Sarah Kaminsky: Mój ojciec fałszerz

Sarah Kaminsky opowiada niezwykłą historię swojego ojca Adolfo i jego działań podczas II wojny światowej - używania swojej pomysłowości i talentu do ratowania życia. Ten wykład z TEDxParis jest po francusku, ma domyślne angielskojęzyczne napisy.

Jestem córką fałszerza,

nie zwykłego fałszerza...

Kiedy słyszycie słowo "fałszerz", często rozumiecie "najemnik".

Myślicie o podrabianej walucie i obrazach.

Mój ojciec nie jest takim człowiekiem.

Przez 30 lat swojego życia

wyrabiał fałszywe dokumenty -

nigdy dla siebie, zawsze dla innych

i by pomagać prześladowanym i uciskanym.

Pozwólcie, że go przedstawię.

To mój ojciec w wieku 19 lat.

Wszystko zaczęło się dla niego podczas II wojny światowej,

kiedy w wieku 17 lat został rzucony

do warsztatu podrabianych dokumentów.

Szybko stał się ekspertem ruchu oporu od fałszywych dokumentów.

I nie jest to banalna historia -

po wyzwoleniu kontynuował

wyrabianie fałszywych dokumentów do lat 70-tych.

Kiedy byłam dzieckiem

oczywiście nic o tym nie wiedziałam.

To ja w środku stroję miny.

Wyrosłam na paryskich przedmieściach

i byłam najmłodszym z trojga dzieci.

Miałam "normalnego" ojca jak każdy,

poza tym, że był on o 30 lat starszy...

właściwie to był dostatecznie stary by być moim dziadkiem.

Tak czy owak, był on fotografem i pedagogiem ulicy

i zawsze uczył nas byśmy bardzo ściśle przestrzegali prawa.

I oczywiście nigdy nie mówił o swojej przeszłości

kiedy był fałszerzem.

Jednak był taki incydent, o którym wam opowiem,

który prawdopodobnie powinien był mi dać coś do myślenia.

Byłam w szkole średniej i dostałam zły stopień,

coś, co mi się rzadko zdarzało,

więc zdecydowałam, że ukryję to przed rodzicami.

Aby to zrobić, zdecydowałam, że podrobię ich podpisy.

Zaczęłam pracować nad podpisem mojej matki,

ponieważ ojca jest absolutnie niemożliwy do podrobienia.

Więc zaczęłam pracować. Wzięłam kartki papieru

i zaczęłam ćwiczyć, ćwiczyć, ćwiczyć,

dopóki nie osiągnęłam stabilności ręki

i zaczęłam działać.

Potem, podczas przeglądania mojej teczki,

moja matka znalazła zadanie domowe i natychmiast zauważyła, że podpis został podrobiony.

Krzyczała na mnie jak nigdy przedtem.

Poszłam się schować do sypialni, pod koce,

a potem czekałam na ojca aż wróci z pracy

z, można powiedzieć, dużym lękiem.

Słyszałam jak wchodzi.

Zostałam pod kocami. Wszedł do mojego pokoju,

usiadł na rogu łóżka

i był cicho, więc ściągnęłam koc z głowy,

a kiedy mnie zobaczył zaczął się śmiać.

Śmiał się tak bardzo, że nie mógł przestać i trzymał moje zadanie domowe w dłoni.

Potem powiedział: "No naprawdę, Sarah, mogłaś się postarać bardziej! Nie widzisz, że podpis jest za mały?"

Rzeczywiście, jest dość mały.

Urodziłam się w Algierii.

Tam słyszałam, jak ludzie mówili, że mój ojciec jest "mudżahidem",

a to oznacza "wojownika".

Później, we Francji, kochałam podsłuchiwać rozmowy dorosłych

i słyszałam różne historie o przeszłości mojego ojca,

szczególnie to, że "działał" podczas II wojny światowej,

że "działał" podczas wojny w Algierii.

I w głowie myślałam sobie, że "działanie" oznacza bycie żołnierzem.

Ale znając swojego ojca i to jak powtarzał, że jest pacyfistą i nie znosi przemocy,

było mi bardzo trudno wyobrazić go sobie z hełmem i pistoletem.

