Zergatik ez dute alde egiten etxeko indarkeriaren biktimek?

Leslie Morgan Steiner "maitasun zoro" batean zegoen - hau da, modu zoroan maiteminduta abusatu eta mehatxatzen zuen gizon batekin. Steinerrek bere harremaneko istorio iluna kontatzen du, jende askok etxeko indarkeriaren biktimen inguruan dituen gaizki ulertuak argituz eta isiltasuna apurtzeko egin daitekeena azalduz. (TEDxRainier-en grabatua.)

Hemen nago gaur galdera kezkagarri
bati buruz hitz egiteko

non erantzuna ere kezkagarria den.

Nire gaia etxeko indarkeriari loturiko
sekretuak dira,

eta landuko dudan galdera

denok egiten dugun galdera da:

Zergatik geratzen da?

Zergatik geratuko litzateke inor
jotzen duen gizonarekin?

Ez naiz psikiatra, ez gizarte langilea

edo etxeko indarkerian aditua.

Kontatzeko istorio bat duen emakume bat
besterik ez naiz.

22 urte neuzkan. Harvarden graduatu
berria nintzen.

New Yorkera joan nintzen
nire lehenengo lanera

Seventeen aldizkariko
idazle eta editore gisa.

Nire lehenengo apartamendua nuen,

nire lehenengo American Express
txartel txiki berdea,

eta sekretu handi bat.

Nire sekretua zen pistola hau nuela

balekin kargatuta nire burura apuntatzen

nire bizitzako gizona zela uste
nuenarengatik

une askotan.

Munduan inor baino gehiago
maite nuen gizonak

pistolarekin apuntatu eta hilko ninduela
esan zidan

gogoratu dezakedan baino gehiagotan.

Maitasun zoroaren historia
kontatzeko nago hemen

maitasunez mozorrotutako
tranpa psikologikoaz

miloika emakumek eta gizonen batek

urtero sufritzen dutena.

Zure istorioa ere izan daiteke.

Ez dut etxeko indarkeriaren ohiko
biktima bat ematen.

Harvarden titulatua naiz Ingelesean,

eta marketin masterra dut Wharton
Business Eskolan.

Unibertsitatean ikasi bitartean
Fortune 500 enpresetan lan egin nuen

Johnson & Johnson, Leo Burnett eta
The Washington Posten, esaterako.

Ia 20 urtez ezkonduta egon naiz nire
bigarren senarrarekin.

eta 3 seme-alaba dauzkagu elkarrekin.

Labrador bat daukagu eta
Honda Odyssey bat gidatzen dut

(barreak)

Nire lehenengo mezua da etxeko indarkeria

edozeini gertatzen zaiola --

arraza, erlijio, errenta eta hezkuntza
maila guztiei.

Edonon dago.

Eta bigarren mezua da denek
pentsatzen dutela

etxeko indarkeria emakumeei
gertatzen zaiela,

emakumeen kontua dela.

Ez zehazki.

Erasotzaileen %85 baino gehiago
gizonak dira, eta etxeko indarkeria

erlazio estu, luze eta
elkarren menpekoetan ematen da

beste hitz batzuetan, familietan,

indarkeria esperoko genuen azken lekuan,

eta hori da etxeko indarkeria hain
nahasia egiten duen arrazoia.

Esango nizueke ni nintzela munduan
azken pertsona

jotzen zuen gizonarekin geratuko zena,

baina biktima tipikoa nintzen adinagatik.

22 urte nituen eta EEBBetan,

16-24 bitarteko emakumeek 3 aldiz
aukera gehiago dute

etxeko indarkeriaren biktima izateko

beste adinetako emakumeekin alderatuz,

eta adin honetako 500 neska eta emakume

hiltzen dituzte euren bikoteek,

mutilagunek eta senarrek EEBBetan.

Ohiko biktima nintzen baita ere
ez nekielako ezer

etxeko indarkeriaz, honen abisu
edo patroiez.

