Những tranh cãi về đạo đức của việc thiết kế trẻ em

Tạo ra con người biến đổi gene không còn là khoa học viễn tưởng nữa; đó là một viễn cảnh tương lai. Nhà sinh học Paul Knoepfler ước đoán rằng trong vòng 15 năm, các nhà khoa học có thể sử dụng công nghệ chỉnh sửa gene GRISPR để tạo ra những 'nâng cấp' đối với phôi thai người -- từ việc điều chỉnh ngoại hình cho đến loại bỏ những rủi ro về các bệnh miễn dịch. Trong bài diễn thuyết đáng để suy nghĩ này, Knoepfler sửa soạn cho chúng ta trước cuộc cách mạng về trẻ em được thiết kế sẵn và những hậu quả mang tính cá nhân, khó lường trước được.

Sẽ thế nào, nếu tôi có thể tạo ra cho bạn

1 đứa trẻ được thiết kế sẵn?

Chuyện gì nếu như bạn,
đang chuẩn bị làm bố mẹ

và tôi, một nhà khoa học,
quyết định cùng cộng tác với nhau?

Nếu ta không thì sao?

Nếu ta nghĩ, "Thật là một ý kiến tồi,"

nhưng nhiều người trong gia đình,
bạn bè và đồng nghiệp của ta

quyết định làm điều đó?

Cùng tua thử 15 năm tính từ bây giờ nhé,

Cứ thử tưởng tượng,
bây giờ đang là năm 2030

khi bạn đã làm cha làm mẹ.

Bé Marianne,
cô con gái đang ngồi kế bên bạn

vào năm 2030, chúng ta gọi bé
là 'tự nhiên'

vì cô bé không hề có một
sự biến đổi gen nào cả.

Và vì các bạn quyết định điều đó
một cách có ý thức,

nhiều người quen của bạn sẽ
đánh giá thấp bạn.

Họ nghĩ bạn, như một tên Luddite
hay một kẻ kị công nghệ.

Bạn thân Marianne,
bé Jenna, hàng xóm nhà bạn,

lại là một câu chuyện khác hẳn.

Bé được sinh ra với nhiều sự nâng cấp
và chỉnh sửa về gen.

Đúng đấy, 'nâng cấp.'

Sự nâng cấp này được giới thiệu

sử dụng một loại công nghệ
chỉnh sửa gen mới

được biết tới bởi 1 cái tên
khá ngộ nghĩnh, CRISPR,

giống thứ gì giòn giòn,

nhưng đây là CRISPR.

Nhà khoa học mà bố mẹ Jenna thuê
để làm điều này

với giá vài triệu đô

đã đưa CRISPR vào
một bảng phôi thai người.

Rồi sau đó, họ dùng phép thử gen,

và dự đoán rằng,
phôi thai bé nhỏ kia, phôi thai bé Jenna

sẽ trở thành mẫu tốt nhất trong nhóm.

Và giờ đây, Jenna đã trở thành
một con người thực sự.

Cô bé đang ngồi trên tấm thảm
trong phòng khách nhà bạn

và cùng chơi với bé Marianne nhà bạn.

Hai gia đình đã biết nhau nhiều năm rồi,

và đối với bạn, thật quá rõ ràng rằng

Jenna thật là 1 cô bé đặc biệt.

Cô bé vô cùng thông minh.

Nếu bạn tự thú thật thì,
cô bé còn thông minh hơn cả bạn.

và cô bé chỉ mới có 5 tuổi.

Cô bé xinh xắn, cao ráo, năng động,

cùng với rất nhiều ưu điểm khác.

Và thực tế là, có cả 1 thế hệ mới

với những đứa trẻ
được chỉnh sửa gen như Jenna.

Và cho đến giờ, có vẻ như là

các cháu còn khỏe mạnh hơn
cả thế hệ cha mẹ của chúng,

hơn cả thế hệ của bạn.

Và các bé còn tốn ít chi phí y tế hơn.

Bọn trẻ còn miễn nhiễm với
1 loạt các loại bệnh,

bao gồm cả HIV/AIDS và
cả những bệnh về gene khác.

