Roboty z "duszą"

Jakie roboty tworzy animator, muzyk jazzowy i robotyk? Zabawne, reaktywne, ciekawskie. Guy Hoffman prezentuje film o swojej rodzinie niezwykłych robotów, w tym dwa boty, które lubią improwizować muzykę z ludźmi. (Zarejestrowane na TEDxJaffa)

Moja praca polega na projektowaniu,
budowaniu i badaniu robotów

porozumiewających się z ludźmi.

Ale ta historia nie zaczyna się
od robotyki, tylko od animacji.

Kiedy pierwszy raz obejrzałem
„Luxo Jr.” Pixara,

zdumiało mnie, ile emocji

udało się umieścić w czymś
tak banalnym jak lampka biurkowa.

Tylko na nie spójrzcie.

Pod koniec filmu czuje się
emocjonalny związek z tymi lampami.

(Śmiech)

Musiałem się nauczyć tego.

Dokonałem bardzo złego
wyboru zawodowego.

(Śmiech)

Moja mama tak właśnie zareagowała.

(Śmiech)

Zostawiłem wygodną posadę w Izraelu
w miłej firmie informatycznej

i pojechałem do Nowego Jorku
studiować animację.

Mieszkałem ze współlokatorami
w walącym się budynku w Harlemie.

To nie przenośnia.

Któregoś dnia sufit w salonie
naprawdę się zawalił.

Zawsze gdy kręcono materiał
o łamaniu praw budowlanych,

nasz budynek był w tle,

żeby pokazać, jak źle się sprawy mają.

W ciągu dnia chodziłem do szkoły,

a nocami rysowałem animacje,
klatka po klatce.

Nauczyłem się dwóch zaskakujących rzeczy.

Jedną z nich było to,

że postacie nie wywołują emocji w widzu

przez to, jak wyglądają,

ale przez to, jak się ruszają,

liczy się wyczucie czasu.

Drugiej rzeczy nauczył mnie
jeden z nauczycieli.

To on zrobił łasicę z „Epoki Lodowcowej” .

Powiedział: "Jako animator
nie jesteś reżyserem, tylko aktorem".

Jeśli chcesz znaleźć
odpowiedni ruch dla postaci,

nie myśl o tym, tylko użyj własnego ciała.

Stań przed lustrem, zagraj przed kamerą,

a potem wykorzystaj to w animacji postaci.

Rok później trafiłem do Instytutu
Technologii MIT, do koła robotyki,

które jako jedno z pierwszych
badało relacje między ludźmi i robotami.

Wciąż marzyłem o stworzeniu

prawdziwej lampy Luxo Jr.

Ale odkryłem, że roboty nie ruszały się

w ten ujmujący sposób,

jaki poznałem, studiując animację.

Zamiast tego były trochę za bardzo...

jakby to ująć... jak roboty.

(Śmiech)

A gdybym tak użył tego,
czego nauczyłem się w szkole animacji,

żeby zaprojektować mojego robota-lampkę?

Klatka po klatce stworzyłem robota,

starając się, żeby był
jak najbardziej zgrabny i ujmujący.

Tu widać, jak robot
komunikuje się ze mną przy biurku.

Właśnie przerabiam jego projekt,

więc nie będąc tego świadomym,

w pewnym sensie kopie własny grób.

(Śmiech)

Nie chciałem, żeby był mechanicznym
urządzeniem dającym światło,

tylko pomocnym, cichym uczniem,

obecnym, kiedy go potrzebuję,
ale który nie przeszkadza.

Na przykład kiedy szukam baterii

i nie mogę jej znaleźć,

dyskretnie mi ją wskaże.

Tutaj widać, jak szukam baterii.

Nie jestem aktorem.

Zauważcie, jak to samo urządzenie może,

tylko przez to, jak się porusza,

wydawać się delikatne i troskliwe

albo agresywne i wrogie.

To to samo urządzenie,
zmieniają się tylko jego ruchy.

Aktor: "Powiedzieć ci coś?!

Już nie żył!

Leżał tam ze szklistymi oczami!"

(Śmiech)

Ale zgrabne ruchy są tylko
jednym z wielu elementów

tworzących interakcję człowieka z robotem.

Pisałem wtedy doktorat,

zajmowałem się współpracą ludzi i robotów,

grupami ludzi i robotów
działających razem.

Badałem inżynierię,

psychologię i filozofię pracy zespołowej.

Jednocześnie sam znalazłem się
w podobnej sytuacji

z moim przyjacielem, który dziś tu jest.

Łatwo sobie wyobrazić,
że niedługo w takiej sytuacji

roboty będą nam pomagać.

Było to po paschalnej uczcie sederowej.

Składaliśmy mnóstwo krzeseł.

