-
Title:
အမေရိကန်နိုင်ငံသားဖြစ်မှုနဲ့ပတ်သတ်ပြီး ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်မေးစရာ မေးခွန်း(၃)ခု။
-
Description:
အသက်၁၆နှစ်မှာ "သတင်းစာဆရာ၊ရုပ်ရှင်ရိုက်ကူးသူJose Antonia Vargas"က US မှာသူတရားမဝင်ရောက်နေတယ်ဆိုတာတွေ့ရှိသွားခဲ့တယ်။ အဲဒီအချိန်ကစပြီး သူက လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးအကြောင်းနဲ့ ဥပဒေအရပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဘယ်နည်းနဲ့မဆို အမေရိကန်နိုင်ငံသားဖြစ်တယ်ဆိုတာ ဘာကိုဆိုလိုတာလဲဆိုတာကို လေးလေးနက်နက်တွေးနေခဲ့တယ်။ ဒီဟောပြောချက်မှာ သူက "ငါဘယ်ကလာတာလဲ။ ဘယ်လိုဒီကိုရောက်လာတာလဲ။ ဘယ်သူကငွေပေးချေပေးတာလဲ.။" စတဲ့မေးခွန်းသုံးခုကိုဖြေခြင်းဖြင့် ကိုယ့်ရဲ့သမိုင်းကြောင်းကို ပြန်စဉ်းစားဖို့ တိုက်တွန်းပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံသားနဲ့ပတ်သတ်ပြီး ကျွန်တော်တို့ရဲ့ထင်မြင်ချက်ကို ပြောင်းလဲပေးဖို့ တောင်းဆိုထားတယ်။
-
Speaker:
Jose Antonia Vargas
-
USကိုရောက်ပြီးလေးနှစ်ကြာတော့
-
တခြား၁၆နှစ်အရွယ်တွေလို
-
ကားမောင်းလိုင်စင်လျှောက်ဖို့သွားခဲ့တယ်။
-
စာရေးကို "လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးစာရွက်စာတမ်း၊
green card" ကိုပြတော့
-
"ဒါကအတု"လို့ပြောတယ်။
-
"ဒီကိုနောက်ထပ်မလာခဲ့နဲ့" လို့လည်း
ပြောသေးတယ်။
-
ကျွန်တော် "အမေရိကမှာတရားမဝင်နေထိုင်ခဲ့တယ်"
ဆိုတာသိရှိလိုက်ရတာပါ။
-
အခုလည်း တရားမဝင် ဒီမှာရှိနေတုန်းပါ။
-
သတင်းစာဆရာ၊ ရုပ်ရှင်ရိုက်ကူးသူ
¶
-
ကျွန်တော်ကဇာတ်လမ်းတွေမှာမွေ့လျော်သူပါ။
-
ကျွန်တော် သိလိုက်ရတာက
-
လူဝင်မှုနဲ့ပတ်သတ်ပြီး
လူအများစုနားမလည်နိုင်တာက
-
သူတို့ကိုယ်တိုင် အကြောင်းကို
သူတို့ နားမလည်ကြဘူးဆိုတာပါ။
-
သူတို့မိသားစု ပြောင်းရွေ့ခဲ့တဲ့
ဖြစ်စဉ်ဟောင်းတွေနဲ့ green cardတွေ၊
-
တံတိုင်းတွေ မပေါ်ခင်က
ဖြတ်သန်းလာရပုံ၊
-
နိုင်ငံသားဖြစ်မှုအပေါ် သူတို့
နားလည်ခြင်းက ပုံသွင်းလိုက်တာကိုပါ။
