Cuộc phiêu lưu của thợ săn thiên thạch
-
0:01 - 0:04Tôi đang cầm trên tay một thứ rất cổ.
-
0:04 - 0:07Nó cổ hơn bất cứ hiện vật nào,
-
0:07 - 0:10già hơn cuộc sống trên Trái Đất,
-
0:10 - 0:13thậm chí hơn cả lục địa và đại dương.
-
0:14 - 0:17Cái này được hình thành từ hơn
4 tỉ năm trước -
0:17 - 0:19vào những ngày sớm nhất
của hệ mặt trời -
0:19 - 0:21khi các hành tinh vẫn đang
được hình thành. -
0:21 - 0:24Mảnh vụn niken và sắt này trông
có vẻ không đặc biệt, -
0:25 - 0:26nhưng khi cắt nó ra,
-
0:28 - 0:31bạn sẽ thấy nó rất khác
so với kim loại trên Trái Đất -
0:31 - 0:35Loại mẫu này cho biết những tinh thể kim
loại chỉ có thể hình thành ở ngoài vũ trụ -
0:35 - 0:38nơi mà kim loại nóng chảy nguội đi
cực kì chậm, -
0:38 - 0:40khoảng vài độ mỗi triệu năm.
-
0:41 - 0:43Cái này từng là một phần của
vật thể to hơn nhiều, -
0:43 - 0:46một phần triệu còn lại sau khi các
hành tinh được hình thành. -
0:46 - 0:48Chúng tôi gọi những vật thể này
là các tiểu hành tinh. -
0:49 - 0:53Tiểu hành tinh là hàng xóm vũ trụ già
nhất và nhiều nhất. -
0:53 - 0:54Biểu họa này cho thấy các tiểu hành tinh
gần Trái Đất -
0:54 - 0:56đang quay quanh Mặt Trời.
-
0:56 - 0:57tức hình tròn màu vàng kia
-
0:57 - 0:59và quay quanh gần trục Trái Đất,
-
0:59 - 1:00tức hình tròn màu xanh.
-
1:01 - 1:04Kích thước của Trái Đất, Mặt Trời và các
tiểu hành tinh được phóng đại -
1:04 - 1:05để bạn có thể thấy rõ hơn.
-
1:05 - 1:09Các nhà khoa học trên thế giới đang
nghiên cứu về những vật thể này, -
1:09 - 1:11phát hiện ra những cái mới mỗi ngày,
-
1:11 - 1:13liên tục lập bản đồ không gian
gần Trái Đất. -
1:13 - 1:15Đa số công việc này được
tài trợ bởi NASA. -
1:16 - 1:20Tôi nghĩ nghiên cứu về tiểu hành tinh như
một dự án công khai khổng lồ, -
1:20 - 1:23nhưng thay vì xây dựng xa lộ,
chúng tôi vẽ họa đồ ngoài vũ trụ, -
1:23 - 1:26xây dựng một kho lưu trữ mà tồn tại
lâu dài sau các thế hệ. -
1:26 - 1:32Đây là 1,556 tiểu hành tinh gần Trái Đất
vừa được phát hiện năm ngoái. -
1:34 - 1:37Và đây là tất cả những tiểu hành tinh
gần Trái Đất được biết đến -
1:37 - 1:41với con số mới nhất là 13,733.
-
1:41 - 1:44Mỗi loại có hình ảnh, thống kê riêng
-
1:44 - 1:46và nó có hành trình xác định
quay quanh Mặt Trời -
1:46 - 1:48Mặc dù các tiểu hành tinh khác nhau
-
1:48 - 1:51nhưng ta có thể đoán được hành trình
của chúng trong hàng chục năm -
1:51 - 1:55Và đường đi của một số tiểu hành tinh có
thể được dự đoán với số liệu chính xác. -
1:55 - 1:58Ví dụ, các nhà khoa học ở
Jet Propulsion Laboratory -
1:58 - 2:02tiên đoán nơi mà thiên thạch Toutatis
sẽ tới trước 4 năm -
2:02 - 2:04với sai số khoảng 30km
-
2:04 - 2:05Trong vòng 4 năm đó,
-
2:05 - 2:09Toutatis đi được 8.5 tỉ km.
