Sağlık ve insan aklı

Dikkatlice dinleyin - Marvin Minsky'nin sağlık, nüfus fazlalığı ve insan aklı üzerine yaptığı kurnaz, seçici, cezbedici şekilde doğaçlama konuşması ustalıkla derlenmiş: nükte, hikmet ve birazcık da cingözlük, yoksa şaka mı yapıyor? Hayır nasihat.

İnsanlara psikolojinin hangi
parçasının zor olduğunu sorsanız

ve "Düşünmek mi, duygular mı?" deseniz.

Birçok insan der ki: "Duygular çok zor.

Çok fazla karmaşıklar. Nasıl
çalıştıklarına dair hiçbir fikrim yok."

Fakat düşünmek gerçekten çok basittir:

Sadece mantıklı düşünme
veya ona benzer bir şey.

Fakat bu zor olan kısmı değil.

İşte karşımıza çıkan
problemlerin bir listesi.

"Sağlık hakkında ne yapıyoruz?"
güzel bir soru.

Geçen gün bir şey okuyordum ve diyordu ki,

Batıda hastalığın muhtemelen
en büyük nedeni tokalaşmaktır.

Tokalaşmayan insanlar hakkında ve onları

tokalaşanlarla karşılaştıran
çok az araştırma vardı.

Tokalaşmayanları nerede bulacağım
konusunda en küçük bir fikrim yok

çünkü saklanıyor olmalılar.

Bundan kaçınan insanlar

yüzde 30 daha az bulaşıcı hastalık
veya benzer bir şeye yakalanıyorlar.

Belki de yüzde 31 çeyrektir bu oran.

Yani eğer epidemi vb problemleri gerçekten
çözmek istiyorsanız, bununla başlayalım.

Bu fikri edindiğimden bu yana,

yüzlerce el sıkmak zorunda kaldım.

Sanırım bundan kaçınmanın tek yolu,

korkunç görünen bir hastalığa sahip olmak

ve böylece açıklama yapmak
zorunda kalmazsınız.

Eğitim: Eğitimi nasıl geliştiririz?

Tek iyi yol onlara anlatılanların

bir sürü saçmalık olduğunu
anlamalarını sağlamaktır.

Sonra, elbette, bunu yumuşatmak için

bir şey yapmalısınız ki sizi dinlesinler.

Kirlilik, enerji kısıntısı,
çevresel farklılık, fakirlik.

Dengeli topluluklar nasıl
oluştururuz? Uzun ömürlülük.

Peki, endişe edilecek çok problem var.

Neyse, sanırım insanların
konuşmaları gereken soru

-- bu kesinlikle yasaktır --
ne kadar insanın olması gerektiğidir?

Sanırım 100 milyon veya
500 milyon civarında olmalı.

Sonra bu problemlerin büyük
kısmının kaybolacağına dikkat edin.

Eğer düzgünce yayılmış
100 milyon insan olsaydı,

sonra etrafa biraz çöp atmış olsaydınız,

tercihen görmediğiniz
bir yere, bu çürüyecektir.

Veya okyanusa atarsınız
ve balıklar faydalanır.

Problem, kaç insanın
bulunması gerektiğidir?

Yapmamız gereken bir çeşit tercihdir.

Çoğu kimse yaklaşık
1,5 metre veya fazladır

ve bir de şu küp yasaları var.

Yani onları, nanoteknoloji kullanarak
bu kadar küçük yaparsanız, sanırım --

(Gülüşmeler)

bu durumda bin katı kadar
fazlasına sahip olurdunuz.

Bu, problemi çözerdi
ama insanları daha küçültecek

çalışmalar yapan kimseyi görmüyorum.

Şimdi, nüfusu azaltmak hoştur
ama çoğu kimse çocuk istiyor.

Muhtemelen birkaç yıl
uzakta tek çözüm var.

46 kromozomun olduğunu biliyorsunuz.

Eğer şanslıysan her bir
ebeveynden 23 adet gelir.

Bazen bir fazla veya bir eksik olur,

böylece büyük ebeveyn ve büyük
büyük ebeveyn aşamasını atlarsın

ve doğrudan büyük-büyük-büyük
ebeveyne gidersin.

46 insan olur

ve onlara bir tarayıcı verirsin
veya her ne gerekirse

ve onlar kromozomlarına bakıp her biri,

hangisini en çok sevdiğini söyler --

sadece iki cinsiyet olması
için artık sebep yok zaten.

Böylece her çocuğun 46 ebeveyni olur

ve her 46 ebeveynlik grubun 15 çocuğunun
olmasına izin verebildiğini varsayayım.

Bu yeterli olmaz mıydı?

Sonra çocuklar hayli destek,
terbiye ve eğitim alacaklardı.

Dünya nüfusu çok çabuk düşecekti

ve herkes çok mutlu olacaktı.

Zaman paylaşımı biraz
daha ötede, gelecekte.