I rzeczywiście, byłam bardzo daleko od prawdy.

Pewnego dnia, gdy mój ojciec pracował nad formularzem

byśmy dostali francuskie obywatelstwo,

zobaczyłam pewne dokumenty,

które zwróciły moją uwagę.

Te są prawdziwe!

Są moje, urodziłam się w Argentynie.

Ale dokument, który zobaczyłam,

który miał nam pomóc przedstawić argumenty przed władzą,

był dokumentem od wojska,

które dziękowało mojemu ojcu za jego pracę

w imieniu służb specjalnych.

A potem, nagle, pomyślałam "wow!".

Mój ojciec tajnym agentem?

To było bardzo w stylu Jamesa Bonda.

Chciałam zadawać mu pytania, na które nie odpowiadał.

A potem powiedziałam sobie, że

pewnego dnia będę musiała go zapytać.

A potem zostałam matką i miałam syna

i w końcu zdecydowałam, że to już czas - że koniecznie musi nam powiedzieć.

Zostałam matką,

a on obchodził 77-me urodziny

i nagle bardzo się wystraszyłam.

Bałam się, że odejdzie

i zabierze ze sobą swoje milczenie

oraz sekrety.

Udało mi się go przekonać, że było to dla nas ważne,

ale pewnie także dla innych ludzi,

by opowiedział swoją historię.

Zdecydował się mi to opowiedzieć,

a ja napisałam książkę,

której niektóre fragmenty przeczytam wam później.

Więc jego historia. Mój ojciec urodził się w Argentynie.

Jego rodzice mieli rosyjskie pochodzenie.

Cała rodzina osiedliła się we Francji w latach 30-tych.

Jego rodzice byli Żydami, Rosjanami, a ponad wszystko bardzo biednymi ludźmi.

Więc w wieku 14 lat mój ojciec musiał pracować.

I ze swoim jedynym dyplomem,

świadectwem ukończenia szkoły podstawowej,

zaczął pracować u barwiarza, w pralni chemicznej.

To tam odkrył coś zupełnie magicznego,

a kiedy o tym mówi jest to fascynujące -

to magia barwników chemicznych.

W tym czasie toczyła się wojna,

a jego matka została zabita kiedy miał 15 lat.

To zbiegło się w czasie z tym, kiedy

ciałem i duszą wciągnął się w chemię,

ponieważ było to jedyne pocieszenie w jego smutku.

Całymi dniami zadawał wiele pytań swojemu szefowi

by się uczyć, gromadzić coraz więcej wiedzy,

a w nocy, kiedy nikt nie patrzył,

wykorzystywał swoje doświadczenie w praktyce.

Był najbardziej zainteresowany wywabianiem atramentu.

Mówiąc to wszystko,

jeśli mój ojciec został fałszerzem,

to w rzeczywistości było to niemal przypadkiem.

Jego rodzina była żydowska, więc byli ścigani.

W końcu wszyscy zostali aresztowani i zabrani do obozu Drancy,

ale zdołali się wydostać w ostatniej chwili dzięki argentyńskim papierom.

Wyszli, ale zawsze byli w niebezpieczeństwie.

Wielka pieczątka "Żyd" wciąż widniała w ich papierach.

To mój dziadek zdecydował, że potrzebują fałszywych dokumentów.

Mojemu ojcu wpojono taki szacunek do prawa,

że choć był prześladowany,

nigdy nie pomyślałby o fałszywych papierach.

Ale to on poszedł na spotkanie z człowiekiem z ruchu oporu.

W tamtych czasach dokumenty miały twarde okładki,

były one wypełniane ręcznie

i zawierały informację o pracy.

Aby przetrwać potrzebował

pracować. Poprosił mężczyznę

by napisał "barwiarz".

Nagle ten człowiek wyglądał na bardzo, bardzo zainteresowanego.

Jako "barwiarz" czy wiesz jak wybawić atrament?

Oczywiście, że wiedział.

