Duygularınız kalbinizin şeklini nasıl değiştiriyor
-
0:01 - 0:03Başka hiçbir organ,
-
0:03 - 0:07insan hayatında
muhtemelen başka hiçbir nesne -
0:07 - 0:11mecaz ve anlam açısından
insan kalbi kadar ilham verici değil. -
0:11 - 0:13Tarih boyunca
-
0:13 - 0:16kalp, duygusal hayatlarımızın
bir sembolü oldu. -
0:17 - 0:21Pek çok kişi tarafından
ruhun merkezi olarak düşünüldü, -
0:21 - 0:23duyguların saklandığı yer olarak.
-
0:23 - 0:30Duygu anlamındaki "emotion" kelimesi bile
kısmen Fransızca "émouvoir"dan geliyor, -
0:30 - 0:32anlamı güçlü bir hisse kapılmak.
-
0:32 - 0:37Duyguların, çalkantılı hareketiyle
anılan bir organla ilişkilendirilmesi -
0:37 - 0:39belki de oldukça mantıklı.
-
0:40 - 0:41Ama bu bağlantı ne?
-
0:41 - 0:45Gerçek mi yoksa tamamen mecazi mi?
-
0:45 - 0:47Bir kalp uzmanı olarak
-
0:47 - 0:53bu bağlantının tamamen gerçek
olduğunu anlatmak için buradayım. -
0:53 - 0:55Göreceksiniz ki duygular,
-
0:55 - 1:01insan kalbi üzerinde doğrudan
fiziksel bir etki yapabilir ve yapıyor da. -
1:02 - 1:04Ancak buna geçmeden önce
-
1:04 - 1:06şu mecazi kalp hakkında biraz konuşalım.
-
1:07 - 1:11Duygusal kalbin sembolizmi
bugün hâlâ yerini koruyor. -
1:11 - 1:17İnsanlara sevgiyle en çok
hangi görseli ilişkilendirdiklerini sorsak -
1:17 - 1:21listenin en başında sevgili kalbi
olacağına hiç şüphe yok. -
1:22 - 1:25Kardiyoid denen kalp şekli
-
1:25 - 1:26doğada yaygın.
-
1:27 - 1:31Yapraklarda, çiçeklerde,
pek çok bitkinin çekirdeğinde, -
1:31 - 1:33silfiyum da dahil,
-
1:33 - 1:37ki Orta Çağ'da doğum kontrolü
olarak kullanılıyordu -
1:37 - 1:38ve muhtemelen kalp,
-
1:38 - 1:43bu yüzden seks ve romantizmle
anılmaya başladı. -
1:44 - 1:45Sebebi her neyse
-
1:45 - 1:50kalpler 13. yüzyılda aşıkların
resimlerinde görünmeye başladı. -
1:50 - 1:54Zamanla bu resimler
kırmızıya boyanmaya başladı, -
1:54 - 1:56kan rengine,
-
1:56 - 1:57bir tutku sembolü olarak.
-
1:58 - 2:00Roma Katolik Kilisesi'nde,
-
2:00 - 2:04kalp şekli, İsa'nın Kutsal Kalbi
olarak anılmaya başladı. -
2:05 - 2:08Dikenlerle süslenmiş
ve göz alıcı bir ışık yayan kalp -
2:08 - 2:12adeta kutsal aşkın nişanı hâline geldi.
-
2:12 - 2:17Kalp ve aşk arasındaki bu bağ
modern zamanda da ayakta kaldı. -
2:17 - 2:22Son evresinde kalp hastası
emekli diş hekimi Barney Clark -
2:22 - 2:281982'de Utah'da ilk kalıcı
yapay kalp transplantını aldığında -
2:28 - 2:33söylenenlere göre 39 yıllık karısı
doktorlara şunu sordu: -
2:34 - 2:36''Beni sevmeye devam edecek mi?''
-
2:37 - 2:40Bugün kalp yalnızca aşkın kaynağı değil
-
2:40 - 2:42diğer duyguların da kaynağı;
-
2:42 - 2:44atalarımız yanılıyorlardı.