Mọi thứ nghe thật tuyệt,

nhưng dù gì thì, bạn vẫn sẽ có
cảm giác không an tâm cho lắm,

cảm giác bồn chồn, rằng có điều gì đó
cứ không đúng cho lắm về Jenna.

Bạn cũng có cùng cảm giác đó với những đứa
trẻ được chỉnh sửa gen khác mà bạn đã gặp.

Bạn cũng vừa mới đọc 1 tờ báo lúc đầu tuần

nói rằng có 1 nghiên cứu chỉ ra
những đứa trẻ được thiết kế sẵn này

có thể sẽ có vài vấn đề,

như là dần trở nên hung hãn,
và mắc chứng ái kỉ.

Nhưng ngay lập tức bạn nghĩ đến

là những thông tin bạn vừa
nghe được từ gia đình của Jenna.

Cô bé rất thông minh.

nên sắp tới cô bé sẽ đi học tại
1 ngôi trường đặc biệt,

một ngôi trường khác
với trường con gái bạn, Marianne

và điều này có vẻ đang khiến
gia đình bạn trở nên bất hòa.

Marianne khóc suốt,

và tối qua khi bạn đưa cô bé
lên giường đi ngủ,

Cô bé hỏi rằng "Bố ơi, liệu Jenna
có còn làm bạn với con nữa không?"

Lúc này, khi tôi kể cho các bạn
câu chuyện tưởng tượng vào năm 2030 này,

tôi có cảm giác rằng tôi có thể
đã làm 1 số người

nghĩ rằng đây chỉ là chuyện viễn tưởng.
Đúng chứ?

Bạn cho rằng bạn đang đọc
1 cuốn sách viễn tưởng.

Hoặc có thể, đang nghĩ theo kiểu
Halloween.

Nhưng thực tế thì điều này
hoàn toàn khả thi,

chỉ trong vòng 15 năm nữa.

Tôi là 1 nhà nghiên cứu tế bào gốc và gene

và tôi có thể nhận ra được
công nghệ CRISPR mới này

và tầm ảnh hưởng của nó.

Và có thể chúng ta sẽ gặp hoàn cảnh
tương tự trong thực tế,

và nó sẽ phụ thuộc nhiều vào điều
chúng ta quyết định hôm nay.

Nếu như giờ bạn vẫn nghĩ rằng
đó chỉ là giả tưởng,

thì hãy biết rằng thế giới khoa học đã có
1 cú sốc lớn vào đầu năm nay,

và thậm chí phần lớn công chúng
còn không biết gì về điều đó.

Những nhà nghiên cứu ở Trung Quốc
chỉ vài tháng trước

đã công bố sự ra đời của
phôi thai người được chỉnh sửa gene.

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử.

Và họ đã thực hiện điều đó bằng
công nghệ CRISPR.

Nó hoạt động không được hoàn hảo,

nhưng tôi vẫn nghĩ rằng
họ phần nào cũng đã mở hé ra

chiếc hộp Pandora.

Và tôi cho rằng sẽ có người
tiếp tục sử dụng công nghệ này

cố tạo ra những đứa trẻ thiết kế sẵn.

Giờ thì trước khi tôi tiếp tục,
có thể một số sẽ giơ tay và nói

"Dừng lại, Paul. Chờ đã."

Chẳng phải điều đó là phạm pháp sao?

Đâu thể nào cứ thế mà tạo ra
1 đứa trẻ được thiết kế sẵn được."

Và thực ra thì, 1 cách nào đó, bạn đúng.

Ở vài quốc gia,
bạn không được phép làm điều đó.

Nhưng ở nhiều quốc gia khác,
bao gồm nước của tôi, nước Mỹ,

thì thực ra lại không có luật quy định,
nên trên lý thuyết thì bạn được phép làm.

Và có 1 diễn biến khác cổ vũ
điều này vào đầu năm nay,

và điều đó xảy ra tại Anh,
không xa cách đây cho lắm.