-
ကျွန်တော်ကဖိလစ်ပိုင်မှာမွေးခဲ့တယ်။
¶
-
၁၂နှစ်သားအရွယ်မှာ အမေက "သူမရဲ့မိဘ၊
ကျွန်တော့်ရဲ့အဘိုးအဘွား"
-
"tagalogလို loloနဲ့ lola"
-
သူတို့နဲ့နေဖို့ ကျွန်တော့်ကို USပို့တယ်။
-
အဘိုး ရဲ့နာမည်က Teofilo တဲ့
-
သူအမေရိကမှာ" တရားဝင်အခြေချပြီး
နိုင်ငံသားအဖြစ်ခံယူလိုက်တဲ့အချိန်မှာ"
-
"Cheers ဆိုတဲ့ TVအစီအစဉ်က Ted Danson" ကို
သဘောကျပြီး
-
Teofilo ကနေTed လို့ နာမည်ပြောင်းလိုက်တယ်။
-
ဒီထက်ပိုပြီး အမေရိကန်မဆန်နိုင်တော့ဘူး။
-
Lolo ရဲ့ အကြိုက်ဆုံးသီချင်းက
Frank Sinatraရဲ့ "My Way" ဖြစ်ပြီး
¶
-
"တစ်ဦးတည်းသောမြေးဖြစ်တဲ့ ကျွန်တော့်ကို
အမေရိကကို ဘယ်လိုခေါ်ရမလဲ အဖြေရှာတဲ့အခါ"
-
သူ့နည်းသူ့ဟန်နဲ့လုပ်ဖို့
-
ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။
-
Lolo ပြောပုံအရ "ကျွန်တော်ဒီရောက်ဖို့
လွယ်ကူရိုးရှင်းတဲ့နည်း"မရှိဘူး။
-
ဒါကြောင့်"Lolo လို တစ်နာရီ၈ဒေါ်လာပဲရတဲ့
လုံခြုံရေးအစောင့်တစ်ယောက်"အတွက်
-
"အတော်များတဲ့ငွေပမာဏဖြစ်တဲ့ဒေါ်လာ၄၅၀၀"ကို
-
green cardအတုလုပ်ဖို့နဲ့
-
"ကျွန်တော့်ကို US ခေါ်လာပေးမယ့်
-
မှောင်ခိုသမား"ကိုပေးဖို့
ပိုက်ဆံစုနိုင်ခဲ့တယ်။
-
အဲဒီလိုနဲ့ ဒီကိုရောက်လာတယ်။
¶
-
လူတွေက သူတိုဘိုးဘေးဘီဘင်တွေဟာ"အမေရိကကို
မှန်ကန်တဲ့နည်းလမ်းနဲ့လာတာ"လို့
-
ပြောတာ အကြိမ်ပေါင်းမရေတွက်နိုင်ဘူး။
-
"မှန်ကန်တဲ့နည်းလမ်း"ဆိုတာက
-
အခြေချနေထိုင်သူတွေရဲ့ ပထမဆုံးသင်္ဘော
-
ကျောက်ချရပ်နားချိန်မှစ၍
ပြောင်းလဲသွားခဲ့တယ်။
-
ကျွန်တော်တို့သိတဲ့အတိုင်း အမေရိကဟာ
"နယ်မြေအပိုင်းအစတစ်ခု"ထက်ပိုတယ်။
¶
-
အခု 'အမေရိကပိုင်နယ်မြေတွေ"ဟာ
"ယခင်ကအခြားနိုင်ငံပိုင်နယ်မြေတွေ"နဲ့
-
ဖွဲ့စည်းထားလို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။
-
အမေရိကဟာ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်တွေနဲ့
ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခု"ထက်ပိုတယ်။
-
ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်တွေမဟုတ်တဲ့