-
2:44 - 2:46Ve hâlâ günden güne anlıyoruz ki
-
2:47 - 2:51kalp ve duygular arasındaki
bu bağlantı oldukça derin. -
2:51 - 2:54Kalp, hislerimizi yaratmıyor olabilir
-
2:54 - 2:56ama hislere çok fazla tepki veriyor.
-
2:56 - 2:59Bir bakıma,
duygusal hayatlarımızın bir kaydı -
2:59 - 3:01kalplerimizde yazılı.
-
3:02 - 3:07Örneğin korku ve yas,
ciddi kardiyak yaralanmaya yol açabilir. -
3:07 - 3:11Kalp atışı gibi bilinçaltı süreçleri
kontrol eden sinirler -
3:11 - 3:13stresi hissedebilirler
-
3:13 - 3:18ve kötü huylu bir
savaş veya kaç tepkimesini tetikleyebilir; -
3:18 - 3:22bu da kan damarlarının büzüşmesini,
-
3:22 - 3:23kalbin çok güçlü atmasını
-
3:23 - 3:26ve ardından tansiyonun
yükselmesini tetikler, -
3:26 - 3:28bu da hasar demektir.
-
3:28 - 3:29Diğer bir deyişle
-
3:29 - 3:32şu giderek netleşiyor ki
-
3:32 - 3:37kalplerimiz, duygusal sistemimize
sıra dışı bir şekilde duyarlı, -
3:37 - 3:40mecazi kalbe yani.
-
3:40 - 3:45İlk olarak yirmi yıl kadar önce
teşhis edilen bir kalp hastalığı var, -
3:45 - 3:50adı ''takotsubo kardiyomiyopati''
veya ''kırık kalp sendromu,'' -
3:50 - 3:56öyle ki kalp stres ve üzüntüye
tepki olarak akut bir şekilde zayıflıyor, -
3:56 - 4:00mesela sevgilinizden ayrıldığınızda
veya sevdiğinizi kaybettiğinizde. -
4:00 - 4:04Bu resimlerde görünen,
ortada yas tutan bir kalp var -
4:04 - 4:07ve soldaki normal kalpten
oldukça farklı görünüyor. -
4:07 - 4:08Donmuş gibi dörünüyor
-
4:08 - 4:13ve sık sık bir takotsubonun
şekline bürünüyor, -
4:13 - 4:14sağda gördüğünüz gibi,
-
4:14 - 4:18alt kısmı geniş, üst kısmı dar
bir Japon kabı. -
4:18 - 4:21Bunun neden olduğunu tam olarak bilmiyoruz
-
4:21 - 4:23ve bu sendrom genellikle
birkaç hafta içinde düzeliyor. -
4:24 - 4:25Ancak o akut dönem içinde,
-
4:26 - 4:28kalp yetmezliğine neden olabilir,
-
4:28 - 4:30hayatı tehdit eden aritmiyaya
-
4:30 - 4:32ve hatta ölüme bile.
-
4:32 - 4:37Örneğin yaşça olgun bir hastamın kocası
-
4:37 - 4:39geçenlerde vefat etti.
-
4:39 - 4:43Hastam üzgündü tabii ama kabullendi de.
-
4:44 - 4:45Hatta biraz rahatlamış gibiydi.
-
4:45 - 4:48Uzun zamandır çekiyordu,
demans hastasıydı. -
4:48 - 4:52Ancak cenazeden bir hafta sonra
bu resme baktı -
4:52 - 4:54ve gözleri doldu.
-
4:55 - 5:00Sonra göğsünde ağrı oldu,
ardından nefes daralması yaşadı, -
5:00 - 5:03boyun damarları şişti, alnı terledi,
-
5:03 - 5:06bir sandalyede oturuyordu
ama nefes nefeseydi -- -
5:06 - 5:10kalp yetmezliğinin tüm işaretleri.
