Sörf yapmanın fiziği - Nick Pizzo
-
0:07 - 0:09Farkında olun ya da olmayın
-
0:09 - 0:16eğer sörf yapıyorsanız
karmaşık fizikte ustasınız demektir. -
0:16 - 0:17Sörf yapmanın bilimi
-
0:17 - 0:21sörfçü tahtasıyla
suya girer girmez başlar. -
0:21 - 0:25Tahtanın boyutu ve hafif yapısı
onun çok fazla suyu itmesini sağlar. -
0:25 - 0:28Buna karşılık olarak itilen suyun
ağırlığına eşit bir kaldırma kuvveti -
0:28 - 0:31sörfçü ve tahtasının ağırlığını
-
0:31 - 0:34etkisiz hâle getirerek yükselir.
-
0:34 - 0:38Bu da dalga için kulaç atmayı beklerken
sörfçünün yüzeyde kalmasını sağlar. -
0:38 - 0:40Peki sörfçüler bu arada neyi bekliyor?
-
0:40 - 0:42Tabii ki mükemmel dalgayı!
-
0:42 - 0:49Fizikteki diğer dalgalar gibi okyanus
dalgası da enerji transferi sonucu oluşur. -
0:49 - 0:54Okyanustan geçen rüzgârlar, dalgacıkların
dalgalara dönüşmesini sağlayarak -
0:54 - 0:58yüzeye yakın taneciklere ivme kazandırır.
-
0:58 - 1:03Bu sapmalar ise yüzeyi
orijinal düz hâline getirmeye çalışan -
1:03 - 1:08yer çekimi tarafından oluşturulurlar.
-
1:08 - 1:11Bu dalgalar suda hareket ettikçe
-
1:11 - 1:16tanecikler, dalgaların başlattığı
basınçla etrafındakileri iter ve çeker -
1:16 - 1:22ve bu hareket, dalga hareketiyle birlikte
suya doğru bir enerji yayar. -
1:22 - 1:24Bu taneciklerin hareketleri
-
1:24 - 1:27dalgaların tüm hareketlerinden
daha da kısıtlıdır. -
1:27 - 1:29Kıyıya yakın yerlerde,
-
1:29 - 1:32sığ deniz tabanı
dalgaların hareketlerini kısıtlar -
1:32 - 1:36ve böylece dalgalar, yüzeye yakın
yerlerde dalga enerjisini yoğunlaştırarak -
1:36 - 1:39daha kısıtlı bir alanda meydana gelirler.
-
1:39 - 1:42Kıyı şeridinin topografisinin
eşit ve pürüzsüz olması -
1:42 - 1:45dalgaların kıyıya yaklaştıkça
-
1:45 - 1:48daha da paralel olmalarını sağlar.
-
1:48 - 1:50İşte bu an çok önemli bir an!
-
1:50 - 1:52Dalga yaklaştıkça sörfçü
-
1:52 - 1:56tahtasını dalgayla aynı yöne dördürmeli
-
1:56 - 1:58ve dalganın hızına ayak uydurmak için
kulaç atmalıdır. -
1:58 - 2:01Sörf tahtası suyla bir açı oluşturur
-
2:01 - 2:05ve bu da tahtanın altında,
dinamik basınç oluşturur. -
2:05 - 2:08Bu basınç ise sörfçüyü ve tahtasını
yüzeyle birleştirerek -
2:08 - 2:10suyun üstünde durmalarını sağlar.
-
2:10 - 2:13Aynı zamanda, ileri doğru kazanılan
ivme sörfçünün -
2:13 - 2:16ayakta durmasını ve dalgayla birlikte
hareket etmesini sağlayarak -
2:16 - 2:19daha sabit durmasını mümkün kılar.
-
2:19 - 2:21Sörfçü, dalgayı yakaladığında
-
2:21 - 2:25kıyı şeridine doğru dalganın ön yüzüne
paralel bir şekilde gider. -
2:25 - 2:29Sörf tahtasında bulunan kanatçıklar ise
ağırlığın yerini değiştirerek -
2:29 - 2:31hız ve yön kontrolü sağlar.