Urtarrileko gau ilun, hotz eta euritsuan
ezagutu nuen Conor.

Nire ondoan eseri zen New Yorkeko metroan,

eta ni seduzitzen hasi zen.

Bi gauza esan zizkidan.

Batetik bera ere graduatu berria zela
Ivy League eskola batean,

eta bestetik Wall Streeteko banku
batean lan egiten zuela.

Baina gehien txunditu ninduena
lehen aldi hartan

azkarra eta dibertigarria zela izan zen

eta baserritar itxura zuela.

Masail handiak zituen, "sagar" masailak

eta gari koloreko ile horia,

eta oso maitagarria zirudien.

Conorrek egindako gauza azkarrenetarikoa
hasieratik,

ni harremaneko dominatzailea nintzela
sinistaraztea izan zen.

Bereziki hasieran egin zuen hori

ni mirestuz.

Geratzen hasi ginen eta
nire guztia maite zuen,

azkarra nintzela, Harvarden ikasia,

nerabeei laguntzen niela eta lana nuela.

Dena jakin nahi zuen nire familiaz

nire haurtzaroaz eta nire asmo eta ametsez

Conorrek nigan sinesten zuen idazle
eta emakume gisa

beste inork inoiz ez bezala.

Konfidantzazko giroa sortu zuen
gure artean

bere sekretua kontatu zidalako,

hau da, haur bat zela, 4 urterekin hasita

behin eta berriz bortizki
erasotua izan zela

bere aitaordearen eskutik,

eta erasoak hain ziren larriak non
eskola utzi behar izan zuen 8. mailan

azkarra zen arren,

eta ia 20 urte eman zituen
bere bizitza berreraikitzen.

Horregatik Ivy Leagueko tituluak

Wall Streeteko lanak eta bere
etorkizun oparoak

asko esan nahi zuen beretzat.

Esan izan bazenidate

miresten ninduen gizon azkar,
dibertigarri eta sentikorrak

makilatu edo ez esango zidala egun batean,

nire gonak ze laburrak ziren,

non bizi edo ze lan egin,

nire lagunak nortzuk ziren edo
gabonak non pasatu,

barre egingo nizueke,

ez zegoelako indarkeri edo kontrol izpirik

edo haserrerik Conorrengan hasieran.

Ez nekien lehenengo pausua

etxeko indarkeria harremanetan

biktima seduzitu eta liluratzea zenik.

Ez nekien ere bigarren pausua
biktima isolatzea zenik.

Conor ez zen egun batean etxera etorri
eta esan

"Badakizu Romeo eta Julieta kontu hau
ondo egon da

baina hurrengo etapara pasatu behar gara

non zu isolatu eta eraso egingo dizudan"
(barreak)

"beraz hemendik irten behar gara

auzokoek entzun zaitzaketelako

eta lagun eta familia dituzulako

edo ubeldurak ikus diezazkizuten
lankideak"

Horren ordez, ostiral iluntze batean
etxera etorri

eta lana utzi zuela esan zidan,

bere ametsetako lana,

eta lana nigatik utzi zuela esan zidan,

hain seguru eta maitatua
sentiarazten nuenez

ez zuela Wall Streeten ezer frogatu behar,

hiritik irten besterik ez zuela nahi

bere famlia erasotzaile eta
disfuntzionaletik urrun

eta Ingalaterra berriko herri txiki
batera joan

non bizimodu berri bat hasiko zuen nirekin
bere ondoan.

Nik egin nahi nuen azken gauza zen
New York uztea

nire ametsetako lana,

baina sakrifizioak egiten dira
bizitzako gizonagatik

beraz baietz esan eta lana utzi nuen,

Eta Conorrek eta biok Manhattan
utzi genuen.

Ez nekien maitasun zoro batean nengoenik,

zuzenean nindoala kontu handiarekin
ezarritako

tranpa fisiko, ekonomiko eta
psikologikora.

Etxeko indarkeriaren hurrengo pausua

indarkeriaren mehatxua egitea da

eta biktimaren erreakzioa ikustea.

