Showing Revision 7 created 11/16/2020 by Rysia Wand.

1. Title:
   Czego najbardziej tajemniczy księżyc Saturna mógłby nas nauczyć o pochodzeniu życia
2. Description:

   Dragonfly NASA - automatyczny wiropłatowiec-lądownik, zaprojektowany do przeskakiwania po powierzchni ciała pozaziemskiego ma w 2026 roku wyruszyć w głąb Układu Słonecznego, aby zbadać Tytana, największy księżyc Saturna.
   Planetolog Elizabeth „Zibi” Turtle, opowiada, jak badanie tego tajemniczego księżyca, który przypomina wczesną Ziemię, może zwiększyć nasze zrozumienie możliwości zamieszkania innych planet i pochodzenia samego życia.

3. Speaker:
   Elizabeth "Zibi" Turtle
4. 3208 0:03 - 0:04
   Wyobraź sobie świat
5. 4204 0:04 - 0:06
   z różnorodnie ukształtowanym terenem.
6. 6000 0:06 - 0:07
   Ma gęstą atmosferę,
7. 7500 0:08 - 0:10
   powierzchnię omiatają wiatry
8. 9583 0:10 - 0:11
   i pada deszcz.
9. 11167 0:11 - 0:13
   Ma góry i równiny,
10. 12833 0:13 - 0:15
    rzeki, jeziora i morza,
11. 14708 0:15 - 0:16
    wydmy,
12. 15700 0:16 - 0:18
    i trochę kraterów uderzeniowych.
13. 18000 0:18 - 0:20
    Brzmi jak Ziemia, prawda?

    ¶

14. 20042 0:20 - 0:22
    To Tytan.
15. 21833 0:22 - 0:23
    W sierpniu 1981roku

    ¶

16. 23458 0:23 - 0:28
    Voyager 2 uchwycił ten obraz
    największego księżyca Saturna.
17. 27708 0:28 - 0:31
    Misje Voyagera zawędrowały
    dalej niż kiedykolwiek wcześniej,
18. 30917 0:31 - 0:33
    robiąc z Układu Słonecznego
    i tego, co poza nim,
19. 33287 0:33 - 0:35
    część naszej geografii.
20. 34958 0:35 - 0:38
    Ale ten obraz, ten zamglony księżyc,
21. 37708 0:38 - 0:41
    wyraźnie przypominał,
    że zostało jeszcze wiele tajemnic.
22. 41917 0:42 - 0:46
    Podczas przelotu sondy Voyager obok Tytana
    napłynął do nas ogrom informacji,
23. 46000 0:46 - 0:51
    jednak nadal nie mieliśmy pojęcia,
    co leży pod kocem atmosfery.
24. 51420 0:51 - 0:53
    Czy jest tam lodowa powierzchnia
25. 53045 0:53 - 0:54
    z terenem przypominającym
26. 54352 0:54 - 0:57
    inne księżyce Saturna i Jowisza?
27. 57917 0:58 - 1:02
    A może po prostu jeden
    ogromny ocean ciekłego metanu?
28. 62588 1:03 - 1:06
    Spowita mgłą powierzchnia Tytana

    ¶

29. 65812 1:06 - 1:08
    była ogromną, niezbadaną tajemnicą,
30. 67910 1:08 - 1:11
    którą miała rozwiązać para
    CASSINI (orbiter) - Huygens (lądownik)
31. 71330 1:11 - 1:14
    wystrzelona w 1997 roku.
32. 74500 1:14 - 1:17
    Po dotarciu na miejsce w 2004 roku
33. 77042 1:17 - 1:20
    wczesne obrazy powierzchni Tytana
    przesłane przez sondę Cassini
34. 80250 1:20 - 1:22
    spotęgowały jedynie jego urok.
35. 82958 1:23 - 1:27
    Wiele miesięcy zajęło nam zrozumienie,
    co widać na powierzchni.
36. 87333 1:27 - 1:30
    Na przykład ciemne paski,
37. 89884 1:30 - 1:33
    które początkowo
    były tak nierozpoznawalne,
38. 92916 1:33 - 1:35
    że nazywaliśmy je zadrapaniami kota,
39. 95500 1:36 - 1:38
    to w rzeczywistości wydmy
    z organicznego piasku.
40. 99375 1:39 - 1:42
    Przez 13 lat badania przez sondę Cassini

    ¶

41. 102361 1:42 - 1:45
    Saturna, jego pierścieni i księżyców,
42. 104583 1:45 - 1:46
    udało nam się przejść
43. 105917 1:46 - 1:49
    od prawie totalnej niewiedzy
    na temat powierzchni Tytana
44. 109333 1:49 - 1:51
    do zrozumienia jego geologii,
45. 111500 1:52 - 1:55
    roli atmosfery
    w kształtowaniu powierzchni,
46. 114708 1:55 - 1:58
    a nawet wskazówek,
    co leży głęboko pod powierzchnią.
47. 118405 1:58 - 2:02
    Rzeczywiście Tytan jest jednym
    z kilku światów oceanicznych,

