Πώς θα σωθεί η αγάπη; | Γιαν Νταλ΄'Αλιο | TEDxParis

Ο φιλόσοφος Γιαν Νταλ' Άλιο μας εξηγεί πώς έχει εξελιχθεί η κοινωνία μας σε σχέση με την αγάπη. Τι σημαίνει να αγαπάς σήμερα; Γιατί αγαπάμε; Τι ψάχνουμε να βρούμε στον άλλο;
Ένας πραγματικός προβληματισμός που αναφέρεται στη σημασία που έχει η κοινωνική θέση και η οικογένεια στις σχέσεις αγάπης μας, η οποία άλλαξε δραματικά με την πάροδο του χρόνου.
Καθηγητής της φιλοσοφίας, ο Γιαν Νταλ'Άλιο, δίδαξε για δέκα χρόνια στη Λιμόζ. Τώρα είναι καθηγητές στο Λύκειο Ζεράρ ντε Νερβάλ στο Λουζάρς, στην περιοχή Βαλ ντ'Ουάζ. Το 2011, δημοσίευσε τη πρώτη του δουλειά με τις εκδόσεις Flammarion : «Une Rolex à 50 ans », ένα βιβλίο για το δικαίωμα να χάνει κανείς τη ζωή του. Στο επόμενο βιβλίο του, « JT'M. L'amour est-il has been?», αναζητά καινούργιους τρόπους για την αγάπη τη στιγμή της παράδοσης και των εικονικών συναντήσεων. Ειλικρινή λόγια για τη τρυφερότητα, το χιούμορ και την αδεξιότητα, αυτό το βιβλίο εξηγεί την πίστη ενός φιλόσοφου - αντιπρόσωπου του καλοπροαίρετου σκεπτικισμού.

Βιντεοσκοπημένο στο TEDxParis στις 6 Οκτωβρίου 2012 στον χώρο «Ολύμπια».
Περισσότερες πληροφορίες: http://tedxparis.com/

Τι είναι η αγάπη;

Είναι ένας δύσκολος όρος να ερμηνεύσουμε

λόγω της μεγάλης συχνότητας
της χρήσης του.

Μπορώ να αγαπώ το τρέξιμο,

μπορώ να αγαπώ ένα βιβλίο, μια ταινία.

Μπορώ να αγαπώ ένα σνίτσελ...

Μπορώ να αγαπώ τη σύζυγό μου.

(Γέλια)

Αλλά υπάρχει μια μεγάλη διαφορά μεταξύ
ενός σνίτσελ και της γυναίκας μου,

για παράδειγμα.

Δηλαδή, αν εγώ εκτιμώ το σνίτσελ,

το σνίτσελ, από την άλλη,
δεν θα με εκτιμήσει,

ενώ η γυναίκα μου, με αποκαλεί

το άστρο της ζωής της.

Άρα μόνο μια άλλη συνείδηση που επιθυμεί,

μπορεί να με θεωρήσει ως κάτι επιθυμητό.

Αυτό το ξέρω, και γι' αυτό το λόγο

μπορούμε να ερμηνεύσουμε
την αγάπη πιο ακριβέστερα

ως την επιθυμία να είσαι επιθυμητός.

Και ιδού το αιώνιο πρόβλημα της αγάπης:

πώς να γίνουμε
και πώς να παραμείνουμε επιθυμητοί;

Την απάντηση στο ερώτημα αυτό,

θα τη βρεί κάποιος

υποβάλλοντας τη ζωή του
στους κανόνες της κοινωνίας.

Έχοντας να παίξει έναν συγκεκριμένο ρόλο,

ανάλογα με το φύλο του, την ηλικία του,

την κοινωνική του θέση
και πρέπει να κρατήσει αυτόν τον ρόλο

για να πάρει αξία
και αγάπη απ' όλη την κοινωνία.

Σκεφτείτε τη νεαρή κοπέλα που πρέπει
να μείνει αγνή μέχρι τον γάμο της.