-
2:09 - 2:11Đó là độ chính xác phân số
-
2:11 - 2:20của 0.000000004.
-
2:20 - 2:22(cười)
-
2:22 - 2:25Lí do mà tôi có mảnh nhỏ tiểu hành tinh
đẹp đẽ này -
2:25 - 2:27bởi giống như những
người hàng xóm khác, -
2:27 - 2:29thiên thạch đôi lúc rơi
xuống bất ngờ -
2:29 - 2:31(cười)
-
2:33 - 2:34Ngày này vào 3 năm trước,
-
2:34 - 2:38một tiểu hành tinh nhỏ phát nổ
khi qua thành phố Chelyabinsk, Nga. -
2:38 - 2:40Thiên thạch đó có chiều dài khoảng 19m
-
2:40 - 2:42hoặc to như một cửa hàng tiện lợi.
-
2:43 - 2:46Cứ 50 năm, những thiên thạch ở kích cỡ
này đâm vào Trái Đất. -
2:48 - 2:50Cách đây 66 triệu năm,
-
2:50 - 2:52một thiên thạch lớn hơn nhiều
đâm vào Trái Đất, -
2:52 - 2:53gây nên sự tuyệt chủng hàng loạt.
-
2:53 - 2:5775% động thực vật biến mất.
-
2:57 - 2:59bao gồm cả loài khủng lòng.
-
2:59 - 3:02Vật thể ấy dài khoảng 10km
-
3:02 - 3:06và 10km là gần với độ cao hành trình của
máy bay phản lực 747. -
3:06 - 3:08Vì vậy lần tới khi đang trên máy bay,
-
3:08 - 3:09bạn hãy đặt chỗ gần cửa sổ,
nhìn ra ngoài -
3:09 - 3:12và tưởng tượng một viên đá rất lớn
-
3:12 - 3:14đang nằm ở dưới mặt đất,
-
3:14 - 3:16và nó quẹt một phát qua
đầu cánh máy bay bạn -
3:17 - 3:21Nó lớn đến nỗi mà máy bay của bạn
phải mất tới 1 phút mới bay qua. -
3:21 - 3:24Đó là kích cỡ của thiên thạch
đã đâm vào Trái Đất. -
3:25 - 3:26Thứ luôn chỉ ở trong lòng tôi
-
3:26 - 3:30rằng các tiểu hành tinh được coi
như là mối đe dọa cho hành tinh này -
3:30 - 3:32Và từ đó, có một nỗ lực được tập trung
tiến hành -
3:32 - 3:34để khám phá và thống kê các
vật thể này. -
3:35 - 3:37Tôi thực may mắn khi là
một phần của nỗ lực này. -
3:37 - 3:38Tôi là thành viên của
nhóm các nhà khoa học -
3:38 - 3:41sử dụng Kính thiên văn NEOWISE của NASA.
-
3:41 - 3:44Giờ đây, NEOWISE không được thiết kế
để tìm các tiểu hành tinh -
3:44 - 3:48Nó được thiết kế quay quanh Trái Đất
và nhìn xa hơn ngoài hệ mặt trời -
3:48 - 3:51nhằm tìm ra những ngôi sao lạnh nhất
và dải ngân hà sáng nhất. -
3:51 - 3:55Nó đã làm rất tốt với thiết kế với
vòng đời 7 tháng. -
3:56 - 3:59Nhưng ngày nay, 6 năm sau,
nó vẫn đang hoạt động. -
3:59 - 4:02Chúng tôi đã sửa lại nó để khám
phá và nghiên cứu tiểu hành tinh. -
4:02 - 4:04Và mặc nó là một con robot không gian
nhỏ bé tuyệt vời -
4:04 - 4:06nhưng bây giờ nó như một
chiếc xe đã qua sử dụng. -
4:07 - 4:10Chất cryogen được dùng để làm lạnh
bộ phận cảm ứng của nó không còn -
4:10 - 4:12nên chúng tôi đùa rằng bộ phận
điều hòa của nó bị hỏng. -
4:12 - 4:17Trên hồng hồ đo quãng đường nó
chỉ 920 triệu dặm, -
4:17 - 4:18nhưng nó vẫn hoạt động tốt
-
4:18 - 4:22và cứ 11 giây nó sẽ chụp ảnh bầu trời.