    ¶

48. 122118 2:02 - 2:05
    księżyców w zimnym,
    zewnętrznym Układzie Słonecznym
49. 124917 2:05 - 2:08
    poza orbitą Marsa i pasem asteroid,
50. 127708 2:08 - 2:12
    z ogromnymi oceanami
    ciekłej wody pod powierzchnią.
51. 132042 2:12 - 2:16
    Wewnętrzny ocean Tytana może zawierać
    ponad 10 razy więcej wody w stanie ciekłym
52. 136333 2:16 - 2:21
    niż wszystkie rzeki, jeziora, morza
    i oceany Ziemi razem wzięte.
53. 140917 2:21 - 2:24
    Na powierzchni Tytana
    są też egzotyczne jeziora i morza
54. 144125 2:24 - 2:27
    ciekłego metanu i etanu.
55. 147330 2:27 - 2:29
    Światy oceaniczne
56. 148586 2:29 - 2:32
    to jedne z najbardziej fascynujących
    miejsc w Układzie Słonecznym,
57. 152150 2:32 - 2:35
    które dopiero zaczęliśmy badać.
58. 156625 2:37 - 2:38
    To jest Dragonfly (Ważka).

    ¶

59. 158850 2:39 - 2:42
    W Laboratorium Fizyki Stosowanej
    uniwersytetu Johnsa Hopkinsa
60. 161743 2:42 - 2:45
    budujemy dla NASA misję
    "New Frontiers Program" (Nowe Granice).
61. 165583 2:46 - 2:50
    Start planowany jest na 2026 rok,
    a dotarcie do Tytana w roku 2034.
62. 170167 2:50 - 2:53
    Dragonfly to lądownik wiropłatowy,
63. 172625 2:53 - 2:56
    podobny wielkością do łazików marsjańskich
    lub małego samochodu.
64. 177333 2:57 - 3:01
    Dzięki gęstej atmosferze Tytana
    w połączeniu z niską grawitacją
65. 180513 3:01 - 3:03
    jest to miejsce idealne do latania,
66. 182713 3:03 - 3:06
    do czego właśnie
    przeznaczony jest Dragonfly.
67. 186500 3:06 - 3:08
    Technicznie oktokopter,

    ¶

68. 188375 3:08 - 3:13
    Dragonfly to mobilne laboratorium,
    które może latać z miejsca na miejsce
69. 192625 3:13 - 3:15
    ze wszystkimi instrumentami naukowymi.
70. 195833 3:16 - 3:20
    Dragonfly zbada Tytana
    w naprawdę wyjątkowy sposób,
71. 199792 3:20 - 3:22
    studiując elementy pogody i geologii,
72. 202333 3:22 - 3:24
    a nawet pobierając próbki powierzchni,
73. 204500 3:24 - 3:27
    żeby zbadać ich skład.
74. 206792 3:27 - 3:31
    Przez jakieś trzy lata
    Dragonfly będzie badać Tytana,
75. 210875 3:31 - 3:33
    mierząc szczegółowo jego chemię,
76. 213042 3:33 - 3:36
    obserwując atmosferę
    i jej interakcję z powierzchnią,
77. 216292 3:36 - 3:38
    a nawet nasłuchując trzęsień ziemi,
78. 218417 3:38 - 3:41
    a raczej trzęsień skorupy Tytana.
79. 222792 3:43 - 3:44
    Zespół Dragonfly,

    ¶

80. 224292 3:44 - 3:47
    setki ludzi w Ameryce Północnej
    i na całym świecie,
81. 227500 3:48 - 3:50
    ciężko pracuje nad projektem tej misji,
82. 230208 3:50 - 3:54
    udoskonalając wiropłat,
    jego autonomiczny system nawigacji
83. 233583 3:54 - 3:55
    i oprzyrządowanie.
84. 235333 3:55 - 3:57
    Wszystko to będzie musiało współpracować
85. 237355 3:57 - 4:01
    przy pomiarach naukowych
    na powierzchni Tytana.
86. 240750 4:01 - 4:04
    Dragonfly to kolejny krok w eksploracji

    ¶

87. 243583 4:04 - 4:06
    tego fascynującego,
    naturalnego laboratorium.
88. 246125 4:06 - 4:10
    Lecący obok Tytana Voyager
    wskazał nam możliwości eksploracji.
89. 249958 4:10 - 4:12
    Okrążając Saturna przez ponad dekadę
90. 252458 4:12 - 4:15
    i schodząc do atmosfery Tytana,
91. 254958 4:15 - 4:18
    Cassini - Huygens
    odchyliły zasłonę nieco bardziej.
92. 259458 4:19 - 4:23
    Dragonfly będzie żył w środowisku Tytana,
93. 262954 4:23 - 4:26
    którego najaktualniejszym obrazem
    jak dotąd jest to zdjęcie
94. 266167 4:26 - 4:30
    wykonane przez sondę Huygens
    w styczniu 2005 roku.
95. 271083 4:31 - 4:36
    Pod wieloma względami Tytan jest
    najbliższym odpowiednikiem wczesnej Ziemi,