အမေရိကန်အုပ်စုနှစ်ခု"ရှိတယ်။
-
မျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုလုပ်ငန်းများတွင်
အသတ်ခံခဲ့ရတဲ့
-
ဒေသခံအမေရိကန်တွေနဲ့
-
တိုင်းပြည်တည်ဆောက်ရန်ပြန်ပေးဆွဲခံရပြီး၊
ကျွန်ပြုခံခဲ့ရတဲ့
-
အာဖရိကန်အမေရိကန်တွေပဲဖြစ်တယ်။
-
ဒါအားလုံးထက် အမေရိကဟာ စိတ်ကူးတစ်ခုပါ။
-
ဒါပေမဲ့ လက်တွေ့မကျဘဲ
မပြည့်စုံတဲ့တစ်ချက်ကတော့
-
ပထမဆုံးအခြေချနေထိုင်သူတွေက
နိုင်ငံသားဖြစ်မှုကို စိုးရိမ်ခြင်းမရှိဘဲ
-
လွတ်လပ်စွာ လာရောက်နိုင်ခဲ့ခြင်းပဲဖြစ်တယ်။
-
ဒီတော့ သင် ဘယ်ကနေလာခဲ့တာလဲ။
¶
-
ဘယ်လိုရောက်လာခဲ့တာလဲ။
-
ဘယ်သူကငွေပေးချေပေးတာလဲ။
-
အမေရိကတစ်ဝှမ်းက ရှေရိုးဆန်သူတွေေ
တိုးတက်နေသူတွေ၊
-
အထက်တန်းကျောင်းသားတွေနဲ့
-
အငြိမ်းစားတွေရှေ့ မတူညီတဲ့လူတွေရှေ့မှာ
-
ဒီမေးခွန်းတွေကို မေးခဲ့တယ်။
-
အသားအရောင်မတူတဲ့သူတစ်ယောက်"အနေနဲ့
-
"ကျွန်တော်ဘယ်ကလာလဲ"လို့
အမြဲတမ်းအမေးခံခဲ့ရတယ်။
-
ဒါကြောင့်ကျွန်တော်လူဖြူတွေကိုလည်း
"သူတို့ဘယ်ကလာလဲ"လို့မေးခဲ့တယ်။
-
Georgia တက္ကသိုလ်ကကျောင်းသားတစ်ယောက်ကို
¶
-
ဘယ်ကလာလဲလို့မေးပြီးတဲ့အခါ
-
"ကျွန်တော်ကအမေရိကန်"လို့သူကပြောတယ်။
-
"ကျွန်တော်သိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့
ခင်ဗျားဘယ်ကလာလဲ။" ဆိုတော့
-
"ကျွန်တော်ကလူဖြူ"ပါလို့သူကပြန်ပြောတယ်။
-
"လူဖြူဆိုတာ နိုင်ငံမဟုတ်ဘူးလို့"
ကျွန်တော်ပြန်ပြောခဲ့တယ်။
-
"မင်းရဲ့ဘိုးဘေးတွေက ဘယ်ကလဲ။"
-
သူကပခုံးတွန့်ပြီးပြန်ပြောတော့
-
ကျွန်တော်ပြောခဲ့တယ်။
-
"ကောင်းပြီ။ မင်းဘယ်ကနေလာခဲ့ပါသလဲ။
-
ဒီကိုဘယ်လိုရောက်လာတာလဲ။
ဘယ်သူကငွေပေးချေပေးတာလဲ။"
-
သူမဖြေနိုင်ခဲ့ဘူး။
-
ဒီအခြေခံမေးခွန်းသုံးခုကိုမဖြေဘဲနဲ့
အမေရိကန်တစ်ယောက်အနေနဲ့
¶
-
အမေရိကန်အကြောင်းပြောနိုင်မယ်လို့မထင်ဘူး။
-
လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဟာ
အမေရိကရဲ့အသက်သွေးကြောပဲဖြစ်တယ်။
-
မူလကိုလိုနီ၁၃နိုင်ငံမှအခြေချသူတွေ၊
တော်လှန်ရေးသမားတွေနဲ့
-