-
5:11 - 5:13Hastaneye yatış yapıldı,
-
5:14 - 5:18ultrason şüphelendiğimiz
her şeyi doğruladı: -
5:18 - 5:24kalp, normal kapasitesinin
yarıdan azına zayıflamıştı -
5:24 - 5:29ve bir takotsubonun şekline bürünmüştü.
-
5:29 - 5:31Diğer tahlillerde bir sorun yoktu,
-
5:31 - 5:33hiçbir yerde tıkalı damar görülmedi.
-
5:34 - 5:39İki hafta sonra duygusal durumu
normale döndü -
5:39 - 5:43ve ultrason da doğruladı ki
-
5:43 - 5:45kalbi yeniden fonksiyoneldi.
-
5:45 - 5:51Takotsubo kardiyomiyopati
pek çok stresli durumla ilişkili, -
5:51 - 5:53topluluk önünde konuşmak dahil.
-
5:53 - 5:56(Kahkahalar)
-
5:59 - 6:03(Alkışlar)
-
6:05 - 6:08Aile içi anlaşmazlıklar, kumar kayıpları
-
6:08 - 6:10hatta sürpriz doğum günü.
-
6:10 - 6:12(Kahkahalar)
-
6:12 - 6:16Geniş çaplı toplu kargaşa bile
bu konuya dahil, -
6:16 - 6:19bir doğal afet sonrası gibi.
-
6:19 - 6:21Örneğin 2004'te
-
6:21 - 6:27devasa bir deprem, Japonya'nın
en büyük adasında bir bölgeyi mahvetti. -
6:27 - 6:31En az 60 kişi hayatını kaybetti
ve binlerce yaralı vardı. -
6:31 - 6:34Bu korkunç olayın yaşandığı sırada
-
6:34 - 6:39araştırmacılar, takotsubo
kardiyomiyopati vakalarının -
6:39 - 6:44deprem sonrasında o bölgede
24 kat arttığını gözlemledi, -
6:44 - 6:47kıyaslanan benzer dönem
sadece bir yıl öncesiydi. -
6:48 - 6:51Bu vakaların sakinleri
-
6:51 - 6:54sarsıntının şiddetiyle
yakından ilişkilendirildiler. -
6:54 - 6:58Vakaların neredeyse tümünde
hastalar depremin merkezinde yaşıyordu. -
6:59 - 7:05İlginç olan, takotsubo kardiyomiyopatinin
mutlu bir olay sonrasında da görülmesi, -
7:05 - 7:08ancak kalp, farklı bir şekilde görünüyor;
-
7:08 - 7:12üst kısımda değil
orta kısımda şişme gözlemleniyor. -
7:12 - 7:18Farklı duygusal durumların
nasıl farklı kalp değişikliğine yol açtığı -
7:18 - 7:19şu an için gizemini korumakta.
-
7:20 - 7:24Ancak bugün, belki de
eski filozoflarımıza bir övgü olarak -
7:24 - 7:30şunu söyleyebiliriz ki eğer duygular
kalplerimizde saklı değilse bile -
7:30 - 7:35duygusal kalp
-
7:37 - 7:39biyolojik kalbin önüne geçiyor,
-
7:39 - 7:42hem de şaşırtıcı ve gizemli şekillerde.
-
7:43 - 7:47Ani ölüm de dahil kalp sendromları
-
7:47 - 7:52mecazi kalplerinde şiddetli duygusal
rahatsızlık ve sarsıntı yaşayan bireylerde -
7:52 - 7:54uzun zamandır bildiriliyor.
-
7:55 - 7:571942'de
-
7:57 - 8:02Harvard fizyoloğu Waltor Cannon
"Lanetli Ölüm" adlı bir çalışma yayımladı -
8:02 - 8:06ve çalışmada lanetlendiklerine
inanan insanların -
8:06 - 8:08korkudan ölme vakalarını anlattı,
-
8:08 - 8:13mesela cadı bir doktor
veya tabu bir meyve yemenin sonucu olarak. -
8:13 - 8:18Pek çok vakada mağdur, tüm umudunu
kaybetmiş ve olay yerinde vefat etmiş. -
8:19 - 8:24Bu vakaların ortak yanı, kurbanların
-
8:24 - 8:27sonlarını getirecek dış bir güç olduğuna
mutlak surette inanmalarıydı -
8:27 - 8:30ve de savaşmak için güçsüz olduklarına.