Bir de Arthur Clarke'ın iki kez yazdığı,
"Against the Fall of Night"

ve "Şehir ve Yıldızlar" adlı
şu harika roman var.

Her ikisi de muhteşem
ve arada ortaya çıkan

bilgisayarlar hariç, neredeyse aynı.

Arthur bu eski kitaba bakıyordu
ve "Şey, bu yanlış olmuş.

Gelecekte bilgisayarlar
bulunmalıydı." dedi.

Böylece ikinci sürümünde
Dünya'da 100 milyon

veya 1 milyar insan bulunuyor

ama hepsi sabit disklerde,
disketlerde veya gelecekteki

benzer bir şeyde depolanmışlardır.

Bunların birkaç milyonu
bir anda dışardadır.

Bir insan çıkar, bir şeylerle
uğraşarak bin yıl kadar yaşar

ve sonra, bir milyar
veya bir milyon yıl için

geri gitme zamanı geldiğinde,
unutuyorum, sayılar önemli değil

ama Dünya üstünde aynı anda
gerçekten çok insan yok.

Kendin ve anıların hakkında düşünürsün

ve askıya geri dönmeden
önce anılarını düzeltirsin

ve kişiliğini değiştirirsin falan.

Kitabın anafikri yeterince
çeşitlilik olmadığıdır,

bu yüzden şehri tasarlayan insanlar

ara sıra tamamen yeni bir insan
yaratıldığını garantiye almaktadırlar.

Romanda, Alvin isimli
belirli biri yaratılır.

Der ki, belki en iyi yol bu olmayabilir
ve tüm sistemi mahveder.

Önerdiğim çözümlerin yeterince iyi

veya yeterince zekice
olduğunu düşünmüyorum.

Sanırım asıl büyük problem,
karşılaştığımız problemlerin

hangisinin yeterince iyi olduğunu
anlayacak kadar zeki olmayışımız.

Bu nedenle HAL gibi süper
zeki makineler yapmalıyız.

Hatırlarsın, "2001" kitabının bir yerinde

HAL, şu gerçekten aptal astronotlar için
evrenin çok büyük, muhteşem

ve derin olduğunu farkeder.

Eğer HAL'in davranışını,

uzay gemisindeki insanların
basitlikleriyle karşılaştırırsan

satır aralarında
ne yazdığını görebilirsin.

Peki bu konuda ne yapacağız?
Daha zeki olabilirdik.

Şempanzelere göre oldukça zekiyiz sanırım,

ama karşılaştığımız dev problemlerle
uğraşacak kadar zeki sayılmayız,

ne soyut matematikte,

ne ekonomileri anlamada,
ne de dünyamızı dengelemede.

Öyleyse yapabileceğimiz
tek şey uzun yaşamak

ve kimse ne kadar zor olduğunu bilmez

ama muhtemelen birkaç yıla bulacağız.

Bakın, yol ikiye ayrılıyor.

İnsanların neredeyse şempanzelerin
iki katı uzun yaşadığını biliyoruz

ve kimse 120 yıldan fazla yaşamaz,

çok iyi anlaşılmayan sebeplerden ötürü.

Ama çoğu kimse şu an
90 veya 100 yıl yaşıyor,

tabii fazla tokalaşma vb yapmadıkça.

Yani belki 200 yıl yaşarsak
bazı problemleri çözmek için

yeterince beceri ve bilgi edinebiliriz.

İşte problemi halletme yollarından biri.

Dediğim gibi, ne kadar
zor olduğunu bilmiyoruz.

Kısaca diğer tüm memeliler
şempanzenin yarısı kadar fazla yaşarlar,

böylece biz, çoğu memelinin ömrünün
üç buçuk veya dört katı yaşarız.

Primatlar düşünüldüğünde,
neredeyse aynı genlere sahibiz.

Sadece şempanzelerden farklıyız,

tamamen değersiz şimdiki bilgi düzeyinde,

yalnızca birkaç yüz genle belki.

Sanırım gen sayıcıları hala
ne yaptıklarını bilmiyorlar.

Ne yaparsanız yapın, sakın
hayat sürecinizde yayınlanan

genetik hakkındaki şeyleri okumayın.

(Gülüşmeler)

Maddenin çok kısa bir yarılanma
süresi var, beyin boyutuyla aynı.

Sadece dört veya beş geni düzeltirsek,

200 yıl yaşayabilmemiz mümkün.

Veya tahmini 30 ila 40 olsa,

belki birkaç yüz olabilir.

Yani insanların tartışacağı bir mesele bu

ve çoğu etikçinin, bilirsiniz,
bir etikçi aklınızda olan

her şeyde yanlış bir şeyler gören kişidir.

(Gülüşmeler)

Yapmaya değer bir değişiklik olduğuna
inanan bir etikçi bulmak çok zordur

çünkü ya sonuçlar diye sorar.

Tabii ki, şu an yaptıklarımızın
sonuçlarından sorumlu değiliz,

öyle değil mi?