အမေရိကကိုမညှာမတာသိမ်းပိုက်အုပ်ချုပ်ဖူးတဲ့
ဥရောပကသန်းပေါင်းများစွာသော
-
အခြေချနေထိုင်သူတွေကနေ နိုင်ငံကို
-
ဘယ်လိုပြန်တည်ဆောက်ခဲ့တယ်
ဆိုတာတွေကြောင့်ဖြစ်တယ်။
-
ဌာနေရင်း အမေရိကန်တွေက
-
ကိုယ်ပိုင်မျိုးနွယ်စုအထောက်အထားတွေနဲ့
ဒီမှာရှိနေခဲ့ကြပေမဲ့
-
"၁၉၂၄ Indian Citizenship Act"မတိုင်ခင်အထိ
အမေရိကန်နိုင်ငံသားအဖြစ်သတ်မှတ်မခံခဲ့ရဘူး။
-
အမေရိကန်လူမည်းတွေတိုက်ပွဲဝင်ခဲ့တဲ့
1964 Civil Rights Act" ဟာ
-
နှစ်ပေါင်း၄၀ကြာခဲ့တဲ့
-
" America's race-based exclusionary
system"ကိုအဆုံးသတ်ပေးတဲ့
-
"1965 Immigration and National Act"ကို
ဖြစ်စေခဲ့တယ်။
-
ကျွန်တော်ဒီမှာ ဒီလိုပဲဆက်သွားလို့ရတယ်။
¶
-
ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်ပြောချင်တဲ့အချက်က
-
အရင်ကဖြစ်ဖြစ်၊အခုဖြစ်ဖြစ်
-
ပြောင်းရွှေ့အခြေချနေထိုင်သူတွေက
အမေရိကန်သမိုင်းရဲ့
-
အရေးပါတဲ့အစိတ်အပိုင်းတွေကို
ဘယ်လောက်သိလဲဆိုတာပဲ။
-
ဒီသမိုင်းကြောင်းတွေက တကယ့် အမေရိကန်
နိုင်ငံသားဖြစ်မှုစမ်းသပ်မှာ ဘယ်လောက်ပါလဲ။
-
ခင်ဗျားတို့တွေ့ဖူးကြလား။
-
အများစုက နှုတ်ဖြေစာမေးပွဲတစ်ခုဖြစ်ကာ
-
အစိုးရအရာရှိတွေက လျှောက်ထားသူတွေကို
မေးခွန်းတွေ ၁၀ခုကနေ အခု၁၀၀အထိ မေးကြတယ်။
-
စာမေးပွဲအောင်ဖို့ လျှောက်ထားသူတွေက
အနည်းဆုံးမေးခွန်း၆ခုမှန်ရမယ်။
-
တစ်လောက ဒီစာမေးပွဲကိုကျွန်တော်ကြည့်ပြီး
¶
-
သိသာထင်ရှားတဲ့မေးခွန်းတွေကို
ဘယ်လိုမျိုးလက်ခံနိုင်တဲ့
-
အဖြေလိုချင်တာလဲဆိုတာတွေးပြီးတော့
ကျွန်တော်စိတ်ပျက်သွားခဲံတယ်။
-
"the Statue of Liberty"အကြောင်းနဲ့
အဲဒါဘယ်နေရာမှာလဲဆိုတဲ့မေးခွန်းပါတယ်။
-
Ellis Island အကြောင်း၊
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက
-
ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်တဲ့
နိုင်ငံဆိုတဲ့အကြောင်းနဲ့
-
"မရေမတွက်နိုင်တဲ့ရွှေ့ပြောင်း
ဆန့်ကျင်မှု ဥပဒေတွေ ပြဌာန်းခဲ့တာပါ။
-
ဒေသခံအမေရိကန်သမိုင်းကြောင်း မပါဘူး။
-
"Martin Luther King, Jr.
