı bir şekilde hâlâ buradayım.
  • 0:23 - 0:25
    Gazeteci ve film yapımcısıyım.
  • 0:25 - 0:26
    Hikâyelerin içinde yaşıyorum.
  • 0:27 - 0:31
    Çoğu kişinin göçmenlik
    konusunda anlamadığı şeyin
  • 0:31 - 0:35
    kendileri hakkında anlamadıkları
    şey olduğunu öğrendim:
  • 0:35 - 0:37
    Bunlar, ailelerinin eski göç hikâyeleri,
  • 0:37 - 0:40
    yeşil kart ile sınırların bile
    var olmadığı bir zamanda
  • 0:40 - 0:41
    aşmaları gereken süreçler
  • 0:41 - 0:45
    veya vatandaşlık kavramını
    algılayışlarını neyin şekillendirdiği idi.
  • 0:46 - 0:47
    Filipinler'de doğdum.
  • 0:47 - 0:50
    12 yaşındayken annem ebeveynleriyle,
    yani büyükbabam ve büyükannemle,
  • 0:50 - 0:53
    veya Tagalogcada dediğimiz
    haliyle, lolo ve lola ile yaşamam için
  • 0:53 - 0:55
    beni onların yanına gönderdi.
  • 0:55 - 0:57
    Lolo'nun ismi Teofilo'ydu.
  • 0:57 - 1:02
    Amerika'ya yasal bir şekilde göç ettiğinde
    ve sonradan bir vatandaş olduğunda
  • 1:02 - 1:05
    televizyon programı "Cheers"daki
    Ted Danson'dan esinlenerek
  • 1:05 - 1:08
    adını Teofilo'dan Ted'e değiştirdi.
  • 1:08 - 1:10
    Daha Amerikalı olamazdı.
  • 1:10 - 1:14
    Lolo'nun favori şarkısı,
    Frank Sinatra'nın "My Way" şarkısıydı
  • 1:14 - 1:17
    ve konu tek torununu, yani beni,
  • 1:17 - 1:19
    Amerika'ya nasıl getirebileceğini
    bulmaya geldiğinde
  • 1:19 - 1:21
    bunu kendi yoluyla yapmaya karar verdi.
  • 1:22 - 1:26
    Lolo'ya göre beni buraya getirmenin
    kolay ve basit bir yolu yoktu.
  • 1:26 - 1:29
    Bu yüzden sahte yeşil kart için
  • 1:29 - 1:32
    ve beni ABD'ye getirecek
    kaçakçıya ödeme yapmak için
  • 1:32 - 1:34
    Lolo 4.500 dolar biriktirdi --
  • 1:34 - 1:37
    ki saatte sekiz dolardan fazla
    kazanmayan bir güvenlik görevlisi için
  • 1:37 - 1:38
    bu fazla bir miktar.
  • 1:38 - 1:40
    İşte buraya böyle geldim.
  • 1:40 - 1:43
    İnsanların bana atalarının
    Amerika'ya "doğru şekilde" geldiklerini
  • 1:43 - 1:45
    kaç kez söylediklerini anlatamam,
  • 1:45 - 1:47
    ki onlara hatırlatmam lazım,
  • 1:47 - 1:49
    Amerika'nın "doğru şekil" tanımı
  • 1:49 - 1:54
    yerleşimcilerin ilk gemisi
    demir attığından beri değişiyor.
  • 1:55 - 1:58
    Amerika bildiğimiz gibi
    bir kara parçasından çok daha fazlası.
  • 1:58 - 2:02
    Özellikle de bugün
    ABD'yi oluşturan karanın
  • 2:02 - 2:05
    eskiden diğer ülkelerden gelen
    diğer insanlara ait olduğu için bu böyle.
  • 2:06 - 2:08
    Amerika aynı zamanda bildiğimiz gibi
  • 2:08 - 2:11
    göçmenlerin ulusu
    olmaktan çok daha fazlası.
  • 2:11 - 2:15
    Göçmen olmayan iki grup Amerikalı var:
  • 2:15 - 2:17
    Bu toprağın yerlisi olan
  • 2:17 - 2:19
    ve soykırım eylemleri sonucunda
    öldürülen Amerikan yerlileri
  • 2:20 - 2:22
    ve bu ülkeyi inşa etmek için
  • 2:22 - 2:25
    kaçırılan, gemiye yüklenen
    ve esir edilen Afrikalı Amerikalılar.
