Return to Video

بۆچی هه‌و كردنی جومگه‌مان چاره‌سه‌ر نه‌كردووه‌؟-كایتڵین ساتله‌ر و هیزه‌رجه‌ی.فۆوست

  • 0:06 - 0:09
    له ‌كاتێكدا به‌ چیڕۆكه‌ چاونه‌ترسه‌كانی
    سه‌رده‌می گه‌نجێتیی دڵخۆشت ده‌كات،
  • 0:09 - 0:13
    له‌وانه‌یه‌ ئه‌سته‌م بێت باوه‌ڕ بكه‌یت
    داپیره‌ت وه‌رزشه‌وانێكی جۆلانێ بوو.
  • 0:13 - 0:18
    له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش، پشت ئێشه‌، ئازاری جومگه‌،
    و ئه‌ژنۆ له‌رزین له‌ پیره‌كان زۆر باوه‌
  • 0:18 - 0:20
    زیاتره‌ له‌وه‌ی ته‌نیا
    ته‌مه‌نی پیریی" بێت."
  • 0:20 - 0:25
    له ‌ڕاستیدا، سه‌رچاوه‌ی ئه‌و ڕه‌ق بوونه‌
    زۆر له‌ گه‌نجه‌كانیش بێزار ده‌كات.
  • 0:25 - 0:27
    تاوانباره‌كه‌ هه‌و كردنی جومگه‌كانه‌:
  • 0:27 - 0:30
    حاڵه‌تێكه‌ ده‌بێته‌ هۆی هه‌و كردن و
    ئازار له‌ جومگه‌كانی
  • 0:30 - 0:33
    زیاتر له‌ 90 ملیۆن خه‌ڵك
    ته‌نیا له‌ ئه‌مریكا.
  • 0:33 - 0:36
    به‌ڵام ئایا جومگه‌ له‌رزین و ڕه‌ق بوون
    به ‌ڕاستیی ڕزگار بوون لێیان نییه‌؟
  • 0:36 - 0:39
    چی وا له‌ هه‌و كردنی جومگه‌ ده‌كات
    زۆر بڵاو بێت،
  • 0:39 - 0:42
    و بۆچی چاره‌سه‌رێكمان بۆ ئه‌و
    حاڵه‌ته‌ جیهانییه‌ نه‌دۆزیوه‌ته‌وه‌؟
  • 0:42 - 0:46
    یه‌كه‌م كۆسپ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هه‌و كردنی
    جومگه‌كان به‌ ڕاستیی شه‌به‌نگێكه‌
  • 0:46 - 0:49
    له‌ زیاتر له‌ 100 حاڵه‌تی جیاوازی
    هه‌و كردنی جومگه‌یی.
  • 0:49 - 0:53
    هه‌موو ئه‌م حاڵه‌تانه‌ نیشانه‌ی
    ئازاری جومگه‌ و هه‌و كردنیان هه‌یه‌،
  • 0:53 - 0:57
    به‌ڵام سه‌رچاوه ‌و توندیی
    نیشانانه‌ به‌ فراوانی ده‌گۆڕێت.
  • 0:57 - 1:00
    ته‌نانه‌ت باوترین جۆر،
    داخورانی ئێسك،
  • 1:00 - 1:02
    ئاڵۆزتره‌ بۆ نه‌هێشتنی
    وه‌ك له‌وه‌ی یه‌كێك بیری لێ بكاته‌وه‌.
  • 1:02 - 1:06
    خراپ تێگه‌یشتنێكی گشتییه‌ كه‌ هه‌و كردنی
    جومگه‌ تایبه‌ته‌ به‌ خه‌ڵكی پیر.
  • 1:06 - 1:11
    ده‌كرێت سه‌رچاوه‌ی داخورانی ئێسك به‌ زۆریی
    له‌ ژیانی زوویی نه‌خۆشه‌كه‌ ده‌ركه‌وتبێت،
  • 1:11 - 1:13
    له‌ هه‌ر برینێكی جومگه‌ی
    به‌ڕواڵه‌ت ئاسایی.