Zaskoczyło mnie, jak szybko
znaleźliśmy własny rytm.

Każdy zajął się swoją pracą,

nie musieliśmy rozdzielać zadań

ani komunikować się werbalnie.

Po prostu tak wyszło.

Pomyślałem wtedy, że ludzie i roboty
nie działają w ten sposób.

Interakcja ludzi i robotów
jest raczej jak gra w szachy.

Człowiek wykonuje ruch,

robot go analizuje

i podejmuje własną decyzję,

planuje i wykonuje ruch.

Potem człowiek znów czeka na swoją kolej.

Jak w partii szachów i to ma sens,

bo to wspaniała gra
dla matematyków i informatyków.

Polega na analizie informacji,
podejmowaniu decyzji oraz planowaniu.

Jednak wolałbym, żeby moje roboty
były mniej szachistami,

a bardziej ludźmi czynu,

którzy po prostu dogadują się
i współdziałają.

Dlatego dokonałem kolejnego
strasznego wyboru w mojej karierze.

Zdecydowałem się studiować
aktorstwo przez jeden semestr.

Odłożyłem doktorat i zacząłem
uczęszczać na zajęcia z aktorstwa.

Zagrałem nawet w sztuce.

Mam nadzieje, że nie zachowało się
żadne jej nagranie.

(Śmiech)

Chwytałem się każdej książki o aktorstwie,

jedna, wypożyczona z biblioteki,
była z XIX wieku.

Byłem naprawdę zaskoczony,
że moje nazwisko było drugie na liście.

Poprzednie było z 1889 roku.

Ta książka czekała 100 lat,

żeby zostać ponownie odkryta dla robotyki.

Pokazuje ona aktorom,

jak poruszać każdym mięśniem ciała,

żeby pokazać każdą emocję,
jaką się chce wyrazić.

Ale prawdziwego olśnienia doznałem,

gdy poznałem metodę Stanisławskiego.

Stała się bardzo popularna w XX wieku.

Mówiła, że nie trzeba
planować ruchu każdego mięśnia.

Trzeba użyć swego ciała,
żeby znaleźć właściwy ruch

i użyć pamięć zmysłową,
żeby odtworzyć emocje

i w pewnym sensie myśleć swoim ciałem,

żeby znaleźć właściwą formę wyrazu,

improwizować, reagować
na grę partnera na scenie.

Zetknąłem się z tym, kiedy czytałem
o kierunku w kognitywistyce,

zwanym poznaniem ucieleśnionym.

On też mówi o tym,
że używamy ciała do myślenia.

Nie myślimy wyłącznie mózgiem,
a poruszamy się ciałem,

ale nasze ciało oddziałuje na mózg

i warunkuje sposób zachowania.

To było jak rażenie gromem.

Wróciłem do biura,

napisałem artykuł,
którego nigdy nie opublikowałem,

pod tytułem "Lekcje aktorstwa
dla sztucznej inteligencji".

Poświęciłem nawet kolejny miesiąc

na stworzenie pierwszej sztuki teatralnej,

w której grał człowiek i robot.

To były te sceny z aktorami,
które widzieliście wcześniej.

Pomyślałem, jak możemy stworzyć
model sztucznej inteligencji,

komputer, model obliczeniowy,

który będzie używał niektórych
z zasad improwizacji,

podejmowania ryzyka, zauważania szans,

nawet popełniania błędów?

Może to spowoduje, że roboty
będą lepsze w pracy zespołowej.

Pracowałem dość długo nad tymi modelami

i zaimplementowałem je kilku robotom.

Tu można zobaczyć bardzo wczesny przykład

robotów próbujących użyć
tej ucieleśnionej sztucznej inteligencji,

żeby jak najdokładniej
naśladować moje ruchy,

coś w rodzaju gry.

Przyjrzyjmy się temu.

Możecie zauważyć,
że gdy go zwodzę, daje się nabrać.

I to jest trochę jak u aktorów,

kiedy próbują naśladować się wzajemnie,

żeby dobrze się zsynchronizować.

Wtedy przeprowadziłem inny eksperyment.

Prosiłem ludzi z ulicy,
żeby użyli tej lampki-robota

i wypróbowali pomysł
ucieleśnionej sztucznej inteligencji.

Użyłem dwóch rodzajów mózgu
u jednego robota.

Robot to ta sama lampka,
którą widzieliście.

Umieściłem w nim dwa mózgi.

Dla połowy ludzi,

użyłem mózgu, który jest tradycyjnym,

obliczeniowym umysłem robota.

Czeka na swoją kolej,
wszystko analizuje i planuje.

Nazwijmy go mózgiem obliczeniowym.

Drugi mózg był bardziej jak aktor,
podejmował ryzyko.

Nazwijmy go mózgiem ryzykującym.