Và nước Anh thì luôn được biết tới
là đất nước nghiêm ngặt nhất

về vấn đề chỉnh sửa gene người.

Việc đó từng được coi là phạm pháp

nhưng chỉ vài tháng trước,

họ đã tạo ra 1 ngoại lệ.

Họ ban hành một điều luật mới

cho phép tiến hành biến đổi gene người

với mục tiêu cao đẹp là ngăn chặn
một loại bệnh di truyền hiếm gặp.

Nhưng tôi vẫn nghĩ tất cả những điều này
gộp lại đã thúc đẩy chúng ta

đến việc chấp nhận

việc biến đổi mã gene con người.

Nãy giờ tôi đã nói về công nghệ CRISPR.

Vậy CRISPR thực chất là gì?

Nếu các bạn nghĩ tới công nghệ GMO
đã khá quen thuộc,

Như cà chua hay lúa mạch GMO,

những thứ như vậy,

thì công nghệ này
cũng giống với công nghệ,

được dùng để tạo ra những thực phẩm đó,

những tốt hơn rất nhiều,

rẻ hơn và nhanh hơn nữa.

Vậy công nghệ này là gì?

Nó giống như con dao Thụy Sĩ
đa năng về gene vậy.

Ta có thể coi nó như
một con dao gấp đa năng

rất nhiều dụng cụ bên trong,

một trong những dụng cụ đó
cũng giống như kính lúp

hoặc là GPS của DNA chúng ta,

và nó có thể xác định một điểm cụ thể.

Dụng cụ tiếp theo giống cái kéo

có thể cắt DNA ngay ở điểm đó.

Và cuối cùng là một cái bút

dùng để viết lại mã gen tại vị trí đó.

Chỉ đơn giản vậy thôi.

Và công nghệ này, chỉ mới xuất hiện
3 năm về trước,

đã làm bùng nổ cả giới khoa học.

Nó phát triển rất nhanh,
và làm các nhà khoa học cực kỳ phấn khích,

Tôi thừa nhận là tôi cũng rất ấn tượng,
chúng tôi dùng nó trong phòng lab,

mà tôi nghĩ sẽ có người
bước một bước xa hơn,

tiếp tục nghiên cứu phôi thai
biến đổi gene người

và có lẽ sẽ tạo ra những
đứa trẻ được thiết kế sẵn.

Công nghệ này đang rất phổ biến.

Nó chỉ mới ra đời ba năm trước.

Ngày nay, hàng ngàn phòng thí nghiệm
đã nắm trong tay công nghệ này,

và đang thực hiện những
thí nghiệm rất quan trọng.

Hầu hết họ đều không hứng thú với
trẻ biến đổi gen

Họ nghiên cứu về bệnh tật con người

và những mảng khoa học quan trọng khác.

Có nhiều nghiên cứu tốt
trong việc ứng dụng CRISPR.

Và thực tế là chúng ta giờ có thể
thực hiện việc biến đổi gene,

thứ đã từng mất hàng năm
và tốn hàng triệu đô,

có thể làm trong vài tuần
với giá vài ngàn đô la Mỹ,

với nhà khoa học,
điều đó rất tuyệt vời,

nhưng cùng lúc đó,

nó mở ra một cánh cửa
dẫn con người đi quá xa.

Và tôi nghĩ, với vài người,

cái họ nhắm vào không hẳn là khoa học.

Đó không phải là thứ dẫn dắt họ.

Mà là một hệ tư tưởng
hay việc theo đuổi lợi nhuận.

Họ sẽ tiến hành thiết kế trẻ em.

Vậy tại sao chúng ta nên
quan ngại về điều đó?

Từ Darwin, chúng ta biết rằng,
nếu quay ngược vào 2 thế kỷ trước,

quá trình tiến hóa và di truyền học
ảnh hưởng rất lớn đến nhân loại,

con người chúng ta hiện nay.

Và một số nghĩ nó giống như
chủ nghĩa Darwin đang ra đời,

hay thậm chí có thể là
chủ nghĩa ưu sinh nữa.