-
4:22 - 4:25Nó đã chụp được 23 tấm ảnh
từ khi tôi bắt đầu nói với bạn. -
4:26 - 4:28Một trong những lí do mà NEOWISE
rất quý giá -
4:28 - 4:31là nó nhìn bầu trời bằng hồng
ngoại nhiệt phổ rộng. -
4:31 - 4:34Tức là thay vì nhìn thấy ánh sáng mặt
trời mà các thiên thạch phản xạ -
4:34 - 4:36NEOWISE thấy được nhiệt mà
chúng tỏa ra -
4:36 - 4:40Đây là một khả năng quan trọng vì một số
thiên thạch đen như than vậy -
4:40 - 4:43và sẽ rất khó khắn để nhận ra
với loại kính thiên văn khác -
4:43 - 4:46Nhưng với NEOWISE, dù sáng hay tối,
mọi thiên thạch đều sáng chói -
4:49 - 4:52Các nhà thiên văn đang sử dụng mọi
kĩ thuật theo ý họ -
4:52 - 4:54để phát hiện và nghiên cứu
thiên thạch. -
4:54 - 4:57Năm 2010, một cột mốc lịch sử
đã được đạt tới. -
4:57 - 5:01Cả cộng đồng cùng nhau phát hiện ra
hơn 90% số thiên thạch -
5:01 - 5:03lớn hơn cả vật thể dài 1 km
-
5:03 - 5:06có khả năng gây nên cuộc hủy diệt
lớn trên Trái Đất. -
5:06 - 5:07Nhưng công việc chưa dừng tại đó.
-
5:08 - 5:12Một vật thể có 140m hoặc lớn hơn
có thể tàn sát một đất nước cỡ trung -
5:12 - 5:16Cho đến giờ chúng tôi mới chỉ tìm thấy
25% trong số chúng. -
5:16 - 5:20Chúng ta phải tiếp tục tìm kiếm các
thiên thạch gần Trái Đất -
5:20 - 5:22Chúng ta là sinh vật duy nhất có
thể hiểu được các tính toán -
5:22 - 5:24hay tạo nên kính thiên văn.
-
5:24 - 5:26Chúng ta biết làm sao để tìm
ra các vật thể này. -
5:26 - 5:28Đây là trách nhiệm của chúng ta.
-
5:28 - 5:32Nếu chúng ta tìm thấy một thiên thạch
nguy hiểm với mức báo động nguy cấp -
5:32 - 5:34ta có thể di chuyển
hướng đi của nó -
5:34 - 5:37Không như động đất, bão tố hay
núi lửa phun trào, -
5:37 - 5:40ảnh hưởng của một thiên thạch có
thể được dự đoán chính xác -
5:40 - 5:41và được ngăn chặn.
-
5:41 - 5:44Những gì chúng ta cần là lập bản đồ
không gian gần Trái Đất. -
5:44 - 5:46Chúng ta phải tiếp tục tìm kiếm
trên bầu trời -
5:46 - 5:48Cảm ơn.
-
5:48 - 5:53(vỗ tay)
- Title:
- Cuộc phiêu lưu của thợ săn thiên thạch
- Speaker:
- Carrie Nugent
- Description:
-
Hội viên TED Carrie Nugent là một thợ săn tiểu hành tinh - một phần của một nhóm các nhà khoa học làm việc để khám phá và thống kê các hàng xóm vũ trụ lâu đời nhất và nhiều nhất của chúng ta. Tại sao lại để mắt đến các tiểu hành tinh? Trong bài nói ngắn gọn, đầy đủ này, Nugent sẽ giải thích những ảnh hưởng tuyệt vời của chúng đã hình thành nên hành tinh của chúng ta như thế nào và việc tìm ra chúng vào đúng thời điểm có thể có ý nghĩa gì không chỉ là cứu mạng cuộc sống trên trái đất.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 08:09
TED Translators admin approved Vietnamese subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Nga Pham accepted Vietnamese subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Viet Ha Nguyen edited Vietnamese subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Nga Pham declined Vietnamese subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Viet Ha Nguyen edited Vietnamese subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Nga Pham declined Vietnamese subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Nga Pham edited Vietnamese subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Viet Ha Nguyen edited Vietnamese subtitles for Adventures of an asteroid hunter |