Czasami działa, nie wiedząc wszystkiego,
co powinien wiedzieć.

Czasem popełnia błędy i je naprawia.

Poprosiłem ludzi, żeby wykonali
bardzo nudne zadanie,

które zajmowało prawie 20 minut,

a oni musieli współpracować,

w pewnym sensie udając pracę w fabryce,

polegającą na powtarzaniu
tej samej czynności.

Przekonałem się, że ludzie pokochali
ryzykującego robota.

Uważali, że był bardziej
inteligentny, oddany,

że bardziej przyczynił się
do sukcesu zespołu.

Nawet mówili o nim "on" albo "ona",

podczas gdy o robocie
z mózgiem obliczeniowym mówiono "to".

Nikt nigdy nie powiedział "on" albo "ona".

Kiedy rozmawiali o tym po zadaniu,

ci od ryzykującego mózgu

mówili: "Pod koniec byliśmy kumplami
i w myślach przybiliśmy sobie piątki".

Cokolwiek to oznacza.

(Śmiech)

Brzmi dość ostro.

Podczas gdy o robocie
z mózgiem obliczeniowym

mówiono, że był jak leniwy praktykant.

Robił tylko to, co musiał i nic ponadto.

Przecież tego właśnie
ludzie oczekują od robotów,

więc byłem zdziwiony,
że ludzie oczekiwali więcej,

niż ktokolwiek w robotyce myślał,
że roboty powinny robić.

Pomyślałem, że może nadszedł czas,

żeby tak jak metoda
Stanisławskiego zmieniła

sposób myślenia o aktorstwie w XIX wieku,

przechodząc od bardzo przemyślanego,

zaplanowanego zachowania

do bardziej intuicyjnego, ryzykownego,
ucieleśnionego zachowania,

żeby roboty przeszły tę samą rewolucję.

Kilka lat później pracowałem

nad kolejnym projektem badawczym
w Georgia Tech w Atlancie,

w grupie zajmującej się robotami-muzykami.

Pomyślałem: "Muzyka! To idealna okazja,

żeby przyjrzeć się
współdziałaniu, koordynacji,

zgraniu, improwizacji".

Mieliśmy robota, który grał na marimbie.

Marimba, dla ludzi takich jak ja,

to ogromny drewniany ksylofon.

Kiedy się temu przyglądałem,

przyjrzałem się innym pracom
nad improwizacją człowiek-robot.

Tak, istnieją inne prace w tym zakresie

i one również przypominały grę w szachy.

Człowiek gra,

robot to analizuje

i improwizuje swoją część.

Muzycy nazwali to
zawołaniem i odpowiedzią.

To również świetnie pasuje
do robotów i sztucznej inteligencji.

Pomyślałem, że gdybym użył
tych samych pomysłów,

co w sztuce teatralnej
i w studiach nad pracą zespołową,

może mógłbym sprawić, że roboty
będą razem improwizować, jak zespół.

Każdy inspiruje się tym, co gra inny,
nikt ani na chwilę nie przestaje.

Starałem się zrobić to samo,
tym razem z muzyką,

gdy robot tak naprawdę nie wie,
co za chwilę zagra.

W pewnym sensie porusza swoim ciałem

i korzysta z okazji, żeby zagrać.

Robi to, czego nauczyłem się,
mając 17 lat, od mojej nauczycielki jazzu:

"Gdy improwizujesz, czasem nie wiesz,
co robisz, a i tak to robisz".

Starałem się stworzyć robota,
który nie wie, co robi, ale i tak to robi.

Obejrzyjmy kilka sekund występu,

gdzie robot słucha ludzkiego muzyka

i improwizuje.

Potem zwróćcie uwagę,
jak muzyk także reaguje na to,

co robi robot

i podchwytuje jego zachowania.

Czasami jest zaskoczony tym,
co wymyślił robot.

(Muzyka)

(Koniec muzyki)

(Brawa)

Bycie muzykiem to nie tylko granie z nut,

w przeciwnym razie
nikt by nie poszedł na koncert.

Muzycy komunikują się też poprzez ruch

z pozostałymi członkami zespołu,
z publicznością,

wyrażają muzykę swoim ciałem.

Pomyślałem sobie, że mamy już
muzyka-robota na scenie.

Czemu nie zrobić z niego
pełnoprawnego muzyka?

Zacząłem projektować głowę
zdolną wyrażać emocje

dla tego robota.

Głowa nie dotyka marimby,

tylko oddaje charakter muzyki.

To są niektóre ze szkiców
na serwetkach z baru w Atlancie,

który był niebezpiecznie
zlokalizowany, w połowie drogi

pomiędzy laboratorium a domem.

Spędzałem tam przeciętnie
trzy do czterech godzin dziennie.

Tak mi się wydaje.