-
8:30 - 8:34Cannon'ın açıklamasına göre
bu algısal kontrol eksikliği, -
8:34 - 8:37tamamen kötü bir fizyolojik
tepkimeye yol açıyordu, -
8:37 - 8:41buna göre kan damarları
öylesine daralıyordu ki -
8:42 - 8:45kan hacmi akut bir şekilde düşüyor,
-
8:45 - 8:46tansiyon birden alırı düşüyor,
-
8:46 - 8:48kalp akut şekilde zayıflıyor
-
8:48 - 8:52ve taşınan oksijen yetersizliği sonucu
ciddi organ hasarı meydana geliyor. -
8:54 - 8:56Cannon'a göre lanetli ölümler
-
8:57 - 9:01endüjen veya "ilkel"
insanlarla kısıtlıydı. -
9:02 - 9:06Ancak yıllar geçtikçe bu ölüm türleri
-
9:06 - 9:09her tür modern insanda da
görülmeye başladı. -
9:10 - 9:16Bugün yas sonucu ölüm
eşlerde ve kardeşlerde gözlemleniyor. -
9:16 - 9:20Kırık kalpler mecazi olarak da
kelimenin tam anlamıyla da ölümcül. -
9:21 - 9:24Bu ilişkilendirilmeler
hayvanlar için bile geçerli. -
9:25 - 9:31"Science" dergisinin 1980 yılında
yayımladığı inanılmaz çalışmada -
9:31 - 9:35araştırmacılar kafesteki tavşanları
yüksek kolesterollü gıdalarla besledi, -
9:35 - 9:38amaçları bunun katdiyovasküler
etkilerini izlemekti. -
9:39 - 9:44Şaşırtıcı şekilde bazı tavşanlar
diğerlerine göre daha çok hasta oldu, -
9:44 - 9:46ancak sebebini bulamadılar.
-
9:46 - 9:52Tavşanların beslenmesi, çevreleri
ve genetik alt yapıları benzerdi. -
9:52 - 9:54Bu durumun sebebinin
-
9:54 - 9:58teknisyenin tavşanlarla olan etkileşim
sıklığı olabileceğini düşündüler. -
9:58 - 10:00O yüzden çalışmayı tekrarladılar,
-
10:00 - 10:03tavşanları iki gruba ayırdılar.
-
10:03 - 10:05İki grup da yüksek kolesterollü beslendi.
-
10:06 - 10:10Ancak bir grupta, tavşanlar
kafeslerinden çıkarıldı, -
10:10 - 10:14kucaklandı, okşandı,
onlarla konuşuldu ve birlikte oynandı. -
10:14 - 10:17Diğer grupta ise
tavşanlar kafeslerinde tutuldu -
10:17 - 10:19ve tek başlarına bırakıldı.
-
10:19 - 10:23Bir yılda, otopside,
-
10:23 - 10:26araştırmacıların bulgularına göre
-
10:26 - 10:30insan etkileşimi yaşayan
birinci grup tavşanlar -
10:30 - 10:36diğer gruba göre yüzde 60
daha az aortic hastalık geliştirdi, -
10:36 - 10:41üstelik aynı kolesterol düzeyi,
tansiyon ve kalp oranı olmasına karşın. -
10:42 - 10:48Bugün kalp bakımı
filozofların başlıca konusu değil, -
10:48 - 10:53onlar kalbin
mecazi anlamlarıyla ilgileniyorlar -
10:53 - 10:57ve bu benim gibi doktorların
konusu hâline geliyor, -
10:57 - 10:59silah teknolojileri bile yüzyıl öncesinde
-
10:59 - 11:02insan kültüründe kalbin
onurlu statüsünden ötürü -
11:03 - 11:04tabu kabul ediliyordu.