Eta hemen agertu ziren pistolak.

Ingalaterra berrira iritsi bezain laster
- badakizu

Conor seguru sentituko zen lekua -

3 pistola erosi zituen.

Bat kotxeko eskularru kaxan gorde zuen.

Beste bat oheko burko azpian,

eta hirugarrena bere poltsikoan
gordetzen zuen denbora guztian.

Eta esan zuen pistolak behar zituela

haurtzaroan sufritutako traumagatik.

Babestuta sentitzeko behar zituen.

Baina pistolak niretzako mezuak ziren,

eta nahiz eta ez ninduen inoiz jo,

nire bizitza arriskuan zegoen
minuturo eta egunero.

Conorrek fisikoki lehen aldiz
eraso ninduen

ezkontza baino bost egun arinago.

Goizeko 7ak ziren eta
kamisoian nengoen oraindik

Ordenagailuan lanean nenbilen
freelance lan bat amaitzen

eta zapuztuta sentitzen nintzen,

eta Conorrek nire haserrea aitzakiatzat
erabili zuen

bere eskuak nire lepo inguruan jartzeko

eta hain gogor estutzeko non ezin nuen
arnasa hartu edo oihukatu

eta honetaz baliatu zen

nire burua hormaren kontra jotzeko.

5 egun beranduago, lepoko 10 ubeldurak
desagertu egin ziren

amaren ezkontza soinekoa jarri

eta berekin ezkondu nintzen.

Gertatutakoa gertatu bazen ere,

seguru nengoen zoriontsuak izango ginela
aurrerantzean,

asko maite nuelako eta maite ninduelako.

eta asko sentitzen zuelako.

Oso estresatuta egon zen ezkontzagatik

eta nirekin familia osatzeagatik.

Gertaera isolatua izan zen,

eta inoiz ez ninduen berriz minduko.

Eztei-bidaian beste bitan gertatu zen.

Lehenengo aldian,
hondartza sekretu batera gidatzen

galdu egin nintzen,

eta ukabilkada bat eman zidan
buruaren alde baten hain gogor

beste aldearekin behin eta berriz jo nuela

gidariaren aldeko lehioa.

Egun batzuk beranduago, eztei-bidaitik
etxera gidatzen,

trafikoagatik zapuztu

eta Big Mac bat bota zidan arpegira.

Conor astean 1-2 aldiz ni jotzen hasi zen

ezkonduta egon ginen bi urte eta erdian.

Oker nengoen bakarra nintzela pentsatzen

eta egoeran bakarrik nengoela.

Ameriketan hirutik emakume batek

etxeko indarkeria edo jazarpena
pairatzen du

eta CDCak erakusten du 15 milioi haur

erasotzen direla urtean, 15 milioi.

Beraz, konpainia onean nengoen.

Nire galderara itzuliz:

Zergatik geratu nintzen?

Erantzuna erraza da.

Ez nekien abusua pairatzen nuenik.

Kargatutako pistola horiek
nire buruan jarri arren,

eskaileretan behera bultzatu,

gure txakurra hiko zuela esan

autopistan gidatzen nindoala
giltzak kotxetik kendu,

kafe kondarrak burutik jaurti

lan elkarrizketa baterako
jazten ari nintzenean,

ez nintzen inoiz txarto tratatua sentitu.

Horren ordez, emakume gogorra nintzen

arazoak zituen gizon batekin maiteminduta,

pertsona bakarra nintzen munduan

Conorri bere arazoei aurre egiten
lagundu ahal ziona.

Denok daukagun beste galdera da

zergatik ez du alde egiten emakumeak?

Zergatik ez nuen alde egin?
Edozein unetan egin ahal izan nuen.

Niretzat hau da jendeak egiten duen
galdera mingarriena,

biktimok zuek ez dakizuen
zerbait dakigulako:

oso arriskutsua da erasotzaile bat uztea.

Etxeko indarkeriaren azken pausua

emakumea hiltzea delako.