Σκεφτείτε τον νεότερο γιο, που πρέπει
να υπακούει τον μεγαλύτερο γιο,

που και αυτός πρέπει
να υπακούει τον πατέρα.

Μόνο ένα φαινόμενο

που άρχισε από τον 13ο αιώνα,

κυρίως κατά την Αναγέννηση και στη Δύση,

προκάλεσε τη μεγαλύτερη κρίση ταυτότητας

στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Το φαινόμενο αυτό είναι ο μοντερνισμός.

Μπορούμε να το συνοψίσουμε

μέσω μιας διαδικασίας τριών σταδίων.
Αρχικά,

μια διαδικασία εξορθολογισμού
της επιστημονικής έρευνας,

η οποία επιτάχυνε την τεχνική πρόοδο.

Έπειτα, μια διαδικασία
πολιτικής εκδημοκρατισμού,

η οποία έχει αναπτύξει
τα ατομικά δικαιώματα.

Και τέλος, μια διαδικασία εξορθολογισμού
της οικονομικής παραγωγής

και της απελευθέρωσης του εμπορίου.

Αυτές οι τρεις αλληλένδετες διαδικασίες,

εκμηδένισαν όλα τα παραδοσιακά στηρίγματα

στις κοινωνίες της Δύσης.

Για τον άνθρωπο είναι μια ριζική συνέπεια.

Ο άνθρωπος είναι πλέον ελεύθερος

να δώσει αξία ή να υποτιμίσει

σε κάθε στάση,
κάθε επιλογή, κάθε αντικείμενο.

Αλλά, επομένως, ο ίδιος ο εαυτός του

έρχεται αντιμέτωπος με την ίδια ελευθερία
που έχουν και οι υπόλοιποι

να τους δίνουν αξία
ή να μην τους δίνουν αξία.

Με άλλα λόγια, η αξία μου κάποτε

διασφαλιζόταν υποβάλλοντας τον εαυτό μου
στις παραδοσιακές αρχές.

Τώρα είναι πλέον στο χρηματιστήριο.

Στην ελεύθερη αγορά
των ανθρώπινων επιθυμιών

διαπραγματεύομαι την αξία μου κάθε μέρα.

Εξού και το άγχος του σύγχρονου ανθρώπου.

Η εμμονή του, «Είμαι επιθυμητός; Πόσο;

Πόσοι άνθρωποι θα με αγαπήσουν;»

Και πώς ανταποκρίνεται
σ' αυτή την ανησυχία;

Ε λοιπόν, συλλέγοντας
μ' έναν υστερικό τρόπο,

τα σύμβολα επιθυμίας.

(Γέλια)

Αυτή τη συλλογή την αποκαλώ,

μαζί με άλλους, το κεφάλαιο αποπλάνησης.

Πράγματι, σ' αυτό το κεφάλαιο αποπλάνησης
βασίζεται σε μεγάλο βαθμό

η καταναλωτική κοινωνία μας.

Λέγεται ότι λόγω αυτού του καταναλωτισμού,
η εποχή μας είναι υλιστική.

Αλλά είναι λάθος! Συλλέγουμε αντικείμενα

για να επικοινωνούμε με άλλα μυαλά.

Το κάνουμε για να τα κάνουμε
να μας αγαπήσουν, να τα αποπλανήσουμε.

Τίποτα δεν είναι λιγότερο υλιστικό
και πιο συναισθηματικό

από έναν έφηβο που αγοράζει
ένα ολοκαίνουργιο τζιν

το οποίο σκίζει στα γόνατα,

για να ικανοποιήσει τη Τζένιφερ.

(Γέλια)

Ο καταναλωτισμός δεν είναι υλισμός,

είναι ένα αδηφάγο συναίσθημα

θυσιασμένο στ' όνομα της θεάς Αγάπης,

ή μάλλον στ' όνομα
του κεφαλαίου αποπλάνησης.