  • 1:13 - 1:17
    به‌ شوێنكه‌وتنی كاریگه‌رییه‌كه‌، خانه‌كانی
    به‌رگریی په‌له‌ ده‌كه‌ن له‌ پاك كردن و چاك
  • 1:17 - 1:21
    كردنه‌وه‌ی شوێنه‌ زیانپێگه‌ییوه‌كه‌
    و ده‌ست ده‌كه‌ن به‌ ڕژاندنی ئه‌نزیمه‌كان،
  • 1:21 - 1:25
    له‌ نێویاندا ڕیزكراوه‌ی ئه‌نزیمه‌ پڕۆتینی
    یه‌كان و ئه‌نزیمی شانه‌ كڕكڕاگه‌ییه‌كان.
  • 1:25 - 1:28
    ئه‌م ئه‌نزیمانه‌ شانه‌ زیان پێگه‌ییوه‌كان
    لاده‌به‌ن و یارمه‌تی هه‌و كردن ده‌ده‌ن.
  • 1:28 - 1:32
    له‌ كاتێكدا ئه‌م ئاوسانه‌ خێرایه‌ یارمه‌تی
    پاراستنی جومگه‌ ده‌دات له‌ كاتی چاره‌سه‌ر،
  • 1:32 - 1:36
    شانه‌ كه‌م چاكبووه‌كان ده‌بنه‌ هۆی ئه‌وه‌ی
    خانه‌ به‌رگرییه‌كان زیاد له‌ ماوه‌ی خۆیان
  • 1:36 - 1:40
    بمێننه‌وه‌. لافاوی به‌رده‌وامیی ئه‌نزیمه‌
    كان ده‌ست ده‌كات به‌ دابه‌زاندنی كڕكڕاگه‌،
  • 1:40 - 1:43
    جومگه‌كه‌ بێهێز ده‌كات و دواتر
    ده‌بێته‌ هۆی هه‌و كردنی جومگه‌.
  • 1:43 - 1:48
    هه‌موو شێوه‌كانی هه‌و كردنی جومگه‌ هۆكاری
    پێكانی وه‌رزشیی پێشووتر نین.
  • 1:48 - 1:53
    بۆ نموونه‌ هه‌و كردنی جومگه‌ی ڕۆماتۆیدی،
    كه‌ 1.3 ملیۆن گه‌نجی ئه‌مریكی تووش ده‌كات.
  • 1:53 - 1:55
    ئه‌م حاڵه‌ته‌ له ‌ڕاستیدا
    نه‌خۆشییه‌كی به‌رگریی خۆییه‌
  • 1:55 - 1:59
    دژه‌ ته‌نه‌ خۆییه‌كان پڕۆتینه‌ به‌رهه‌-
    مهاتووه‌ نه‌رێنییه‌كان ده‌كه‌نه‌ ئامانج،
  • 1:59 - 2:02
    كه‌ هه‌ندێكیان له‌ لایه‌ن خانه‌
    كڕكڕاگه‌ییه‌كان ده‌رده‌درێن.
  • 2:02 - 2:04
    هێشتا نازانین چی ده‌بێته‌
    هۆی ئه‌م ڕه‌فتاره‌،
  • 2:04 - 2:08
    ئه‌نجامه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ جه‌سته‌ وه‌كو
    داگیركه‌رێكی نامۆ مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌كات
  • 2:08 - 2:13
    خانه‌ به‌رگرییه‌كان به‌ جومگه‌ تێده‌په‌ڕن
    هه‌ر چه‌نده‌ هیچ شانه‌یه‌كی تێكشكاو نییه‌
  • 2:13 - 2:16
    چاكی بكه‌نه‌وه‌.ئه‌م وه‌ڵامه‌ ده‌بێته‌
    هۆی هه‌و كردنی درێژخایه‌ن،
  • 2:16 - 2:19
    كه‌ ئێسك و كڕكڕاگه‌ له‌ناوده‌بات.
  • 2:19 - 2:22
    حاڵه‌تێكی تر بریتییه‌ له‌،
    هه‌و كردنی جومگه‌ی بربڕه‌كان،
  • 2:22 - 2:25
    لێكچوونی هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ هه‌ردوو
    حاڵه‌ته‌كه‌ی تر كه‌ باسمان كردن.