Tüm bu klonlar hakkındaki şikayet gibi.

Yine de iki rastgele insan
evlenecek ve çocukları olacak,

her ikisinin de hayli
bozuk bazı genleri olur

ve çocuk muhtemelen normal doğacak.

Şempanze standartlarında cidden çok iyi.

Eğer hayatımız uzun olursa, nüfus artış
problemiyle yüzleşmek zorunda kalacağız.

Çünkü 200 veya 1000 yıl yaşarsak,

her 200 veya 1000 yılda bir defadan fazla
çocuk sahibi olmalarına izin veremeyiz.

Bu durumda işgücü olmayacak.

Laurie Garrett'ın
belirttiği şeylerden biri,

çalışma yaşında nüfusu olmayan
toplumların başı dertte.

Daha da kötüleşecek

çünkü çocukları eğitecek veya
yaşlıları besleyecek kimse yok.

Uzun yaşam süresi hakkında
konuştuğumda, tabii ki,

200 yaşında olan birinin, 200
yaşındaki -ki aslında ölü olan-

bizim görüntümüze benzemesini istemem.

Bilirsiniz, beynin farklı
işlevlere sahip gibi görünen

yaklaşık 400 farklı bölümü vardır.

Çoğunun detaylı olarak nasıl
çalıştıklarını kimse bilmez

ama içeride çok sayıda
farklı şey olduğunu biliyoruz.

Her zaman birlikte çalışmazlar.

Çoğunun diğerini sıfırladığı şeklindeki
Freud'un teorisini severim.

Eğer kendinizi yüzlerce kaynağı olan

bir tür şehir gibi düşünüyorsanız
o halde, mesela korktuğunuzda,

uzun vadeli hedeflerinizi iptal
edebilirsiniz, ama daha derin düşünebilir

ve tamamen o belirli hedefi nasıl
başaracağınıza odaklanabilirsiniz.

Diğer herşeyi atarsınız.
Saplantılı biri olursunuz --

tüm umursadığınız bu
platformdan dışarı çıkmamaktır.

Aç olduğunuzda, yemek
daha çekici olur falan.

Böylece becerilerinizin çokca gelişmiş
alt kümeleri olarak duyguları görüyorum.

Duygu sadece düşünceye
eklenmiş bir şey değildir.

Duygusal bir durum, genelde
müsait kaynaklarınızın 100

veya 200 tanesini çıkardığınızda
elde ettiğinizdir.

Yani duyguları, düşünmekten
az bir şeyin zıttı gibi düşünmek

son derece verimlidir.

Umarım gelecek birkaç yılda, bunun
göstergesi olan akıllı makineler çıkacak.

Sanırım gerisi çok önemli
değil, bu akıllı makineleri

nasıl yapacağımız hakkındaki detaylar.

(Gülüşmeler)

Aslında ana fikir,
gerçekten akıllı bir makine,

bir problemle karşı karşıya
kaldığınızı farkeder.

Problem buna benzer bir şeydir

ve bu nedenle böyle
bir problem için iyi olacak

belli bir düşünme
yolu veya yolları vardır.

Sanırım gelecek, piskolojinin ana problemi

çıkmazları, durumları,
engelleri sınıflandırmak

ve bunları düşünüp eşleştirecek uygun

ve olası düşünce yollarını
da sınıflandırmaktır.

Görüyorsunuz ya, nerdeyse Pavlovcu gibi --

gerçekten basit teorilerle

piskolojinin ilk yüz yılını kaybettik;

insanlar nasıl öğrenir, bir
duruma nasıl reaksiyon verir?

Söylediğim şey, binlerce portu
bulunan büyük, devasa sistem

tasarlamayı da içeren birçok
seviyeyi atladıktan sonra

tekrar piskolojinin asıl
problemi ile yüzleşeceğiz.

Durumlar nedir değil, benim belirttiğim

problem türleri nelerdir

ve strateji türleri nelerdir,
bunları nasıl öğrenirsiniz,

bunları nasıl birleştirirsiniz,
gerçekten yaratıcı biri

uygun kaynaklar arasından yeni bir
düşünme yolu nasıl bulur falan.

Sanırım gelecek 20 senede

eğer yapay zekaya geleneksel
yaklaşımlardan sıyrılabilirsek,

sinir ağları, genetik algoritmalar
ve kurallı sistemler gibi

ve fikrimizi sadece biraz daha
yükseğe yöneltirsek mesela,

tüm bu şeyleri doğru problem türü için
kullanabilen bir sistem yapabilir miyiz?

Bazı problemler sinir ağları
için iyidir, ama geriye kalanlar,

sinir ağları için umut vadetmiyor.

Genetik algoritmalar
belli şeyler için harika,

hangi konuda kötü olduklarında
şüpheliyim ve söylemeyeceğim.

(Gülüşmeler)

Teşekkürler.

(Alkışlar)