Tưởng tượng xu hướng đó, ảnh hưởng đó,

với sức đẩy tên lửa
của công nghệ CRISPR,

nó sẽ cực kỳ mạnh mẽ
và tràn lan mọi nơi.

Và thực tế, chúng ta chỉ cần
quay ngược lại thế kỷ trước

để chứng kiến sức mạnh của thuyết ưu sinh.

Ba tôi, Peter Knoepfler,

đã sinh ra tại đây, ở Vienna.

Ông là người Vienna,
ông ra đời ở đây năm 1929.

Và khi ông bà tôi sinh
cậu bé Peter bé bỏng,

thế giới đã rất khác. Đúng không?

Đó là một Vienna khác.

Một nước Mỹ khác.

Một thế giới khác.

Chủ nghĩa ưu sinh bành trướng,

và ông bà tôi nhận ra,

khá nhanh, tôi nghĩ,

rằng họ đang ở sai phía
trong sự cân bằng ưu sinh này.

Nên dù đây là quê hương của họ,

toàn bộ họ hàng thân thuộc,

và nơi này đã là quê hương
của hàng thế hệ trong gia đình,

vì chủ nghĩa ưu sinh, họ quyết định

họ phải rời bỏ.

Và họ sống sót, nhưng đau đớn trong lòng,

và tôi không chắc liệu ba tôi có vượt qua
được việc rời bỏ Vienna hay không.

Ông ấy đi khi mới 8 tuổi

vào năm 1938.

Nên giờ đây, khi tôi nhìn thấy
một kiểu ưu sinh mới,

như bong bóng đang sủi bọt trên mặt nước.

Người ta cho rằng nó là một kiểu ưu sinh
tốt hơn, hiền lành hơn, tích cực hơn,

khác hẳn với tất cả
những thứ trong quá khứ.

Nhưng tôi nghĩ cho dù nó có tập trung
vào việc cố cải thiện con người,

thì nó cũng để lại những hậu quả tiêu cực.

Và tôi thật sự lo lắng

rằng một số người ủng hộ
chủ nghĩa ưu sinh mới này,

họ nghĩ CRISPR sẽ là một tấm vé
để biến điều đó thành hiện thực.

Tôi phải thực nhận, bạn biết đấy,

chủ nghĩa ưu sinh, chúng ta bàn
về việc làm cho con người tốt hơn.

Đó là một câu hỏi hóc búa.

Thế nào là tốt hơn khi ta nói đến
một con người?

Tôi thừa nhận rằng, tôi nghĩ
nhiều người trong chúng ta

có thể đồng ý rằng, loài người,

có thể cải thiện chút ít.

Nhìn vào các nhà chính trị gia
của chúng ta,

ở đây, bạn biết đấy, quay trở lại Mỹ --

Chúa ngăn cấm chúng ta đến đó
ngay lúc này.

Thậm chí nếu bạn nhìn vào gương,

và nghĩ bạn có thể tốt hơn
bằng nhiều cách.

Tôi thật lòng ước rằng tôi sẽ có
nhiều tóc hơn, thay vì hói thế này.

Một số nghĩ họ ước được cao hơn,

cân nặng khác đi, khuôn mặt khác đi.

Nếu chúng ta có khả năng thực hiện
được những điều đó,

hay thực hiện nó trên con cái của mình,

đó sẽ là thứ rất có sức cám dỗ.

Tuy nhiên sẽ có những rủi ro đi cùng.

Tôi có nói về chủ nghĩa ưu sinh,

nhưng sẽ có những rủi ro
mang tính cá nhân nữa.

Nếu chúng ta quên đi
chuyện nâng cấp con người

và chỉ cố gắng để giúp họ mạnh khỏe hơn
bằng cách biến đổi gene,

công nghệ mới mẻ

và đầy quyền lực này

có thể lại vô tình khiến
họ tồi tệ đi.

Điều này rất dễ xảy ra.