Etxeko indarkeriaren heriotzen
%70 baino gehiago

biktimak erlazio apurtutakoan
gertatzen dira

emakumeak alde egindakoan

erasotzaileak ez duelako galtzekorik.

Beste egoera bat iraupen luzeko
jazarpenarena da,

erasotzailea berriz ezkondu arren;

baliabide ekonomikoen ukapena;

eta familia sistemaren manipulazioa

biktima eta haurrak beldurtzeko

nortzuk familia epaileengandik
behartuak diren

gainbegiratu gabeko denbora pasatzera

ama jo duen aitarekin.

Eta galdetzen dugu
zergatik ez diren joaten?

Joateko gai izan nintzen

azken eraso sadiko bati esker

zeinak nire ukazioa apurtu zuen.

Konturatu nintzen hainbeste
maite nuen gizonak

hil egingo ninduela utziko banu.

Eta isiltasuna apurtu nuen.

Denei esan nien:

poliziari, auzokoei,

familia eta lagunei, ezezagunei,

eta hemen nago denok lagundu zenidatelako.

Biktimak estereotipatzeko joera dugu

titular beldurgarriekin,

emakume autosuntsitzaile bezala,
kaltetutako produktu gisa.

"Zergatik geratzen da?" galderari

"bere errua da geratzeagatik"
erantzuten diote batzuek

biktimek nahita aukeratuko balute bezala
gizon batekin maitemintzea

zeinak eurak suntsitu nahi dituzten.

Baina "Maitasun zoroa" argitaratu nuenetik

emakume eta gizonen
ehundaka istorio entzun ditut

alde egin zutenak,

gertatutakotik ikasi zutenak,

bizitza berreraiki zutenak
- bizitza zoriontsuak -

langile, emazte eta ama bezala,

indarkeria gabeko bizitzak, nik bezala.

Badirudielako etxeko indarkeriaren
biktima tipikoa naizela

eta etxeko indarkeriari biziraun diona.

Gizon atsegin eta on batekin
ezkondu nintzen berriz,

eta hiru ume eduki.

Labrador beltz bat eta furgoneta ditugu.

Berriro edukiko ez dudana,

inoiz,

nire buruan pistola bat da

maite dudan batek apuntatuta.

Orain, pentsa dezakezu

"Uau, zoragarria da."

edo "Uau, ze inozoa zen,"

baina orain arte,
zuei buruz hitz egiten egon naiz.

Zin egiten dizuet jende asko dagoela

ni entzuten oraintxe bertan

erasoak sufritzen dituena

edo haurtzaroan sufritu zituena

edo erasotzailea dena.

Erasoak zuen alabek sufritu ditzakete,

zuen ahizpek, lagun onenek,
oraintxe bertan.

Nire maitasun zoro istorioa
amaitu ahal izan nuen

isiltasuna apurtuz.

Gaur ere isiltasuna apurtzen nago.

Beste batzuei laguntzeko nire modua da,

eta zuentzako nire azken eskaera da.

Hitz egin hemen entzun duzuenaz.

Erasoak isilpean gertatzen dira.

Etxeko indarkeriarekin amaitu dezakezue

argi izpi bat jarriz.

Biktimok denok behar zaituztegu.

Zuetako bakoitza behar dugu ulertzeko

etxeko indarkeriaren sekretuak.

Erakutsi etxeko indarkeria horri argia,
gaiaz hitz egiten

zuen haurrekin, lankideekin,

lagun eta familiarekin.

Biziraun dutenak pertsona
maitagarri gisa berrestrukturatu

etorkizun oparoekin.

Indarkeriaren lehen seinaleak identifikatu

eta kontzienteki esku hartu,

intentsitatea gutxitu,
biktimei bide segurua erakutsi.

Elkarrekin egin dezakegu gure oheak,

gure afaltzeko mahaiak eta familiak

izan beharko liratekeen
oasi seguruak izatea.

Eskerrik asko.

(Txaloak)