-
[cymeradwyo]
-
Diolch.
-
[cymeradwyo]
-
Diolch.
-
[cymeradwyo]
-
Diolch yn fawr i chi.
-
[cymeradwyo]
-
Diolch.
-
[cymeradwyo]
-
I Graça Machel a theulu Mandela;
-
I'r Arlywydd Zuma ac aelodau ei lywodraeth;
-
i benaethiaid taleithiau a llywodraethau
-
-- yn y gorffennol a'r presennol --
-
gwesteion nodedig.
-
Mae hi'n fraint unigol i mi fod gyda chi heddiw
-
i ddathlu bywyd fel neb arall
-
I bobl De Affrica
-
[cymeradwyo]
-
Pobl o bob thras a phob cherddediad mewn bywyd
-
mae'r byd yn diolch i chi
am rannu Nelson Mandela gyda ni
-
Ei frwydr oedd eich brwydr
-
ei lwyddiant oedd eich llwyddiant,
-
fe wnaeth eich urddas ac eich gobaith
-
gael ei fynegi drwy ei fywyd a thrwy eich ryddid
-
Eich democratiaeth
-
yw ei rodd annwyli i chi
-
Mae hi'n anodd canu clodydd i unrhyw ddyn
-
i gyflwyno mewn geiriau
-
nid dim ond y ffeithiau a'r dyddiadau sy'n ffurfio bywyd
-
ond y gwir wrth hanfod person
-
y llawenydd preifat a'r galaru
-
y momentau distaw a nodweddion unigryw
-
sydd yn goleuo enaid rhywun
-
Anoddach o'r hanner yw gwneud hyn i gawr yn ein hanes
-
a symudodd gwlad tuag at gyfiawnder
-
a thrwy'r broses symud biliynau o amgylch y byd
-
Wedi'i eni yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf
-
wedi ennyn diddordeb drwy orchymynnion o bŵer
-
bachgen a'i fagwyd yn bugeilio gwartheg
-
a'i ddysgu gan yr hynaf o blith ei lwyth y Mambu
-
Roedd Madiba i dyfu
i fod yn waredwr mawr olaf yr 20fed Ganrif.
-
Fel Gandhi, roedd i arwain mudiad o wrthwynebiad
-
symudiad
a oedd ar y dechrau heb prin unrhyw obaith o lwyddo
-
Fel Dr. King, roedd i roi llais pwerus
-
i hawliadau'r gorthrwm rai
-
a'r anghenrhaid moesol i gael tegwch hiliol
-
Roedd i ddioddef carchariad caled
-
a ddechreuodd yng nghyfnod Kennedy a Khrushchev
-
ac a ymestynnodd i ddyddiau olaf y Rhyfel Oer
-
Wrth gerdded o'r carchar heb fyddin arfog
-
byddai -- fel Abraham Lincoln --
-
yn dal y wlad gyda'i gilydd
-
pan oedd yn bygwth torri'n ddarnau
-
ac fel sylfaenwyr America byddai'n sefydlu
-
trefn gyfansoddiadol
i sicrhau rhyddid i genedlaethau i ddod
-
Ymrwymiad i ddemocratiaeth a rheolaeth y gyfraith
-
a gafodd ei gadarnhau nid yn unig gan ei etholiad
-
ond drwy ei barodrwydd i adael y swyddfa ar ôl dim ond un tymor
-
O ystyried llwybr ei fywyd
-
amrediad ei lwyddiannau
-
yr addoliad a oedd mor haeddiannol ohono
-
mae'n demtasiwn -- dwi'n credu --
i gofio Nelson Mandela fel eicon
-
yn gwenu ac yn ddigynnwrf
-
wedi'i ddatgysylltu o faterion coegwych y bobl lai
-
ond gwthwynebodd Madiba ei hun
-
delwedd mor ddi-fywyd
-
[cymeradwyo]
-
Yn hytrach,
-
Mynnodd Madiba rannu gyda ni
ei amheuon a'i ofnau
-
ei gamgymeriadau ynghyd â'i lwyddiannau
-
"Dydw i ddim yn sant", dywedodd
-
"os nac ydych yn ystyried sant
fel pechadur sy'n dal i drio."
-
Oherwydd ei fod yn gallu cydnabod ei amherffeithrwydd
-
oherwydd ei fod yn gallu bod â chymaint o hiwmor
-
hyd yn oed drygau,
er gwaethaf y beichiau trwm a'i cariodd
-
yr ydym yn ei garu cymaint.