Và có một rủi ro khác nữa,

tất cả các nghiên cứu quan trọng
về biến đổi gene hợp pháp

chỉ được tiến hành trong lab,

và không quan tâm
đến việc thiết kể trẻ em --

một số người theo con đường
thiết kế trẻ em,

mọi thứ trở nên tồi tệ,

toàn bộ lĩnh vực có thể bị phá hủy.

Tôi cũng nghĩ có vẻ như

các chính phủ cũng đang bắt đầu quan tâm
đến việc biến đổi gene.

Ví dụ, bé Jenna tưởng tượng của chúng ta,

khỏe mạnh hơn,

nếu có một thế hệ mà họ có vẻ như
ít tốn chi phí y tế hơn,

rất có thể chính phủ sẽ bắt tay vào việc
thúc đẩy dân chúng

theo con đường biến đổi gene (GM).

Nhìn vào chính sách 'một con'
của Trung Quốc.

Nó được cho rằng đã ngăn chặn việc
400 triệu người nữa được sinh ra.

Vì thế rất có thể

việc biến đổi gene sẽ được
các chính phủ thúc đẩy.

Và nếu các trẻ em được thiết kế
trở nên phổ biến,

trong thời đại kỹ thuật số của ta

video lan truyền, truyền thông xã hội --

sẽ thế nào nếu những trẻ ấy
được cho là thời thượng,

chúng kiểu như sẽ trở nên hợp thời,

những Kardashian mới
đại loại thế?

(Cười)

Liệu chúng ta có thể kiểm soát được
những xu hướng như thế?

Tôi không cố thuyết phục
là chúng ta có thể.

Nên lần nữa, hôm nay là Halloween

và khi chúng ta nói đến
việc biến đổi gene,

có một nhân vật Halloween

được nói đến và gợi cảm xúc
hơn bất kỳ điều gì khác,

đó là Frankenstein.

Hầu hết đó là các loại thực phẩm biến đổi
gene (Frankenfoods) hay kiểu như thế.

Nhưng nếu giờ ta nghĩ đến điều này và
nghĩ về nó trong bối cảnh của nhân loại

một ngày như Halloween,

nếu các bậc cha mẹ có thể
hóa trang gene cho con,

chúng ta sẽ nói đến, kiểu như,
trường hợp thế hệ Frankenstein 2.0?

Tôi không nghĩ thế.
Tôi không nghĩ đến mức đó.

Nhưng khi chúng ta có thể
'hack' mã con người,

tôi nghĩ tất cả chúng ta đều
đặt cược vào điều sẽ diễn ra sau đó.

Nó sẽ vẫn còn nguy hiểm.

Ta có thể nhìn vào quá khứ

yếu tố khác khoa học biến đổi
(transformative science)

và thấy chúng cơ bản là
không thể kiểm soát

và lan tràn khắp xã hội thế nào.

Tôi chỉ đưa ra một ví dụ,
đó là thụ tinh ống nghiệm.

Đúng gần 40 năm trước,

đứa bé thụ tinh ống nghiệm đầu tiên,
Louise Brown, ra đời,

đó là sự kiện tuyệt vời,

và tôi nghĩ từ đó đến nay khoảng năm triệu
trẻ thụ tinh ống nghiệm đã được sinh ra,

đem lại niềm hạnh phúc vô biên.

Nhiều cha mẹ giờ có thể yêu thương
những đứa trẻ đó.

Nhưng bạn nghĩ đi, trong bốn thập niên,

việc 5 triệu đứa trẻ được sinh ra
bằng công nghệ mới

là một việc đáng chú ý.

Và điều tương tự có thể sẽ xảy ra

với việc biến đổi gene trên người
và thiết kế trẻ em.

Thế nên phụ thuộc vào quyết định
của chúng ta vài tháng tới,

vài hay nhiều năm tới,

nếu đứa trẻ được thiết kế đầu tiên
được sinh ra,

trong vòng vài thập kỷ,

có thể sẽ có hàng triệu người
biến đổi gene.

Có một khác biệt ở đây nữa, bởi
nếu chúng ta, các bạn thính giả, hay tôi

nếu chúng ta quyết định sinh
một đứa bé được thiết kế gene,

thì con cái của chúng cũng bị
biến đổi gene, và tiếp tục như thế,

bởi chúng được di truyền.