-
11:04 - 11:08Bu süreçte kalp,
-
11:08 - 11:14mecaz ve anlam yüklü
neredeyse doğaüstü bir nesneden -
11:14 - 11:18manipüle ve kontrol edilen
bir makineye dönüştü. -
11:19 - 11:21Ama kilit nokta şu:
-
11:21 - 11:25şimdi anladığımız bu manipülasyonlar
-
11:25 - 11:29kalbin binlerce yıl boyunca
barındırdığı inanılan -
11:30 - 11:33duygusal hayata gösterilen
dikkatle tamamlanmalı. -
11:34 - 11:37Lifestyle Heart Trial'ı düşünün örneğin,
-
11:37 - 11:421990 yılında İngiliz dergisi
''The Lancet''te yayımlandı. -
11:42 - 11:46Orta veya şiddetli
koroner hastalığı olan 48 hastaya -
11:46 - 11:49rastgele sıradan bakıma verildi
-
11:49 - 11:54veya yoğun bir yaşam tarzı,
bu da az yağlı vejetaryen diyet, -
11:54 - 11:56orta düzeyde aerobik egzersiz,
-
11:56 - 11:58grup psiko sosyal destek
-
11:58 - 12:00ve stres yönetimi tavsiyesi içeriyordu.
-
12:00 - 12:04Araştırmacıların bulgularına göre
bu yaşam tarzı hastalarında -
12:04 - 12:10koroner plak rahatsızlığı
yaklaşık yüzde beş azalma gösterdi. -
12:10 - 12:12Diğer yandan kontrol grubu hastaları
-
12:12 - 12:16bir yılda yüzde beş daha fazla
koroner plak rahatsızlığı yaşadılar -
12:16 - 12:19ve beş yılda bu oran yüzde 28'e çıktı.
-
12:19 - 12:23Ayrıca kardiyak vaka oranı
neredeyse iki katına çıktı, -
12:23 - 12:26kalp krizi, koroner bypass ameliyatı
-
12:26 - 12:28ve kalple ilgili ölümler gibi.
-
12:28 - 12:30İlginç bir bilgi daha:
-
12:31 - 12:36Kontrol grubundaki bazı hastalar
yoğun yaşam şekli hastalarıyla -
12:36 - 12:40neredeyse aynı yoğunlukta
beslenme ve egzersiz planı benimsediler. -
12:41 - 12:43Kalp hastalıkları yine de ilerledi.
-
12:45 - 12:50Beslenme ve egzersiz tek başına koroner
hastalığı geriletmede yeterli değildi. -
12:51 - 12:54Hem bir yıllık
hem de beş yıllık takiplerde, -
12:55 - 12:57stres yönetimi
-
12:58 - 13:00koroner hastalığın iyileşmesinde
-
13:00 - 13:01egzersizden çok daha ilgiliydi.
-
13:02 - 13:06Şüphesiz bu ve benzer çalışmalar küçük
-
13:06 - 13:09ve tabii ilişkilendirmeler
nedene kanıt teşkil etmiyor. -
13:09 - 13:13Stresin sağlıksız alışkanlıklara
yol açması kesinlikle mümkün -
13:13 - 13:17ve artan kardiyovasküler riskin
asıl sebebi de bu. -
13:17 - 13:20Ancak sigara ve akciğer kanseri de
aynı ilişkilendirmeye konu, -
13:20 - 13:23pek çok çalışma aynı şeyi gösteriyor.
-
13:23 - 13:27Nedensel bir ilişki açıklamak için
gerekli koşullar sağlandığında da -
13:27 - 13:31bir nedenin varlığını reddetmek
konusunda gelgit yaşıyoruz. -
13:32 - 13:34Çok sayıda doktorun ortak çıkarımı
-
13:34 - 13:38ve benim de kalp uzmanı olarak
geçirdiğim yaklaşık 20 seneden öğrendiğim, -
13:39 - 13:43duygusal kalbin yolu,
şaşırtıcı ve gizemli şekillerde -
13:43 - 13:46biyolojik eşinin yoluyla kesişiyor.