Με βάση αυτή την παρατήρηση
στην αγάπη του σήμερα,

πώς μπορούμε να σκεφτούμε την αγάπη
στα χρόνια που θα ακολουθήσουν;

Μπορούμε να οραματιστούμε δύο υποθέσεις:

Η πρώτη έχει να κάνει
με το στοίχημα ότι αυτή

η διαδικασία της ναρκισσιστικής
κεφαλαιοποίησης θα ενταθεί.

Είναι δύσκολο να πούμε
ποια μορφή θα πάρει αυτή η ένταση

γιατί εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό

από κοινωνικές και τεχνικές καινοτομίες,

που δεν είναι καθόλου προβλέψιμες.

Αλλά μπορούμε, για παράδειγμα

να οραματιστούμε μια ιστοσελίδα γνωριμιών,

η οποία, όπως τα προγράμματα με πόντους,

θα δουλεύει με τους πόντους
του κεφαλαίου αποπλάνησης,

που ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία μου,
την αναλογία ύψους-βάρους μου,

το πτυχίο μου, τον μισθό μου,

ή τον αριθμό των κλικ
που γίνονται στο προφίλ μου.

Μπορούμε επίσης να φανταστούμε

μια χημική θεραπεία
για τη διάλυση μιας σχέσης,

που αποδυναμώνει
το συναίσθημα της σύνδεσης.

Παρεμπιπτόντως, υπάρχει ήδη
ένα πρόγραμμα στο κανάλι MTV

στο οποίο οι δασκάλοι της αποπλάνησης

θεραπεύουν
τον συναισθηματικό πόνο σαν ασθένεια.

Αυτοί οι δάσκαλοι αυτοαποκαλούνται
«καλλιτέχνες στο καμάκι».

«Καλλιτέχνης» είναι αυτονόητο,
είναι ο καλλιτέχνης,

το «καμάκι» είναι όταν καμακώνεις κάποιον

και όχι ένα απλό καμάκι,
αλλά το καμάκι γκόμενας.

Είναι καλλιτέχνες
στο να καμακώνουν γκόμενες.

(Γέλια)

Και αποκαλούν τον συναισθηματικό πόνο
«μονο-ίτιδα»

Η κατάληξη «ίτιδα» υποδηλώνει μόλυνση.

Άρα η «μονο-ίτιδα»
είναι η «μόλυνση του ενός».

Είναι λίγο αηδιαστικό. Αλλά
για τους «καλλιτέχνες του καμακιού»

το να ερωτευτείς κάποιον,

είναι απλά χάσιμο χρόνου, είναι σπατάλη
του κεφαλαίου αποπλάνησης,

γι' αυτό πρέπει να εξαλειφθεί
σαν να είναι μια ασθένεια, μια μόλυνση.

Μπορούμε επίσης να οραματιστούμε

μια ερωτική χρήση του γονιδιακού χάρτη,

ο καθένας να το έχει μαζί του,

και μετά να το παρουσιάζει
σαν μια επαγγελματική κάρτα

για να επιβεβαιώσουν εαν η αποπλάνηση
μπορεί να εξελιχθεί σε αναπαραγωγή.

(Γέλια)

Σίγουρα αυτός ο αγώνας για την αποπλάνηση,

όπως σε κάθε έντονο ανταγωνισμό,
θα δημιουργήσει

μεγάλες ανισότητες
στη ναρκισσιστική ικανοποίηση

και επομένως
αρκετή μοναξιά και απογοήτευση.

Έτσι, πρέπει να περιμένουμε
ότι και ο μοντερνισμός,

απο τον οποίο προέρχεται και
το κεφάλαιο αποπλάνησης, θα αμφισβητηθεί.

Σκέφτομαι ιδιαίτερα τις αντιδράσεις

νεο-φασιστικών ή θρησκευτικών κοινοτήτων.

Αλλά δεν πρέπει να είναι σίγουρα
έτσι το μέλλον.

Υπάρχει όμως ακόμα ένας άλλος τρόπος
να σκεφτούμε την αγάπη.