I nagle ten człowiek zaczął tłumaczyć, że

w rzeczywistości cały ruch oporu miał wielki problem:

nawet najwięksi eksperci

nie mogli wywabić atramentu nazywanego "niezmywalny",

niebieski atrament "Watermana".

A mój ojciec natychmiast odpowiedział, że wie dokładnie

jak go wywabić.

Oczywiście mężczyzna był pod wielkim wrażeniem tego 17-letniego młodego chłopaka,

który mógł od razu dać mu przepis, więc zrekrutował go.

I rzeczywiście, nie wiedząc tego, mój ojciec wynalazł coś,

co możemy znaleźć w piórniku każdego ucznia:

tak zwany korektor.

(Oklaski)

Ale to był tylko początek.

To mój ojciec.

Kiedy tylko dostał się do laboratorium,

chociaż był najmłodszy,

od razu zauważył, że jest problem z oznaczaniem podrobionych dokumentów.

Wszystkie ruchy zatrzymywały się przy falsyfikowaniu.

Ale zapotrzebowanie wciąż rosło

i było trudno manipulować istniejące dokumenty.

Powiedział sobie, że trzeba robić je od nowa.

Uruchomił prasę. Zajął się fotograwiurą.

Wyrabiał gumowe pieczęcie.

Zaczął wynajdować różne rzeczy -

przy użyciu pewnych materiałów wynalazł wirówkę używając koła rowerowego.

W każdym razie, robił to wszystko,

bo miał obsesję na punkcie produkcji.

Dokonał prostych obliczeń:

w godzinę mógł wykonać 30 podrobionych dokumentów.

Jeśli prześpi godzinę, 30 ludzi umrze.

To poczucie odpowiedzialności

za życie innych ludzi, gdy miał tylko 17 lat -

a także jego poczucie winy dlatego, że przetrwał

od kiedy uciekł z obozu, podczas gdy jego koledzy nie -

pozostały z nim na całe życie.

I może to wyjaśnia dlaczego, przez 30 lat,

nadal wyrabiał fałszywe dokumenty

kosztem różnych wyrzeczeń.

Chciałabym opowiedzieć o tych wyrzeczeniach,

ponieważ było ich wiele.

Były oczywiście finansowe ofiary,

ponieważ zawsze odmawiał zapłaty.

Dla niego, pobieranie opłaty oznaczałoby bycie najemnikiem.

Gdyby przyjmował zapłatę,

nie mógłby powiedzieć "tak" lub "nie"

zależnie od tego co uznawał za sprawiedliwą lub niesprawiedliwą sprawę.

Więc w ciągu dnia był fotografem,

a fałszerzem nocami przez 30 lat.

Był bankrutem cały czas.

Były także koszty emocjonalne:

Jak można żyć z kobietą mając tak wiele sekretów?

Jak można wyjaśnić co się robi nocami w laboratorium co noc?

Oczywiście był inny rodzaj poświęcenia

związany z jego rodziną, który zrozumiałam dużo później.

Pewnego dnia mój ojciec przedstawił mnie mojej siostrze.

Wyjaśnił mi także, że mam również brata

i pierwszy raz, kiedy ich zobaczyłam musiałam mieć trzy czy cztery latka,

a oni byli o 30 lat starsi ode mnie.

Oboje mają teraz przeszło 60 lat.

Aby napisać książkę,

zadawałam mojej siostrze pytania. Chciałam wiedzieć kim był mój ojciec,

kim był ojciec, którego ona znała.

Wyjaśniła mi, że ojciec którego miała

mówił im, że przyjdzie i zabierze ich w niedzielę na spacer.

Ubierali się i czekali na niego,

ale on prawie nigdy nie przychodził.

Mówił: "Zadzwonię" i nie dzwonił.

A potem nie przychodził.

Potem pewnego dnia całkiem zniknął.

Czas mijał,

a one myśleli, że na pewno o nich zapomniał,

na początku.

Potem, gdy mijał czas,

pod koniec prawie dwóch lat, pomyśleli:

"Cóż, może nasz ojciec umarł."

I wtedy zrozumiałam,

że zadawanie ojcu tak wielu pytań

rozpalało całą przeszłość i której pewnie nie chciał mówić,

ponieważ było to bolesne.