ဘာလုပ်ခဲ့သလဲ"ဆိုတဲ့မေးခွန်းပါပေမဲ့
-
အာဖရိကန်အမေရိကန်တွေရဲ့ မဖူလုံခြင်းနဲ့
တာဝန်မဲ့တဲ့အကြောင်းအရာတွေ"
-
အများဆုံးပါတယ်။
-
-
အမေရိကသမိုင်းကြောင်းအပိုင်းက
မေးခွန်းနံပါတ် ၇၄ မှာ လျှောက်ထားသူတွေကို
-
ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်စေတဲ့ပြဿနာတစ်ခုကို
ပြောပြခိုင်းတယ်။
-
လက်ခံနိုင်တဲ့အဖြေသုံးခု ရှိတယ်။
-
ကျွန်စနစ်၊
-
ပြည်နယ်များ၏အခွင့်အရေးများ၊
-
စီးပွားရေးဆိုင်ရာအကြောင်းအရာတွေပဲဖြစ်တယ်။
-
Lola နဲ့Lolo က ဒီမေးခွန်းကို
ဖြေနိုင်ခဲ့ရဲ့လား။
¶
-
သူတို့ဒီမေးခွန်းကိုသိရင်တောင်
-
ဒီနောက်က သမိုင်းကြောင်းကို
နားလည်နိုင်ပါ့မလား။
-
အမေရိကန်ဖြစ်လာဖို့ ဒီစာမေးပွဲဖြေခဲ့ရတဲ့
-
ကျွန်တော်ရဲ့ဦးလေး၊အဒေါ်၊ဝမ်းကွဲတွေနဲ့
သန်းပေါင်းများစွာသော ပြောင်းရွေ့
-
နေထိုင်သူတွေ"ရော နားလည်နိုင်မလား။
-
ဒီကိုမရောက်ခင် ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်သူတွေက
အမေရိကအကြောင်းဘာသိသလဲ။
-
ဘယ်လိုနိုင်ငံသားဖြစ်ဖို့လျှောက်ထားကြတာလဲ။
-
ကျွန်တော်တို့ဖြစ်ချင်တဲ့
နိုင်ငံသားပုံစံနဲ့ရော ကိုက်ညီမှုရှိရဲ့လား။
-
အဲဒါကိုတွေးကြည့်ပါ။
ကျွန်တော်တော့အများကြီးတွေးဖြစ်တယ်။
-
ဂုဏ်သိက္ခာရှိတဲ့ နိုင်ငံသားဆိုတာ
ဘယ်လိုမျိုးလဲ။
-
အမေရိကမှာ နှစ်ရာချီပြီး ရောက်နေခဲ့တဲ့
လူမည်းတွေနဲ့ဒေသခံတွေ"တောင်မရနိုင်သေးတာကို
-
လွန်ခဲ့တဲ့ ၂၆နှစ် ကျွန်တော်ဒီကို
-
စရောက်စဉ်ကကျွန်တော်ဘယ်လိုလုပ်ပြီး
-
တောင်းဆိုလို့ရမှာလဲ။
-
ကျွန်တော်ကြိုက်တဲ့ စာရေးဆရာထဲက
တစ်ယောက်က Toni Morrison ပါ။
¶
-
ကျွန်တော် ဒီကိုတရားမဝင်ရောက်နေတယ်
ဆိုတာမသိခင် အရင်နှစ်၊ ၁၉၉၆မှာ
-
ရှစ်တန်းတွေက Morrison ရဲ့ ပထမဆုံး စာအုပ်
"The Bluest Eye" ကို
-
ဖတ်ရတယ်။
-
ချက်ချင်းပဲ စာအုပ်ကကျွန်တော့်ကို ခက်ခဲတဲ့
မေးခွန်းတွေကို ကိုယ့်ကိုယ်ကိုပြန်မေးစေတယ်။
-
စာအုပ်အလယ်လောက်မှာပါတဲ့
-
ငယ်ရွယ်တဲ့လူမည်းမိန်းကလေး
Pecola Breedlove က
-
ဘာကြောင့်အပြာရောင်မျက်လုံးတွေလိုချင်တာလဲ။
-
သူ့ကိုဒါတွေလိုချင်အောင်ဘယ်သူပြောလဲ။
-
သူက ဒါတွေကိုဘာလို့ယုံကြည်တာလဲ။
-
Morrison ကလူတစ်ယောက်ဟာ
"the master narrative" ဆိုတာကို
-
အညံ့ခံရင်ဘယ်လိုဖြစ်မယ်ဆိုတာပုံဖော်ဖို့
