Przygody łowczyni asteroid
-
0:01 - 0:04Trzymam coś wyjątkowo starego.
-
0:04 - 0:08Starszego niż jakikolwiek twór człowieka,
-
0:08 - 0:10starszego niż życie na Ziemi,
-
0:10 - 0:13starszego niż kontynenty i oceany.
-
0:13 - 0:17Ukształtowało się to
ponad cztery miliardy lat temu, -
0:17 - 0:19na początku istnienia Układu Słonecznego,
-
0:19 - 0:21gdy planety wciąż się tworzyły.
-
0:21 - 0:25Ta zardzewiała bryłka niklu i żelaza
może nie wydawać się wyjątkowa, -
0:25 - 0:26jednak gdy się ją przetnie...
-
0:28 - 0:31widać, że różni się od ziemskich metali.
-
0:31 - 0:35Ten wzór ujawnia kryształy metaliczne
zdolne utworzyć się jedynie w kosmosie, -
0:35 - 0:38gdzie stopiony metal
ochładza się wyjątkowo wolno, -
0:38 - 0:40o kilka stopni co milion lat.
-
0:41 - 0:43Ta skała była kiedyś
częścią większego obiektu, -
0:43 - 0:46jednego z milionów
pozostałych po stworzeniu planet. -
0:46 - 0:48Nazywamy te obiekty asteroidami.
-
0:49 - 0:53Asteroidy to nasze najstarsze
i najliczniejsze kosmiczne sąsiedztwo. -
0:53 - 0:55Ta animacja pokazuje
asteroidy bliskie Ziemi, -
0:55 - 0:57orbitujące wokół Słońca - żółte,
-
0:57 - 0:59i te zbliżające się do orbity ziemskiej,
-
0:59 - 1:00zaznaczone na niebiesko.
-
1:00 - 1:03Rozmiar Ziemi, Słońca i asteroid
został znacznie zwiększony, -
1:03 - 1:05by były lepiej widoczne.
-
1:05 - 1:07Zespoły naukowców z całego świata
-
1:07 - 1:09szukają tych obiektów,
-
1:09 - 1:11odkrywając nowe każdego dnia,
-
1:11 - 1:13mapując przestrzeń kosmiczną bliską Ziemi.
-
1:13 - 1:16Większość z badań funduje NASA.
-
1:16 - 1:18Dla mnie poszukiwania asteroid
-
1:18 - 1:19to ogromny publiczny projekt,
-
1:19 - 1:21jednak zamiast budować drogę,
-
1:21 - 1:23mapujemy przestrzeń kosmiczną,
-
1:23 - 1:26tworząc archiwum,
które przetrwa pokolenia. -
1:26 - 1:30Oto 1556 bliskich Ziemi asteroid,
-
1:30 - 1:33odkrytych tylko w zeszłym roku.
-
1:34 - 1:37A to są wszystkie znane
bliskie Ziemi asteroidy, -
1:37 - 1:41których liczba ostatnio wynosiła 13 733.
-
1:41 - 1:44Każdą sfotografowano, skatalogowano
-
1:44 - 1:46oraz ustalono jej ścieżkę wokół Słońca.
-
1:46 - 1:48Mimo różnic między asteroidami,
-
1:48 - 1:51ścieżki większości z nich można
przewidzieć na wiele lat do przodu. -
1:51 - 1:55Ścieżki niektórych asteroid
można przewidzieć z niesłychaną precyzją. -
1:55 - 1:58Dla przykładu, naukowcy
z Laboratorium Napędu Odrzutowego -
1:58 - 2:01przewidzieli pozycję asteroidy Toutatis
-
2:01 - 2:02z czteroletnim wyprzedzeniem,
-
2:02 - 2:04z dokładnością do 30 kilometrów.
-
2:04 - 2:05W ciągu tych czterech lat
-
2:05 - 2:09Toutatis przeleciał
8,5 miliarda kilometrów. -
2:09 - 2:11Oznacza to dokładność obliczeń
-
2:11 - 2:20na poziomie 0,000000004.