(Śmiech)

Potem wracałem do narzędzi animacji
i próbowałem sobie wyobrazić

nie tylko, jak wyglądałby muzyk-robot,

ale przede wszystkim, jak by się poruszał,

żeby pokazać, że nie podoba mu się,
co gra druga osoba

i jaki odczuwa rytm w danym momencie.

W końcu dostaliśmy pieniądze
na zbudowanie tego robota, co było miłe.

Pokażę teraz taki sam rodzaj występu,

tym razem z głową, która wyraża emocje.

Zwróćcie uwagę,

jak robot pokazuje rytm,

który podłapuje od człowieka,

dając również człowiekowi poczucie,
jakby wiedział, co robi.

Zobaczcie też, jak zmienia
sposób poruszania,

kiedy zaczyna grać własne solo.

(Muzyka)

Teraz patrzy na mnie,
żeby upewnić się, że słucham.

(Muzyka)

Spójrzcie jeszcze raz
na końcowy akord utworu.

Tym razem robot komunikuje swoim ciałem,

kiedy jest zajęty własną muzyką

i kiedy jest gotowy
skoordynować ze mną końcowy akord.

(Muzyka)

(Koniec muzyki)

(Końcowy akord)

(Brawa)

Dzięki.

Mam nadzieję, że widzicie,

jak bardzo ta część ciała,
która nie dotyka instrumentu,

tak naprawdę pomaga w występie muzycznym.

Jesteśmy w Atlancie,

więc musi pojawić się jakiś raper.

Zaprosiliśmy pewnego rapera,

żeby zagrał z robotem.

Tutaj widać, jak robot reaguje na rytm.

Zwróćcie uwagę na dwie rzeczy.

Po pierwsze, jak kusi,
żeby dołączyć do robota,

aż chce się kiwać głową.

Po drugie, mimo że raper tak naprawdę
skupia się na swoim iPhonie,

jak tylko robot odwraca się do niego,
on też się odwraca.

Mimo że jest tylko
na granicy pola widzenia,

widzi go tylko kątem oka,
to jest bardzo sugestywne.

Nie jesteśmy w stanie ignorować obiektów

poruszających się wokół nas.

Tak jesteśmy zaprogramowani.

Jeśli macie problemy z partnerem,

który za często spogląda
na iPhone'a lub smartfona,

może przydałby się wam robot,
żeby zwrócić ich uwagę.

(Śmiech)

(Muzyka)

(Koniec muzyki)

(Brawa)

Kilka słów o ostatnim robocie,
nad którym pracowaliśmy,

który narodził się
z zaskakującego odkrycia.

Nagle ludzi przestało obchodzić,
że robot był inteligentny,

potrafił improwizować i słuchać,

używać ucieleśnionej inteligencji,
nad rozwojem której spędziłem całe lata.

Podobało im się, że robot lubi muzykę.

(Śmiech)

Nie mówili, że robot
porusza się w rytm muzyki,

tylko, że lubi muzykę.

Pomyśleliśmy, żeby wykorzystać ten pomysł.

Zaprojektowałem kolejny mebel.

Tym razem nie lampkę,
ale głośnik ze stacją dokującą,

do której można podłączyć smartfona.

Zastanawiałem się, co by się stało,

gdyby głośnik nie tylko odtwarzał muzykę,

ale również się nią cieszył.

To są testy animacyjne
z wczesnego etapu projektu.

(Śmiech)

Tak wyglądał końcowy produkt.

(Muzyka)

(Koniec muzyki)

Jak widać, dużo kiwania głową.

(Brawa)

Dużo kiwania głową na widowni.

Jak widać, roboty w dalszym ciągu
mają wpływ na ludzi.

To nie tylko gry i zabawy.

Sądzę, że jednym z powodów,

dla których tak bardzo zależy mi
na robotach komunikujących się

i poruszających swoim ciałem,

zdradzę tu pewien sekret,
który my, robotycy, skrywamy,

jest to, że każdy z was
będzie mieszkał z robotem

w pewnym momencie swojego życia.

Gdzieś w przyszłości
w waszym życiu pojawi się robot.

Jeśli nie w waszym,
to w życiu waszych dzieci.

Chcę, żeby te roboty były zgrabniejsze,

bardziej zajmujące
i wdzięczniejsze niż teraz.

Uważam, że roboty
nie powinny być jak szachiści,

a raczej jak aktorzy sceniczni czy muzycy.

Może powinny umieć
ryzykować i improwizować.

Może powinny potrafić
przewidywać wasz ruch.

Może muszą umieć
popełniać błędy i je naprawiać,

bo w końcu jesteśmy tylko ludźmi.

Może tak jak ludzie, roboty,
które nie są w pełni idealne,

są idealne dla nas.

Dziękuję.

(Brawa)