ဒီစာအုပ်ကိုရေးခဲ့တာလို့ပြောတယ်။
-
"အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်ဆိုတာဖွင့်ဆိုသူနဲ့ပဲ
သက်ဆိုင်တယ်"လို့ Morrison က ပြောတယ်။
-
ကျွန်တော် ဒီကိုတရားမဝင်ရောက်နေတာကို
သိရတော့
¶
-
ဥပဒေအရရော၊ဒီမှာမွေးတာမဟုတ်တဲ့အတွက်ကြောင့်
တရားဝင်နိုင်ငံသား မဖြစ်နိုင်ပေမဲ့
-
နောက်တစ်မျိုးနဲ့နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်
ရနိုင်သေးတယ်ဆိုပြီးယုံကြည်ထားတယ်။
-
နိုင်ငံသားဆိုတာ
ပါဝင်ဆင်နွှဲခြင်းလို့သဘောထားပြီး
¶
-
ကျွန်တော်ထိတွေ့ဆက်ဆံတယ်။
-
ကျွန်တော့်ကိုသဘောမကျတဲ့
အမေရိကန်တွေနဲ့တောင် ကျွန်တော်ပေါင်းတယ်။
-
နိုင်ငံသားဆိုတာ
အထောက်အကူပြုခြင်းလို့သဘောထားပြီး
¶
-
လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းကို
ကျွန်တော်တတ်နိုင်သလောက်ကူညီပေးမယ်။
-
အထောက်အထားမဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်
တစ်ယောက်အနေနဲ့ တစ်ခုရှိတာက
-
အမေရိကန်နိုင်ငံသားအများစုကို
အလုပ်ခန့်ထားတယ်။
-
နိုင်ငံသားဆိုတာ ပညာပေးခြင်းလို့သဘောထားတယ်။
¶
-
အတိတ်အကြောင်းနဲ့ပစ္စုပ္ပန်ကို
ဘယ်လိုရောက်လာလဲဆိုတာ တခြားလူတွေက
-
ကိုယ့်ကိုပညာလာပေးမှာကိုစောင့်လို့မရဘူး။
-
ကိုယ်ကိုယ်တိုင်နဲ့ကိုယ့်အနီးအနားကလူတွေကို
ပညာပေးနိုင်ရမယ်။
-
နိုင်ငံသားဆိုတာ
ကိုယ့်ထက်ကြီးမြတ်တဲ့အရာလို့ခံယူပြီး
¶
-
ကျွန်တော်တို့ဟာတစ်ဦးချင်းနဲ့
စုပေါင်းပြီးတော့
-
အမေရိကရဲ့ဇာတ်ကြောင်းကို
ပြန်ရေးနေကြတယ်လို့ထင်တယ်။
-
အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုခံခဲ့ရတဲ့သူတွေက
အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုတဲ့သူတွေ ဖြစ်နေကြပြီ။
-
သူတို့က"မေးဖို့လိုအပ်တဲ့
မေးခွန်းတွေ"ကိုမေးနေကြတယ်။
-
ဒီပြန်လည်ဖွင့်ဆိုချက်ရဲ့ အဓိကအပိုင်းက
-
အမေရိကန်ဆိုတာဘယ်သူလဲဆိုတာတင်မက
ဘာကနိုင်ငံသားဖြစ်စေတာလဲ
-
စတာတွေကို
အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုပုံဖြစ်တယ်။
-
ဒါကကျွန်တော့်အတွက်တော့
အချင်းချင်းတာဝန်သိစိတ်လို့ပဲ မြင်တယ်။
-
ဒါကြောင့် ကိုယ့်ရဲ့ဇာတ်ကြောင်းကို
စဉ်းစားကြည့်ပါ။
¶
-
မေးကြည့်ပါ။
-
ငါဘယ်ကလာတာလဲ။
-
ငါဒီကိုဘယ်လိုရောက်လာတာလဲ။
-
ဘယ်သူကငွေပေးချေပေးခဲ့တာလဲ။