-
2:31 - 2:33Üst tarafta görülene ise
dalga tepesi deniyor -
2:33 - 2:37ve bu su taneciklerinin
en çok ivme kazandıkları yer. -
2:37 - 2:41Bu da sörfçülerin alttaki dalgadan
daha hızlı gitmelerini sağlar -
2:41 - 2:45böylece yer çekimi sayesinde dalganın
altında kalmadan hızla öne geçerler. -
2:45 - 2:49Tüm bunlar kıyıya yaklaşan dalgaların
jet de denilen -
2:49 - 2:51kendine has kıvrımlarını oluşturur.
-
2:51 - 2:55Bazen bu kıvrımlar
dalganın bazı kısımlarını -
2:55 - 2:59"fıçı" denen hareketli su tüneli
oluşturarak tamamen çevreleyebilirler. -
2:59 - 3:03Deniz tabanındaki bozukluklar
ve şişkinlikler yüzünden -
3:03 - 3:10az sayıda "fıçı" Namibya kıyısındaki
27 saniye rekoruna ulaşabilir. -
3:10 - 3:12Bu "fıçı" şeklini başarabilen
birçok insan ise -
3:12 - 3:16bunu bir sörfçünün yaşayabileceği
en büyülü deneyim olarak görüyorlar -
3:16 - 3:20çünkü içeride zamanın farklı ilerlediğini
hissettiklerini söylüyorlar. -
3:20 - 3:21Doğal olarak
-
3:21 - 3:24tüm kumsallar eşit yaratılmamış.
-
3:24 - 3:27Portekiz ve Kaliforniya'daki
belirli bölgelerde oluşmuş -
3:27 - 3:32açık deniz kanyonları ve kayalar
-
3:32 - 3:36gelen dalga enerjisini
tek bir noktada toplayarak -
3:36 - 3:40dünyadaki tüm sörfçülerin hayali
olan büyük dalgalar oluştururlar. -
3:40 - 3:44Bu bazı dalgalar da
bir haftadan uzun bir süre gezerler -
3:44 - 3:49ve kıyıdan 10.000 kilometre uzakta
dahi oluşabilirler. -
3:49 - 3:51Kaliforniya'da görünen dalgalar
-
3:51 - 3:55Yeni Zelanda'daki fırtınalı denizlerde
oluşmuş olabilir. -
3:55 - 3:59Güney Pasifik'teki hava modellerinin,
tektonik jeolojinin ve akışkan mekaniğinin -
3:59 - 4:03sörfle ne alakası var
diye düşünebilirsiniz. -
4:03 - 4:08Ancak mükemmel dalgayı yakalamak
tüm bunlarla doğrudan ilgili. -
4:08 - 4:11Rüzgâr tarafından yaratılan bu dalgalar
-
4:11 - 4:16evrenimizi oluşumundan beri
şekillendiren sürekli enerji titreşiminin -
4:16 - 4:20sadece görünür yanlarından birisi.
- Title:
- Sörf yapmanın fiziği - Nick Pizzo
- Speaker:
- Nick Pizzo
- Description:
-
Dersin tam haline ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz: https://ed.ted.com/lessons/the-physics-of-surfing-nick-pizzo
Sörfçülerin karmaşık fizikle uğraştıklarını hiç fark etmiş miydiniz? Sörfçü tahtasıyla birlikte adımını suya atar atmaz sörf başlar aslında. Sörfçüler Pasifik'teki hava modellerine, tektonik jeolojiye ya da akışkan mekaniğine pek aldırmazlar belki de ama mükemmel dalgayı yakalamak tüm bunlarla ve daha da fazlasıyla ilgilidir. Nick Pizzo da bu bölümde sörf yapmanın fiziğini anlatıyor.
Konuşmacı: Nick Pizzo
Wonderlust tarafından yönetilmiştir.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:20
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for The physics of surfing | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for The physics of surfing | ||
Figen Ergürbüz accepted Turkish subtitles for The physics of surfing | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for The physics of surfing | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for The physics of surfing | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for The physics of surfing | ||
fatmagül küçükoğlu edited Turkish subtitles for The physics of surfing | ||
Figen Ergürbüz declined Turkish subtitles for The physics of surfing |