-
Nid oedd yn benddelw wedi'i wneud o farmor,
roedd yn ddyn o gig a gwaed
-
yn fab ac yn ŵr
-
yn dad ac yn ffrind
-
a dyna pam ein bod wedi dysgu cymaint oddi wrtho
-
a dyna pam y gallwn ddal i ddysgu oddi wrtho
-
Oherwydd nid oedd unrhywbeth a gyflawnodd yn anochel
-
yn llwybr ei fywyd gwelwn ddyn
-
a enillodd ei le yn y llyfrau hanes drwy ymaflyd
-
a chraffter a dyfalbarhad a ffydd
-
mae'n dweud wrthym beth sydd yn bosib
-
nid yn unig yn nhudalennau ein llyfrau hanes
-
ond yn ein bywydau ni hefyd
-
Dangosodd Mandela i ni nerth gweithredu
-
o gymryd risgiau ar ran ein syniadau
-
Efallai fod Mandela yn oawn
ei fod wedi "etifeddu gwrthryfelgarwch balch
-
synnwyr ystyfnig o degwch"; gan ei dad
-
ac rydym yn gwybod iddo rannu gyda miliynau o Dde-Affricanwyr du a thywyll eu croen;
-
"y dicter a anwyd gan fil camwedd
-
mil amharch
-
mil momentau na chafwyd eu cofio
-
yr awydd i frwydro'r system a garcharodd
-
fy mhobl", dywedodd o
-
Ond fel cewri eraill cynnar yr ANC
-
y Zulus a'r Tambos,
-
[cymeradwyo]
-
Fe ddisgyblodd Madiba ei ddicter
-
a sianelu ei awydd i frwydro i mewn i sefydliadau
-
a phlatfformau a strategaethau ar gyfer gweithredu
-
fel y gallai dynion a merched sefyll
-
dros yr urddas a gawn gan Dduw
-
Yn fwy na hyn, derbynniodd ganlyniadau ei weithredoedd
-
gwybod bod sefyll i fyny yng ngwyneb buddiannau pwerus ac anghyfiawnder gyda phris
-
"Rydw i wedi ymladd yn erbyn dominyddiaeth y gwyn
Rydw i wedi ymladd yn erbyn dominyddiaeth y du."
-
[cymeradwyo]
-
"Rydw i wedi gofalu'n dyner am y ddelfryd o ddemocratiaeth a chymdeithas rydd
-
ble gall pawb fyw efo'i gilydd mewn harmoni a chyfleodd cyfartal
-
mae'n ddelfryd yr ydw i'n gobeithio byw i'w chyrchu ac i'w chyrraedd
-
ond os daw i hynny mae hi'n ddelfryd
yr ydw i'n barod i farw drosti."
-
[cymeradwyo]
-
Dysgodd Mandela i ni rym gweithredu
-
ond dysgodd i ni hefyd rym syniadau
-
pwysigrwydd rhesymu a dadlau
-
yr angen i astudio nid yn unig yr rhai yr ydych yn cytuno â hwy
-
ond hefyd y rhai nad ydych yn cytuno â hwy.
-
Deallai na allai syniadau gael eu dal gan furiau carchar
-
na'u diffodd gan fwled saethwr cudd
-
Trödd ei achos llys yn gyhuddiad o apartheid
-
oherwydd ei huodledd a'i angerdd
-
ond hefyd oherwydd ei hyfforddiant fel hyrwyddwr
-
Defnyddiodd ddegawdau o garchar i finiogi ei ddadleuon
-
ond hefyd i ymledu ei syched am wybodaeth
i eraill yn y symudiad
-
a dysgodd iaith
ac arferion ei orthrymwyr
-
fel y gallai un diwrnod fynegi iddynt hwy
-
sut oedd eu rhyddid yn ddibynnol ar ei ryddid o
-
[cymeradwyo]
-
Dangosodd Mandela nad yw gweithredu a syniadau yn ddigon
-
dim ots pa mor gywir
-
mae'n rhaid iddynt hefyd gael ei naddu yn y cyfreithiau a'r sefydliadau
-
Roedd yn ymarferol, yn ceisio ei gredoau
-
yn erbyn arwyneb caled amgylchiad a hanes
-
Ar ei brif egwyddorion, safai fel y graig
-
a dyna pam y gallai wrthod eraill rhag cael eu rhyddhau'n ddiamod
-
gan atgoffa'r gyffundrefn apartheid
-
na all "garcharorwyr ymuno â chytundeb";
-
Ond fel y dangosodd drwy drafodaethau caled
-
i drosglwyddo pŵer a llunio deddfau newydd
-
Nid oedd arno ofn cyfaddawdu er mwyn cyrraedd nod uwch
-
Ac oherwydd nad oedd ddim ond yn arweinydd mudiad ond yn wleidydd galluog
-
roedd y cyfansoddiad a ddilynnodd yn deilwng o'r ddemocratiaeth aml-hiliol hon
-
yn driw i'w weledigaeth i amddiffyn y lleiafrifoedd
-
ynghyd â hawliau y mwyafrif
a rhyddid gwerthfawr pob un yn Ne Affrica
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-