  • 2:26 - 2:29
    Amerika her şeyden önce bir fikir,
  • 2:29 - 2:32
    ne kadar kusurlu
    ve gerçekleştirilmemiş olsa da
  • 2:32 - 2:35
    ilk yerleşimcilerin
    vatandaşlık endişesi olmadan
  • 2:35 - 2:38
    özgürce geldikleri için
    var olan bir fikir.
  • 2:38 - 2:41
    Nereden geldiniz?
  • 2:41 - 2:42
    Buraya nasıl geldiniz?
  • 2:43 - 2:44
    Kim ödedi?
  • 2:44 - 2:47
    Amerika'nın dört bir yanında,
    türlü türlü dinleyicinin önünde --
  • 2:47 - 2:48
    muhafazakarlar ve ilericiler,
  • 2:48 - 2:50
    lise öğrencileri ve yaşlılar --
  • 2:50 - 2:52
    bu soruları sordum.
  • 2:52 - 2:54
    Beyaz olmayan biri olarak
    sürekli nereli olduğum soruluyor,
  • 2:54 - 2:57
    "Nereden geldin?" gibi sorular soruluyor.
  • 2:57 - 3:00
    Bu yüzden beyaz kişilere
    ben de nereden geldiklerini soruyorum.
  • 3:00 - 3:04
    Georgia Üniversitesi'ndeki bir öğrenciye
    nereli olduğunu sorduktan sonra
  • 3:04 - 3:06
    "Amerikalıyım" dedi.
  • 3:06 - 3:09
    Ben de "Biliyorum" dedim
    "Ama aslen nerelisin?"
  • 3:09 - 3:11
    "Beyazım" diyerek cevap verdi.
  • 3:11 - 3:14
    "Ama beyaz bir ülke değildir" dedim.
  • 3:14 - 3:16
    "Ataların nereden geliyor?"
  • 3:16 - 3:18
    Omuz silkerek cevap verdiğinde
  • 3:18 - 3:21
    ben de "Pekâlâ, nereden geldin?
  • 3:21 - 3:24
    Buraya nasıl geldin? Kim ödedi?" dedim.
  • 3:25 - 3:26
    Bunu cevaplayamadı.
  • 3:26 - 3:29
    Bu üç ana soruya cevap vermeden
  • 3:29 - 3:33
    Amerika'yı Amerika olarak
    konuşabileceğinizi sanmıyorum.
  • 3:33 - 3:36
    Göçmenlik, Amerika'nın yaşam hattı;
  • 3:36 - 3:39
    bu ülke yüzyıllar boyunca
    kendi kendini inşa etti,
  • 3:39 - 3:44
    On Üç Koloniye yerleşen
    devrimciler ve yerleşimcilerden,
  • 3:44 - 3:47
    büyük bir çoğunluğu Avrupa'dan gelen
    milyonlarca göçmene kadar
  • 3:47 - 3:50
    herkes bıkmadan usanmadan
    bu toprağı kolonileştirdi.
  • 3:50 - 3:53
    Amerika yerlileri zaten burada olmalarına
  • 3:53 - 3:57
    ve kendi kabile kimlikleri ve vatandaşlık
    konusunda fikirleri olmalarına rağmen,
  • 3:57 - 4:02
    1924 Kızılderili Vatandaşlık Yasasına
    kadar ABD vatandaşı sayılmıyorlardı.
  • 4:02 - 4:05
    Siyahi Amerikalıların uğruna savaştığı
  • 4:05 - 4:07
    ve dönüm noktası olan
    1964 Medeni Haklar Yasası,
  • 4:07 - 4:11
    1965 Göçmenlik ve Uyrukluğa
    Kabul Edilme Yasası'na ilham verdi
  • 4:11 - 4:18
    ve bu, 40 yıldır süren Amerika'nın
    ırk bazlı ayrımcı sistemine son verdi.
  • 4:19 - 4:21
    Daha da devam edebilirim
  • 4:21 - 4:24
    ama demek istediğim,
    asıl demek istediğim şey şu:
  • 4:24 - 4:26
    Ne kadarımız,
  • 4:26 - 4:29
    ister geçmişte
    ister günümüzde göçmen olalım,
  • 4:29 - 4:32
    Amerika tarihinin
    bu önemli kısımlarını biliyor?