-
2:20 - 2:22(Śmiech)
-
2:22 - 2:25Mogę trzymać ten fragment asteroidy,
-
2:25 - 2:27ponieważ, jak na sąsiadów przystało,
-
2:27 - 2:29asteroidy czasami wpadają bez zapowiedzi.
-
2:29 - 2:31(Śmiech)
-
2:33 - 2:34Tego dnia, trzy lata temu,
-
2:34 - 2:38niewielka asteroida wybuchła
nad miastem Czelabińsk w Rosji. -
2:38 - 2:40Obiekt ten miał 19 metrów średnicy,
-
2:40 - 2:43inaczej mówiąc, był wielkości sklepu.
-
2:43 - 2:45Obiekty takiej wielkości uderzają w Ziemię
-
2:45 - 2:48mniej więcej raz na 50 lat.
-
2:48 - 2:5066 milionów lat temu,
-
2:50 - 2:52dużo większy obiekt uderzył w Ziemię,
-
2:52 - 2:53powodując masowe wymieranie.
-
2:53 - 2:5775 procent gatunków roślin
i zwierząt zostało zniszczone, -
2:57 - 2:59wliczając, niestety, dinozaury.
-
2:59 - 3:02Ten obiekt miał około
10 kilometrów średnicy, -
3:02 - 3:03a 10 kilometrów,
-
3:03 - 3:06to mniej więcej pułap lotu
samolotu pasażerskiego 747. -
3:06 - 3:08Następnym razem w samolocie
-
3:08 - 3:09zajmijcie miejsce przy oknie,
-
3:09 - 3:11wyjrzyjcie i wyobraźcie sobie głaz
-
3:11 - 3:13tak ogromny,
-
3:13 - 3:14że leżąc na ziemi,
-
3:14 - 3:17niemal muska skrzydła samolotu.
-
3:17 - 3:18Jest tak szeroki,
-
3:18 - 3:21że na ominięcie go
potrzeba całej minuty lotu. -
3:21 - 3:24Taki był rozmiar asteroidy,
która uderzyła Ziemię. -
3:24 - 3:26Dopiero od kilkudziesięciu lat
-
3:26 - 3:28asteroidy uważa się
-
3:28 - 3:30za poważne zagrożenie dla naszej planety.
-
3:30 - 3:32Od tamtej pory skoncentrowano się
-
3:32 - 3:34na ich odkrywaniu i katalogowaniu.
-
3:35 - 3:37Na szczęście mogę brać w tym udział.
-
3:37 - 3:39Jestem członkiem grupy naukowców
-
3:39 - 3:41używających teleskopu NASA NEOWISE.
-
3:41 - 3:43NEOWISE nie stworzono
-
3:43 - 3:44do szukania asteroid.
-
3:44 - 3:46Powstał, żeby krążyć wokół Ziemi
-
3:46 - 3:48i zaglądać poza nasz Układ Słoneczny,
-
3:48 - 3:50żeby znajdować najzimniejsze gwiazdy
-
3:50 - 3:51i najjaśniejsze galaktyki.
-
3:51 - 3:53Robił to świetnie
-
3:53 - 3:56w czasie zaplanowanych siedmiu miesięcy.
-
3:56 - 3:59Dziś, po sześciu latach, wciąż działa.
-
3:59 - 4:00Ma inne przeznaczenie:
-
4:00 - 4:02odkrywa i bada asteroidy.
-
4:02 - 4:04Mimo, że jest wspaniałym
małym kosmicznym robotem, -
4:04 - 4:06dziś jest trochę jak używany samochód.
-
4:07 - 4:09Mieszkanka kriogeniczna
do chłodzenia czujników -
4:09 - 4:10dawno się skończyła,
-
4:10 - 4:12więc żartujemy,
że klimatyzacja się zepsuła. -
4:12 - 4:17Ma prawie półtora miliarda km na liczniku,
-
4:17 - 4:18ale wciąż świetnie działa
-
4:18 - 4:22i robi zdjęcia nieba co 11 sekund.