-
13:46 - 13:51Ama bugün tıp, kalbi bir makine olarak
kavramsallaştırmaya devam ediyor. -
13:51 - 13:54Bu kavramsallaştırmanın
harika faydaları var. -
13:55 - 13:58Alanım kardiyoloji
-
13:58 - 14:00şüphesiz son 100 yılın
-
14:00 - 14:04en büyük başarı öykülerinden birine sahip.
-
14:05 - 14:11Stentler, kalp pilleri, defibrilatörler,
koroner bypass ameliyatı, -
14:11 - 14:12kalp nakilleri --
-
14:12 - 14:16bunların hepsi II. Dünya Savaşı
sonrasında geliştirildi. -
14:16 - 14:18Ancak şu ihtimali düşünelim ki
-
14:18 - 14:24bilimsel tıbbın
kalp hastalığını yenmek için -
14:24 - 14:25mevcut sınırlarına yaklaşıyoruz.
-
14:25 - 14:29Gerçekten de kardiyovasküler
ölümlerdeki azalma oranı -
14:29 - 14:32son on yılda ciddi anlamda yavaşladı.
-
14:33 - 14:36Yeni bir bakış açısı edinmemiz lazım,
-
14:36 - 14:40alıştığımız ilerlemeyi
devam ettirebileceğimiz bir bakış açısı. -
14:40 - 14:44Bu bakış açısında,
psikolojik ve sosyal faktörler -
14:44 - 14:48kalp rahatsızlıklarını anlamada
bizim için birincil olacak. -
14:49 - 14:51Bu zor bir savaş olacak
-
14:51 - 14:55ama henüz keşfedilmemiş bir alan.
-
14:56 - 15:01Amerikan Kalp Derneği
hâlâ duygusal stresi -
15:01 - 15:05kalp hastalığı için düzeltilebilir, önemli
bir risk faktörü olarak listelemiyor, -
15:05 - 15:08kısmen sebebi belki de
kan kolesterolünü düşürmenin -
15:08 - 15:12duygusal ve sosyal rahatsızlığı
azaltmaktan çok daha kolay olması. -
15:14 - 15:16Ama belki de
''kalbi kırık'' dediğimiz zaman -
15:16 - 15:21gerçekten de kırık ve hasarlı bir kalpten
bahsediyor olabileceğimizi kabul edersek -
15:21 - 15:26tüm bunlara daha iyi bir yol bulabiliriz.
-
15:26 - 15:29Kalp sağlığımızı düşünürken
-
15:29 - 15:34duygularımızın gücü ve önemini
kesinlikle göz önüne almak zorundayız. -
15:34 - 15:37Şunu öğrendim ki duygusal stres
-
15:37 - 15:40çoğu zaman hayatla ölüm arasındaki fark.
-
15:41 - 15:42Teşekkürler.
-
15:42 - 15:48(Alkışlar)
- Title:
- Duygularınız kalbinizin şeklini nasıl değiştiriyor
- Speaker:
- Sandeep Jauthar
- Description:
-
Kardiyolog ve yazar Sandeep Jauhar'a göre ''duygusal hayatımızın bir kaydı kalbimizde yazılı.'' Bu göz kamaştırıcı konuşmada, yas ve korkuya yanıt olarak kalp şekillerinin değişmesi, duygusal kalp kırıklığı sonucunda kelimenin tam anlamıyla kalbin kırılması gibi duygularımızın kalbimiz üzerinde etki ettiği gizemli yolları keşfe çıkıyor ve en hayati organımızı önemseme şeklimizi değiştirmemiz için çağrı yapıyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 16:02
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How your emotions change the shape of your heart | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How your emotions change the shape of your heart | ||
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for How your emotions change the shape of your heart | ||
Figen Ergürbüz accepted Turkish subtitles for How your emotions change the shape of your heart | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for How your emotions change the shape of your heart | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How your emotions change the shape of your heart | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How your emotions change the shape of your heart | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How your emotions change the shape of your heart |