  • 2:25 - 2:27
    نه‌خۆشه‌كان به‌ هه‌و كردنی به‌رده‌وامی
    جومگه‌كان ده‌ناڵێنن
  • 2:27 - 2:31
    و له‌و شوێنه‌ی كه‌ به‌سته‌ره‌كان و ژێ
    یه‌كان به‌ ئێسكه‌كان ده‌به‌سترێنه‌وه‌،
  • 2:31 - 2:33
    ته‌نانه‌ت به‌بێ هیچ
    پێكانێكی سه‌ره‌تایی.
  • 2:33 - 2:38
    ئه‌مه‌ ده‌بێته‌ هۆی لافاوی ئه‌نزیمه‌كان و
    نزمبوونه‌وه‌ له‌ داخورانی ئێسك ده‌بینرێت،
  • 2:38 - 2:42
    به‌ڵام به‌ پڕۆتینی هه‌و كردووی جیاواز
    هانده‌درێت كه‌ به‌ سایتۆكاین ناوه‌برێن.
  • 2:42 - 2:44
    هه‌ركه‌ ئه‌نزیمه‌كان له‌ كڕكڕاگه‌
    داده‌خوڕێن،
  • 2:44 - 2:48
    جه‌سته‌ هه‌وڵ ده‌دات بۆ جێگیر كردنی جومگه‌ی
    بچووكتر به‌ تێكه‌ڵ كردنیان به‌یه‌كه‌وه‌.
  • 2:48 - 2:53
    هه‌ندێك جار ئه‌م كرداره‌ ده‌بێته‌ هۆی گهشه
    كردن كه‌ پێیان ده‌گوترێت چوكڵه‌ی ئێسك،
  • 2:53 - 2:55
    كه‌ ئه‌ویش ده‌بێته‌ هۆی ڕه‌قبوونی زۆر
    و ئازاری جومگه‌.
  • 2:55 - 2:58
    له‌گه‌ڵ هۆكاری زۆر كه‌
    ده‌بنه‌ هۆی هه‌و كردنی جومگه‌،
  • 2:58 - 3:01
    چاره‌سه‌ره‌كانی ئێستامان گونجاوه‌ بۆ
    چاره‌سه‌ر كردنی نیشانه‌ دیاریكراوه‌كان
  • 3:01 - 3:03
    وه‌ك له‌ هۆكاره‌ بنچینه‌ییه‌كان.
  • 3:03 - 3:06
    ئه‌مانه‌ درێژ ده‌بێته‌وه‌ له
    ‌ ته‌كنیكه‌كانی مه‌یسی ) پڕئومێد)،
  • 3:06 - 3:10
    كه‌ خانه‌كان ده‌دورێته‌وه‌ له‌ پارچه‌ی
    بچووكی كڕكڕاگه‌ بۆ ئه‌وه‌ی وه‌كو شانه‌ی
  • 3:10 - 3:13
    جێگره‌وه‌ بڕوێن بۆ ته‌كنیكێك
    كه‌ پێی ده‌لێن شكاوی ورد،
  • 3:13 - 3:15
    كه‌ برینسازه‌كان كونی بچووك
    له‌ ئێسك دروست ده‌كه‌ن،
  • 3:15 - 3:19
    كه‌ ڕێگه‌ به‌ دایكه‌ خانه‌كانی مۆخی ئێسك
    ده‌ده‌ن دزه ‌بكه‌ن و كڕكڕاگه‌یه‌كی نوێ پێك
  • 3:19 - 3:20
    بێنن. وه‌كو كۆتا پلان،
  • 3:20 - 3:25
    ئه‌و كه‌سانه‌ی كڕكڕاگه‌ی سیسیان هه‌یه‌
    دەتوانن گۆڕینی ته‌واوی جومگه‌ ئه‌نجام بده‌ن.