-
4:22 - 4:25Zrobił 23 zdjęcia
odkąd zaczęłam do was mówić. -
4:26 - 4:27Jednym z powodów
-
4:27 - 4:28przydatności NEOWISE jest to,
-
4:28 - 4:31że widzi niebo w termalnej podczerwieni.
-
4:31 - 4:32To znaczy,
-
4:32 - 4:34że zamiast światła słonecznego
odbitego od asteroid, -
4:34 - 4:36NEOWISE widzi emitowane przez nie ciepło.
-
4:36 - 4:38Jest to ważna zdolność,
-
4:38 - 4:40bo niektóre asteroidy są czarne jak węgiel
-
4:40 - 4:41i mogą być trudne lub niemożliwe
-
4:41 - 4:43do wykrycia przez inne teleskopy.
-
4:43 - 4:45Ale wszystkie asteroidy, jasne i ciemne,
-
4:45 - 4:48świecą jasno dla NEOWISE.
-
4:49 - 4:52Astronomowie używają
wszystkich dostępnych technik, -
4:52 - 4:54aby odkrywać i badać asteroidy.
-
4:54 - 4:57W roku 2010 osiągnięto
historyczny przełom. -
4:57 - 5:01Wspólnymi siłami odkryto
ponad 90 procent asteroid -
5:01 - 5:03większych niż jeden kilometr średnicy,
-
5:03 - 5:06obiektów zdolnych spowodować
ogromne szkody na Ziemi. -
5:06 - 5:07Ale to nie koniec pracy.
-
5:08 - 5:10Obiekt mający 140 metrów lub więcej,
-
5:10 - 5:12mógłby zniszczyć kraj średniej wielkości.
-
5:12 - 5:16Takich obiektów znaleźliśmy
na razie tylko 25 procent. -
5:16 - 5:18Musimy obserwować niebo
-
5:18 - 5:20w poszukiwaniu asteroid.
-
5:20 - 5:21Jesteśmy jedynym gatunkiem
-
5:21 - 5:22zdolnym zrozumieć różniczki
-
5:22 - 5:24czy budować teleskopy.
-
5:24 - 5:26Wiemy, jak znaleźć te obiekty.
-
5:26 - 5:28Jest to nasz obowiązek.
-
5:28 - 5:32Znajdując niebezpieczną asteroidę
odpowiednio wcześnie, -
5:32 - 5:34można zmienić jej kierunek.
-
5:34 - 5:37W odróżnieniu od trzęsień ziemi,
huraganów, czy erupcji wulkanicznych, -
5:37 - 5:40uderzenie asteroidy można
dokładnie przewidzieć -
5:40 - 5:41i mu zapobiec.
-
5:41 - 5:44Musimy teraz zmapować
przestrzeń bliską Ziemi. -
5:44 - 5:46Musimy nieustannie przeszukiwać niebo.
-
5:46 - 5:48Dziękuję.
-
5:48 - 5:53(Brawa)
- Title:
- Przygody łowczyni asteroid
- Speaker:
- Carrie Nugent
- Description:
-
Stypendystka TED Carrie Nugent, jest łowczynią asteroid - należy do grupy naukowców pracujących nad odkrywaniem i katalogowaniem naszych najstarszych i najliczniejszych kosmicznych sąsiadów. Dlaczego należy obserwować asteroidy? W swojej krótkiej, rzeczowej prelekcji Nugent tłumaczy, jak ich niesamowite upadki ukształtowały naszą planetę oraz jak odkrycie ich we właściwym czasie może uratować życie na Ziemi.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 08:09
Rysia Wand approved Polish subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Marek Wilkowski edited Polish subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Marek Wilkowski edited Polish subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Marek Wilkowski edited Polish subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Marek Wilkowski edited Polish subtitles for Adventures of an asteroid hunter | ||
Marek Wilkowski edited Polish subtitles for Adventures of an asteroid hunter |