  • 4:32 - 4:36
    Bu tarihin ne kadarı
    asıl ABD vatandaşlık testini oluşturuyor?
  • 4:36 - 4:38
    Daha önce gördünüz mü?
  • 4:38 - 4:39
    Çoğunlukla sözlü bir test
  • 4:39 - 4:44
    ve devlet görevlileri adaylara
    10 ile 100 kadar soru soruyor.
  • 4:44 - 4:48
    Testi geçmek için adaylar en az
    altı soruya doğru cevap vermek zorunda.
  • 4:48 - 4:50
    Yakın zamanda teste baktım,
  • 4:50 - 4:54
    sorulan sorulara, bariz ihmallere
  • 4:54 - 4:58
    ve kabul edilebilir cevapları
    nelerin oluşturduğuna çok şaşırdım.
  • 4:58 - 5:01
    Özgürlük Heykeli'nin
    nerede olduğu hakkında bir soru var.
  • 5:01 - 5:03
    Ellis Adası hakkında,
  • 5:03 - 5:06
    göçmen bir ulus olan ABD hakkında
  • 5:06 - 5:09
    ve onaylanan sayısız göçmen karşıtı
    yasalar hakkında sorular yoktu.
  • 5:09 - 5:12
    Amerika yerlilerinin tarihi
    hakkında hiçbir şey yoktu.
  • 5:12 - 5:16
    Martin Luther King Jr.'ın
    ne yaptığı hakkında bir soru vardı
  • 5:16 - 5:19
    ama büyük ölçüde
    Afrikalı Amerikalılar hakkında
  • 5:19 - 5:21
    yetersiz ve güvenilmez içerikler vardı.
  • 5:21 - 5:22
    İşte bir örnek.
  • 5:22 - 5:27
    Amerikan tarihi bölümünden
    74 numaralı soru,
  • 5:27 - 5:32
    adaylardan "İç Savaş'a neden olan
    bir problemi söylemelerini" istiyor.
  • 5:32 - 5:35
    Üç kabul edilebilir cevap var:
  • 5:35 - 5:39
    Kölelik, eyalet hakları,
  • 5:39 - 5:41
    ekonomik sebepler.
  • 5:41 - 5:45
    Lola ve Lolo bu soruyu biliyorlar mıydı?
  • 5:45 - 5:46
    Eğer biliyor olsalardı bile
  • 5:46 - 5:49
    arkasındaki tarihi biliyorlar mıydı?
  • 5:49 - 5:51
    Peki ya amcalarım, teyzelerim, kuzenlerim
  • 5:51 - 5:54
    ve Amerikalı olmak için
    bu testi geçmek zorunda olan
  • 5:54 - 5:57
    diğer milyonlarca
    göçmen biliyor muydu?
  • 5:57 - 6:00
    Buraya gelmeden önce göçmenler
    Amerika hakkında ne biliyorlar?
  • 6:00 - 6:04
    Ne tür bir vatandaşlık için başvuruyoruz
  • 6:04 - 6:09
    ve bu vatandaşlık gerçekten parçası olmak
    istediğimiz türden bir vatandaşlık mı?
  • 6:09 - 6:10
    Şöyle bir düşünelim --
  • 6:10 - 6:12
    bunun hakkında
    bir süredir çok düşünüyorum --
  • 6:12 - 6:16
    onurlu vatandaşlık neye benziyor?
  • 6:16 - 6:20
    Buraya daha 26 sene önce gelmişken
  • 6:20 - 6:23
    yüz yıllardır Amerika'da olan
    siyahi ve yerli insanlar
  • 6:23 - 6:27
    hâlâ kendilerininki için
    beklerken ben nasıl isteyebilirim ki?
  • 6:27 - 6:30
    Favori yazarlarımdan biri Toni Morrison.
  • 6:30 - 6:34
    1996'da, ülkede yasa dışı bir şekilde
    bulunduğumu öğrenmeden bir sene önce,
  • 6:34 - 6:36
    içinde bulunduğum sekizinci sınıftan
  • 6:36 - 6:39
    Morrison'un ilk kitabı olan
    "En Mavi Göz" okunulması istenmişti.
  • 6:39 - 6:43
    Kitap anında zor sorular
    sormamı sağlamıştı.
  • 6:43 - 6:48
    Pecola Breedlove,
    kitabın merkezindeki şu siyahi genç kız,
  • 6:48 - 6:51
    neden mavi gözler istiyordu?