Αλλά πώς;

Πως να σταματήσουμε την υστερική
ανάγκη για την απόκτηση αξίας;

Απλά, συνειδητοποιώντας την αχρηστία μου.

(Γέλια)

Και ναι,

είμαι άχρηστος.

Αλλα να είστε σίγουροι πως:

και εσείς το ίδιο.

(Γέλια)

(Χειροκρότημα)

Είμαστε όλοι άχρηστοι.

Αυτή η έλλειψη χρησιμότητας
αποδεικνύεται εύκολα,

αφού για να πάρω αξία,

χρειάζομαι κάποιον άλλο να με επιθυμεί,

που σημαίνει ότι δεν έχω
καμία αξία από μόνος μου,

ότι δεν έχω αξία για τον εαυτό μου.

Όλοι προσποιούμαστε ότι έχουμε ένα είδωλο.

Όλοι προσποιούμαστε ότι είμαστε
το είδωλο κάποιου, ενώ,

είμαστε όλοι απατεώνες
σαν αυτόν που περνά

υπεροπτικά και αδιάφορα στο δρόμο,

ενώ αναμένει
και έχει ήδη υπολογίσει τα πάντα,

ώστε όλα τα βλέμματα
να είναι στραμμένα πάνω του.

Νομίζω ότι εαν είμαστε ενήμεροι

γι' αυτή τη γενική απάτη,

που μας αφορά όλους,

θα διευκολύνει τις ερωτικές μας σχέσεις.

Είναι επειδή θέλω να αγαπηθώ,

απο την κορυφή μέχρι τα νύχια,

και η κάθε μου επιλογή να με δικαιώνει,

ότι υπάρχει και η υστερία της αποπλάνησης.

Και ως εκ τούτου, θέλω να δείχνω τέλειος,

για να με αγαπήσει κάποιος άλλος.

Θέλω να είναι τέλειος,

ώστε να μπορεί να με διαβεβαιώσει
για την αξία μου,

και αυτό οδηγεί σε ζευγάρια

παθιασμένα με την εμφάνιση,

να χωρίσουν έτσι απλά,

με την παραμικρή αποτυχία.

Σε αντίθεση με αυτή τη στάση,

καλώ την τρυφερότητα,
την αγάπη σαν τρυφερότητα.

Τι είναι η τρυφερότητα;

Το να είσαι τρυφερός σημαίνει ότι δέχεσαι
τις αδυναμίες του αγαπημένου σου.

Δεν σημαίνει ότι γίνεστε
ένα λυπημένο ζευγάρι νοσηλευτών.

(Γέλια)

Υπάρχει όμως αρκετή γοητεία,

αρκετή ευτυχία στην τρυφερότητα.

Αναφέρομαι συγκεκριμένα σ' ένα είδος
χιούμορ που είναι, δυστυχώς, ασυνήθιστο,

και είναι ένα είδος ποίησης
εσκεμμένης αδεξιότητας,

αναφέρομαι στον αυτοσαρκασμό.

Για ένα ζευγάρι που δεν στηρίζεται

από τα δεσμά της παράδοσης,

πιστεύω πως ο αυτοσαρκασμός

είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους
για να διαρκέσει μια σχέση.

Υπάρχει αρκετή ομορφιά,

αρκετή ανθρωπιά στο γεγονός της κατανόησης

και είμαι πολύ μικρός, πολύ μέτριος,

για να αντιμετωπίσω τον άλλο
και να τον πληγώσω και το αντίστροφο.

Σ'αυτό το σημείο, θα ήθελα
να ολοκληρώσω αυτήν την ομιλία

αφήνοντας σας να σκεφτείτε
και να συλλογιστείτε

μια φράση που ίσως ήδη γνωρίζετε,

αλλά πιστεύω ότι πραγματικά αξίζει

να ανακαλύπτεται κάθε μέρα:

♪ Τίποτα δεν πρέπει να χωρίζει ♪

♪ τον ένα από τον άλλο ♪

♪ Μουσική! ♪

(Χειροκρότημα)