  • 3:25 - 3:27
    به‌ڵام له ‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌م
    كرداره‌ ناچارییانه‌،
  • 3:27 - 3:29
    لێخوڕه‌ بنچینه‌ییه‌كانی هه‌و كردنی
    جومگه‌ی به‌رگریی خۆیی
  • 3:29 - 3:32
    هێشتا به‌ره‌نگارییه‌كی
    چاره‌سه‌ریی نموونه‌یی پێشكه‌ش ده‌كه‌ن.
  • 3:32 - 3:37
    زاناكان پێشكه‌وتنێكی به‌رچاو به‌ده‌ست دێنن
    له‌گه‌ل ئه‌و چاره‌سه‌رانه‌ی تی ئێن ئێف-
  • 3:37 - 3:40
    ئه‌لفا ده‌وه‌ستێنێت، یه‌ك له‌ پ س
    كه‌ ده‌بێته‌ هۆی هه‌و كردنی ج ڕۆماتۆیدی.
  • 3:40 - 3:46
    ئه‌م بۆچوونه‌ ته‌نیا مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ نیشا-
    نه‌كانی حاڵه‌كه‌ ده‌كات نه‌ك هۆكاره‌كه‌.
  • 3:46 - 3:51
    ئێستا، هه‌ندێك له‌ باشترین به‌رگریییه‌كان
    مان له‌ دژی هه‌و كردنی ج هه‌ڵبژاردنی شێوازی
  • 3:51 - 3:55
    ژیانكردنه‌: كێشێكی ته‌ندروست بپارێزین بۆ
    كه‌مكردنه‌وه‌ی په‌ستان له‌سه‌ر جومگه‌كان،
  • 3:55 - 3:59
    -ڕاهێنانی كاریگه‌ری كه‌م وه‌ك یۆگا یان پا
    سكیڵ لێخوڕین، دووركه‌وتنه‌وه‌ له‌ جگه‌ره‌.
  • 3:59 - 4:03
    ئه‌م ڕه‌فتارانه‌ی دژایه‌تیكردنی هه‌وكردنی
    ج ده‌توانێت یارمه‌تیمان بدات له‌ پێناو
  • 4:03 - 4:07
    ژیانێكی درێژتر له‌كاتێكدا به‌رده‌وامین له‌
    توێژینه‌وه‌ له‌سه‌ر چاره‌سه‌ره‌كان
  • 4:07 - 4:10
    بۆ ئه‌و هه‌مه‌چه‌شنییه‌ گه‌وره‌ی
    حاڵه‌ته‌كانی هه‌وكردنی جومگه‌.
Title:
بۆچی هه‌و كردنی جومگه‌مان چاره‌سه‌ر نه‌كردووه‌؟-كایتڵین ساتله‌ر و هیزه‌رجه‌ی.فۆوست
Speaker:
كایتڵین ساتله‌ر و هیزه‌رجه‌ی.فۆوست
Description:

پشت ئێشه‌، ئازاری جومگه‌، و ئه‌ژنۆ له‌رزین له‌ خه‌ڵكی پیردا زۆر باون، زۆرجار هۆکارەکە ته‌نیا "پیریی "نین. له‌ڕاستیدا، سه‌رچاوه‌ی ئه‌م ڕه‌قبوونه‌ زۆر خه‌ڵكی گه‌نجیشی بێزار كردووه‌. تاوانباره‌كه‌ هه‌و كردنی جومگه‌یه‌: حاڵه‌تێكه‌ كه‌ ته‌نیا له‌ ئه‌مریكا زیاتر له‌ 90 ملیۆن خه‌ڵكی تووش ده‌كات. چی ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی زۆر بڵاو بێت، و بۆچی چاره‌سه‌رێكمان بۆی نه‌دۆزیوه‌ته‌وه‌؟ كایتڵین سلتڵه‌ر و هیزه‌ر جه‌ی.فۆوست لێی ده‌كۆڵنه‌وه‌.
وانەکە لە لایەن كایتڵین ساتله‌ر و هیزه‌رجه‌ی.فۆوست و کاری دەرهێنان لە لایەن سی یو بی ئەنیمەیشنەوە بۆ کراوە.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:10

Kurdish subtitles

Revisions