  • 6:51 - 6:52
    Ona istemesini kim söylemişti?
  • 6:53 - 6:54
    Onlara neden inanmıştı?
  • 6:55 - 6:58
    Morrison, bir insanın "üst anlatı"
    dediği şeye boyun eğdiğinde
  • 6:58 - 7:03
    neler olduğunu yansıtmak için
    kitabı yazdığını söyledi.
  • 7:04 - 7:08
    Morrison, "Tanımlar"
    "tanımlayıcıya aittir,
  • 7:08 - 7:11
    tanımlanana değil." diyor.
  • 7:11 - 7:13
    Burada yasa dışı bir şekilde
    bulunduğumu öğrendiğimde
  • 7:13 - 7:19
    doğuştan veya kanunen
    yasal bir vatandaş değilsem
  • 7:19 - 7:22
    başka bir tür vatandaşlığın
    mümkün olduğuna kendimi inandırdım.
  • 7:22 - 7:25
    Katılımcılık açısından vatandaşlık:
  • 7:25 - 7:26
    Katılım gösteriyorum.
  • 7:26 - 7:28
    Her türden Amerikalı ile ilişki kuruyorum,
  • 7:28 - 7:30
    beni burada istemeyen Amerikalılarla bile.
  • 7:31 - 7:33
    Katkı açısından vatandaşlık:
  • 7:33 - 7:37
    Toplumuma yapabildiğim
    her şekilde katkıda bulunuyorum.
  • 7:37 - 7:41
    Belgesiz bir girişimci olarak --
    ve evet, böyle bir şey var --
  • 7:41 - 7:43
    birçok ABD vatandaşını işe aldım.
  • 7:43 - 7:46
    Eğitim açısından vatandaşlık:
  • 7:46 - 7:49
    Geçmiş ve günümüze
    nasıl geldiğimiz hakkında
  • 7:49 - 7:52
    başkalarının bizi eğitmesini bekleyemeyiz.
  • 7:52 - 7:55
    Kendimizi ve çevremizdekileri eğitmeliyiz.
  • 7:56 - 8:00
    Kendimden daha büyük
    bir şey olmak açısından vatandaşlık:
  • 8:00 - 8:03
    Bence bireysel ve kitlesel olarak
  • 8:03 - 8:06
    Amerika'nın üst anlatısını
    tekrardan yazıyoruz.
  • 8:06 - 8:10
    Bir zamanlar tanımlanan kişiler,
    şimdi tanımlama işini yapıyor.
  • 8:10 - 8:13
    Sorulması gereken soruları soruyorlar.
  • 8:13 - 8:15
    Bu tekrardan tanımlamanın ana parçası ise
  • 8:15 - 8:17
    sadece kimin Amerikalı
    olduğunu tanımlamak değil,
  • 8:17 - 8:21
    aynı zamanda vatandaşlığı neyin
    oluşturduğunu da nasıl tanımladığımızdır,
  • 8:21 - 8:24
    ki bana göre bu birbirimize karşı
    olan sorumluluğumuz.
  • 8:25 - 8:28
    O halde kendi özel
    anlatınızı dikkate alın
  • 8:28 - 8:29
    ve kendinize sorun:
  • 8:30 - 8:31
    Nereden geldiniz?
  • 8:32 - 8:33
    Buraya nasıl geldiniz?
  • 8:34 - 8:35
    Kim ödedi?
Title:
ABD vatandaşlığı hakkında kendinize sormanız gereken 3 soru
Speaker:
Jose Antonio Vargas
Description:

16 yaşında, gazeteci ve film yapımcısı Jose Antonio Vargas Amerika Birleşik Devletleri'nde yasa dışı bir şekilde bulunduğunu öğrendi. O zamandan beri göçmenlik ve ister doğuştan ister kanunen ya da başka bir şekilde bir ABD vatandaşı olmanın ne anlama geldiği hakkında düşünüyor. Bu etkileyici konuşmada, Vargas vatandaşlık konusunda nasıl düşündüğümüzü bize sorgulatıyor ve şu üç soruya cevap vererek kişisel geçmişimizi tekrardan gözden geçirmemiz için hepimizi teşvik ediyor: Nereden geldiniz? Buraya nasıl geldiniz? Kim ödedi?
more » « less
Video Language:
English
Team:
TED
Project:
TEDTalks
Duration:
08:48

Turkish subtitles

Revisions