Một điểm khác biệt rất lớn.

Thế nên, khi suy nghĩ đến tất cả chúng,

chúng ta nên làm gì?

Có một buổi họp sẽ được tổ chức

một tháng nữa kể từ ngày mai
tại Washington, D.C.

bởi Viện khoa học quốc gia Mỹ

để trả lời cho câu hỏi này.

Đâu là con đường đúng đắn đối với
việc biến đổi gene người?

Tôi tin rằng đây là lúc

chúng ta cần một sự hoãn lại.

Chúng ta phải cấm điều này.

Chúng ta không nên cho phép tiến hành
tạo ra thế hệ người biến đổi gene,

bởi vì nó quá nguy hiểm và khó lường.

Bởi có rất nhiều người --

(Vỗ tay)

Cảm ơn.

(Vỗ tay)

Hãy để tôi nói, là một nhà khoa học,

khá là đáng sợ khi nói điều này
trước công chúng,

bởi vì khoa học nói chung không thích
việc tự kiểm soát hay những thứ tương tự.

Tôi nghĩ chúng ta cần phải
tạm ngưng lại,

nhưng có nhiều người không chỉ
bất đồng ý kiến với tôi,

mà thấy hoàn toàn ngược lại.

Họ giống như, nhấn số tăng tốc hết cỡ,

hãy thiết kế trẻ em đi.

Nên trong cuộc họp vào tháng 12

và những cuộc họp khác có vẻ sẽ được
tổ chức trong những tháng tới,

rất có thể sẽ không có lệnh hoãn nào.

Tôi nghĩ một phần vấn đề chúng ta
đang gặp phải

là tất cả xu hướng này,

cuộc cách mạng trong việc biến đổi gene
trên người này,

công chúng không hề biết về nó.

Không có ai nói rằng,

nhìn nè, đây là một vấn đề lớn ấy,
đây là một cuộc cách mạng,

và nó có thể ảnh hưởng đến cá nhân bạn.

Nên một phần mục tiêu của tôi là
thay đổi điều đó,

để giáo dục, để thu hút cộng đồng

và để các bạn bàn luận về việc này.

Thế nên tôi hy vọng những cuộc họp này
sẽ có chỗ cho công chúng,

để họ lên tiếng.

Nếu chúng ta quay lại năm 2030
thêm lần nữa, câu chuyện tưởng tượng đó

và phụ thuộc vào quyết định của
chúng ta, một lần nữa, hôm nay

chúng ta không có nhiều thời gian --

trong vài tháng tới,
năm tới, hay tới nữa,

bởi vì công nghệ này đang lan ra
như cháy rừng.

Hãy giả như chúng ta trở lại hiện thực đó.

Chúng ta đang đứng trong công viên,

con cái chúng ta đang đong đưa
trên những chiếc xích đu.

Đó là đứa trẻ bình thường,

hay chúng ta đã quyết định sinh
một đứa trẻ được biến đổi?

Giả rằng chúng ta đi trên
con đường truyền thống,

và đó là đứa con của ta
đang xoay trên xích đu,

thẳng thắn mà nói,
chúng thật là một mớ hỗn độn.

Tóc của chúng cũng sẽ
tràn lan giống như tôi

Chúng sẽ có một cái mũi hay bị nghẹt.

Chúng không phải HS
giỏi nhất thế giới.

Chúng thật đáng yêu, bạn yêu chúng,

nhưng bên chiếc xích đu kế chúng,

bạn thân của chúng là một đứa trẻ GM,

và khi hai đứa nhỏ cùng đung đưa như thế,

bạn không khỏi so sánh chúng, đúng không?

Và đứa trẻ GM đang đu cao hơn,

chúng nhìn xinh hơn,
học giỏi hơn,

chúng không phải hay quẹt mũi
vì bị nghẹt.

Bạn sẽ cảm thấy thế nào

và lần tới bạn sẽ quyết định ra sao?

Cảm ơn.

(Vỗ tay)