I gdy mój przyrodni brat i siostra myśleli, że zostali porzuceni,

osieroceni,

mój ojciec robił fałszywe dokumenty.

I nie powiedział im, ponieważ oczywiście chciał ich chronić.

Po wyzwoleniu robił fałszywe dokumenty,

by pozwolić tym, którzy przetrwali obozy koncentracyjne, emigrować do Palestyny

przed utworzeniem Izraela.

A potem, ponieważ był zagorzałym antykolonialistą,

wyrabiał fałszywe papiery dla Algierczyków podczas wojny w Algierii.

Po wojnie algierskiej,

w sercu międzynarodowych ruchów oporu,

krążyło jego imię

i cały świat pukał do jego drzwi.

W Afryce były kraje walczące o swoją niepodległość:

Gwinea, Gwinea-Biaasu, Angola.

Potem mój ojciec związał się z partią Nelsona Mandeli przeciw apartheidowi.

Wyrabiał fałszywe papiery dla prześladowanych czarnych mieszkańców Afryki Południowej.

Była także Ameryka Łacińska.

Mój ojciec pomagał tym, którzy stawiali opór dyktaturze

w Republice Dominikańskiej, na Haiti

a potem była Brazylia, Argentyna, Wenezuela, El Salvator, Nikaragua,

Kolumbia, Peru, Urugwaj, Chile i Meksyk.

Potem była wojna w Wietnamie.

Mój ojciec wyrabiał fałszywe papiery dla amerykańskich dezerterów,

którzy nie chcieli walczyć przeciw Wietnamczykom.

Europa także nie była oszczędzona.

Mój ojciec fałszował papiery dla dysydentów

przeciwko Franco w Hiszpanii, Salazarowi w Portugalii,

przeciw dyktaturze pułkownika w Grecji,

a nawet we Francji.

Tam, tylko raz, zdarzyło się to w maju 1968 roku.

Mój ojciec obserwował, oczywiście życzliwie

demostracje w maju,

ale jego serce było gdzie indziej,

miał 15 krajów do obsłużenia.

Raz zgodził się zrobić fałszywe papiery

dla kogoś, kogo możecie rozpoznać.

(Śmiech)

Był wówczas znacznie młodszy,

a mój ojciec zgodził się zrobić fałszywe dokumenty

by umożliwić mu powrót i wypowiedzenie się na zebraniu.

Powiedział mi, że te fałszywe papiery były najbardziej medialne

i najmniej przydatne wśród wszystkich jakie w życiu zrobił.

Ale zgodził się na to,

choć życie Daniela Cohn-Bendita nie było w niebezpieczeństwie

tylko dlatego,

że była to dobra okazja,

by zadrwić z władz

i pokazać im, że nie ma nic mniej szczelnego niż granice -

i że idee nie znają granic.

Całe moje dzieciństwo,

podczas gdy ojcowie moich przyjaciół opowiadali bajki braci Grimm,

mój ojciec opowiadał mi historie o bardzo skromnych bohaterach

z niezachwianymi utopiami,

którzy zdołali czynić cuda.

I ci bohaterowie nie potrzebowali żadnej armii, która by za nimi stała.

Tak czy owak nikt by za nimi nie podążał,

poza garstką mężczyzn i kobiet z przekonaniem i odwagą.

Znacznie później zrozumiałam,

że w rzeczywistości była to własna historia mojego ojca, którą opowiadał mi na dobranoc.

Zapytałam go czy, wziąwszy pod uwagę poświęcenia,

kiedykolwiek żałował.

Powiedział, że nie.

Powiedział mi, że nie byłby w stanie

przyglądać się lub poddawać niesprawiedliwości nie robiąc nic.

Został przekonany i jest nadal o tym przeświadczony,

że inny świat jest możliwy -

świat gdzie nikt nigdy nie będzie potrzebował fałszerza.

Wciąż o tym marzy.

Mój ojciec

jest tutaj dzisiaj.

Nazywa się Adolfo Kaminsky i poproszę go, żeby wstał.

(Oklaski)

Dziękuję.