    ¶

96. 275708 4:36 - 4:39
    zanim powstało na niej życie.
97. 278667 4:39 - 4:40
    Z pomiarów Cassini-Huygens wiemy,
98. 280417 4:40 - 4:42
    że składniki życia,
99. 282333 4:42 - 4:44
    przynajmniej takiego, jakie znamy,
100. 284077 4:44 - 4:46
     istnieją na Tytanie.
101. 285958 4:46 - 4:51
     Dragonfly w pełni zanurzy się
     w tym obcym środowisku,
102. 290917 4:51 - 4:53
     szukając związków podobnych do tych,
103. 293083 4:53 - 4:57
     które mogły wspierać
     rozwój życia na Ziemi,
104. 296833 4:57 - 5:00
     i ucząc nas o zamieszkiwalności
     innych światów.
105. 301667 5:02 - 5:04
     Zamieszkiwalność to fascynująca koncepcja.

     ¶

106. 304875 5:05 - 5:09
     Czego potrzeba, żeby uzdatnić
     środowisko do życia,
107. 309000 5:09 - 5:11
     czy to życia znanego nam z Ziemi,
108. 311333 5:11 - 5:16
     czy nietypowego życia, które powstało
     w całkiem innych warunkach?
109. 316833 5:17 - 5:19
     Możliwość życia gdzie indziej

     ¶

110. 318542 5:19 - 5:24
     od zawsze inspiruje
     ludzką wyobraźnię i odkrycia.
111. 323518 5:24 - 5:25
     Na wielką skalę
112. 324641 5:25 - 5:28
     właśnie dlatego światy oceaniczne
     w zewnętrznym układzie słonecznym
113. 327919 5:28 - 5:30
     stały się tak ważnym celem badań.
114. 330458 5:30 - 5:34
     Pytanie "a co, jeśli?" napędza odkrycia.
115. 335042 5:35 - 5:39
     Nie wiemy, jak chemia
     zmieniła się w biologię na Ziemi,

     ¶

116. 340250 5:40 - 5:44
     ale podobne procesy chemiczne
     mogły mieć miejsce na Tytanie,
117. 344125 5:44 - 5:47
     gdzie cząsteczki organiczne miały okazję
118. 346583 5:47 - 5:50
     zmieszać się z wodą na powierzchni.
119. 349833 5:50 - 5:53
     Czy w tych warunkach
     postępuje synteza organiczna?
120. 353333 5:53 - 5:55
     Jeśli tak, to jak bardzo?
121. 355375 5:55 - 5:57
     Nie wiemy...
122. 357073 5:57 - 5:58
     ...jeszcze.
123. 358463 5:58 - 6:01
     To, czego nauczymy się od Dragonfly,

     ¶

124. 360648 6:01 - 6:03
     dogłębnie ludzkiego przedsięwzięcia,
125. 363208 6:03 - 6:05
     jest kuszące.
126. 365042 6:05 - 6:09
     To poszukiwanie cegiełek,
     fundamentów, chemicznych etapów,
127. 369375 6:09 - 6:13
     takich jak te, które ostatecznie
     doprowadziły do powstania życia na Ziemi.
128. 372958 6:13 - 6:17
     Nie wiemy na pewno,
     co znajdziemy na Tytanie,
129. 376625 6:17 - 6:19
     ale właśnie dlatego tam lecimy.
130. 379708 6:20 - 6:22
     W 1994 roku Carl Sagan napisał:

     ¶

131. 382296 6:22 - 6:27
     "Na Tytanie cząsteczki,
     które spadały jak manna z nieba
132. 386647 6:27 - 6:29
     przez ostatnie cztery miliardy lat,
133. 388625 6:29 - 6:30
     mogą nadal tam być,
134. 390000 6:30 - 6:33
     w dużej mierze niezmienione,
     głęboko zamarznięte,
135. 392809 6:33 - 6:35
     czekając na chemików z Ziemi".
136. 395708 6:36 - 6:38
     Ci chemicy to my.
137. 398000 6:38 - 6:41
     Dragonfly to poszukiwanie
     lepszego zrozumienia
138. 401208 6:41 - 6:45
     nie tylko Tytana i tajemnic
     Układu Słonecznego,
139. 404833 6:45 - 6:47
     ale także naszych własnych początków.
140. 407167 6:47 - 6:48
     Dziękuję.

     ¶